TWEEDE BLAD,
Geestelijk Leven.
Raad Petten.
Binneulandsch Nieuws.
De dingen om ons heen.
Zalerdug 13 December 1924.
07ste Jaargang. Mo. 7554.
i dan ia 't 'do prediking van rifn MAtRffcén onmacht.
Daar ia op don duur goon optimisme, nooh idoalia-
mo tegen bost and, daar moet verslapping van
morecle energie uit volgen.
Zou het niet daardoor komen, "dat wij over *t alge
meen in do rich bij voorkeur „Christelijk*' noe
mende kringen "het minst idealisme aantreffend
Mij dunkt, 't kan niet anders. Waar den mensohen
steeds wordt aangepraat, dat se in de macht der
eeuwige rondo loven» daar gaan re 't galooven en
't vertrouwen in eigen kracht en eigen stroven ver
kwijnt en versterft
D e mensch moet leeren vertrouwen op eigeel
kunnen Hij moet 't besef krijgen, dat hij onvol*
maakt is, maar tevens dat hij door aan rich' zelf
to arbeiden tot hooger menschstaat rich kan
ontwikkelen. Dan komt er ook plaats voor optimis
me in zijn ziel en overwonnen zal worden het
pessimisme dat de dood ia voor allo inspanning ©n
voor oli streven naar boter. En dan krijgt ook hot
leven inhoud en beteekonis en zin. Wat het, helaas,
voor weinigen hoeft!
Mij. dunkt, do waaide van doze beschouwing*
dringt juist thans tot ons door.
Juist, omdat wij in een overgangsperiode ïoVcn;
nu een oude cultuur versterft ©n een nieuwe zich
tracht baan te breken is er behoefte aan men
sehen met geloof en vertrouwen. En denkt nu eens
na over dat ééne zinnetje Van Keyserlmg: „hij> dié
in zichzelf niet gelooft, is volgens den Indiër, in
den eigenlijken zin een atheïst."
Is dit niet volkomen waar? Waar leert de mensah
iets werd gezegd en mijn oog liet gaan lang.4 d© rug- flod (ik neem dit woord hier buiten alle voorsteb
j«AAnrvo.crn'r.u'u <w «id- ringen om, eenvoudig dus als hoogste realiteit;, an
ders kennen dan i n zichzelf en is Hij i H doft mefrsch
niet do drang naar volkomenheid, de stuwende
kracht, het worstelende l^ven
Wiè God als zoodanig moe kent, d.w.z. wie Hem
niet als een levende werkelijkheid heeft érvarén,
is een ongel'oovige, ook al gelooft hij in .een. Gód
in den hemel', want die God kan hem dan niM anders
Ik" heb "al zoo dikwijls "aan" dit boek gedacht rim dan 't een of andere wezen, dat misschien wel
daar staat 't voor me ik heb er slechts Inaar te bestaat, maar waarmede hu verder niets te doen
grijpen. Ik doe 't met vreugd©. Herman Keyser- hoeft: een dood e God. Beseft ge nu, mijn waarde
Eng „Het reisdagboek van een philosoof". Een ge- lezers, dat geloof in zioh zelf het altersohoonate
makkelijke stoel staat voor me klaar en ik ga lezen. en allersterkste Godsgeloof tevens is. En kunt ge
Een merkwaardig boek, zooiet» als oen bijbel» want m ook verstaan het woord van oneen dichter Kioos,
men kan "t op elke bladzijde laten openvallen en j die eens zong: ..Ik ben een God m t diepst van
gaan lezen, men vindt steeds iets orn ov©r na te m5Ln gedachten.
denken, iets dat ontroert of tref, om I Haar is wat te doen geweest. over dezenrdicht-
dat er werkelijk gedachten en vaak diepe en niet regel en men heeft den dichter beschuldigd van
De bewoners der steden hebben toch voel voon op
do bewoners van de dorpen. Vooral in gi*jst>olijIjJ
opzicht! Dit drong niet zoo heel* lang golodom nog
weer eons duidelijk- tot mij door.
Ik was op reis en jmoest ine.'on onzer groofco steden
een ganschen dag overblijven.. Lust om menschep*
op to zo ken had ik niets- Nietwaar? wij" hebbeötf
ook wel eeus boiioeftq om 'ons buiten de mensohoiu
te houden. Maar in die stad wase en volksloeszaal.
Daar ging ik heen: En toen ik daar waal in do
keurig ingerichte, zaal, waar een htxArlilko stilte
lieerschte en slechts fluisterend een enkele keer
iets werd gezegd en mijn oog liet gaan Iang4 'de
gen der boeken en over do vóórpagina's der
schriften, dacht ik aan hot groote voorrecht uor
stedelingen. Welk eengelegenheid om z'n kónnis
te vermeerderen en rich geestelijk të verrijken*,
Met de moeste Voorkomendheid wordt men op zrn
wenkon bediend, als men wat noodig heeft.
Ik was, zoo ik zeide, in de leeszaal en snuffel'
rond. Daar valt m'n oog op Herman ÏCeyserling.
gedacht
vermoede gedachten in worden geuit.
Ik ga lez Mi en blijf lezen, lang achtereen, vast
gehouden door de lectuur.
Veel iu het boek treft mij, want QeZe man
filosofeert over alles. Hij is op een schip in den
Indischen Oceaan en schrijft over de Indische gods
diensten; hij bestudeert riin medepassagiers en
geeft belangwekkende phychologisohe besohouwin
gen, enz.
Soms ben ik 'fc er medoe ens, som» roef ik groot
verschil tusschen hem en mij.
En nu wil ik oen aanhaling geven uit Zijn boek
waarvan ik wel' heel zeker weet, dat zij ook U
belang zal, inboezemen, evenals zij inijno belang'
stelling prikkelde, toen ik haar las.
„Het Christelijk zondebewustegn berust minde*
Op het feit van de menscholijkc zondigheid dan
wel op het gpbod om rieh voortdurend van zonde
bewust te zijn. Dit nu verbieden d© Indische
heilsleören. ïlaarin heet liet: zooals de mensch van
zichzelf denkt, zoo wordt hij; als hij zichzelf sttxds
Jaag en slecht voorstelt, wordt bij slecht. De raensob
moot niet zoo slecht mogelijk, maar zoo goed móge
prof anie en van ergerlijke hoovaardy.
En toch vind ik 't zulk een mooi woord _en kan
ik zoo precies navoelen, wat hij er in fcotTuiting
brengt.
Zoo iéts kan een mensch slechts zeggen, wanneer
hij het allerhoogste doorleeft, wanneer hij in rijn
uren van extase met svoot© Izekerheid weet, dat daar
in hem is een dopl van d©n eeuwigen GeestTdié
in de stoffelijke, zichtbare wereld zich openbaart
Maar als hij dit weet, dan weet Kijf tevens* dat
die Geest ook in hem groot en sterk wig worden.)
Of, om het anders te zeggen:, dan voelt hijl rich
geroepen tot hoogere ontwikkeling en daarbij heeft
hij de stellig© overtuiging, dat hij. bij vastcuuwil ©n
dapperheid van ziel, iets van die hoogere ontwikke
ling .van dien groei tot s,mensch-Godzal kunnen
bereiken. t.
En deze raste wil en dapperheid zullen zijn
deel zijn, wanneer hij is uitgestegen boven de
•verlammende meening dat de mensen zondig is van
nature en dat de zonde onoverwinnelijk ia, do fatale
mooning, dat een fictieve stamvader Adam met zijn
vrouw Eva door hun «ondenvaï al do geslachten nü
waar niet beter maken dan hu is, maar hu moefti v»g.
ook nooit aan twijfelen dat hij boter worden
kan. Niets brengt den mensch Zedelijk verder dan
eeri optimistische levensopvatting; niets is voor
rijn psvcho verderfelijker dan het gemis vi
mensohen niet meer... i
wat is dan het geloof in de zonde alsTeen positieve
macht, welke steeds de mensohen belaagt? Wat
anders dan gemoderniseerd duivelgeloof?
ASTOR.
rijn psyche verderfelijker dan het gemis van gevoel'
van eigenwaarde. Hij, die in zich zelf, niet gelooft,
is volgons den Indiër, in den eigenlijken zih ooft
atheïst. Indien het mogelijk ware om rich niet,
zooals de Christelijke Kerk oisoht, als den groot-
sten zondaar, maar als volmaakt voor te stellen,
dan zou de mensch nog in dit leven volmaakt kun
nen worden. Wederom he^ft hot Hindoïsmo 'abso4
luut gelijk: uit hot verbod om ^on mensch, van
nature als zondig te beschouwen, spreekt vol
maakte zielkunde; niets kan principieel vorkeerrdeH
rijn dan de Ohristolïike opvatting. Ongetwijfeld zing der notqlen plaats ht
rijn ontelbare gebreken dor Westersohe mensety of aanmerkingen worden vastgesteld,
heid aan deze psychologische dwaling te Rijten-... Do Voora. deelt medfy aat net
Vergadering van den Raad van Petton, op 9
Dooomber 1924.
Aanwezig alle leden.
De Voorzatter opent do vergadering, waarna Ier
aeert, welke zonder op-
dat hot besluit
tot het aangaan van de geldleening voor d© riolee-
Er bataat natuurlijk rondo ronde is al dat- ring, door Ged. Staten w erowlgokeuitl. Erenwei.
Kêna. ■n-at de mensch denkt' on doet in strijd met vprvolgrt sprekar, hebben Komeend, «oen uitroe-
het «roddoliike in rich: in hoipokonis ral iedér rw aan d»; raak to moeten Keven, Rolot op dpn
dipnnr vo. lond mensch altijd hot b.™-ustnjn van tijd. B. an NV. moonden, dat hot boter was, iaet Pa
rondo hobbon. on hoe dukWük. r hom dit is, dok to uitvoering to wachten tot a.s. voorjaar.
lir-ilzamm* znl h<-t vo®r h-rn zijn, want alleen het Do Haad kan zich hiermee ver ©enigen, om dit
besef van Vnn bAtoracfaan br©niron. Maar werk tot aj. voorjaar uit te stellen.
m! h' t voor hera zijn, want alleen neu ---- ----- - -
kwaad kan hotorschap brengen. Maar werk tot a.s. voorjaar uit te
ar bestaat geen rondikhoid in don (Sri-Mijkot) Ingekomen: do goedkeuring vanGeA Staten op
rin, gaan rondo, die uitsluitend an Wezenlijk eali de verordening verhaal Ponsiocnbudroge ambtenar
keten zou rijn. Da mensch. zooals hii is, is H ros; hot besluit tot verkoop van gamcantagrond.
rvTAfltict van zlin ©iaren doden en die zijhor voor- aan de herren G. 8neeboor en L. Kuiper; drt be
iper;
Barsingeff*
yoor kennis-
product van rijn eigen dadcai on die zijner voor!v .f ---zlhr P
ouders. De vergelding, dio het Ohnstolukgeloof frooting vloesolikeuringsdienst, kring
vioor hiernamams opspaart, ondervindt hy ieder' horn, over het dienstjaar 192o. Alles
oogenblik. En niets, wat hu gedaan heeft, verj gering aangenomen.
oordeelt hem. Zoolang de ziel leeft, zoolang, kari Od het verwek van den heer G. Zwaanom »ont-
zii zich verbetoren en dikwijls komt rij uit d© heffing van flo helft van zyn aanslag honCanbel«<
grootste duisternis het sn-Ist in d© glori© van don ting, wordt gunstig beschikt.
dag, omdat de schrikbeelden van den nacht, haai» Ingekomen is de «ploitatieridtenmg -derfe kwain
spoediger doen In^effen dat en waarin rij gedwaald taal over elc^TOh be^f_T^_^^em_e©nto
heeft.''
Nu zou ik toch weT eens willen weten, hoe de
getrouwe Tezers van „Geestelijk Leven'' ovör dit
citaat denken. 1
Want hier wordt opgekomen tegen ©en diep-
ingeroeste meening, w©Ike eeuwön lang dén mén-
scnen is gepredikt.
Voor eenigén tijd had ik, een gosprek met ïpmano
van streng orthoaoxe richting. En we kregen 't ov©r
de zonde.' En deze orthodoxe leefde in d© vaste
overtuiging, dpt de mensch met zonde geboren
werd, zoo sterk, dat hij tot niets goed^
uit zichzelf in staat was. En ik heb vaak oj>ge Wordt voorgelezen het, rapport van d© Lommissie,
merkt, dat ook zij. die zeggen aan d© orthodoxie benoemd door Oe Véreoniging vm Buymeerterg m
,x)ntgroeid" te zijn, nog vastzitten, in de Seoreatrissen, Krinp Schagen, b^efrenae hefl b»t'
opvatting, dat de zonde e>on macht is, dio hoersdliti zoek aan de Kolonie voor Krankzinnigen te U-n©e
over den mensoh en dat dez© zonde de onoverwin4 /n~1 N 1
nelijke belemmering is voor de komst oenor bete4
re, moer rechtvaardige wereld. Zoo wordt b.v. het
Zij po. Naar aanlëidin,
het ons College niet di
daarvan zegt voorzitter, dat
a__uid<jyk was d© maximale "be
lasting op de straatverlichting. Ik heb hierover een
onderhoud gehad met den ne©r Swarthof, den
adnftnistrateur van dat bedrijf. Doze heeft dit
nader toegelicht en ik twijfel niet ofnet zal
-'uist zijn, doch met dat al is de verlichting geen
koopje.
De Raad verbaasd© zich ook over de kosten van
de verlichting en kwam tot do conclusie, dat "het
goedkooper zou zijn als het over een gewonen meter
ging, tegen 60 ct. por K.W.U. De kosten, zooals ze
goeds i nu bekend worden, rijn gewoon verbazend.
Dt Raad, Tin oordaaT. 8at bat aïï«Mfss taa'ta I Da vnnrritto, da haar Rajdtaiii, dankte kfe*
fuichen ia, dat de hoor Bjjlama rich g(*©ft, om mot spreker voor rijn rode on sloot do vergadering mot
de kinderen iad©r jaar. aooiote voor elkander te z«t- oen oproep om tot do S.D.AJP. toe te tredon-
ten, is van oordeel, dat ook wij dia pogingen Jnoeften
steunen on besluit do verordening op aez© uitvoe
ring niet toe to passen.
De heer Nottelman Zegt, ©onigo personen bij
zich te hebben gehad met v^ao k om een stukje
grond voortuindcrij. Naar aanleiding daarvan, (en,
misschien loopt spr. de zaak wel iets vooruit)*stelt
hij voor dc Gemeente ter beschikking het stukje
grond, door hem nader aangeduid. De Gemeente
kan het dan nader aan liefhebbers in gedeelten^ver-
pachten. v
De Raad voelt veel Voor het idee, doch acht het
aangewezen stuk grond niet het {Jewenschte. Even
wel werd besloten, «at een Commissie, benoenyft door
den Jlaad, dit plan nader zal onderzoeken. Doze
opdracht werd gegeven aan Burg. en Wgth.
Verder niets meer t© behandelen rijnde* sluit
voorzitter do vergadering.
ST. MAJLRTENSVLOTBRUG.
Donderdag 11. hield dr. J. L. Snethlage in het café
Veuger te St. Maanensvlothrug een rede over het on
derwerp: Politieke toeatand en de taak der S.D.
AP."
Spr. stelde allereerst het regeeringsbeleid van-het
huidige ministerie aan de orde en behandelde de
vraag, of dit belei-d aan gerechtvaardigde verwach
tingen beantwoord heeft. Hij moeet deze vraag ont
kennend beantwoorden.
Vooreerst is daar het vraagstuk van de landsver
dediging. Met onverminderden ijver blijft deze re
geering aandringen op bewapening. De indiening
van een- nieuw vlootwetsoniwerp is in beraad.
Spr. wil niet ontkennen, dat het de plicht der
overheid is voor de onafhankelijkheid van het land
op te komen. Wij leven echter in een tijd, waarin op
het vraagstuk der landsverdediging een geheel
nieuw licht is komen te vallen., tengevolge van drie
feiten-: 1. de ervaringen tijdens de oorlogsjaren op
gedaan. 2. De volkenbondsactie en het Protocol van
Genève; 3. de ontzaglijke vooruitgang der 'oorlogs
techniek. Het is de groote grief van honderdduizen-
den.in den lande,-dat onze regeering deze feiten een
voudig schijnt te negeeren en doet alsof er in de ge-
hoele naoorlogscho situatie niets veranderd ia. Minis
ter Ruy9 blijft met een stalen gezicht de leus hul
digen: indien gij den vrede wilt, bereid U dan voor
ten hor log. Spr. wijst dan in het bijzonder op de on
mogelijkheid om zonder gasorganisatie on» land te
verdedigen. De geweldige kosten voor het onderhoud
van een leger en een vloot zijn alleen goed te pleiten
wanneer de noodzakelijkheid en doeltreffendheid
eener dergelijke uitgave vaststaat Die noodzakelijk
heid kan echter niet aangetoond worden. Daarom is
het een' eisch der logica om zich in het onzekere te
ontlhouden» Tégenover het groote positieve kwaad,
dat wij jaarlijks meer dan 100 millioeru voor onpro
ductieve oorlogsdoeleinden uitgeven, en onze jonge
mannen' ndodzaken in de beste jaren van hun leven
uit hun werkkring udt te breken opi hon in geval,
van oorlog onvoldoende uitgerust, aiui oen wis ver
teert prijs te geven, staat de onberekenbare mogelijk fin de mlnderhoid. zijn..
QMiuuui
militairisme verdedigfi, doordat- men don oorlog,
beschouwt als oen noodzakelijk gevolg van d©
zonde; deze zonde is onuitroeibaar, leieuwig, fruS
zal ook de oorlog altüd blijvon.
Ik heb er me oprecht over vtfrheugd, ae boven
aangehaalde woorden in 't boek van Keyserling te
lezen, j'uist omdat zij mij de gelegenheid bieden,
naar aanleiding daarvan nog eens we©r te wbzoz.
op het verderfelijke .van di© diep ingeworteld*
„christelijke" oa»-atftuiig, waarvan ik geneigd ben
om aan to nemen, dat zij-do opvatting van Jezu£
nooit kan rijn geweest. Immers: rijn gansche op
treden en streven wordtraadselachtig en onver
klaarbaar, wanneer hij op het standpunt heeft ge
staan, dat de mensch dat diepgevallen wezen zou
rijn, wat later de_ dogmatiseerende kerk van hem
gemaakt heeft. Want een ongerijmdheid moet het)
Boeten den mensch op t© roepen en d©edT Kö füt)
niet tot een strijd voor gerechtigheid, waarheid
en liefde, ja zelfs tot e<en streven naar volmaking,
wanneer hu tegelijkertijd di©n mensch beechouwdg
als onmachtig tot iets goeds.
Hoe echter do stichter van h©t Christendom di©
ook een kind was van tijd hieroven tnoge
hebben gedacht in werkelijkheid^ voor mij staat
ononïsto<>telijk vast dat Keyserlmg volkomen in
rijn recht is om to schrijven, wat hij schrijft.
Het wordt meer dan tiid, dat we ov©r di© ver
derfelijke opvatting heen komen. Want, als er iets
•en demoraliseerenden invloed op den meteoh hééft,
Do Raad is van oordeel, dat bij voorkomend©
gevallen aan deze kolonie w.©l de aandacht dient
to worden geschonken; hot- verschil van kosten is te
overwegend. Yerdêr w©rd het rapport voor ken
nisgeving aangenomen.
Wordt v
heid dat het bezit van een leger en een vloot wel
licht een factor zou kunnen* zijn in de handhaving
van onze neutraliteit. Maar goen enkele koopman
of financier zou voor oen dergelijke geringe kans zijn
mlllioenen uitgegeven, jaar in, jaar uit. Een- regeering
die de Staatsloterij wil afschaffen, wenscht tegelijk
ons volk in speculaties te blijven betrekken, die zoo
gewaagd mogelijk zijn. Waar onze regeering éeni
onvoldoende weermacht wil handhaven, volgt zij een
roekeiooze politiek, die niet alleen onchristelijk, maar
ook onpractisch is en in een onberekenbaar dobbel
spel ontaardt.
Spr. behandelt vervolgens de maatregelen, door
onze regeering genomen om het budget sluitend te
maken. Hij onderwerpt den flsch tot kapitaalsvor
ming. die telkens vernomen wordt, aan een nader
onderzoek. Hij wil geenszins ontkennen, dat kapi
taalvorming een onmisbare voorwaarde Ir voor de
volkswelvaart, en wijst er in dit verband op, dat de
S.DA.P. ook nimmer het kapitaal bestreden heeft,
doch enkel de wijze waarop dit kapitaal aan het
winstbejag van een kleine groep menechen wordt
dienstbaar gemaakt.
Door groote groepen der bevolking ia echter reeds
lang ingezien., dat binnen het kader der thans gel
dende maatschappelijke verhoudingen, voor de ge-
mee nechap in haar geheel geen evenredig heil te
verwachten is van verhooging der productie alleen.
Er moet nog een andere grondslag, waarop het volks
inkomen verdeeld wordt, bijkomen. Thans vallen
bijna alle haten aan de bezitters der productiemidde
len ten deel. Mr. Troelstra heeft dan ook in zijn af
scheidsrede terecht gezegd, dat het in de toekomst
hierom zal gaan, of de Staat het groot-kapitaal zal
beheerschen. dan wel het groot-kapitaal den Staat.
Spr. wijst voort9 aan de hand van SMney Webb's
bekend boek: „Het verval der kapitalistische be
schaving" op de nadeelen van de productie uit
winstbejag en op de onberekenbare schade, die
daardoor aan de gemeenschap wordt toegebracht,
Het kapitalisme is met enkel zedelijk veroordeeld,
doch ook economisoh verouderd,
Eén ding staat échter vast: wij kunnen den loop
der dingen niet meer ongedaan maken ©n tot heb
kleinbedrijf terugkeeren. Wij moeten niet achter
uit, doch vooruit, wat de S.D.A.P.. wil', is inderdaad
voorgelezen het adres van de Gemeente
betreffende
het Marinehospitaal'
Heldor, betrefrendfl opneming burgorpatiënten üj/
iitaal. Dit schrijven werd aandachtig
het Marinehospitaal. Dit schrijven werd aandachtig
gevolgd on de Raad was nader van oordeel, dat ook
hieraan de volle aandacht dient te word©n geschon
ken. l'
Volgt benoeming van een lit^an het Colloge.van
bestuur van het Burgerlijk Armbeatuur, aftredend
flo hoer P. Hollander.
De voordracht van B. en W. luidt: 1.. P, Hollan
der (aftredend); 2. Jn. Timmerman.
Met algemoene st©mmen wordt de heer P. Hol
lander ais zoodanig herbenoemd.
Bij de rondvraag informt de heer Blom naar d©
uitvoernig van het Kinderkoor, of ook daarvan de
20 pet. heffing op de .entree's is geheven.
De Voorzitter zegt: Ik ben blij, dat U dit
pftnt aanhaalt. Ik heb, vervolgt spreker, den h©er
Bijlsma gesproken en het bleek mu\ dat deae voor
die operette heel wat kosten heef moeten makén,
daarbij nog de enorme moeitoj di© hif heeft gehad,
om het voor elkander te loijgen. Als "d© heffing
geheven wordt, dan geloof ik niet, dat hij er med*
uitkomt en het zou mij niet aangenaam zijn, aW hii
er geld bij moeat loggen. Evenwel was ik niet
bevoegd hem kwijting te g©v©n en daarom is het
mij aangenaam, ais de Raad hierin uitspraak deed.
De strijd in Duitscbland is gastreden' en -de uitslag
heeft waarlijk toch nog ©enige verrassingen opgele
verd. In de eerste plaats de nederlaag der Völkische
partij, nl. van de allerergste conservatieven en roya
listen, de mannen, die zich tot het uiterste hebbt-n
verzet tegen Veraailles en tegen het Dawesplan, de
mannen die liever vandaag dan morgen, weder het
keizerschap hersteld zien. dat hen zal kunnen lei
den tot do revanche. Veertien maal zestigduizend
stemmen ia alles wat zij bijeen hebben kunnen krij
gen. Men had verwacht, dat hun partij achteruit zou
gaan, vooral nu den laatsten tijd de economische en
finaacieele toestand beter wordt en hun dua een
argument tegen do republiek en haar leider» van
thans uit de hand is geslagen. Zij kunnen eri wol-
licht is dit niet geheel onjuist zeggen, dat die
verbetering niet door de Duitsche regeering is tot
stand gebracht, doch door de ontwikkeling der ge
beurtenissen zelf, maar zij kunnen niet loochenen,
dat een politiek van sabotage van Veraailles en Da-
wesy zooals zij voorstaan, doni invloed dier zich ge
wijzigde omstandigheden niet zou hebben gedoogd
en dat er dus van de verbeteringen niets zou zijn
gebeurd. Zij zijn dus voorloopig uitgeschakeld als
factor en tellen, met hun veertien zetels van de bijna
vijfhonderd feitelijk niet mede. Ook de communisten
hebben menigen veer moeten laten en zijn tot 45 le
den gedaald.
Wat de uiterste fracties v#rlorcn, kwam natuurlijk
ten goede aan de middenpartijen, waartoe in Duitsch
land ook de sociaal-democraten/ worden gerekend.
Deze partij is met haar 130 stemmen de machtigste
in den Rijksdag, gevolgd door de Duitach-nationolen
en het centrum.
Daar de uiterste groepen samen kleine veertig ze-
fels verloren, zou men verwachten, dat er dus een
krachtige middenpartij zou bestaan. Doch zelfs na
dat de sociaal-democraten met 30 man zijn versterkt,
terwijl de andere fracties ook met oen zetel of wat
vooruitgingen, is er niet alleen geen werkelijke
meerderheid, doch zelfs geen aangewezen coalitie.
Alles laat zich ten slotte coaliseeren. Dat zien wij
in Nederland, waar antipoden als Rome en Dort
eendrachtig samengaan. Maar in Duitschiand zal het
heel wat voeten in de aarde hebben.
Er zou theoretisch mogelijk zijn een conservatieve
of een froode concentratie, dan wel4aen mengelmoes.
De conservatieven van allerlei kleur, van Duitech-
nationaal tot Völkisch komen, zelfs mot de Beleren
enbij, nog niet aan de tweehonderd, terwijl 250 ze
tels wel het allergeringste cijfer is, waarop een re
geering het ©enigen tijd kan uithouden.
Ook socialisten, democraten en communisten, ge
steld dat samenwerking dier groepen mogelijk was,
hetgeen ie uitgesloten, komen maar even boven de
tweehonderd. f
Rood en conservatief zijn dus uitgesloten al» re
geering.
^Blijft over de mengelmoesregeering.
Dan zijn er natuurlijk tal van combinaties denk
baar. Om te slagen moet men. zooal» gezegd, kun-
*nen rekenen op liefst meer dan 250 stommen.
De meest voor de hand liggende coalitie, nl. van
Centrum, democraten en sociaal-democraten stuurt,
het een heel eind 230 maar blijft toch onder
het noodige minimum. Dit zou een natuurlijke coa
litie zijn, omdat zij zou bestaan uit overtuigde re
publikeinen. Om echter te kunnen regeeren zouden
zij bijv. met de 45 communisten moeten samengaan.
Wat deze evenwel niet willen. Evenmin als trou
wens het. centrum op dit gezelschap is gesteld. Zou
men aansluiting zoeken, bij een der meer naar
rechts overhellende middengroepen, bijv. naar de
Duitsch-nationalen, dan liep men de kans, dat de
sociaal-democraten paston en dan zou men opnieuw
Derhalve blijft er niet» anders over dan een bur
gerlijke coalitie, waarvan dan het Centrum (68), de
Volkspartij 'v50). do Duitsch-jiationalen (102), do de
mocraten (32) juiat het veroischte cijfer zouden kun
nen' bereiken en waarbij wellicht de twee Beiersche
groepen' on eenige wilden of kleine groepen zich
aansluiten. Nu hebben echter in de verkiezingsda
gen geen twee partijen elkander zoo uitgemaakt als
democraten en volkspartij het deden. Zoodoende
moet er veel vergeven en vergeten worden, alvorens
er ©prake kan zijn van samenwerking tusschen de
ze twee, al «taan er dan ook andere groepen tu»-
schen om de kloof te helpen overbruggen.
De Volkspartij heeft slechts ten doele en op het
nippertje door het in uitzicht stellen van veeJ meer
en veel belangrijker portefeuille» dan waarop kwa
liteit en kwantiteit van haar leden recht gaf, de
noodige meerderheid helpen geven aan het Dawes
plan, terwijl de andere groepen deze regeling weU
als Yoordeelig in de gegeven omstandigheden, héb
ben aanvaard.
Het i» du» buitengewoon de vraag in hoeverre een
regeering, die zich voorgenomen heeft dé verplich
tingen, die uit het Dawesplan' en het Verdrag van
Veraaillee in het algemeen voortvloeien, na te ko
men, zal kunnen samenwerken met de conservatie^,
ve en feitelijk tot sabotage gezinde volkspartij.
Het zou zeer goed kunnen zijn, dat het optreden
dezer heeren in het regeeringsverband een einde
maakte aan den goeden geest, die op het oogenblik
het officieel© Duitechland bezielt en welke direct is
h^oond. door tegemoetkoming van de zijde der En-
Mocht het blijken, dat de Volkspartij, een gevaar
is, dan zal Duitscbland in eigen belang deze groep
weder naar de oppositie dienen te verwijzen.
Doch dan is een regeering alleen bestaanbaars als
de sociaal-democraten mede werken. Geschiedt dit.
nu of in- de naaste toekomst, dan worden de
Duitsch-nationalen weder het onberekenbare ele
ment, verliest de regeering 102 medestanders op
een critiek moment, waarvoor zij er wel 130 socia
listen terugkrijgt, doch tevens tal harer eigenlijke
volgelingen bovendien van zich vervreemdt.
De verbrokkeling der partijen, de veel te onzekere
omlijsting der groepen, bovenal het gemis aan. een
een nieuwe vooruitgang. Zij" wil' de voortbrenging wel geformuleerd programma van actie, maken, dat
waarbij niet meer uit winstbejag en willekeurig het in het tegenwoordige Duitscbland nog veel moei-
geproduoeerd wordt, doch waarbij do gemeenschap»
regelend optreedt I
Deae ingrijpende verandering wil de S.D.A.P.
geleidelijk tot stand brengen. Van gevaarlijke
proefnemingen is rij niet gediend. Daarvan hebben
we genoeg waarschuwende voorbeelden in Sovjet4
Rusla*! gezien, waar de communisten in oen vloek
en oen zucht het kapitalisme wilden afschaffen,
«onder dat de arbeiders erop waren voorbera;4.
zoodat "het bedrijfsleven lam geslagen Wi>rd ©n do
nïhssa dor bevolking in de grootst©*ellende gedom
peld werd. De SD.AP. «iet echter het dool voor
oogen en wijst met vaste hand den weg.
Dat is een onberekenbaar voordeel. 8pr. wijst in
tegenstelling hiermee op de bpelitelooéheid van)
het tegenwoordige regoerngsbpleüi welk© vooral
haar oorzaak vindt in het feiü dat de partijen,
waarop deze regeering steunt, èrpn staatkundigen,
doch enkel een theologiseren grondslag bezitten.
Onder de partijen, die thans den toon aangeven.,
rijn demokratische en ondemocratische elementen.
De eersten, denk bijv. aan de St. Michaellsten,
lijker is dan elders, om een krachtige regeering te
vormen., die iets moer kan <Jpen, dan beloven, en
den boel gaande houden.
Speciaal dit laatste'is eigenlijk met niet al te
veel succes! do taak geweest van, de verschillende
regeeringen en kansoliers, die de „republiek" sedert
November 1918 heeft genoten.
Of ondergaan.
Iets werkelijks, een daad heeft nog geen enkele
Duitsche regeering volbracht
Tenzij men de vernietiging van het geldwezen, om
het piedelijden der Entente op te wekken, en de
schuldeischers te dupeeren als een „daad" zou wil
len beschouwen. Overigens rijn alle ministeries en
alle kanseliers passief gebleven. Tot in hun „verzet."
Zij hebben zich laten drijven. Zij hebben gespro
ken, gebedeld, ^gezucht, gekermd en onderteekend.
wat door den gang van zaken een verbetering werd
op de voorafgaande regeling.
Zij hebben zich laten drijven. Zij hebben gespro
ken. gebedeld, gezucht, gekermd cn onderteekend,
wat door den gang van zaken een verbetering werd
kunnen geen invloed uitoefenen*, omdat, rij vast- op de voorafgaande regeling,
ritten aan de coalitie. De grondslag der S.D.A.P. is Van- iets positiefs, van eenige leiding, van een be-
geen godsdienstig, doch een economisc/h progranu paalde gedragslijn met het oog op de toekomst, in
Tenslotte behandelt sm\ nog de eisdhen van mé^e- éen woord: van visie, is niets gebleken.
roggenschap en "bedrijfsorganisatie, waarmee fle Behalve dan in.de zeer korte periode van den
8.DA.P. de aanstaande verlrieaingen zar togpmooK droomenden dichter" Rathenau.
gaan. Hij eindigt met den oproep om (fit program Di» dan ook bshoorlijk la vsrmoord.
I te steunen- i 'I UITKUK.
