Alititu Nitm-
„Labor"
Glastra's Schoenhaiidel
Regenjassen
Dorschmachines
De officieele Opening
Singer-Maafschappij
Uitgevers N.V. v.h. TRAPMAN Co Schagen
EERSIjè blad.
PAKIJS ÖN1WAAÜ1.
I9EERENKLEED1NG
De TABAK die li zoekt is
ADRES voor olie soorten
Warme Inlegzolen, Kraag
pantoffels en Knlplaarzen
Molenstraat Schagen.
Zondags niet gesloten.
Binneniandsch Nieuws.
Onze gepatenteerde
is hedenavond,
Gemengd Nieuws.
Z:it< rdng 14 Octohfi- 1922.
65siu Jft«rgan|<. No. 7112.
SCIACE
Dit blad vej^chljnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag eh Zaterdag. BIJ inzending tot 'b morgens 8 uur, worden Adver-
tentiön nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. no. 20
PrIJa per S maanden 11.86. Losse nummers 8 cent. ADVKRTEN-
TIöN van 1 tot 5 regels 11.10, Iedere regel meel 20 cent (bewljsno.
Inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT TUT B BLADEN.
(Particuliere correspondentie).
Parijs, October.
Dit is het goede oogenblik, om over Parijs te gaan
schrijven, want nu ontwaakt „la reine des cilées'' uit
haar zomerscihe verdooving. In de maana Augustus ver
laat de Parijzenaar zijn stad, goedschiks of kwaad-
schiks. Zij gaanhet doet er niet toe waarheen en
daar niét allen rijk zijn, verre van dat, moet het meeren-
deel duizend kwellingen doorstaan om de buitenlucht en
de weelde van een zomerverblijf te veroveren. Dat is
do maand van reizen in smoor-heete coupé'a, van
vcüblijf in vervelende nesten en middelmatige hotels. Wie
gezien wil worden, een naara hebben te «lragen of een
reputatie hooa te honden, gaan naar Deauville of andere
vermaarde badplaatsen, waar het wemelt v8u financiers,
fabrikanten en andere rijken der aarde, maar ook van
avonturiers, die het geld verdienen, om uit te geven
cn dikwijls het geld 'van anderen uitgeven. Ik ,beb
deze illustere oorden, waar Stout Paris zich 's zomers
verzamelt, nooit gezien, maar te oordeelen naar de
verhalen van reizigers en naar fotografische documenten
moet het er verschrikkelijk zijn. De eenvoudige, niette
min welgestelde lieden eéhter, die niet zeldzaam zijn
in Frankrijk, zelfs niet in dezen tijd van jjdelheid en
duur leven, profiteeren van deze enkele weken, om hun
land te bekijken. Zij gaan naar zee, naar 'de Pyreneeën
of de Alpen, velen ook trekken zich in de provincie
terug was woa rzij geboren zijn en gedurende dit kort
verblijf komen ze weer in aanraking met de oude
deugden, die het bruisend leven te Parijs zou doen
vergeten. Maar eind Augustus zijn alle bezige lieden naar
hun zaken teruggekeerd. Dat is echter niet voldoende,
om Parijs tot nieuw leven te wekken. 'Het Parijsche
leven, of althans het Vernis er van, dat voor het oog van
den vreemdeling de physionomie vormt van de hoofd
stad, bestaat voornamelijk uit flankerende nietsdoeners,
en, daar liet met de reputatie des flaneurs niet strookt,
in de maand September aan de Seine-oevers te ver
schijnen., herneemt Parijs niet voor October haar ge
woon aanzien.
Thans zijn alle theaters heropend. Zij kondigen hun
programma's aan. Dikwijls zullen zij blijken, niet al
hun beloften na te komen, maar het is immers vooral
vun betcekcnis dat zij uitvoerig zijn? De bij het publiek
geliefde acteurs verschijnen weer. Veelal zijn zij in
ucn loop van den zomer vervangen goweest door „dou
blures". Zij komen terug, verjongd, uitgerust, nog vcr-
maarder geworden door enkele nieuwe successen in
de provincie ol in den vreemde. Mon belooft ons
onuitgegeven tooneelspelen, nieuwe stukken van oude
acteurs (cn wij weten, dat dit altijd hetzelfde samen
raapsel is om de illusie te geven van iets nieuws} en,
ook, werk van jonge tooneelsckrijvers. Deze laatste jaren
zijn vruchtbaar geweest in het voortbrengen van nieuwe
talenten. Bij het publiek nog onbekende namen worden
door de ingewijden met een zekeren eerbied uitgespro
ken. Morgen zal het groote publiek ze op zijn beurt
kennen. En dan is het aan den fijnbesnaarden, om zich
(af to wenden. Dezelfde menschen, die vandaag een
'Sarmcnt, Raynal cn Bernard toejuichen, zullen weldra
vinden, dat zij in herhalingen treden en achteruit
gaan. Mededingers zullen te voorschijn komen, wie deze
successen hinderen. Nieuwe generaties, critiseerende jon
gelieden zullen opstaan en deze „oude telgen van een
zeurkousengcslaclit" in de dag- en nachtbladen be
spreken en voor zichzelf nieuwe bewonderaars trachten
te wekken. Op het oogenblik kennen de schrijvers,
die ik zoo even noemde de bekoring .van de eerst*
successen, het rijn hun verlovingen met cie roem. Wij
hopen, dat zij ons wekira nieuwe proeven' van hun
talent zuilen schenken.
Terzelfder tij'd als de theaters, openen do groote
ooncertgelcgenheckn haar deuren, die sedert Paachen
gesloten zijn geweest. Dat zijn zea lange maanden,
gedurende welke de muziekliefhebbers verstoken zijn
geweest van hun muzikale weelde. Wat zal dit nieuwe
seizoen ons brengen? De laatste zijn onzeker geweest en
verwend, vol als het ware van het gekrijsch van pas
geboren kindertjes. De groote impressionistische koorts
behoort tot het verleden. Debussy, vrij gekomen uit veel
strijd en vooringenomenheid, heeft zijn plaats aan het
muzikale firmament ingenomen en de jonge musici
hebben gepoogd nieuwe formules te vinden. De meest
toegevenden durven niet zeggen, dat zij daarin geslaagd
zijn. Achter de mannen van reeds rijpen leeftijd, maar
doordrongen van den vernieuwenden geest, zooals Eric
Satie in Frankrijk of Arnold Schönberg in Oostenrijk,
heeft zich een phalanx van jonge lieden geschaard.
Darius Michand is de meest bekende en de meest
vruchtbare van hen, maar Honneger de meest gewaar
deerde, terwijl Pouleuit' levendige geest de humor in
de muziek scheen te willen vernieuwen. Reeds gedu
rende drie jaar worden do experimenten van de „Six"
voortgezet (zij vormen n.1. een sextet) maar veel resul
taat hebben zij nog niet bereikt. Zoo zien wij kunste-
neers als Miglot, de schrijver van „Agrestides" verklaren,
dat het streven van de „Six" volkomen negatief is
geweest, een noodzakelijk vernietigingswerkzij hebben
ruimte gemaakt opdat men kon herhouwen. Wat zal men
herbouwen? Wjj zullen het misschien morgen weten
en wij wachten met een zeker scepticisme.
De groote gebeurtenis die den Parijzenaar na zijn
GEMAAKT EN NAAR MAAT
('T BETERE GENRE).
terugkeer wacht, ia de tóxkecasipg van de.u Prix Gon-
court. Een jury van tien schrijvers geeft elk jaar dc
in het testament van dc gebroeders Goncourt omschreven
prijs van tienduizend francs uit voor den roman, dien
zij het best acht. Het is een zaak van eenig belang.
In onzen tijd is de instelling van prijzen voor letterkunde
aanmerkelijk uitgebreid. En het zijn niet alleen tijd
schriften met of zonder lezers, die zich bezighouden
met het bekronen van een of ander boek. De académie
Frangaise van haar kant distribueert, behalve den
Grand Prix voor litteratuur er een twintigal voor alle
soorten werk. Sommige prijzen verwekken door hun
aankondiging alleen al opschudding, zoo dit jaar de
aankondiging van den Prix Balzac, die nog niet is
toegekend. Maar, merkwaardig, al deze kronen voor
romanschrijvers, dichters, tooneeUcferijvew historici en
philosofen komen zonder eenig geluid op de honderden
Loofden neer. Slechts een er van veroorzaakt een
duivelsch lawaaide Prix Goncourt.. De lezers hebben
zeker booren spreken over het laatst-bekroonde werk
Batonala. Dit boekje?, geschreven door een neger, heeft
een storm veroorzaakt, die nog niet is geluwcT Erkend
moet worden, dat de schreeuwers geen ongelijk hebben,
want dit dunne deeltje is het product eener reed» lang
verdorde formule van een verouderde huuxt. De voor
gaande jaren waren om denzeüden prijs bijna even
sobere b<«chouwsels gegroepeerd, men herinnere zich
slechts de namen Proust en Barbussc. I)e volgende
maand wordt de prifstoegeketid. De mededingers zijn
al in spanning, intrige* worden geweven. weddenschap-
Den aangegaan. Men spreekt van een biyek van Morond:
OuvOTt la nuit. Dat aal voor den winnaar, behalve een
beminnelijk sommetje geld, de groote gangmaker run
voor een kortstondige roem en meer dan honderd edi
ties. Vóór den oorlof haalde de prijs winner nauwelijks
de vijftiende „duizend". Men ziel, dat het wapenge
kletter den letterkundigen zin vaD den Franschman
slechts heeft vergroot. In elk geval blijkt er uit welk
een 'voorname plaats hier' de letteren, kunst en weten
schap innemen en dal de Parijsche geest niet eindigt
in enkele café-chantant-liedtjes.
MARCEL AZAïS.
van de N.V. Tabaksfabriek J. GRUNO,
Groningen.
PRIJS per pond per on»
ZWART MERK 40 cl 10 cl.
0H0EN - 45 cl 18 el.
BLAUW 55 cf. 22 el
ROOD 627, cl 25 el.
VERKRIJGBAAR bij|onderstaa»de adressen:
Anna Paulowna: C. DE BOEK.
Anna Paulowna: Ff. P. NBUVEL.
Barsingernorn J. MIDDELI EEK.
Callantsoog: M. HOEK
Dirkshorn: P. DEKKER
Van Ewijcksluis J. VELDMAN.
Julianadorp: M. NOOT.
Kleine Sluis: G. DE JONG.
Koegras: A. VAN STIPRIAAN.
Noordscharwoude H. KRAAKMAN.
Oudkarspel: P. BERKHOUT.
C. KROON Cl.
Fa. H. HART Mzn.
G. BAKKER Jac.zn.
St. Maarten: W. H. ROGGEVEEN.
St. Maartensbrug: G. VEUGER Hzn.
St. MaanensvlotbrugK. VEUGER Hzn.
SchagenFa. Tb. MOLEN A ARGrossler
Schagerbrug: Wed. C. THOMAS.
SchoorlH. J. LIJN BA CH.
Valkoog: A. BUIK.
WarmenhuizcTiP. PASTOOR Cin.
WinkelCOöP. „DE TIJ DGEEST".1
't Zand Wéd. N. P. KEIJZKK.
JE
voor dames, heeren en kinderen
IS
IN GABARDINE, WATERPROOF EN GUMMI
Koopt U hel voordeeligsf bij LENGHAUS,,
ie WINKEL en HOOGWOUD.
maken; van. niet te bechrijven uitspattingen.
Waagt een, rustig burger zich eens even over de
grens zonder een behoorlijk paspoort met het ven
eisohte visum, hij kan er zoo goed als zeker van zijn
door Duitsche grensbeambten te wofden aangehou
den.
Hem kost zoo n grapje 5 gulden of men. neemt zijn
ftbts in beslag. Of zon bij geen geld of geen rad heb
ben, dan wordt hij opgebracht en „eingespurt".
Het slag van menschen echter, dat zich daar te
buiten gaat aan den vergiftigden foezel, dat er bac
chanalen. gaat aanrichten, zonder eenige. weerga met
als do gevolgen niet te beschrijven wanordelijkhe
den np allo gebied, dat. slag mag vrij intreden, lijkt
er welkom te gijn.
't Is ergerlijk.
Op de algomeene vergadering van den Bosschen
Diocessanen Drankbestrijdersbond, op £9 Juni jl. te
's Hertogenbosch gehouden, wees de heer van den
Biggelaar, afgevaardigde van het kniisverbond te
Mlllingen, op de ten hemel schreiende toestanden
daar aan de grens.
Aan het bestuur stelde die afgevaardigde officieele
rapporten en krantenartikelen, ter hand over. het
schromelijk misbruik van drank met ai den nasleep
var. ergerlijke dronkemanstooneelen, in grens
plaatsen uit zijne omgeving als Dimmen, Wyler, enz.
bewees daarmee, dat hij niet te veel zei, toen hij
beweerde, dat het er boestachtig toegang en vroeg
om maatregelen, om er een einde aan te maken-
Dat schijnt hier echter niet te gaan. Men zou zeg
gen, at ihet afstuit, op den onwil tot modewerking
van de Duitsche overheidspersonen. Anders begrij
pen we er niets van. Voor hen toch was t' maar een
kleinigheid, die valutadrinkers buiten het land te
houden. Een wachtpost aan de groote grenswegen op
die tijden, waarop zulke luidjes gewoonlijk passee-
ren, do weinigen, die nog langs binnen paadjes soms
mochten zijn ingeslopen, even voor een dag of drie
op water en brood ondergebracht ln den zwanento-
ren of een ander dergelijk krot en 't, aanlokkelijke
om zich daar over de grens voor weinig geld aan
dTank te buiten te gaan zou er voor onze landgenoo-
ten, die daar onzen naam nieto dan groote schande
aandoen, heel gauw af zijn.
De Hollandsche politie staat hier vrijwel machte
loos.
Dimmen is 'n negorljtje even over Je grens met 'n
goede twintig huizen en 'n kleine honderd inwoners,
vlak bij Millingen gelegen. Twee drankgelegenhe
den zijn er. daar. Omtrent Paschen, toen de mark
neg lang zoo laag niet stond als nu, had mon. er vol
gens zeggen van 'n eigen inwoner iedere week al
een karrovracht drank noodig, zoo zwaar, dat men
er meermalen op den harden weg mee vastgeredon is
DE MALAISE IN DE STEENINDUSTRIE.
Uit Angerlo, 12 Oct. Ongeveer '100 arbeiders op
do N. V. Jurgens' Waalsteenfabrieken zijn gisteren
wegens slapte ontslatren.
enorm gestegen. Gedeelten van de bewuste heide na
bij don weg Hilversum—Laren, staan op 1.— a f 1.50
per vierk. .M. Herhaaldelijk heeft de stad en lande
de laatste jaren beide verkocht., van f40—fl. Het
staat dan ook vast, dat de verkoopprijs minstens
f 1000 per H-A. zal moeten bedragen en waar de to
tale oppervlakte voor deze woonstad, die minstens
tot verdubbeling van het Gooischa inwonertal zal lei
den, aanmerkelijk grootar zal blijken dan het boven-
aangenomen minimum (2 K.M. in het vierkant,) zal
de transactie tusschen de hóofdstad en stad en lan
de minstens over één millioen gulden loopen.
NA.JAAK3EOEMJ-VF.KTEN.
De groote najaarskoemarkten zullen gehouden worden
op 16 October te Purmereod; op 26 October te Schagen;
op 7 November te Alkmaar; op 14 November te Hoorn.
OUDESLUIS.
Dooi; de bemoeiingen van de jonge dames Marie
Kreijgér en Jannotje Groet i» alhier voor het Roode
Kruis gecollecteerd een bedrag van pijn. f 25, waar
voor genoemde personen en,* die gevers zeker een
woord van dank toekomt,
OUDESLUISn
JX Woensdagavond trad Da Scbermerhorn op in het
lokaal Sluis alhier. Voor een nierigroot, doch zeer aan
dachtig publiek vertolkte hij het door hem zelf ge
schreven tooneelstuk „Geroepen."
Het spel was, zooals wij dat steeds van den heer
Schcrmerhorn gewoon zijn, eenig. Alle rollen door één
persoon voor te dragen, is voorwaar geen gemakkelijke
taak. doch deze spreker is daar zeer goed voor geschikt.
De inhoud van het stuk was echter niet zooals velen
zeker hebben verwacht, geheel gewijd aan het anti
na ilitalrisme, doch meer gebaseerd op den toestand van
heden, zooals die nog 4s tusschen den1 Werkgever (fa
brikant) en den werknemer (arbeider), alsmede de
revolutionnaire geest die daaruit ontstaat. Het oordeel
der bezoekers zal hierover zeer zeker wel verschillen.
MOEDERLIEFDE BIJ EEN HOND.
De laatste dagen werden we in hut middaguur
herhaaldelijk afgeleid door een geweldig tumult
van blaffende honden en schreeuwende jongens, dat
snel' naderkomt langs den singel, waar wij ofas bu
reau hebben. En steeds is het hetzelfde tafereel: in
bet. water een blaffende hond, die de gebeele gracht
langs zwemt en zoo verder tot de brug van de Hee
rengracht. Dan keert, het beest om en zwemt langs
den steenen wal aan de overzijde weer terug. En
steeds wordt het dier op den wal begeleid door een
bende jongens en een paar blaffende honden.
Dierenmishandeling? Eerst vermoeden wij het, maar
het blijkt, toch anders te wezen. Dezer dagen moet
de bezitter van 't dier haar jongen verdronken heb
ben en het moet daarvan getuige zijn geweest. En
na dien dag begeeft het arme beest rich, zoodra het
maar op straat kan komen, t© water, om dit, af te
zoeken naar de jongen,'waarvan men het beroofd
heeft.
Een voorbeeldl van moederliefde, dat beschamend
is voor tal van menschen. Ned.
LANGS DE GRENS.
Men schrijft aan de Maasbode uit Millingen:
„We'gens de kermis te E. (een Duitsche grens
plaats) zal het overschrijden der grens zonder pas
tegen betaling van 60 Mark geoorloofd zijn."
Deze en soortgelijke berichten ziet men telkens in
onze locale bladen, wanneer in een of ander dorpje
over de streep da kermis op komst isi
Meestal vordert men er nog geen betaling voor,
mag men de marken bewaren voor de kermis zelf.
Weldenkenden grensbewoners, zoo aan gene als
aan deze zijde der streep, is dergelijke vrijgevigheid
van de Duitsche autoriteiten daar in de grensstreek
een gruwel.
Want het gevolg ervan is, dat Hollandsche mar-
kensmijters bij die gelegenheid bij bosjes de grens
overtrekken en van die grenskermissen tooneelen
(Nederlandsch fabrikaat)
in ENGELAND en DUITSCHLAND met de
HOOGSTE ONDERSCHEIDINGEN bekroond,
worden tegen prijzen verkocht, die met de
DUITSCHE VALUTA-M'ACHINES
CONCURREEREN.
Benut deze gelegenheid om van
de ERKENDE VOORDEELEN
te profiteeren l
Zendt Uwe aanvrage NOG
HEDEN aan
DE AMSTERDAMSGHE VOORSTAD IN HET GOOI.
Wordt het plan tot de vestiging van een Amster-
damsche voorstad van 20.000 woningen op de heide
der I.aarder Legerplaats werkelijkheid, dan betee-
kent dit voor de stad en lande een financieele trans
actie van belang; de bouw toch zal gekenmerkt wor
den door een opeenhooping van stadmerceelen, maar
naast hygiënische woningen ruimte vragen voor
kerken, scholen, speelplaatsen, pleinen, plantsoenen
en breede wegen, Ten hoogste zullen 30 woningen
per H.A. kunnen verrijzen. Een der Gooische archi
tecten kwam zelfs tot 20 a 25 per bunder; in elk ge
val za ldus 20.000 50, dus 400 H.A. gebied van stad
en lande noodiig, of ca. 20 pet. van haar geheele hei-
debezit. Amsterdam zal dan ook het geheele oompl«x
moeten koopen, want verbrokkelde gedeelten hier
en daar te laten overblijven, zou geen raison hebben.
Ten slotte de prijs. In 1919 bood de minister van
Oorlog voor hetzelfde terrein f 600 per H.A. als oefe-
ningsgelegenheid. De Erfgooiers Vergadering achtte
dezen prijs eenstemmig veel te laag en sindsdien is
de grondprijs voor woningbouwterrein in het Gooi
van ons depót der
(ZIE 2e BLAD)
EEN KOPERKONING.
Dezer dagen is plotseling overleden te Southampton
do „kioperkoning" Isaac Guggehheim. Hij" was geboren te
phüadelpbia m 7 Iml ÏS54 en dia oudste der zeven
broers Guggenneim, die allen door hun aandeel in
kopermijnen, kopersmelterijen en verwante zaken, tot
de zeer rijke Amerikanen moesten worden gerekend.
Er was een tijd, dat de familie Guggenheim de rijkste
van de Ver. Staten werd geacht, na de Rockefeüers.
Zij brengen jaarlijks ongeveer 500.000 ton koper aan
tle markt (bijna de helrt der wereld-productie) en rij
hebben het grootste bezitsaandeel in de grootste drie
kopermijnen van de wereld. Ofschoon de andere broers
meer de opmerkzaamheid van het groote publiek trokken
d*n Isaac, wa>; deze toch ook een man van groote
^okenbedrijvigheid. Zoo behoordo hij tot de directie van
de American Smelting and Refining Cy., de American
Smelters 'Securities Cy., de Mexican Union Railway',
de Yukon Gold Cy., enz. De opkomst van de Guggen-
heimers en het ontstaan van hun reusachtig fortuin, is
een roman van het moderne Noord-Amerika. Hun vader
was in 1847 naar de Ver. Staten geëmigreerd en had
daar voorspoed als kantfabrikant. Niet vóór 1881 vestigde
hij zijn aandacht op den handel in metalen, door voor
3000 het halve eigendom aan te koopen in een
zilvermijn. Van toen ging het met het familie-fortuin
verrassend snel vooruit De zoons bleven later samen
werken en dit was hun groote kracht. De zeven vormden
een kleine republiek. De meerderheid gaf er den door
slag. Niet één van de zeven broers had privé-belangen,
buiten de gezamenlijke metaalbdangen brn. Van den
vroegen ochtend tot den laten avond dachten en praatten
rij van niets anders dan van hun koperrayncn en
-smelterijen. Op het laatst waren die belangen buiten
gewoon veel-omvattend geworden. Overal in Canada,
Ver Staten., Mexico en Centraal- en Zuid Amerika had
den rij mijnen en metaabbelangen.
EEN MEETKUNDE-WONDER.
Naar de „Daily Mail" uit Madras verneemt, heeft
men in Zuid-Indië een meetkunde-wonder ontdekt.
Hij is nog geen elf jaar oud. Zijn naam is Rajana-
rayanan. De knaap is door zijn vader >an Madoera
(Zuid-Indië) naar Madras gebracht, waar hij elk
een. verbaasd doet staan over zijn kennis der hoo-
gere wiskunde.
Rajanarayanan is een welopgevoede Brahmaan,
die. in zijn Engelsch goed thuis is. Hij zal door den
Europeeschen directeur van publieke werken onder
zocht worden, terwijl pogingen zullen worden aan
gewend om hem verder" te laten studeeren.
DE VERLIEZEN DER LAATSTE MIJNWERKERS
STAKING IN AMERIKA.
Bradley, de, voormalige voorzitter der nationale
kolenvoreeniging, heeft een statistiek gepubliceerd
over de verliezen: welke bij de jongste mijnwerkers-
staking zijn geleden.
Bradley geeft ais totaal verliescijfer aan, ongeveer
1.500.000.000 dollar. Onderverdeeld waren volgens zijn
berekening de verliezen als volgt: Loonderving door
de mijnwerkers 550.000.000 dollar; verlies voor Je
spoorwegen 375.000.000 dollar en voor het publiek aan
brandstof 500.000.000 dollar. De schade voor de mijn
eigenaars schat Braalye op 50.000.000 dollar.