TWEEDE BLAD.
De verroomsching der
Anglikaansche Kerk.
FEUILLETON.
DE GROOTE VLAM
fi!
Kerk- a
Bss&dï mFZf&szsjssi
Zaterdag 5 Januari 1924.
67sle Jaargang. No. 7361.
gei
be:
Bii yorige gelegenheden heb ik de aandacht
gevestigd op de eigenaardige strooming, die er
in don boezom van de Engelsche Staatskerk, de
Anglo Catholic Church, steeds duidelijker en krach
tiger zich doet voelen.
Ik heb er op gewezen, hoe, by do Engelsche
Kerk. het Protestantisme, niet zooals by onze iNe-
dorlandsch Hervormde Kerk van onder at geko
men is.
Terwijl in de dagen der Hervorming, in de
Nederlanden juist de lagere klassen der bevolking
behoefte gevoelden met het Roomsche ge.oor te
breken en het Protestantisme als een weldaad voor
geest en ziel beschouwden, was het in Engeland
de regeerende Vorst geweest, die van boven at be
paald had. dat met Rome gebroken moest worden.
De Engelsche Staatskerk was geen Roman Catho
lic Church moer, doch een Anglo Catholic Church.
De Koning was het hoofd der Kerk van Enge
land, de Paus (Pope in het Engelscb) had al ge
daan en tot in onzen tijd was men inde Engelsche
Kerk sterk anti-paapsch (anti-popish).
Do Kerk zelf behield echter nog veel gebruiken,
die aan de Roomsche Kerk herinnerden.
Hendrik VIII deed wel is waar alle kloosters
ontruimen en grootendeels verwoesten, maar wat
de verhouding van priesterstand tot gemeente be
trof, bleef als in den Roomschen tijd, het beroep
der predikanten bij de bisschoppen.
De gemeentehad slechts te betalen, maar had
niets te zeggen.
Do kerk zelf bleef van binnen een vrij roomsch
aanzien bewaren, met den mooi uitgedoschten pre
dikant en koorknapen, allen apart gezeten in het
koor, nadat zy' zingende binnengewandeld waren,
terwijl een hunner het kruis vooruitdróeg.
Men had zelfs in de kerk soms eene processie,
waarbij dan het vaandel van de kerk vooruit werd
cdragen, het vaandel, dat gewijd was aan den
jschermheilige van de kerk.
Wanneer de bisschop dienst doet, dan is hij met
mijter en staf getooid, gelijk zyn Roomsche collega.
lederen dag kan men het avondmaal bediend
krijgen.
Meer en meer komen er weer beelden in .dö kér
ken, de plaats innemende van de beelden, die er op
last van Koning Hendrik VIII, dikwijls met ruw
geweld, uit verwijderd waren..
Me:i begint meer en meer aparte kapellen in df
kerk te bouwen, meestal ter eere van de Moeder
maagd, een z.g.n. „Lady Chapel", waarin een
apart altaar, gewijd aan de Maagd MariA In
enkele kerken brandt men wierook, in sommige
kerken imiteert men wierook, door eenige banken
te doen maken van een naar wierook ruikende
Wanneer een kerk al die aan Rome herinnerende
zaken bezit, wanneer daarbij de dienst zelf ook den
"°-)omschen eeredienst zeer nabij komt, dan spreekt
men van „high church". 4 e
Is daarentegen de predikant iemand, die juist
niets van dat alles moet weten en meer streeft
naar hetgeen herinnert aan de calvinistische leer,
aan het strenge, aan het meer nadruk leggen op
preek, op gesproken woord dus, dan op den dienst,
clan spreekt men van „low church".
Of een gemeente „low church''. gewoon, of high
church" is, hangt absoluut niet af van de ge
meente zelf, maar van den dominee.
De bisschoppen hebben elk een gebied, hun dio-
ooes, waarbinnen zij de predikanten beroepen. In
sommige plaatsen, volgens oud recht, in overeen
stemming met den ambachtsheer of ambachts-
vrouwe, maar het laatste woord is toch bij den.
bisschop.
De ambachtsheer of -vrouw kan natuurlijk heel
veel invloed uitoefenen en er is hier in de buurt
een dorn, waarvan de ambachtsvrouwe, eene oude
dame, die ik goed ken, heel erg ..high church,'
is en zorgt voor het beroepen van half Roomsche
predikanten.
Men heeft predikanten, die zoo „popish" zijn.
dat zy uit principe celibatair zijn, die zich in het
wit kleeden als monniken en gedurende den dienst
^.ndere, fraai geborduurde gewaden aantrekken. Er
zijn er, die aan het altaar uit het oude en nieuwe
testament lezen, en dat doen geheel als bij de
Room9ch Katholieken, rechts en links van het al
taar en de bijbel doen vasthouden door geheel in
Roomschen trant uitgedoschte koorknapen.
van O LI VER WADSLEY,
2 vertaald door DICKY WAFELBAKKER.
Hij zweeg even en leunde voorover in zijn stoel.
„Hc heb Evelyn twee jaar geleden in Sim la ge
zien, waarheen ik gegaan was omdat ik het een «n
ander gehoord had. Als ik alleen met haar te
doen had gehad, had ik haar beter gekregen, maar
w&ar ze bh Wynford verkoos te blijven, was a"es
nutteloos Ik herhaal nog eens, Charles, er is niets
meer aan te veranderen. Ik heb gedaan, wat ik
ken nU m^n handen van ze afgetrok-
„Maar er moet toch iets aan ze gedaan worden.
We kunnen ze toch zóó niet laten?" viel Charles
uit.
De oude Lord Scarne lachte bitter.
„ik ben zes maanden in Simla gebleven, en
éénfg kind jes aan Evelyn is ray'n
Charles liep naar huis en ging regelrecht
door naar het boudoir van zyn vrouw. Hij begon
haar over zyn beide bezoeken te vertellen.
»i'i i v walgelijk. Hoe ontzettend
schaamteloos riep ze geërgerd uit.
r«kliaar eeiu£szins rood getint gelaat werd nóg
opbaar gezicht8 0611 Z6er m*nach^ende uitdrukking
Sir Charles zag er heel ongelukkig uit, vooral na
SSSPkïJii van zÜn vrouw, want hy had een
W™ h£Vn er- )V0s 6611 diep gevo 1 van meJ>
hJ,m' 18 wat h.'i aan zyn vrouw, d'e,
Kennen1 Was aan8telegd, niet hal durven b -
F-oHm tvh i t, voor z, l ,01," be^on
hu „We kunnon zo toch zoo maar 1 rt oa„ -.o-
lot overlaten, Hetty."
°P' 30 n*et> da,t er ook kinderen
waren, Charles?" VTOeg ze.
rio'Akï' ^wee"" i°nfiron en oen meisje.... Ik
dacht er over of het mogelijk zou zijn...."'
Dit ia feitelijk in strijd met de Anglikaansohe
Bij do bevestiging van onzen dominee, werd hy
ook wel degelijk ooor den Bisschop van St. Albans,
•eleid naar de mooie lezenaar, waarop dö bijbel
ligt en werd hem bevolen om van daaruit zyn
pficht te doen, hetgeen hij beloofde, waarop de ge
meente hem toezong.
De geestelijkheid heeft bijna alle macht, de ge;
meento heeft niets te zeggen. Ik heb dat weer by
ons gezien. Er zyn bij ons oen paar dames feitelijk
katholiek. Het zyn moeder en dochter, z\j doen veel
aan de kerk, maar zijn in hun hart even roomscb
als de zusters en nichtjes, die roomsch geworden
zijn. Zij blijven echter in onze kerk. lederen och
tend om 8 -bur gaat de oude dame het heilig avond
maal gebruiken, om daarna te trachten over alles
en ieder de baas te spelen.
Do dochter liet allerlei lui onder haar vleugelen
geld ophalen, dan voor dit en dan voor dat doel,
maar wist het altijd, zoo te draaien, dat het
leeuwenaandeel ging in een bepaald potje voor
een Lady Chapel.
De groote meerderheid der gemeente moest
niets van een Moedermaagd Kapel hebben.
Laat ik U vertellen, dat de Kapel er is.
My'ne vrouw en "ik hebben er net zoo goed aan
bijgedragen als alle andere tegenstanden?, want by
alles, waaraan wij .medewerkten of bijdroegen,
was altijd nog een achterdeurtje voor het Lady
Chapel-fonds.
Natuurlijk is er een minder aangename stem
ming ontstaan tusschen sommige oudere ge
meenteleden, die tegen de Lady Chapel waren
en den Dominee, maar de kapel is er, zoo Roomsch
als in Rome.
Nu gaan er geruchten, dat onze dominee ons
gaat verlaten.
Do. oude dame wil in de Lady Chapel, bij haar
doodi door haar erfgenamen een mooi raam van
gebrand glas laten maken.
Het moet gewijd zijn aan de Maagd Maria, aan
de „Glory of God" en haar eigen Memory.
IJdelheid der ijdelheden, niets dan ij dolheid.
Maar inmiddels is het protestantsche karakter
van onze kerk verdwenen.
Ik kan er bijna niet meer, zonder weerzin, zitten.
Onze curate (hulpprediker) is weg. Die scheen
tegen do high church en tegen het verroomschings-
proces meer gezegd te hebben dan de dominee
wilde dulden.
Onze curate schy'nt een heel goede predikants
plaats in Lincolnshire gekregen^ te hebben.
Wanneer die gemeente in Lincolnshire nu erg
„high church" is, dan 'krijgen ze daar precies een
predikant, zooals ze zelf niet beroepen zouden
hebben n.1. een gewone Anglikaansche dominee,
geen high church en geen low church, maar heel
eenvoudig „Anglican".
Van den zomer heb ik U geschreven over de
actie van den bisschop van Zanzibar en anderen.
Vandaag achter moet ik vertellen van verroom-
scbing-manoeuvres, die no£ uit een veel gevaar
lijker hoek komen, n.1. uit Lambeth, het paleis
aan do Theems te Londen, van den Aartsbisschop
van Canterbury.
De Aartbisschop van Canterbury, voor het Zui
den, en de Aartbisschop van York, voor het Noor
den, zijn onder den Koning, als hoofd van de
Engelsche Staatskerk, de geestelijke heerschers.
Hun macht in de Anglican Catholic Church is
bijzonder groot, en de leiding, die zy' geven, daar
om van zoo groote beteekenis, omdat hun geest
de geheeie Anglikaansche priesterwereld gaat be-
heerschen en dus hun geest den gemeentenaren
wordt ingeprent.
Tenminste door de groote meerderheid der domi
nees wordt dit gedaan, want onwillekeurig volgt
de dominee den bisschop en de bisschop den
aartbisschop.
Er zijn wel bisschoppen, zooals die van Dui'-
ham, die er een eigen meening op na houden, en
niet bereid zijn om verroomschings-denkbeelden te
propageeren, al worden die van bovenaf voorbe
schreven, maar de meeste bisschoppen zijn gewillige
uitvoerders van de bevelen der aartsbisschoppen.
Hoe kan het ook anders. De aartsbisschoppen be
noemen slechts hun gewillige geestverwanten tot
bisschop. In naam doet de Koning dit wel, maar in
den daad wordt zoo iemand door den aartsbisschop
aangewezen. Waarom zou de Koning daarvan af
wijken! Er zijn onlangs drie nieuwe bisschoppen
benoemd, allen geestverwanten van den aartebis
schop van Canterbury.
Deze hooge prelaat heeft van de week een brief
gericht tot de bisschoppen, waardoor iedereen in
Engeland, die nog "anti-popish' (anti-paapsch) is,
een geweldigen schok gekregen heeft
De brief gaat over Church Reunion, dat is de
hereeniging der kerken.
Aanvankelijk was daarmede bedoeld, het her-
oenigen -van al de in Engeland bestaande protes
tantsche kerken'tot een geheel, een terugkeér dus
van Wesleyan, Nonconformists, Methodist?, Primi-
tive Methodiste, enz, naar de Engelsche Staatskerk.
Zelfs meende men, dat de Schotsche Presbiterianen
tot do Engelsche Kerk zouden kunnen overgaan.
Hot eigenaardige echter is, dat, inplaate van dat
in de hand te werken, door het Protestantsche ka
rakter van de Engelsche Kerk meer naar voren
te brengen, men juist in de laatste jaren deze kerk
steeds meer „popish" ziet worden.
Do herderlijke brief van Dr. Davidson, aarts
bisschop van Canterbury, is nu wel zoo „paapsoh" ren,, protestanten
als men maar donken kan. Dat zal voor de protestanten zeker noodig worden,
De Aartsbisschop spreekt over Church Reunion indien Engeland een Dr. Davidson, als aartsbisschop
maar heeft het oog op eene hereeniging van Angli- van Canterbury blijft werken in de onzalige richting,
kaanscheen Roomsche Kerk. t waarvan hij thans in zijn brief gewaagd.
Het blijkt, dat al drie jaar lang regelmatig con- Reeds thans ziet men in plaatsen, waar de „paap-
ferenties plaats hebben te Mechelen, in het paleis sche" dominee's de macht hebben, hoe het aantal
van kardinaal Mercior. tusschen dezen en andere kerkbezoekers inkrimpt.
hooge Roomsch Katholieke geestelijken en eenige jk zie dat proces in ons dorp kalm voltrekken.
vooraanstaande Anglikanen.
Kardinaal Meroier, Monseigneur Bataffol en de
Abbé Hemmer waren er van Roomsche zijde, Dr.
Ik beb in Crowland een eigenaardig staaltje gezien,
's Morgens was er „high church" dienst, zoo hoog,
dat we dachten» dat we in een Roomsche kerk \va-
G-oro en Dr. Kidd, van Oxford, Dr. Armitage lio- ren Er ging een belletje bij het bedienen van het
bmson, ,Dr. Walter Trere en Lord Plalifax voor Heilig Avondmaal, alle koorknapen worden bediend,
de Anglikanen. is er was wierook, er werd aan het altaar uit den bij-
Rooien.
- Hier wordt dus een zeer dubbelzinnig spel ge- aw<f^ren der> (paapseh).
speeld. Er worden onderhandelingen met verte-u l?: de^ Anghkaanjtthe kerk
genwoordigers der Roomsche Kerk gevoerd over doorgaat met de verroomsching der Engelsche Staats-
herecniging der Roomsche en Anglikaansche Kerk. kerk dan stuurt zij daarmee aan op den ondergang
Tegelijkertijd wordt in den brief gewaagd van kerk.
de conferenties, die in het aartsbisschoppelijk paleis Er zal dan een breuk in die kerk ontstaan, zoo
te Lambeth, aan de Theems te Londen, plaats heb- &root, dat het onberekenbare gevolgen zal hebben,
ben gehad, tusschen de Anglikanen en de z.g. j ^cn artsbisschop van Canterbury moest beden-
Engelscho Vrije kerken, de kerken dus, zooeven ken, dat hij met vuur speelt, dat de Engelsche Staats
door mij genoemd. Er wordt over die conferenties kerk een machtige factor is in de eenheid van 'het
in Engeland zeer verschillend geoordeeld. Britsche wereldrijk.
Het is naar my'ne meening voor de Protestanten anneer gij op een Engelsche boot reist, b.v. op
een vaag teeken, dat het groote dagblad de Times, oen boot van de P. a. 0. (Peninsular and OrientaJ
een blad, dat al tig d een regeeringstintje heeft, over Steamschip Company) dan wordt er Zondags kerk
deze onderhandelingen met Rome, met welbehagen gehouden Ik heb dat dikwijls meegemaakt,
spreekt. i Eerst hadden de Lasca's, de inlandsche matrozen,
De streng conservatieve Morning Post daaren- church parade gehouden. Daarna riep de scheeps-
tegen niet. klok ons naar de groote eetzaal, waar kerk was.
In het- land zelf zijn de raeeningen zeer verdeeld. Voor het orgel, dat met een Union Jack (Engelsche
Men kan echter gerust zeggen, dat de F ree- vlag) versierd was, zat een keurige matroos, die goed
church-men, do lieden dus, die tot de werkelijk speelde.
protestantsche vrije kerken behooren, ontsteld zyn Voor een soort spreekgestoelte, ook weer met een
over de onderhandelingen van de Engelsche Staats- Union Jack er over, stond de kapitein, die den dienst
kerk met Rome. leidde. Alles heel eenvoudig, heel correct en stich-
Zoowel Wesleyans, als Nonconformists en Metho- tend.
diste zijn het er over eens, dat deze onderhandelin- Er was een Zondagsche stemming geschapen, die
gen met Rome door hen niet goedgekeurd kun- aangenaam aandeed.
nen worden. Wanneer er strijd komt in de Engelsche Staats-
Er is dan ook G©n courant, die zegt, men had kerk, dan zal dat ook op de booten der Engelschen
liever met die onderhandelingen met Rome moeten zich doen gevoelen, dan zal dat in de dominions, in
wachten, tot alle Engelsche kerken hereenigd de kolonies, in de verschillende groote steden van
w^ren' j i. i. i i-i i de wereld, waar men Engelsche kerken vindt tot
Maar zou dat nog met veel gevaarlijker spel ge- uiting komen en het zal ate een splijtzwam werken,
weest, zyn. Men zou dan van de zyde der ^rye De Engelsche Staatskerk beteekent een macht in
kerken zeker de Anglican Church van dubbelhar- den Staat macht voor den Staat
tigheid hebben kunnen betichten. Hetgeen men Juist iemand, die met sympathie voor land en
trouwens v^n (he zy de t^hMdwt, er op weende, volk in Engeland woont, ziet dat heel duidelijk en
dat men niet behoeft te vragen <>f Dr. Davidson, voelt dat sterk aan
Aartsbisschop van Canterbury, ui zyn hart een Wanneer de Anglikaansche kerk Roomsch zou
Roomsche is, want een gewone Anghkaan zou mm- word dan 7MU
w gOSpecW heb'5e'1- Men n0emt tantisme, omdat men in de gcheele wereld Engeland
Wat zeggende roómsehen er wel van? Ik heb het
oordeel van Monseigneur Moyes gelezen en kan niet :n m,( r. n]_ ,1^,nI'ni
nalaten- mijne bewondering uit -te spreken voor de J d Fn^j^hpn'^oh V
diplomatieke uitlatingen van dezen prelaat, maar hl
tusschen de regels door blijkt duidelijk, dat Rome P
slechte één hereeniging van kerken kent, nl. terug;- A h f 'f
keer van de anderen naar de Roomse h-
Aan het geloof zelf zcu het dus wellicht ten slotte
t engoedo komen en het zou do protestanten mis-
Ka tholieke kerk. Monseigneur Moyes zegt, dat v^ k
iedereen kan welen wat de positie van het Vaticaan 01?:
iedereen kan weten wat de positie
overeenkomstig het Concilie van Trente is, en dal
daarvan niet kan worden afgeweken.
Ti worawiaigewweu. ten vereenigen kan.
Ik vraag mij at, of de Engelsche geestelijken der Vocr nrh
I Anglican Church nu heusch zoo naief zijn om te
denken, dat de Roomsche kerk maar een duimbreed
derlinge verdeeldheid en hen er toe brengen om te
gaan zoeken naar datgen©, wat alle protestan-
Voc-r Engeland echter zou het een slag zijn.
De Anglikaansche, de Staatskerk, Roomsch.
zal afwiikon van den wee dien zii nu 16 eeuwen be P0, "P'ij'^am in de Engelsche Staatskerk en de
wan del d heelt? eeuwen De- apiijtzwam in het Engdsche wereldrijk.
1 Spreekt de Roomsche kerk ooit over hereeni- vroeK mijne meening.
ging? Nooit, maar zij werkt steeds in die rlch- sprcett 7;°oveel over:
ting. Zestien eeuwen lang heeft die kerk gestreden ^-eer hli df mif ?f,rl tar nu
geleden, soms verloren, dan weer gezegevierd, nooit ren J d? t 1)0117 Party zal rogee-
moedeloos. altijd ijverend. j wat daarvan moet komen. Tn eene regecring
Uf ge in China komt of in IJsland, in Borneo of ptuemem ^,I'ika^.nm|L^n»fllnderh?i<l,iin
in Scandinavië, overal vindt gij Rome aan het werk. iu-if-,l,.fgevaar. Jullie sterk
In China als Chineezen levend tusschen de Chi dwaashedenfgeschiedeï we z°TEen, dat geen
r"'r'Het gevaar voor jullie land, voor jullie wereldrijk,
In Borneo als herderlijke zendelingen, In IJsland zit heel ergens anders, het zit bij jullie dominee's en
en Scandinavië als pioniers op hospitaal- en onder bisschoppen, die allemaal aansturen op de verroorn-
wijsgebied, als roomsche pioniers tusschen een uit- sching van de Engelsche Staatskerk
sluitend, of bijna uitsluitend Lutherscho bevolking. Wij lazen daarop onze courant en ik wees mijn
Wie met Rome gaat onderhandelen, heeft bij voor- vriend nog op de verontwaardiging die zich in
baat verloren. Rome geeft nooit toe, Rome gaat al- Noord-Ierland, in Ulster had geopenbaard
leen uit om te overwinnen, Rome aanvaardt nim- Ulster is altijd typisch protestantech geweest en
j mer oen verlies. wil dan ook mot het katholieke Zuid-Ierland niets
I Laten wy er even bij stilstaan en respect voelen te maken hebben.
voor die geweldige eenheid, die schitterende organi- Ulster is altijd trouw gebleven aan Engeland, aan
sa"e- den koning en aan het protestantisme.
Maar laten wij, die ons protestantsche geloof lief- Dr. D'Arcy, de hoogste protestantsche geestelijke in
hebben, ook nimmer denken aan onderhandelen met Ierland, die zich van den zomer zoo hevig uitgelaten
R^ÜJ* he®ft tegen de Anglo-Catholic beweging van den bis-
Wij protestanten moesten met elkaar onder- schopv an Zanzibar en anderen, heeft zich over den
handelen en het groote protestantsche principe brief van den aartsbisschop van Canterbury in vrij
der vrijheid van gedachten naar voren brengen en krasse termen uitgelaten en verklaard, dat de onder-
ons daarom hereenigen, handelingen met Rome geheel zonder voorkennis
Laat men dan verder in kleinere secten op zijn van hora of een der bisschoppen in Ierland; waren
l eigen manier protestant zijn, ieder protestant heeft gevoerd.
eigenlijk zijn meening, maar het principe van het Het loyale Ulster zal wellicht het eerete zijn om
protestantisme, dat juist de tegenstelling is met het openlijk den strijd aan te binden tegen den on-
geen Rome wil en altijd gewild heeft, laat men dat loyalen aartsbisschop van Canterbury en zijne Room-
nuchter bezien en benutten tot een: sluit -de gelede- sche neigingen.
Zyn vrouw keek hem met koude blikken aan en
zei: „We kunnen waarschijnlijk, zélf nog kind-ren
krijgen, Charles."
Sir Charles stamelde iete onverstaanbaars. Niet
tegenstaande dit kwam hij er een ruaand later op
terug. Zyn wouw antwoordde hem toen iet- ka'-oer
en zei, dat hij het kon probeeren, doch lat Wyn
ford waarschynlyk toch wol niet de kinderen zi"
willen afstaan. Dit kwam ook uit. Wynford
wilde geen afstand van de kinderen doen. TTij
beweerde zelfs, dat ze juist nu ze groot er werden
hem gingen arauseeren en een beetje amusement
had hy toch zeker wel in zyn ellendig bestaan
noodig. Sir Charles kon dus nog maar één dinc
doen: hij betaalde de schulden en gaf iedere week
aan zijn broer een vast bedrag, waarvan hy behoor
lijk had kunnen leven.
Toon probeerde hy te vergeten, dat hü ooit wer
kelijk van Wynford had gehouden. Na eenigen
ty'd hoorde hij, dat ze in een nóg mindere buurt
waren gaan wonen en later dat hij in een van (le
armste wijken een kamertje had. Dit was hot laat
ste. Het eenige, wat Sir Charles nog hoopte, was
dat de ouders niet mor te lang zouden leven. Hy
kon dan tenminste de kinderen weg laten halen en
hun een behoorlijke opvoeding geven.
Maar Wynford ging nog niet dood, niettegen
staande hy hoe langer hoe meer ging drinken. De
toelage van Sir Charles, die voor een heele week
had moeten dienen, was den tweeden dag reeds
geheel op. Als hij niet dronken was (hetgeen ge
beurde, als er geen vrienden in de buurt waren,
die hem meenamen en hy al het gold had ver
bruikt), bemoeide hy' zien met de kinderen en
lachte e hij om hun grtmeene straatuitdrukkingen.
Als hy in een bijzonder goede bui was, ging hy'
voor zo teekeuen. Hij had een schitterend gevoel
van kleurencombinatie en had zeer zeker met
teekenen veel geid kunnen verdi.enen.
Toni en Fano zaten dan mot open mondjes te
kyken naar de wond -reu, die hy op don muur of
op een stuk papier tooverd Ily sprak in zulke
dagen uitsluitend Fransch, waarvan de kinderen
niets begrepen, maar dat ze prachtig vonden om
naar te luisteren. Ilun moeder lag dan gewoonlijk
op bed. la.5 couranten of sliep.
Hy bad een prachtige Fransche uitspraak. In
zulke dagen zong hy sentimenteel© Fransche liedles
waarvan de kinderen 't refrein mee neurieden. Toni
hield van hem, voor zooverre als zy' in staat was
van iete anders dan van eten te houden. Fane inrt
zijn onevenredige natuur, bewonderde en vreesde
hem tegelijk. Voor hun moeder voelden ze niets...
die telde nauwelijks mee. Een vrouw, die dronken
is, houdt op moüer of zelfs vrouw te zyn. Toni
hield niet van haar, maar was toch ook niet, zoo
als Fane, bang voor haar. Fane was voor do moeste
i dingen bang. Het liegen en stelen, dat heel dikwijls
noodzakelijk was, wilden ze nog iete te eten krygen,
liet de jongen geheel aan zyn zusje over. Ze
gingen naar school als zo er toe gedwongen wor
den en bleven er weer weg, als ze maar even
konden. Ze waren voortdurend hongerig: drank
scheen er altijd te krijgen zijn, maar voedsel zoo
zelden, dat ze heel dikwijls slechte eens of twee
maal in de week een warm maal kregen.
Maandag en Dinsdag (de toelage kwam 's Maan;
dags^ binnen) waren de heerlijkste dagen voor Toni
en Fane.... Op die dagen konden ze tenminste nog
waf voedsel krijgen... ais ze handig genoeg was geld
uit zijn zak fce stelen.
Toni was op tien jarigen leeftijd een weliswaar
verhard maaT look dapper klein meisje. Er was
eigenlijk niet veel, waarin ze in dien ty'd belang
stelde. Van haar vader echter had ze haar buiten
gewone liefde voor kleuren geërfd en dit was ook
het- eenige, wat haar interesseerde. Zy vergat dik
wijls haar grooten honger, als ze op een groenten-
wagen een mand vol helroode tomaten te midden
van groen zag liggen, of als ze een man met ver
schillende gekleurde balonnetjes aan een stok
tegenkwam.
„Ik houd van kleuren die spreken," zei ze eens
met ongewone verlegenheid tot haar vader." Din
gen, die zoo mooi zijn, dat je er naar moot kijken
j en ze nooit meer kunt verbeten."
„Je bedoelt zeker, dat je van dingen houdt, die,
als een bijzondere attractie sterk tegenover hun
omgeving uitkomen?" vroeg hij toen, voor een
oogenblik geïnteresseerd. „Het is afschuwelijk, dat
je zoo leelyk bont", ging hij voort. „Ik kan me niet
voorstellen, dat je er ooit eenigszins behoorlijk
uit zult gaan zien. Het is vreemd, dat jy' een kind
van ons oent. Je had blond haar en blauwe oogpn
moeten hebben, z<x>als Fane."
Toni sloeg; er niet veel acht op, wat haar vader
van haar uiterlijk zei. Om de uiterlijke aantrekke
lijkheden gafze in die dagen niets, en ze had
dientengevolge ook nimmer eenige notitie van haar
eigen voorkomen genomen.
Toen ze op een ochtend wakker werd, hoorde zo
het bekende kreunen van haar vader, dat gowoon-
i yolTdo ,op Gon av°nd, dat hy buitengewoon
veel had gedronken. Niettegenstaande hij toch wel
aan d"n'cen gewend mocet zyn, had hy alty'd na
zulke dagen hevige hoofdpijnen. Haar moeder liep
de kamer op en neer. vergcefsche pogingen aan
wendend om haar piekerig haar een beetje netjes
op te maken. Na eenige oogenblikken werd ze het
moe en zette een vieze oudo muts op. Ze bekeek
zich m het stukje spiegel, dat in een hoek hing en
lachte toen op de meest stupide wijze.
Fano was in tusschen ook wakker geworden en
keek haar met een soort walging aan. ,JJ ziet er uit
aI«een, dame, moeder." zei hij toen met een min-
htenden glimlach. Tom moest even lachen, manr
nicld zich onmiddellijk in, toen haar moeder zich
onikeerdo en de kinderen op de meest ruwe wijze
begon uit te schelden. Toen begon Saumarez ook
nog te vloeken.
„Ga mee," fluisterde Fane Toni toe. „Laten wo
probeeren ergens wat eten op te diepen." Samen
liepen ze de deur uit.
Op de eerste vordieping woonde de vrouw van
een werkmant wier man van een steiger was ge
vallen en nu in het hospitaal lag.
Het was een vrouw met een goed hart, die de
kinaeren heel dikwijls brood en thee gaf. Ze was
iuist op het punt om naar een van haar werk-
tuizen te gaan. „Komen jullie maar binnen en
warm je een beetje by het vuur," zei ze hartelijk.
„Je mag net zoo lang blijven, als je zelf wilt,
hoor.
Toni en Fane kropen dicht bij het vuur. Na een
paar minuten stond Fane op en begon de kamer
rond te kyken. Plotseling ontdekte hy iete in een
kastje, dat hy opengemaakt had: hot waren een
paar versche broodjes, die do vrouw voordat zo
wegging, bij d>i bakker had gekocht. Toni had
met haar rug naar Fane gezeten en had niets ge
merkt, van wat haar broertje deed „Toni - kijk
