Alintti Ritus-
DE LINDE i DE MQRAAZ,
Donderdag 3 Augustus 1922.
65ste Jaargang. No. 707
Uit en Voor de Pers.
CRE DIETEN.
Gemengd Nieuws.
Naaimachinercparatiën
SCHAKER
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dlnedas, Woensdag, Donder- ilitftPWPrS t -NV V h TRAPMAN Si Til SpliaiïPIl rl)a per :1 mnandcm u,li- Lo88n numnorz cent. ADVERTBN-
dan (iu Zaterdag. BU Inzending tot 'i morgens 3 uur, worden Advor- lllflBVBIS J W.l. V.U. i IWmrtiV IV tü dUiayGll TIÖN van tot b Mgola ,UOi lodero ragol mcor 20 cont (howljflno,
tentlön nog zooveel mogelijk In het eerstuitkomand nummer geplaatat. I POSTREKENINO No. 23330. INT. TELEP, no. 20 Inbegrepen). Groote lettere worden naar plaatsruimte berekend;
„Htelt Rome gewonnen?"
D© „Nederlander" is ontstemd, dat „blijkbaar
door Roorascbo kringen in buitenland en binnen
land het ontstaan en de groei van een logende
wordt bevorderd: do legende namelijk dat bij de
laatste verkiezingen „Rome heeft gewonnen".
Mot Roomsche kringen in het buitenland beeft
het blad de toespraak op het oog, door kardinaal
Mercior van Mecholen tot den aartsbisschop van Ut
recht gehouden.
Do kardinaal had de stembus-overwinning der
rechterzijde het werk van den aartsbisschop ge
noemd, het uitwerksel dor katholieke eendracht
door Mgr. van de Wetering tot stand gebracht.
Naar aanleiding van het schrijven van de „Ned."
zegt het „Huisgezin":
Bij do beoordeeling en waardeering van oen toe
spraak door een buitenlander moet men niet uit
het oog verliezen, dat een buitenlander meer hot
geheel dan de samenstellende doelen overziet.
De kardinaal van Mechelen zag do schittorendo
rechtscho overwinning on wilde den aartsbisschop
van Utrecht huldigen voor diens aandeol daarin,
voor zoover hij heeft bewerkt, dat de Roomsche een
dracht ongebroken bleef en do katholieke partij op
deze wijs haar volle gewicht in de politieke schaal
kon werpen.
Is het nu ook waar, dat, zooals de „Nederlander"
te verstaan geeft en wat ernstiger zou zijn, Room
sche kringen in hot buitenland de bewuste logende
pogen te bevorderen?
M. a. w., wordt dezerzijds de beteekenls van het
katholieke aandeel in de rechtsche overwinning ver-
Kroot, die van het aandeel der beide christelijke par
tijen verkleind?
Laten wij wat de „Nederlander" beweert, dat
we niet doen de nuchtere feiten niet spreken?
Welke zijn do foiten?
Deze, dat de sterkte der rechterzijde in do Kamer
is toegenomen van 50 tot 60 (indion men ds. Kersten
meerekent), dat de katholieke partij van 30 tot 32,
de christelijke partijen van 20 tot 28 zijn geklom
men.
Dit zijn do feiten.
Feit is, dat de christelijke partijen meer zijn voor
uitgegaan dan de katholieke.
Ken bijzonder verschijnsel Is dit niet, daar de ka
tholieke partij reeds bij do vorige verkiozingen na
genoeg het maximum van haar spankracht had be
reikt en zij niet als do boide christelijk© partijen
over een min of rnoor aanzienlijke vlottende reserve
beschikt, een stuk kleurlooze middenstof, die van
daag rechts, morgen links stemt.
Feit is ook, dat, ondanks den procentsgewijs groo
teren vooruitgang der christelijke groepen, do sterk
te dor katholieke partij, 32, die dor gezamenlijke
proteetantsche groepen, 28, overtreft.
Als de „Nederlander" van politieke consepucntics
spreekt, dan ligt, naar het ons wil toeschijnen, deze
voor de hand en voor het grijpen, dat het geen aan
matiging kan worden geacht, indien, bij samenwer
king van do drie groepen, do leiding blijft bij de
katholieke partij.
Dit zou niet het geval behoeven te zijn geweest,
indion bij de katholieke partij een aftakeling of
inzinking had plaats gehad, indien de christelijke
partijen ten koste van de katholieke partij waren
vooruitgegaan.
Nu dit niet zoo is, nu de katholieke partij minstens
intact is gebleven, zien wij geen reden om naar
den achtergrond te treden en van ons rechtmatig
aandeel af te zien.
Meer dan ons toekomt verlangen wij niet, met
iets minder stellen we ons veelal nog tevreden,
maar ons, tegen de logica der feiten en cijfers in,
te laten degradeeren, kunnen wij ons niet laten wel
gevallen.
fnt.usschen is het nieuwe Kabinet nog niet gereed,
enkele weken is de heer Ruys nu bezig met het vor
men van do nieuwe Regeoring. En ondanks do groo-
to Rechtsche meerderheid, blijkt het nog wel wat
voeten in de aarde te hebben, vóór er overeenstem
ming is bereikt.
Maar leest men dan ook de Pers-uitingen der
Katholieke en andere Christelijke bladen, als De Ne
derlander en de Standaard, enz., dan merkt men
daaruit terdege een zeker wantrouwen tegenover el
kaar, een bepaalde geprikkeldheid, als ware men
bang, wie den meesten invloed zoude krijgen in
do Regeering.
Het bovenstaande Persartikel is daar wederom
een staaltje van.
Een hartelijke eensgezindheid en samenwerking
tusschen de groepen, samen vormende de Rechter-
zijde met 59 00 Kamerzetels, schijnt wol niet te
bestaan. Althans daar blijkt tot dusver niet veel
van!
ALKMAAR.
Te SCHAQEN Donderdags in HAfel Vredelosl.
HET HERSTEL DER UNIVERSITEITSBIBLIO- j
THEEK VAN LEUVEN.
Onze lozers herinneren zich wol, dat do beroomdo
Universiteitsbibliotheek van Leuvon, in het begin
van den oorlog door brand ls vernield. D© hoela i
kostbare verzameling werd verwoest, met het
schoone gebouw waarin de Bibliotheek was geves-
tigd. Dit was wel een der grootste rampen, wolke
de Duitsche legers op huu geweten hebben, een
ramp die niet te herstellen is, daar tallooze mork- j
waardige boeken en geschriften zijn verloren ge-j
gaan, welko niet te vervangen zijn.
Intusschen is ook het bijeenbrengen van een nieu
we boekenverzameling krachtdadig ter hand geno
men. Aan de „Maasbode" ontleenen wij eonige na
dere mededeeljngen daaromtrent. Het 'blad vertelt
het volgende:
Van een hooggeplaatst geestelijke, die met het
htrstel van de boekenverzameling der Universiteits
bibliotheek van Leuven in nauwe betrekkingen
staat, mochten wij interessante gegevens vernemen
over de vorderingen, welke in dezen sedert den wa
penstilstand verwezenlijkt werden.
Het is een eer voor Nederland het eerst te zijn
geweest in het buitenland voor het stichten van een
comité ten behoeve van de Leuvensche bibliotheek, j
De promotor daarvan was dr. Fruin uit Don Haag.
Uit Nederland werd tot heden te Leuven be
halve de theses van de Hollandsche Universiteiten en
literatuur van het Koloniaal Instituut van Amster
dam nog geen enkel boek ontvangen. Dat wil
e\enwel niet zeggen, dat Nederland zich niet voor
Leuven interesseert. Integendeel, want reeds op 28 j
Juli 1921, bij de plechtigheid der eerste steenleg
ging van do nieuwe bibliotheek, hebben do Neder-
landsche geleerden dr. Heijermans cn di\ Burger Jr.
aan de bibliotheek-autoriteiten een lijst overhandigd
van een belangrijke verzameling incunabelen (d.z. de
eerste gedrukte boeken) welko in Nederland voor de
Leuvenscho Univorsitelt beschikbaar is. En dr. Fruin
zond een eerste lijst van 1000 volumen, evoneons
door Nüdorland voor Leuven bestemd. Afgaande
op do gegevens waarover men beschikt, verwacht
men uit Nederland een geschenk van totaal 10.000
hooken. Wat ©on schitterende gift zal zijn, in ver
gelijking tot andere lauden.
De oorzaken waarom de beschikbare iv .ken nog
niet zijn gearriveerd zijn deze: dat hot Fransch co
mité Imbart de la Tour, de zending van boeken
van do goheele wereld wilde monopoliseeron, Doch
verschillende landen, o.m. Engeland en Nederland
gingen daarmede niet accoord en verkiezen hun ge
schenken rechtstreeks naar Leuven te zenden Wat
zoor begrijpelijk is.
Verder ontveinst men zich hier niet, dat het in
Nederland ontstemming moet hobbeu verwekt, dat
het juist een professor was der Universiteit, waar
voor men steun inriep, die de maker was van do
beruchte kaarten, waarvan de Belgische annexo-
nisten zich na den wapenstilstand voor het voe
ren hunner propaganda tegen Nederland hebben
bediend. Nu schijnt de professor in kwestie te be
weren, dat zijn kaarten gemaakt werden uit een
uitsluitend wetenschappelijk en niet een politiek oog
punt en dat de annexionisten zijn werkge
annexeerd hebben.
Te Leuven koestert men thans goede hoop, dat
binnen afzienbaren tijd een begin zal worden ge
maakt met het zenden van Nederlandsche werken,
waaraan de bibliotheek groote behoefte heeft, en
men ziet dankbaar uit naar de eerste aankomst.
Engeland, dat evenmin met het Imbart de la Tour-
comité in aanraking wilde komen, zond niet min-
Jer dan 50.000 boeken. Daaronder komen exem
plaren voor van 10 tot 20.000 frank waarde.
Van d9 Noorscho landen werd nog niet veel ont
vangen.
Frankrijk onderscheidde zich door het houden
vanredevoeringen, manifestaties met orgel en
zang en, om te blijven in de traditie van het land
der aarts-keukenpieten Brillat-Savarin en Joseph de
Berchoux, door het organiseeren van menig lekker
banket. Dat alles voor Leuven, natuurlijk. Doch boe
ken waar het toch eigenlijk om gaat werden
er slechts weinig gezonden en de exemplaren, die
binnenkwamen, waren de transport,kosten niet
waard.
Amerika daarentegen zond mooie giften, o.a. de
bekende verzameling boeken en munten van Miss
Mins, welke uitsluitend betrekking hebben op de
„doodendansen". De boekenverzameling loopt vanaf
de 15e eeuw, met prachtige incunabelen, tot de mo
dernste magazines en zijn ten getale van 400. De
muntencollectie bestaat uit 1400 exemplaren.
Ook België zond vele en mooie geschenken, daar
door het bewijs leverende hoe na het herstel der vos-
woeste bibliotheek dit land aan het hart ligt.
Van de 250 incunabelen die vóór de 15e eeuw in
do stad Leuven zelf werden gedrukt en waarvan
voor den brand de bijna volledige verzameling in
de bibliotheek aanwezig was, heeft men er tot nog
toe over do gehecle wereld slechts 70 kunnen te
rugvinden. i
Do offic.ieele herinzamellngsdionst, ingesteld door
het Verdrag van Versaillos, werkt, met den grootst.cn
spoed. Deze zendt door professoren van Leuven op
gemaakte lijsten van boeken, welke zij voor hun fa
culteiten noodlg hebben on die, tot eon zeker bodrag,
door Duitschland mooten geleverd worden, naar een
Duitsch organisme te l^eipzig, dat zic'h vol goeden j
wil toont om het horstel van de Leuvensche bibli- j
otheok te bespoedigen. Maandelijks arriveert te Lou- j
ven eon wagon, uitsluitend geladen met boeken,
wolke door Duitschland aan den wederverkrijglngs-
dienst worden gezonden,. De organisatie te Leipzig
koopt ook groote bibliotheken van Duitsche geleer
den, om die naar Louven over te brengen.
Eon bijzondere aanwinst voor Leuven is, dat de
bibliotheek in het bezit is geraakt der handschrif
ten van het St. Jacobs-kaplttel van Luik, welke
tijdens de Fransch© revolutie in Duitschland waren
verkocht on laatstelijk figucerden in de collectie-Von
Fürstenborg.
Wij laten een paar cijfers volgen, waaruit men
zal zien, dat het met het herstel der Universiteits
bibliotheek volledig naar wenach gaat.
Voor don brand van 1914 bezat de bibliotheek on
geveer 8000.000 volumen, Aan gifton werden tot he
den ontvangen 250.000 boekdoelen. Do wederve'rkrij-
gingsdienst leverde eveneens 250.000 boeken. Door
dCzen dienst mooten in het geheel ruim 500.000 boe
ken worden bezorgd. Wat alvast een totaal geeft
\an 750.000 volumen. Bovendien blijven de giften
mild toestroomen, zoodat te voorzien is, dat over 10
jaar de compleet herstelde bibliotheek over 1 mil-
lioen boekon zal beschikken.
Uit den aard der giften, heeft de Leuvensche bi
bliotheek een verandering van karakter ondergaan.
Waar dit voor de ramp van 1914 bijna uitsluitend
wetenschappelijk was, is het thans van moor alge-
moonon aard geworden, zoodat ook de literatuur
er oen ruim aandeel hoeft gekregen.
Op scientlfiek gebied zal de nieuwe verzameling
niet voor de oude moeten onderdoen. Doch anti
quarisch kan doze laatste nooit overtroffen worden,
wijl zij unieke werken bevatte en veel boeken waar
van er maar enkele exemplaren meer bestaan.
Toch verdient hot vermeld, dat alhoewol de incu
nabelen uiterst zeldzaam zijn, Leuven als men
deze mede rekent welko door Nederland beloofd
werden in hot bezit zal komen van 100 stuks
wiegedrukken. Wat alvast oon niet te onderschatten
aantal is.
Over 2 Jaar zal hot grootste doel dor verzame
ling, do bureuux en do leeszalen van de bibliofchoek
die thans nog over verschillende lokMé"
stad verspreid zijn naar hot nieuwe gebouw kun
nen worden overgebracht.
De totaio kosten van de nieuwe bibliotheek wel
ko geheel door Amerika worden gedragen, en die
over 10 jaar volledig in orde zal zijn, komen te
staan op 12 18 millioen frank. De gebouwen, die
een oppervlakte beslaan van pl.m. 1500 vlerk. M.,
worden berekend voor het plaatsen van 2 millioen
boeken. Zij worden opgetrokken in Vlaamschen
stijl van de 17e eeuw.
De oude bibliotheek-gebouwen (de Hallen) worden
gerestaureerd om er vergaderzalen, een universi
teitsmuseum, enz. van te maken.
van alle syeteman, worden spoedig an onder
garantie uitgevoerd door
G. ANNEVELDT, Doem», SCHA GEN.
ZESTIG JAREN VRIJHEID. Da evolutie ven
hot negerras.
Naar aanleiding van het bezoek van neger-„vors
ten" aan Parijs, wijzen de bladen op het verschil in
de positie van het negerras, zooala die thans is en
zooals dlo 60 jaren geloden was, vóór den lsten
Januari 1863 de vrijheid aan de Amerikaansche sla
ven werd geschonken.
Naar men weet, golden zij voordien ook wettelijk
als weinig meer dan als eon soort huisdieren. Twee
wettelijke bepalingen uit dien tijd, uit Louisiana en
Noord-Carlolina, demonstreeren de ons ongelooflijk
voorkomende ruwheid dozer opvattingen:
„Ieder die zal trachten aan een neger een vrije
of een slaaf, spellek, lezen of schrijven te leeren",
zegt de bepaling uit Louisiana, „zal veroordeeld
worden tot gevangenisstraf van op zijn minst een
maand en ten hoogste twaalf maanden".
„Den slaven te leeren lezen en schrijven leidt er
toe weerspannigheid en rebellie bij de negers aan
te kweeken", zegt de wet van Noord-Carolina. „Als
dus iemand aan een elaaf een bijbel, krant of boek
geeft of verkoopt, zal hij met een boete van 200 dol
lar worden gestraft zoo bij een blanko is, zoo hij
een neger is met 39 zweepslagen op den naakten
rug".
Na dergelijke bepalingen ls het iutoressant om te
zien wat twaalf millioen kleurlingen in een halve
eeuw van vrijheid bebben bereikt: een totaal ver
mogen van 600 millioen dollar, 35.000 kerken, 38
universiteiten, 200 colleges of scholen, die zij alleen
besturen, 00 weeshuizen en hofjes, 30 ziekenhuizen,
500 begraafplaatsen. Alleen aan de Universiteit Ilo-
ward behaalden meer dan 2000 neger-studenten een
graad, waarvan 200 predikanten, 700 geneeeheeren,
200 advocaten, etc.
In 1859 kon negentiende deel der negers lezen noch
schrijven; nu verstaat bijna twee derde deel deze
kunst. Bovendien zijn zij in het bezit van 200 kran-
ton, periodieken, tijdschriften en geïllustreerde bla
den.
Over de negerbevolking van Haïti, die sinds 1805
vrij is, kan het volgende worden meegedeeld:
Deze bevolking, die zich in verloop van een eouw
meer dan verdubbeld beeft en op 'n grondgebied
van 28.260 vlork. K.M. woont, telt 2X millioen zielen.
Do invoer bedroeg in 1919 20 millioen dollar, uitge
voerd werden 40 millioen pond koffie, millioen
p. campóchehout, katoen 8 mill., suiker 9, cacao 6,
ricinus 4, etc. etc.
BIJ de twee of drie lagere scholen die in 1804 be
stonden, zijn meer dan 1000 hoogere en middelbare
scholen, vakscholen en lagere scholen gekomen,
waar het onderwijs in 't Fransch, de offlcleele en lit
teraire taal, aan ongeveer 100.000 studenten en leer
lingen wordt gegeven. Deze bevolking kan zich be
roemen op eon kring bekende dichters en schrij
vers, bekwame advocaten en geneesheeren, vaardige
Ingenieurs en architecten,, musici en beeldhouwers.
Uorpipaniek.
N;iar uit Cherbourg wordt gemeld, heeft zich in
het dorp Bricquebec een ernstige paniek voorge
daan. Een kermiswagen, die op het station aldaar
arriveerde, botste op een gegeven oogenbllk zoo
hevig tegen een bagagewagen aan, dat in de ver
blijfplaats der leeuwen een groot gat gereten werd,
waardoor de wilde woestijnbewoners op zeker mo
ment hun grimmige koppen begonnen te steken.
Nauwelijks hadden de dienstdoende spoorweg
beambten slechts desnorren van ettelijke koningen
der dieren gezien, ot ze zochten hals over kop het
veego lijf te bergen in eenlge gereed staande
bagagewagens.
tnmiddeïs liepen gewapende dorpelingen te hoop,
om een formeele drijfjacht op de in hun verbeel
ding reeds rondgaande briesende leeuwen te be
ginnen.
hen moedige gendarm, gewapend met een revol
ver, dreef zijn dapperheid en doodsverachting zelfs
zoover, dat hij boven op de kooi klom om de on
vriendelijke beesten bn een eventueele desertie
onmiddellijk neer te schieten.
Maar hetzij de morfine, dte volgens de legende,
steeds aan gedresseerde leeuwen wordt toegediend,
nog nawerkte, hetzij *ze een „dolce far niente" in
hun bekrompen verblijf prefereerden boven een
wilde harddraverij in de dorpsstraten, feit is, dat
ze zich zoo kalm en waardig gedroegen als wijlen
huil opgezeite collega's uit het natuurhistorisch
museum.
Dies had de leeuwentemmer, die ijlings met een
nieuwe kooi ten tooneele verscheen, niet de ge
ringste moeite om hen gedwee en dociel uit hun
beschadigd compartiment in hun nieuwe woon-
lente te doen binnengaan.
Sprinkhanenplaag
De sprinkhanenplaag, die sinds eenigen tijd in
sommige streken van de Charente InMneure (Fr.)
woedt, heelt zich thans ook naar het departement
des Deux-S4vres uitgebreid; vooral in dat gedeelte
van het departement.dat het meest van de droogte
te lijden heeft gehad. De sprinkhanenzwermen die
daar neerstrijken, zijn soms zóó dicht, dat de trein,
die den dienst onderhoudt tusschen Niort en Fon-
tenay-le-Comte de laatste dagen verscheidene malen
moest stoppen om den weg eerst te laten vrijmaken.
Dc Mureele Inzinking.
Naar het ministerie van Welvaart in Illinos in
zijn officieel rapport mededeelt, is vooral het ver
woeste familieleven de oorzaak van vele zedelijke
rampen in Amerika.
Hat rapport «egt woordelijk: Het staat onloochen
baar rast, dat 35% van alle meisjes, die onder
politietoezicht komen direct tengevolge van een
slecht familieleven het kwaad in handen vallen.
Zij zijn dikwijls zonder de goede bescherming van
een normale verzorging in het huisgezin geweest
en hebben de liefde van het huisgezin niet gekend
ot verleerd.
De in alle deeien van onse maatschappij ver
spreide immoraliteit is voor 't grootste deel toe te
schrijven aan het feit, dat onse huisgezinnen niet
meer kunnen opvoeden en wijl zij n.et meer ia
staat zijn het beschermende element van een man
nelijk godsdienstig geloof bij te brengen".
Het rapport deelt verder dan nog mede, dat
70 van alle lichte vrouwen in Chicago uit kleine
steden naar deze groote stad gekomen zijn, meestal
aangelokt door bioscoop en tooneel, zucht naar
avonturen of valsche beloften. De directe oorzaak
zijn voornamelijk schunnige cabarets, slechte dans
zalen en drinkgelagen.
Tenslotte wijst het rapport nog op de ervaring,
dat het juist de prille jeugd Is, die dei
voor moreele zaken vult.
de rechtbanken
VLIEGMACHINES VOOR DB LANDSVERDEDI
GING.
Uit Londen. Naar men verneemt, heeft de oom
missie voor de rijksverdediging beslist, dat een aanzien
lijke vermeerdering van de luchtmacht noodig is voor de
verdediging van ket "Eilandenrijk. Ds veqqaeixtering
«Hl tien tot vjitttea esïadera bedingen.
