Aiicieen Nieuws
Mrainiit- LnüNiUil
Dinsdag 11 November 1924.
67ste Jaargang. No. 7535.
Uiigams i n.v, vJ. Trapman Co., kliagea
EERSTE BLAD.
Maar Yperen en de Oor-
logslerreinen.
Gebrand?
Kloosterbalsem
fa. P. Th. Ypma,
Binnenlandse!* Nieuw».
SC HA
Dit blad vorachijnt viorrnaal por wook: Dinsdag, Woonsdag, Donder
dag en Zaterdag, ltij inzending tot 'u morgens 8 uur, worden Advor-
toiitiAn nog zuovool mogelijk in hot oeratuitkomond nummoE geplaatst.
Pt^STRglCtiNlNG No. 23330. INT. TELfcP no. 20
Prijs por 8 maandon f 1.05. Looso numraora 0 cont. ADVEHTEN- t
TlrtN van 1 tot 5 rogola f 1.10, lodoro rogol moor 20 cont (bowijano»
inbogxopon). Grooto lottoro wopdon naar plaatagulmto berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Op een prachtigen Octobordag zijn we pc^.ahara-
bano langs do kerkhoven on' ttiagveidon van België
gegaan, voor negenen izateai dé puMfagiers van
Knooke in het: vehikel on we vertrokken naar Heyat,
am daar ©enige medereiziger» aan te halon. Naast
ons zat een Belgisch echtpaar, zooals men zo bij
honderden ziet: oen man, zoo dik al» drie mannen
tegelijk. Men zou denken dat hü .zich in watten ge
wikkeld heeft, 't lykt \vel een Russische droschke-
koetsior, zoo'n mocjik uit den] goeden, ouden, tijd, -
en een mollige, hoogblonde vrouw met krulponme
en een 'wipneus, vol goed1 humeur.
De menschen uit Heyst spraken1 alle de Londen-
sche cockney-tongval van de bewoners der ooste
lijke goedkoope straten van Engeland'» hoofdstad.
Hot was echt een laatste overschot van1 badgasten,
maar daarom niet minder belangstellend. Alleen
keken ze véél een beetje op eiken frano, want
niemand wilde het. panorama van' den slag aan den
Yser zien, wat toch wel nuttig is, als men langs de
streken gaat waar deze vreeslijke tooneelen ziehdn
werkelijkheid hebben afgespeeld. Ik zag dit indruk
wekkend en knap geconstrueerd panorama, toen
het, verleden* jaar, nog te Brussel was.^Sinds heeft
men het naar Ostende overgebracht.
Tusschen Blankenbergho en Ostende is een reus
achtig kanon een van de vele die door de Duifc-
schers als kustverdediging zün opgesteld. Kogels
van 15 inches doorsnede kan' aifc uitbraken. Na dit
vernuftig opgesteld monster bekeken ta hebben, tuf
ten we naar Ostende. Niet >ver daaruit verwijderd
zfijnde, vertelde de chauffeur-gids ons,1 dat hier het
krijgsveld begint. Inderdaad is daar ook in de on
effen bodem der velden reedsl te bespeuren* dat hiér
danig is huisgehouden. I
"We stonden te LombartZijde en links aan don
weg zagen we een öteenen gedenkpaaltjé, vierkant
en eenvoudig, ongeveer 1 M.'hoog, gedekt door een
in steen uitgehouwen Belgische helm, don leeuwen
kop vóór ingebeiteld. Dit terrein'werd vroeger-nie
mand'» land genoemd. Hier vielen! de Duitscherst
binnen en namen deze strook in bozit. De gedenk-
steenen noemt men hier een „borrie".
Vlak vóór ons lag Niouwpoort,. Het ligt er, geheel
vernieuwd en uit alle schoorsteenen, rookend. Maar
het bosch er naast iS een treurig hoopje verkoolde
en versplinterde stompjes. We stapten uit en be
traden de eerste loopgraven. Vochtige, slibberige,
gangetjes met walletjes, waarachter door de sol
daten geloerd en geschoten werd.' Stak men 't hoofd
er boven, dan was men een lijk. Achter deze loop
graven slootjes en biezen. Benauwde slaaphokken
en kookholletjes. Deze loopgraven waren van de
geallieerden geweest, op nog geen Kilometér ^f-
étand van de Duitschers.
We gingen links den Yser over en( zagen de slui
zen. die in 1914 geopend werden een. toen de situatie
redden, waarvoor de brave sluiswachter* Karei Cog-
gej zoo geprezen en gedecoreerd is géwordén, maar
deed het op bevej der officieren en, naar velér
opinie, is het bevel tö laat gegeven, d.w.z. nog maar
net bijtijds. Maar de boel werkte tenminste. De ma
chinerie was in orde en dat had ook anders kunnen
zün.
Do Yser is geen indrukwekkende! rivier. Ze is niet
breeder dan een flink kanaal. Maar diep en mod
derig, dus toch een [hinderend element. Langs) Rams-
cappelle naar Pervyse, waar de eerste loopgraven
liggen, die alleen door Balgen werden
ze vormen een lange lijn.
We kwamen te Dixmunde, *waar op eeni heuvel een
graanmolen heeft gestaan. De overblijfselen zijn er
nog. Deze molen werd door de Duitschers als fort
gebezigd. Wat een prachtig strategisch punt hebben
ze hier gehad. Wat moeten» ze zich hier heer en
kneester van de omgeving gevoeld hebben. Ze
behielden Dixmunde dan ook van 1914'18. d.w.z.
de plaats waar de stad' stond, want in minder dan
geen tijd was ze platgeschoten. Ook dit oord is weer
geheel herrezen en een welvarende plaats, met een
helangriike markt, waarop veel boter verhandeld
wordt, welke i naar .Frankrijk gezonden en naar
Engeland verscheept wordt.
Door Woumen kwamen we on zagen de brokken
van een kasteel, dat in puin lag. Nu waren wé
achter do Duitsche gevechtslinie, gingen Merckem
voorbü en kwamen te Steenstraoto on hot Ypres-
Yser-kanaal. Hier kwrnn indertijd het doodeljjke
gas aanwaaien, uit de Duitsche linie naar do Fran
sehe soldaten, den 22©ti April 1915. Het waren dé
Fransehe kolonialen, die op verraderlijke en wroede
manier bezweken.
Steenstraoto verlatend, zagen we weer1 zoo'n „bor-
ne". met een Belgischen helm. Boesinghe voorbij',
over de spoorrails, staat een „bome" met een Fran-
schcn helm. deze heeft voorop het toeken van
een ontploffenden granaat.
Van Boesinghe af bereikten we de Britsche ge
vechtsterreinen. Hier is men al dicht, bü Yperen.
Tanks ziin borstweringen en hindemissen, verschan
singen en alles wat maar vlug had' gedaan kunnen
worden om Yneren te kunnen verdedigen. Velen
vriendelijk wat Uoemenpraeht betreft, zoo streng,
wat: eenvoud vansruizen aangaat. Als soldaten in t
§oÜd éénvormig, met toch liior en daar oen duur-
er krui», een groofcon steen of zuil. De paarscho
herfstatffcer» bloeien er, naast witte dahlia s. leder
oen zwijgt als we de korkhoven langzaam voorbij
gaan, de hecren nomen den; hoed af.
*Zoo kwamen wo door Yperen'» straten. Allo
huizon, Aveer in stijl opgetrokken, op do oude fun
damenten. Eén oude gevel is blijven staan, mot oen
naar reparaties was net huis weer zooals voorhoen.
Maar op de markt, de Grand Place, daar staat mon
ontsteld te staron naar da overblijfselen van wat
een» do Avoreldberoemdo lakenhal was mot dC^lok-
koboren, do 8t. Maarten's kerk, hot oude-/postka n
toor, het Museum van de conciergorio en hot hospi
taal. De eens zoo liefelijke stadswallen, omjyevcn
door een graoht, waarin Avatorlolie's dreven. zjjm nu
iiuinhoopen on do gracht lijkt een dras»ig%vuilnis
joop. Gold om dit alles te vernieuwen, i» er jiog
niet. Trouwens, de ruïne6 zijn indrukwekkend ge
noeg om de aandacht van het publiek'te boeien;
zijn de stomme en toch welsprekende aanklagers
van de schande van den1 oorlog. Vooraf steken ze af.
al die verbrijzelde pilaren, tegei\ de gloednieuwé
hotels op hetzelfde plein. Het arme Yperen is wat
heen en weer getost geweest van den eén naar don
ander. Bü de vroegere ingang der oathedraal is een
nis, waarin een gedicht prijkt, als ode aan de En-
freLsche fielden, die hier stonden! en violen. Vérscfoilv
ende kransen' hangen er om! heen. Een stalletje
is er opgesteld, waar prentkaarten en koperen
ornamentjes verkocht worden. Van een man, die
geen armen hoeft en aan een paar leerén riémén
een' bak heeft hangen, van af do armlooze schou
ders, kochten we prentkaartenhet) geld moesten) \vo
in een klein laadjo leggen., De.foto's op de kaar
ten waren afbeeldingen van de stad en na de ver
woesting. Driemaal is er een veldslag^ om Yperen
eweesteerst in October 1914; daarna in April van
iet volgend jaar en ten derde in Juni van 1917. De
meeste verwoesting is aangericht door de brand-
veroorzakende bommen üit do Duitsche vliegmachi
nes geworpen, welke precies doei troffen, o.a. op
de onvergelijkelijk schoone Lakenhal.
liggen nu op het Bard Cottage en Duhallow-kerk-
5T begraven.
De Londensche jongens, de eenvoudige.
alle
legraven.
Londensche jonge
eDende nog geestige Tommies, noemden dezö tér-
reinen Essex-farm. Het eerste gedenkWkén is
hier opgericht, ter eere van de bowoners A-an W«5+-
Riding-soldaten. Deze uit Noord-Engeland afkomsfci
ge. stevige knappn. in een' ongunstig klimaat-onbe
groeid hebben zich daar ter plaatse buitengewoon
onderscheiden en zichzelve niet gespaard en Iefc-
tcrljfic doodgevochten.
Na nog vier Engelsche kerkhoven gepasseerd te
zijn, komt men aan „Salvation corner". Deze hoek
werd zoo genoemd, omdat van hier ui.t Yneren
meermalen zóó verdedigd is kun non wordon. dat de
Thiitsehers slechts over de lijkten 'dor anderen kon
den binnentrekken., De dooden-oogst is hier ver-
schrikelijk geweest. Alle kerkhoven zoo keurig, zoo
tolde dat or toch zoovool akeligs aaniverbonden was,
och ja, en zijn vrouw had or zooveel verdriet van.
Wjj trokken raooAvarigo gezichten on, -voorzichtig
terrein verkennend, of hu lang geledon gesneuveld t
was, zeide onze tafelgenoot: „GesneuveldP. Wei-
neen: getrouwd." „O," herademden wiB en tegen
Uw zin?". „Och wat zal ik zeggen. Tegen en niet I
tegen. Daar voedt je zoo'n bongol op, je laat hem
bieren op college, liij wil pianospelen, ook good,
hij wil dansen: best. Jlij Avil op.oon kantoor sohrij-
it 10
o, n:
ven: ul wel, alles good. Ik «woog in mijn zaak, teen
restaurant, mijn vrouw kookt. Daar komt hü thuis
cn zogt dat hu trouwon wil. En we haddon
hoopt, dat hij ons in ons bedrijf zou helpen."
man huilde bijna. „Is 'b eon aardig meisje?" rroo- "v
een wiji. „Allorliolefc." mot oon diope zuoht. Wji 1 wa» nog maar ovon in do tOTnt.g toon h« vioL
kondon do trngiok van hi-t goval niot inzion en ik 1 Rookt» van hot monument otaat. lomp en sojuwdf
,u»to hom, dat hü wol gelukkig oon ru'n al» hü wuggozokt omi dor volo tank», wolko oohtorgolaton
grootvader werd. „Grootvader," buldordo hü- „Ik H)n. Door het dorp hoon, naar hotlberoomdo bo»bh
)eb gezegd: ,en geen Ideiutje» hoor, verata jo mé?' Ton Doutlïulvt, nu uit stompje» bostaando, nog oon
Kn <Iat hooft hü mtf beloofd." IV hob don jammo- «Toot Bo^h kerkhof,, door Stadon, dot Torwoeat
ronden schoonvader maar niet ongorust goinankt goweost i«, door Cortomark, Thoarant, noar Bruggo.
door to vragen, of zün zoon altüd al zü'no boloftun 1Bi het golicol zijn er 200 kerkhovon. Hot 13 ua-
tuurlnk ondoenlijk ze allen to zien, mon zou daar-
heelt alle wonden
Oude Latijnsche documenten vermelden, dat Ype
ren, of Hypra afstamt van) den naam, ftlyperborus,
die een zeekapitein was van het oude Brittanië, één
der Briganten (zeeroovers). Deze Brigantijnsche
krijgsman heeft zich in oude tijden gevestigd te
Langemarck, met 700 Duitsche slaven.. Veel meer
is hiervan niet bekend. Yperen is sinds Vlaamsoh,
Spaanseh, Fransch, Nederlandseh en Belgisch- ge
weest. „Maar welke vlag het nu ook moge voeiten.
en of hot uit hare ptiiiihoopcn moge herrijzen.'', zegt
een «Engelse-liman, „het zal in veler gedachte voort
aan Britsch zijn". Bijna elke Britsche soldaat heeft
er gestreden. Eeuwenlang zou men1 er Britsche ko
gels en beenderen kunnen opgraven. Zonder do En
gelsehen die hun leven hier Beten, had do Koning
van België het smalle strookje» grond dab, hij nog hot
zijne kon noemen, verloren.
Het bloed der jonge 'Engelsche martelaren heeft
over de straten, in de kelders gevloeid. Om do stad
heen is de grond zooi drassig, dat de gaten, door
de bommen gemaakt, zich dadelijk met water vul
den en valkuilen werden vooij gewonden en. vermoei
den? 280.000 Levens gingen er verloren, alleen van
Engelschen.
Op 11 November zal menr in Londen het 10-jarig
gbüeum vieren van de door den graaf Douglas
aig opgerichten bond, om elk} jaar op dien datum
de Flanders-poppy te verkoopen door geheel Enge
land heen en heb geld te gebruiken/ omA het bestaan
der levenslang-verminkten dragelijker te maken., Er
i9 een fabriek opgericht en "gebouwd, door enkel
oud-strijders. Daarin wordt de industrie van herma
ken der klaprozen, de „poppies" door verminkten
verricht. Op het nu komende jubileum zullen leden
der Koninklijke famiBe in Engeland door do straten
rijden en een goeden vporraaa inslaan. Waarschijn
lijk zullen hunne rijtuigen rood zien van de kleur
der klaprozen, symbool van het vergoten bloedader
jonge helden, weggemaaid in Vlaanderen on als
zaden, in den grond gèzónkon van het vochtige en
mistige land, dat hen niet weergegeven heeft.
Onlangs is uitgekomen, dat enkele koopBeden in
de stad Londen zoo laaghartig zijn geweest klap
rozen in te slaan en nog wel van uit Duitsohland
te bostellen, welke zu* ten eigen bater vérkoohtén.
Die zullen toch wel geen Engelsch bloed in de ade
ren gehad hebben, om aan zoo iets'te kunnen den
.ken. f
Telkenmale hebben er bedevaarten plaats naar de
oorlogsterreinen, vooral to Dixmude (Diksmuiden),
die uitgaan van Vlaanderen's propagandisten. Dit
is natuurlijk niet zonder gevaar voor de harmonie
tusschen Vlaamseh- en Waalsch-gezinden. Het i?v
wel een bekend feit, dat de dap]y>rsten\<le vVlamin-
fren. waren en dat zij' van geen Avnken wisten, maar
iever sneuvelden, terwijl vele Walen nog wel
eens het veege lüf trachten te bergen. Déze zijn ook
zooveel nerveuzer aangelegd. Aan den» Vlamingen
was ook van allerlei beloofd: gelijkheid in allerlei
rechten, die nu de Walen alleen genieten. Ze ko
men nn „verhaal halen" door demonstraties or> do
kerkhoven en de gedenkwaardige onh«n«m1nnh?er>
waar er dnizen tegelijk omkwamen. Met de Vlaam-
sche banier, de klimimende leeuw op hot zwarte
veld, trekken ze er heen en houden er één om mé-
gang, zingen er hunne Vlaamsehff. liederen en luis
teren naar de toespraken hunner* voorgangers, veel
al een priester, zelfs bisschop. Ik zag grooto aan
plakbiljetten bü XicuAA-poort. vnnv.-i.-ir mon naar
ae „minoterie" gaat, de meelfabriek,-door de<Duit
schers als bergplaats en verdedigingsmiddel ge
bruikt. Er staat een groot houten kruis, van ruw
rood geverfd hout. Dit kruis zal eerlang door een
steenen monument vervangen worden.
Wij gebruikten den lunch in' een der gloednieuwe
restaurants, met het Belgisch echtpaar aan écu
tafelt-ie. De gemoedelüke Brusselaar liet ons de
foto zien van zijn eenigen zoon, ook als kind en ver-
Vraagt condities aan van
LEVERING en BETALING.
HET VERPLICHT U TOT NIETS.
ALKMAAR, - Plano- en Orgelhandcl.
Opgericht 1842.
hoogon zuil, ter godaohtonia oon don, Fransohun
.-,.gonior Guynnemor, wolko dozünon DuiUoho
vliegmachine» wist to doen dalen. Op deze plok
werd hij eindelijk zelf naar beneden geschoten. Hij
vragen, ot zyn 5
gehouden had.
We - verBeten Yperen, om naaif St. Eloi te tuf
fen. Modder, w&arin do autoi tot de assen toe in
zonk. We kwamen over een weg, door de Engel
voor dagen lang in de buurt moeten vertoeven.
Het is een indrukwekkende en ernstig stemmen
de tocht, men voelt hoezeer hier geleden is ön
zonk. We kwamen over oen weg, door de Engel- "e tocht, mon voelt hoezeer hier geleden is ön
achon „Kingswny" genoemd en zagen daar een pog geleden wordt, want naast de vele weer opge-
herinnertngspaal, gedekt door do Britseho helm. bouwde stedon en dorjfen ziot mon (xtkuvcel armoo-
een glad hoofddeksel, zondor versiersel. De borg or digo hutten, bestaande uit oude planken en jnat-
heuvel van St Eloi ia oen drukjbovochten plek, do ten, byo.-ngeh<,oden door wat stukken, gogalvani-
linies en loopgraven Bepen hier in '5. In ae verte s^rd ijzer, gedekt door t zelfde zwaar verroeoto
ziot men den Kemmelborg en! de loopgraven van motaal en oud asphalt,papier. Dit zijnjjo schanjolö
ga,m VYO OIOU UUIU^ <7U O.UWOU KJUi. U.C -\i' - -« r- -r-D>-
,JBluff" zoo door de Engelschen gedoopt en dpn krugon, of geen. beschermers hadden.a Als or, sneeuw
Verbranden weg, naar Hou vel 60; oen strategisch komt. zpllmi die stakkers wei flink in»do drup zit-
Misschien ziin hot ook' geen zfecr j^etrouwo
u In ae»
punt, waarom van beide zijden heftig gestreden, ds. ^n,. -
Van den top kan mem Yperen, Langemarc/k, (Pojpe- Katholieken. In deze afgelegen stroken legt mén
ringhe en verschiUendo kerktorens zien.'Hierop is f1* niet veel oer meo in, als men goon middélén
oen oorlogsmonument geplaatst, een eenvoudige, f!Le kudde» af to'zonderen. Opmorko-
vierkante zuil voor do Q,uoen Victoria-seherjischut- 1S' opschriften in 't "Vlaamsoh ziet,
tors. Op dezen heuvel wordt nog voortdurond ge- hamen van herbergen, en beroepen], straten. Hot
zocht "naar ovcrblüfselen van gesnouA'oldon* laamsch wordt hier en in Noord-Frankruk over-
Kinderen zijn er op hun! eigen houtje bozig souve- ht^rsonend gesproken,
niers op te diepen. Ze loopen rond met patronen en Men ziet, helaas, overal borden met do waarschu-
voor een handjevol suikergoed staan zo de Engel- i „Poot- en Muilonplaag wat; zooals men wel
sche, Duitsche e^i Fransehe patronen af, een ver- begrijpt, jonze uitdrukking Mond- t
molmd Duitsch geweer, een uit elkaar hangenden
patronentasch, ®en laars. Zo zijn wel zoo verstan
dig de bloot gekomen granaten rustig te laten Bg-
onze uitdrukking Mond- en Klauwzeer be-
:ent. Wel weer een ramspoed) voor dit .hardwer
kende volkje, dat allo land weer aart 't beploegen is.
Ijverig en dapper zijn deze'Zuid-West-Vlamingen.
Er wordt zelfs onder dé Engolsohcn en
deren gevonden, welke nog door wat kleeren bij el- Vlamen toch waren standvastigor in t gevocht. -Zo
kaar worden genouden, dan wordeiiJ deze nog op een 15BJQ koppig, als de ZeeuAven, als de ..Friezen, als
kerkhof begraven; 't komt voor, dat erherkonnings- .de Noormannen, die hunne voorvaders zijn.
Allerheiligen op 31 Oct. en Allerzielen oxj X Nov.
werd hier gevierd door kerkdiensten en missen en
het oude gebruik dat men kaarsjes komt aanstaken
op de graven der verwanten, werd hier en daar
gehandhaafd, maar dit laatste is niet meer zoo'n
trouwe gewoonte als weleer. f De kaarsjes zullen, 1
door do stortregens, ook weli niet lang gebrand héb
ben. Daar 1 Novcnrtber, Allerzielen, op een Zon
dag viel, vond mon, dat men Maandag dan maar
tot 'n Zondag moest maken, want een week zonder
powone Zondag, dat gaat niet. En zoo Bep hier
iedereen in de beste plunje rond en-waren winkéls
den halven dag gesloten.
In Engeland werd de tiende herdenkingsdag van
den eersten sla^r te Yperen in 't'bjjzonder gevierd,
door een ©eredienst in dd Westminster Abhcv ön
het leggen van kransen door de veldmaarschalken
Lord^ Ypres en Lord PJumer. Deze laatste stichtte
vier jaar geleden do „Bond van YT>ere.n"..De toetro-
denden zenden gaven tot ondersteuning van wedu
wen en weezen der gevallenen te Ypérön..
teekenen aanwezig zijn.
WÜ kwamen daarna te ZiUebekej een klein dorpje
dat met den grond gelijk gemaakt was sen nu wees
gOheel overeind staat. Naast do kerk is een klein
kerkhdf, bekend onder den naam 'het Hoeren-
korkhof, (tlio Lord's cometery). Hioé Bggen hoofd
zakelijk Engelsche cavalerie-offioieren die een» ti
tel hadden. Zü Beten irt don eersten slag om Yperen
het leven. Vlak bü is de vreeselüko hoek, waar ze
in grooten getale sneuvelden: Hellblast-corner. We
passeerden oon kerkhof, waar veel Schotten Bggen,
vlak bü de Meninweg en hallfire corner, de hoek
van het helscho vuur. Hier staat een gedenkpaaltje
met een Britsche hèlm, Vlak bü weea een Engelsch
kerkhof, bü heuvel 62, waar -8000 man sneuvelden.
Nu reden we door een laan, welke aan beide zijden
beplant is met de booinen die wü Amerikaansche
eiken noemen en de Amerikanen geven dén boom
den naam „Maple trtae". Prachtig* gloeiend rood
gekleurd en zacht glanzend in de zon, govon deze
bladeren een warme noot van loven in deze atmo
sfeer van doodsche verlatenheid. We' stegen uit en
sfeer van doodsche verlatenheid. We stegen uit en
beklommen heuvel 62, een strategisch) punt, waar
vele geallieerden, vooral Engelschen en colonials
vielen,'hoofdzakelijk door gas. Een'onzer Engelsche
vrienden was de eonige en laatste, welke mét zün
sterke constitutie Aveg wist te komen en .wankelend
in het hoofdkwartier aankwam, waan hü 'net' nog
kon uitbrengen, dat al züne kameraden gesneuveld
of gestikt waren.
Hier dicht bij is het Canadeescho oorlogsgedonk-
teeken. Dan, bü Haage, dat ook >ran'do aarde ver
dwenen is, en enkel vertegenwoordigd wordt door
een paal, met een plankje, waarop den naam, een
kerkhof met 8000 graven. Verderop het weer her
bouwde kasteel, waar Sir Douglas Ilaig, do veld
maarschalk (nu Graaf, of Earl Ilaig) zün hoofd
kwartier had, tüdens den eersten slag om Yperen,
in 1914. Dan langs de school* in welke naderhand
het hoofdkwartier gevestigd was. Een eind verder
weer een Engelsch kerkhof. Op het kerkhof .van de
stad Yeren zü'n ook oorlogsgraven, o.a. dat van den
Prins Moritz van Battenberg. weikei aan 4c züde
dor Duitschers streed. De Engelschen begroeven
hem mot militaire oer. Men weet ongetwijfeld
wel, dat het ;,Huis Battenberg" aan de Engelsche
Koningsfamilie verwant is. De tak, Avelko in» Enge
land gevestigd was, moest den naam a'eranderen,
,na <ie oorlogsverklaring in „Mountbatten"»
Vorder gaande kwamen we aan) een hoek, ge
naamd „de doodenhoek". Hier werden v'elon Aveg-
gemaaid. Dan in de richting van Zonnebeke on Pa-
sehendaele, tangs Potü^e. tot St. Jean, passecrend
Wieltje, Oxfora Road-kerkhof, naar St. Juliën,
waar zeer zwaar gestreden is. We zien de kerken
bü de heuvels te Zonnebeke. Aangekomen bü het
Canadeesche en Vancouvcr-monument, stegen we uit
en beklommen den beplanten heuvel. Weer dé war
me Maple-booinen, die eene atmosfeer schep pén
van A-oorname vriendelükheid. Zü vragen uwe
sympathievoor dit stukje Canada. Hien toch streden
en vielen 18.000 Canaooezen, veelal door gas. Als
leeuwen hadden ze zich geweerd. Hunne landge-
inooten maakten van dezen hoogon heuvel een ge
wijd park. Verschillende dwergdennen, klim- en
kruipplanten, heesters, waaraan roode en} blauwe
bessen prijken, witte rozenstruiken, alle nit Ca
nada gekomen, zün trapsgewijze hier geplant. Bo
ven ophet plateau loopen d" treden en paden te
zamen in oen cirkel, waar pen godenksteen is or»ge-
l richt. Tn de heesters zingen de vogels.
Eindeltfk naar Poelcappelle. wan- bii een klein
Duitsch kerkhof aan den weg ligt. Wesreden lang»
SCHOORLDAM.
De vereeniging „Nut en Genoegen" opende Zater
dagavond jL haar seizoen met eene uitvoering in 't
lokaal van den heer ter Burg. Over 't geheel geno
men kan dezen avond goed geslaagd heeten. Een
mooi programma, dat vlot en degelijk afgcAverkt werd
on als gewoonlijk was geheel Schoorldam en omge
ving vertegenwoordigd, zoodat de zaal geheel bezet
was.
De voorzitter, de heer Klerk, opende den avond met
eenige ban olijke en goedgekozen Avoorden. waarna de
beer Damiaans. secretaris, onder groote ATOOÜjkheid,
de zeer humoristisch saamgestelde notulen voorlas.
Beiden kregen een warm applaus. Een tableau, ge
titeld „de Herfst" deed 't goed, de samenstelsters, de
dames Van der Wel en Vlam hadden eer van hun
werk.
Ver\'olgens een rijk programma, bestaande uit
voordracht en zang. We noemen hieruit een lezing
van den heer Vlam, „de Aanvaring", een spannende
episode op zee, dewelke echter een droom bleek te
zijn en dus zonder ongelukken afliep. „Als de avond
valt", en „de Aanklacht", zeer verdienstelijk gerest-
teerd door denheer C. ter Burg. Een reclame voor
H.O. door de heeren P. Se\renhuijsen en C. de Vries,
en a-ooral dient genoemd de goede zang van mej.
Joh. Koedijkor. Vooral do samenzang van deze dame
met mej. D. Keete viel in den smaak: ze zongen
„Glüh würmchen ydille" heel verdienstelijk. Ook de
heer S. de Leeuw is altijd een welkom iemand op de
planken; ziin ..Maar .toch" kon' ons zeer bevallen.
De proloog van mej. ter Burg werd ook dankbaar
aangehoord. Voorts nog de lezing van den heer J de
Boer en voordrachten van de dames Schenk-Delver
en Nieuwènhuis en'van do heeren J. Kuijper. C. en
W. ter Burg en D. Groen kregen allen de verdien
de bijval.
Doch gegierd is er om de revue „Het Orkest a-an
Blauwe Jan." Wat 'n toestandl 't Liep goed van sta
pel en was een dolle klucht.
Als laatste nummer „een verrassing". En dat was 't.
't Geheele bestuur van „Nut on Genoegen" op hot
tconeel geschaard, om den scheidenden penningmees-
tor. den heer Chr. a-an der Kolk. welke binnen on.
kfite dagen de plaats gaai verlaten, als kantoorhou
der dor posterijen te Wieringerwaard. De voorzitter,
't woord nemend, sprak: Dames en heeren. Van der
Kolk! We weten dat thans onze penningmeester van,
ons gaat scheiden en hiizelve zooaa'pI tfls wij. vinden
