Almieei Nitiis-
Leliaard en Clauwaard.
fa. P. Th. Ypma,
Dinsdag 20 Januari 1925
SCHAOER
68ste Jaargang. No. 7573.
COURANT.
Dit lilml vorachljiit vinrmnnl por woolc: Winning, Wnoiimlnff, Donder
cIur en Zalordag. DIJ Inzonding tot'o morgono 8 uur, wordon Advor-
tunlitfn n«»|{ zooveel mogelijk in hot ont'til uill.onicm) mnnmor gup lont at.
Uitgevers i N.V, v.li. ÏKAMAN ft Co., Scheoeia
POS rrttflCENlNO No. 23330. INT. TFI FF no. 20
PrIJo por 3 mnnmlon f 1.05. J.onno niiuiinorn 11 nuit. ADVI'.KTKN-
TldN vnn 1 tot 5 iMgolit f 1.10, ludoro moor 20 runt (Iqiwl)uiifl.
Itihui(i'upuii). (ttfonlo iollurn Wordtin mini' pluitlui'iiiiuln huroLuiuL
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
IEJESXE BLAD.
Vin.
Nu beëindiging van hot Twaalfjarig bestand
hervatten de Noordelijke Nederlanden onder Prins
Maurits en Ja tor ander Prins Frederik Hendrik
den strijd en vielen de Zuidelijke Nederlanden met
hun troepen binnen. Tvpeerend voor den geest der
Gentenaren is wel het reit, dat Joachim Pijü in 1631
pogingen deed om Gent in handen van Prifis Frede-
rik Hendrik van Oranje te spelen, het plan lekte
uit en Piin werd onthoofd. Men ziet hieruit, dat in
Gent toen altijd nog een geest van verzet tegen, de
overheersching aanwezig was en dat er onder de
Gentenaren nog steeds lieden waren, die met den
ouden Vlaamsohen geest bezield, de vrijheid boven
alles lief hadden en hun lot liever met dat der
Noordelijke Nederlanden wilden verbinden dan
onder Spaanschen druk te blijven.
Twee jaar later maakten de noordelijke Neder
landen zich van Philippine meester en bedreigden
van daaruit voortdurend het land van Waes en
Gent. Do angst voor de jonge Hollandsohe Repu»
bliek was zoo groot, dat zelfs de bisschop van Gent
als arbeider medewerkte om de vestingwerken te
verbeteren en te voltooien.^ Gent stond toen onder
het bevel van den hoogbaljuw Willem Bette, mar
kies van Lede, die zeer aan Isabella verknocht was
en haar dood zeer betreurde. Haar opvolger Phi
lips IV, Koning van Spanje, zond zijn broeder,
den prins-cardinaal Ferdmand van Spanje tiaar de
Zuidelijke Nederlanden en deze deed op 28 Januai
1635 zijn joyeuso entrée binnen Gent. Willem Bette
werd door Ferdinand tot legeraanvoerder benoemd
en zijn plaats als baljuw werd door de Guernoval
ingenomen.
Het is wel' merkwaardig, dat in die enkele jaren
do Gentenaren trouw waren geworden aan de
Spaansehe zaak en Ferdinand van harte steunden
in zijn pogingen ora Philippine te heroveren, po
gingen, welke mislukten, doch Fredarik Hendrik
verhinderden, zich van Antwerpen meester te
maken. Het verdrag tussehen Kardinaal Richelien
en Frederik Hendrik gesloten, maakte het de Zui
delijke Nederlanden anders wel benauwd en meer
en meer werd Vlaanderen bedreigd,
In 1640 rukten na den slag van Arras da Fran-
sohen Vlaanderen binnen en zetten langzaam maar
zeker hun tocht door. Op 9 November 1641 stierf
Ferdinand van Spanje aan de pokken, betreurd
door de Vlamingen, wier zaak steeds neteliger,
werd, vooral toen in 1644 Sas van Gent en in 1645
Hulst door Frederik Hendrik veroverd werd,
terwijl! de Fransche troepen onder Gassion en
Rantzon het geheele land van Aalst bezet hielden
en zich maar al te trouw hielden aan da order van
kardinaal' Mazarin, die Richelieu was opgevolgd,
om toch vooral1 de Vlamingen niet te sparen. Tal
rijk waren de vluchtelingen, die binnen Gent eet»
schuilplaats zochten. De verhalen, dier vluchtelin
gen over het optreden der Fransche soldaten was
niet bepaald geschikt om het moreel der Gentena
ren te stimulëeren en de Gouverneur van Vlaan
deren, Manuel de Castel-Rodrigo, had al zijn in
vloed noodig om Hen moéd der Gentenaren op een
eenigszins behoorlijk peil te houden. In 1646 viel
Kortrijk in handen aer Franschen, terwijl Loke
ren en Tamise door Frederik Hendrik werden ge
nomen. De Gentenaren deden dapper mee aan aetf
strijd tegen Franschen en Hollanders, maar men
smeekte inmiddels om vrede en was dankbaar, toen
ten slotte in 1648 de vrede van'Munster tot stand
kwam.
Do Vlamingen hadden echter weinig reden om te
juichen, hun land had ontzettend geleden en de
Schelde bleef voor de scheepvaart naar zee gesloten.
Hiertegen kon de teruggave van Ieperen en Kort
rijk niet opwegen.
Toch werd er feest gevierd, toen Leopold van
Oostenrijk als gouverneur van den Spaanschen Ko
ning zijn intocht binnen Gent hield 0653), waarvan
Erasmus Quellgn een pompeuse gravure heeft na
gelaten.
Gedurende de negen jaren van het bewind van
Leopold leefde Gent weer eenigszins op, waartoe
in niet geringe mate bijdroeg de geestelijke en
kunstzinnige leiding van den Gentschen bisschop
Triest. Wie heden Gent bezoekt vind in de fraaie
St. Bavo Kerk het mausoleum van dezen aarbierl-
waardigen kerkvorst, uitgevoerd door de beeld
houwers Fraancois en Jerome Duquesnoy, Bisschop
Triest liet een fonds na, waaruit nog andere fraaie
monumenten werden bestreden.
Industrie en handel' breidden zich in dit tijdperk
uit. P. Stockholm stichtte zijn aardewerkfabriek
te Gent, Olieslaghers bracht zijn tapijtfabriek over
van Oudenaarde naar Gent, de linnenweverij ham
al spoedig zulk een vlucht, dat 78030 stuks linnen
per jaar op de Vriidagsmarkt werden verhandeld,
terwijl de lakenhandel aldus toenam, dat de Stads-
fegeering het huis, de Wolf genaamd, aankocht om
er het Lakonmetershuis te stichten Dr. Laurenh
Lefébure bracht zijn fabriek van gebloemd linnen
over Turnhout naar Gent, d™kooplieden legden z oh
op export toe en spoedig waren Gentsche en fjra-
•bantsehe stoffen in Spaniet Italië, Frankrijk en
Engeland bijzonder populair en gezocht.
De welvaart bracht vra g naar betere meubels
luxe en zoodoende trad weer een tijdperk van
Woei in. Het was echter uit met eiken invloed op
de regeering. De Spaansehe Regeering bestuurde
Vlaanderen en de overige Zuidelijke Nederlanden
door haar ambtenaren en daarmede: basta. De be
volking kon de belastingen opbrengen en verder
vmgen wat zij hebben wilde, maar medezegg'ng-s.
jonap had zij niet. Teneinde doni nvl'oed der bevo!
Jng in de vroedschap der steden geheel te onder-
jf?ukken, vaardigde de Spaansehe Koning een bevel
jut, dat geen advocaat, procureur of winkelier lid
Van do vroedschap kon worden. De vreemde ovor-
jjeeipching over de Zuidelijke Nederlanden wis vo1-
juaakt. Wat was er overgebleven va i de trotsehe
Wiaards én Clauwaards. De Clauwaards haddon
ffoen klauwen meer en de Leliaards, ja, dxt waren
degenen onder de Vlamingen, die een lenigen rug-
gegraat hadden en uit ijdeiheid en hebzucht de knie
bogen voor den vreemdeling, mits deze dan slechte
voor een baantje zorgde. Dit werkte funest op het
karakter der bevolking, vooral op de betere standen,
die daardoor feitelijk hun zelfpreepeot inboetten en
daarvoor slechte vette posten en mooie Ltels m ruil
kregen.
Het karakter van de bevolking, die het huidige
ië bewoont, heeft onder dien toestand, die feite
geest van Brussel noemt, het verloochenen van
ivolksaard en volkstaal voor: schijn.
Inmiddels heeft de bevolking der Zuidelijke Ne
derlanden het hard te verantwoorden gehad, niet
twee, maar drie eeuwen 1'ang, zij hebben hun land
steeds zien bestreden door vreemde troepen, zij
hebben herhaaldelijk hun vredeswerken zien verme
len door vreemde troepen.
Vlaanderen kan dat getuigen. Wanneer ge nu het
Zuid Westelijk deel van Vlaanderen bezoekt, dan
zullen U daar onmiddellijk twee zaken opvallen-
lo. dat ge daar uitgestrekte polders ziet, 2o. dat een
deel dier polders h'Tansch bezit is.
Wanneer men spreekt over het eigendomrecht
van België op ons Zeeuwsch Vlaanderen, dan moet
men immer redenken, dat er een Fransoh Vl'aan-
dereta is en dat onze (Nedarlandaohe) rechten
ouder zijn dan die der Franschen.
Die polders westelijk van Veurae (Belgisch) en
Duinkerken (Frankrijk) gelegen, heeten ae Groote
en Kleine Moeren. Zij werden in 1619 dank zij1 een
concessie van de groothertogin Isabella en den
groothertog Albert drooggemaakt. In 1624 was de
droogmaking gereed en werden de gronden verka
veld. De eigenaren zouden echter niet in vrede
daarvan proxiteeren, want sjooedig brak de oorlog
tussehen Frankrijk en Spanje uit.. Condé, groote
vijand van Mazarin was bevelhebber der Spaan
sehe troepen van den stadhouder Don Juan II van
Oostenrijk, terwijl maarschalk Turenne de Fransohe
troepen aanvoerde. Turenne rukte Vlaanderen bin
nen, versloeg den aartshertog en Condé in den slag
,der Duinen (14 Juni 1658), terwijl Willem Bette,
markies van Lede, te vergeefs trachtte Duinkerken,
te redden. De voormalige baljuw van Gent had de
sluis Fan Cemette doen openen, waardoor het
zeewater de Groote en Kleine Moeren binnen
stroomde. Bette hoopte hierdoor Duinkerken te
redden, zooals hij ook eertijds Gent (1641) door
inundatie der omliggende landen tegen Frederik
Hendrik's aanval behoed had. Bij Duinkerken faal
de de opzet, Turenne veroverde de stad, Bette
sneuvelde en de Groote en Kleine Moeren zouden
weer bijna een eeuw lang tot 1752 onder water
blijven. Na den val van Duinkerken rukte Turenne
op Gent aan, reeds had hij Gaveren en Oudenaarde
veroverd, toen einde 1659 de vrede der Pyreneën.
uitgeroepen werd en Gent dus was gered.
Met den vrede kwam weer nieuw leven en voor
spoed in Vlaanderen. Gent had in het jaar 1662
volgens den politiemeester Jan Billet, 494 straten,
6607 huizen en 40000 inwoners. De overheid van
Gent trachtte bekwame handwerklieden naar Gent
te trekken èn zoo vestigden zich aldaar: tapijt-
wevers uit Oudenaarde, sajet makers uit Brugge,
waaronder de bekende Armont de Witte; passe
ment- en galonmakers, leerlooiers en laarzenmakers
uit Turnhout en Rijasel; en ten slotte faience-
klokken- en horlogemakers uit Holland. Het gevolg
was: het bouwen en verbouwen van woningen en
werkplaatsen, waarbij de kunstzin der Gentenaren
weer behoorlijk tot uiting kwam.
Er wras gelegenheid te over. want in totaal
werdon 285 nieue voorpuien gebouwd, waaronder
uitmuntten de: Vier Kronen, op de Koperslagersrei.
Het schijnt dat er voor doctoren en apothekers
heel wat te doen was, want het aantal steeg in een
paar jaar van respectievelijk 4 en 5 op 18 en 30,
terwijl buitendien 60 advocaten, 64 procureurs en
8 deurwaarders een behoorlijk bestaan vonden,
hetgeen op veel' handel wijst, want deze heeren
hebben steeds onder de besoherming van den
schalkschen Mercurius gestaan en staan dat nog,
al zweren de heeren in bet openbaar "bij Pallaa
Athene. Er' waren 140 adellijke or aan den adel gepa
renteerde patrioische families in Gent. en het
is opmerkelijk, dat* terwijl er in 160) slechts vier
families eqdipage hadden, in 1692 ruim 10) equi
pages de Gentsche straten versierden, terwijl 209
huizen door adel en patriciërs bewoond werden.
Zeer zeker wees dit op welstand.
(Ik ben bang», dat dit niet geschikt is voor een
verkiezingsrede van welke partij ook in mijn goede,
oude, brave Holland. Patriciërs, ah bah!)
Vlaanderen, goed Roorasch gebleven, deed ook
de Kerk van het goede profiteeren.
In Brugge werd de grootste aandacht besteed
aan de processie van het Heilige Bloed, want daar
Brugge niet van den beeldenstorm geleden haa,
was daar niets te herstellen.
In Gent echter werd veel geld besteed aan het stich-1
ten van nieuwe kerken, terwijl dank zij gulle testa-j
mentaire beschikkingen de oude Instellingen tot
grootere luister konden geraken.
*Ve hebben reeds gewaagd van den bisschop Triest,
wiens nagedachtenis inderdaad in eere mag blijven,
ook bij niet-Roomsehen, omdat hij een waar. ver
draagzaam Christen was, die zich tegen de felheid
der Jezuiten met kracht en succes verzette. Doch wij
weten het: de Roomsche kerk heeft geduld en de
Jezuïeten zijn de gedul'digsten, doch fanatieksten
van do Roomsche kerk. De Jezuïfcen in Vlaanderen
wisten, dat Bisschop Triest sterfelijk was, doch de
leer van Loyola bleef.
De mooie toren van de St. Michiel, ontworpen door
IJeven Cruyl, werd in die jaren gebouwd, maar al
het uiterlijke der religie kon toch niet de gemoede
ren der bevolking tot rust brengen, die zich eener-
zijds ergerden aan het optreden, na den dood van
bisschop Triest der Jezuiten, die o.a. Araold van
Gheluwe, don z.g. „Vlaamsohen boer", den vuigen
aanbrenger van ongelukkigen quasi Protestanten,
als handlangers exploiteerden en anderzijds mom
pelden over netgeen in de kloosters omging De be
volking, d.w.z. de groote massa, was ontevreden
want ao groote massa profiteerde feitelijk niet in
cue mate van de opleving der stad als wel verwacht
werd.
De geheel'e bevolking verheugde zich echter over
de installatie van een prachtig carillon van 40
klokken, door de gebroeders Hemony te Zutphen
uit do stukken en brokken van den ouden Gent»
schen „Roellant" gegoten.
Het was alsof met het vroolijke spelen van dit
carrillon de Gentenaren een nieuw tijdperk vah
glorie hoorden inluiden.
Kunst kwam weer opleven in de persoonlijk-,
heid van Gaspard de Grayer.
Scheepvaart soheen een nieuw tijdperk in te goaa
door hét besluit van den markies de Caraoona, om
Brugge met de haven van Ostcnde te vorbmdon,
hot kanaal BruggeGent te verbeteren en aldus
Bruggo en Gent tot zeehavens te promoveeren,1
Franciscus de Castel-Rodrigo, zoon van een vorig
Gouverneur-Generaal, van dien naam. volgde in
1664 den markies de Caraoena op en hield Kerstdag
1664 zijn intocht binnen Gent.
Twee jaar later liet de markies de Castel-Ro
drigo zien plechtig huldigen als vertegenwoordiger
Vraagt condities aan van
LEVEKING en DETALING.
HET VERPLICHT U TOT NIETS.
ALKMAAR, Piano en Orgelhtndel.
Opgericht 1842.
mak'. geweMt, door dekte da and.ntliu, <«n rol
over t. dragen un oen kracht dl.nu ]s, di*po-
nibe! we*. Men had du» dl.rl.1 t«gon.po»d gehad en
I spreker hield er zloh dan ook ven overtuigd, dat er
veel aan hun werk mankeeren rou. waarom hll de
welwillendheid van het publiek en van da pe» in
riep.
Öp de rede ven den voorzitter volgde toen de op-
DE NIEUWE PLANTSOENAANLEG BIJ DE SLOTTORENTJES
TE SCHAGEN.
van den minderjarigen Karei' H, Koning van
is wel een veeg teeken, dat de Vlamingen
zich zoo gemakkelijk aoor den Spaanschen markiefl
die met geweldig aplomp en omgeven door een
grooten staf optrad, lieten imponeeren.
Wel versohenen tegelijkertijd twee geheel andere
factoren; ten eerste de pest, die ellendige ziekte,
die duizenden slachtoffers maakte, ende eerste
Vlaamsche Courant, die een evolutie tot stand had
kunnen brengen.
1 Januari 1667 verscheen de Ghentsohe Poste
Tydinghe, uitgegeven door Maximillaan Groei
Hoe kon echter dit eerste nieuwsblad voor
Vlaanderen ook maar eenigszins bijdragen tot de
opheffing van het Vlaamsche land en het Vlaam
sche volk, terwijl het blad een halve eeuw na rijn
geboorte slechts melding kon maken van de misère
en ellende, waarin het ongelukkige Vlaanderen ge
dompeld werd. 1
Leliaards en Clauwaaxds, Zij leefden niet, dooh.
zij sliepen in oooons, terwijl het mooie Vlaanderen
verbat, dat er ooit een Leeuw van Vlaanderen en
Leliaards en Clauwaaxds hadden bestaan.
Geen Victorieklok te Brugge, geen Roelant te
Gent om het Vlaamsche volk tezamen te roepen
in fier en stout bestaan.
De ruggen gekromd onder vreemd geweld, de
zinnen gevleid door niets dan schijn.
Arm Vlaanderen. I
AKKER'S
1 KLOOSTERBALSEM1
beproefd bij wonden, J
huiduitslag, kloven, y
springende handen,,
wintervoeten
Binnen la ndsch Nieuw*
BREEZAND.
Zaterdagavond hieftd de aJfd. Anna Paulowna der
Ned. Ver. tot Afech. van AJc. Dranken een openbare
bijeenkomst in de zaal van den heer Jb. Borst.
De voorzitter, de heer Jan Kreijger, opende met een
goed geconstrueerde propagandarede, waarin hij oa.
de opmerking maakte, dat hij het zou kunnen be
treuren, dat de opkomst niet grooter was, waar toch
zooveel andere bijeenkomsten met „bal na" zich
meestal in een ruim bezoek mochten verheugen. Be
dacht men echter, dat de bijeenkomst hier de oplos
sing van een maatschappelijk vraagstuk gold en dat
het groote publiek in de meeste maatschappelijke
vraagstukken helaas nog altoos veel te weinig be
lang stelde, dan mocht deze geringe opkomst voor
de leden der vereeniging nog geenszins ontmoedi
gend' zijn. Wat het tooneeUstuk b-HroJ, dat straks zou
worden opgevoerd, misschien zou de keuze daarvan
minder gelukkig worden geacht, maar er was van
„keuze" eigenlijk geen sprake geweest. Immers, men
had oen stuk moeten nemen, dat weinig kosten voor
grimeering enz. met zich bracht en dat ook wat re-
quisieten en decor betreft, geen hooge eischen tetelde,
omdat het de bedoeling was, het ook op verschillen
de andere plaatsen op te voeren. Voorts zei spreker,
dat onder het in9tudeeren van het tooneelstuk was
gebleken, dat de krachten wel wat t.e hoog geschat
A-aren; bovendien was men tot driemaal toe genood-
voering vaa bet tooneelzpél ia i bedrij/v«n MVrijl",
door IJ. C. Schuitemaker en we zijn het volkomen
met voorzitter een», dat dit «tuk wel wat boven de
meerendeél» nog zeer jeugdige krachten der vereeni
ging ging. Er komen indordaad zeer moeilijk te ver
tolken tooneelen in voor, maar het bleek dat men
niettemin, zelf» ondank» de veda tegenspoeden tijden»
de instudeering, toch zijn. best had gedaan om het
er zoo goed mogelijk af te brengen en het publiek
toonde dit ook te waardeeren door een hartelijk ap
plaus na élk bedrijf.
ANNA PAULOWNA
De zachte winter, ddlen we, tot nog toe althans, be
leven, geeft aanleiding tot allerlei afwijkingen in het
gewone beloop der dingen in de natuur. Zoo verna-
ipen wij dat één der kippen van dien heer C. D. Re-
zeiman zich reeds van Kerstmis af in het bezit van
kuikens mag verheugen.
ANNA PAULOWNA.
Op een bijeenkomst van „Oefening Kweekt RunSt"
de nutsvereeniging, die in De Vlas- en Korenbeurs
haar bijeenkomsten houdt, ontbreekt het blijkbaar
nooit aan stof. Ten minste, zoo was het ook nu weer,
op d<e laatstgehouden vergadering, want nadat de
•voorzitter, de heer H. Pennekamp Sr„ de bijeenkomst
met een heilwensch geopend had en de secretaris, de
heer J. A. Smit. de notulen had gelezen, welke on
veranderd werden vostgeatéLdi, met dank voor de
weergave, was het op *t podium een voortdurend) wis
selend komen en gaan tot de voorzitter tot sluiting
overging.
De heer Jb. van Eekeren had de lezing op zich ge
nomen en gaf als zoodanig: Dê Redding en Ander
half. De vaste bijdrage, geleverd door den heer H.
Pennekamp Jr., was getiteld: De Schipbreuk.. En
toen kregen we een ware stroom van voordrachten,
bijdragen en zang, zoo«dat we slechts met een korte
vermelding dienen te volstaan. De heer H. Penne
kamp Jr. gaf achtereenvolgens de zangnummers:
Uit het nest gevallen, Na het ontbijt en voor het di
ner en Bela^tingmisère. de heeren C. Zwarts en C.
op 't Veld de dialogen: Eien lieve boer in angst en
De Tooneelkunstenaars: de jongejuffr. Jannie Pen
nekamp zong: Een briefje van een stervend Rus
sisch kind aan Holland en Mijn Plekje,; een drietal
leden der familie Rijkers zong een stukj®. dat van
toepassing was op de Nutsvereeniging zelf; de heer
C. Zwarts gaf: Mijn felicitatie, Brief van een vader
en Het glazen oog; de heeren Jb. van Eekeren en D.
Bakker de voordracht Leer om leer, het trio Rijkere
zong: Natuurl, de heer J. Pennekamp gaf ten beste
,.De Voetbal"; de heer Joh. Rijkers: Aandenken aan
vrije jongens; mej. Voorthuiz-Rijker»: O, wat een
verdriet,; de heer A. Rijkers: Hannes gaat scheiden;
de heer Hakhof: Slachtoffer van het voetbalspel en
er bleek nog heel wat meer in petto, maar de voor
zitter moest eindelijk wel sluiten, omdat het andefrs
ie laat geworden zou zijm, dooh hij hoopte, dat het
geen men nog in voorraad had op de volgende bij
eenkomst ten beste zou gegeven worden endankte
allen, die tot bet genoegen en de gezelligheid van de
zen avond hadden medegewerkt
WIERIN OERWAARD.
In onze gemeente is thans weer een rijtuig- en wa-
gehmakerij opgericht, door den heer C. Knijn.
Eenige jaren geledjen was er een dergelijke zaak
aan de timmerzaak van den heer Jb. Kooij Kr. ver
bonden, welke evenwel door omMtaffidlghedcn werd
opgeheven. Toch was 't altijd lastig voor landbou
wers enz. dat men steeds buiten de gemeente moest
gaan. We gelooven wel, dat het van den heer Kniju
8eed gezien is zich hier als zoodanig te veetigen. Mo
ge 't hem goed gaan!
WIERINGERWAARD.
Ter gemeente-secretarie alhier zijn inlichtingen te
bekomen omtrent een aan den Barsingerweg gevon
den huissleutel.