Leliaard en Clauwaard.
Predikbeurten.
Marktb^riehfea.
Gemengd Nieuws.
xv.
I
De bemanning van de schuit ging hierop zonder
van het gebeurde kennis te geven, huiswaarts. Het
gevolg was, dat de berg takkeboesen afdreef naar dé
Kemnadescbe atuur en deze verslopte. Reeds den
anderen dag stonden tal van weilanden blank.
Om hot euvel te verhelpen heeft men de etuw ge
deeltelijk moeten afbreken.
Het waterschap heeft van1 deze nalatigheid proces
verbaal doen opmaken.
WINKEL.
Bij het Woensdag te Hoogwoud gehouden eind
examen van de Vereoniging tot bevordering van
het Vakonderwijs in Westmesland, slaagden van de
teekensohool der afd. Winkel de leerlingen Jb. Arts
te Nieuwe Niedorp en Jn. de Groot te Winkel.
WINKEL.
Naar wijl vernemen, is de levering der oonstiimes
ten behoeve der begrafènisivoreeniffing te Venhui
zen opgedragon-aan den heer B. H. Lengliaua alhier.
INTERESSANTE ZENDING- EIEREN.
Uit Rotterdam, 1 April. Met het s.s. Nieuw
Amsterdam van de Holland-Amerika-liJm is, aldus
de TeL, eene belangrijke zending eieren vertrolo
ken, welke bestemd zijn voor de Internationale
Eier-Tentoonstelling te Lafayette in In diana. Aan
de Purdue Universiteit aldaar wordt elk jaar een
groote eiertenitoonstelling gehouden waar men hot
Amerikaansche publiek op de hoogte brengt van
de eischen, welke aan een goed consumptie-ei en
aan het broedei gesteld moeten worden. Deze ten
toonstelling trekt in Amerika elk jaar zeer de aan
dacht en talrijke bekende fokkers en eierhande
laars beijveren zich daar te exposeeren.
Dit jaar is de tentoonstelling voor het eerst in
ternationaal. Dr.'te Hennepe te Rotterdam nam het
initiatief er eene Nederlandsche inzending voor ge
reed' te maken. Van verschillende bekende kippen-
fokkers zijn eieren ontvangen, waaronder voorna
melijk werk gemaakt is van de bekende bruine
Barnevelder eieren. Tevens zijn de eendeneieren
van de gewone eenden te Volendém niet vergeten,
terwijl verder een flinke zending eendeneieren van
het proefstation vai* Dr. te ennepe te Volendam
er bij gevoegd is. Vooral de prachtige donkerbruine
Barnevelder eieren zullen in Amerika zonder twij
fel veel aandacht trekken.
WIERINGERWAARD.
Naar we vernemen is de hulsmanswoning met'
ruim 3 H.A. weiland, staande en gelegen- aan de
Kloinesluis te Anna Paulowna, eigendom van den
heer C. Muiberts, dat jL Woenslag bij publieken
verkoop werd opgehouden, thans uit de hand ver-
EEN ROOMSCHE GEVANGENIS.
Een katholiek advocaat plaatst in: de „Maasbode"
een ingezonden stuk, waarin hij- het denkbeeld pro
pageert om te komen tot een spec.ale gevangenis
vo- r Roomsche veroordeelden.
De- inzender komt allereerst op voor het' goedé
werk van de reclasseering en citeert dan een paar
uitspiaken van de R. K. reclasseerders, die aan do
hand van de opgedane ondervindingen tot de slot
som komen, dat het naaste streven van do R. IC Re-
classeeringsvereeniging moet gaan in de richting
van een Roomsche gevangenis.
Wat betreft de juiste motiveering door voornoem
de hoeren van hunne uitspraak, moet aan- deze dit
argument nog worden toegevoegd, 'zegt de inzender,
dat een Roomsche gevangenis nimmer kan ingaan
tegen het doel der straf volgens St. Thomas, nl. togen
de handhaving der Rechtsorde. Hier toch zal juia
die uitwerking sterk bevorderd worden. De Reclas
seering moet zich baseeren op het beginsel, dat zij
nimmer iets mag nastreven, waardoor bedoelde be
stendiging in he'. gedrang komt. Dit nu zal zeker
nooit gezegd kunnen worden van de reclasseering,
bestaande in de verbetering van de psychische ge
steltenis van den veroordeelde door ideëele middelen
als daarop de eerste plaats is de godsdienstige be
ïnvloeding.
Dn wanneer en waar zal dit middel in 99 van de
100 gevallen, beter tot zijn recht komen dan in de cel?
Of hierdoor gezegd wil zijn, dat de cellulaire straf
in haar huidige toepassing in allen deele is te be
houden? Allerminst 1
Doch steeds zal dé inwerking van het woord van
den priester-aalmoezenier, het best effect sorteeren
in de eenzame cel, en, het voorhouden van die boo-
ge levensregelen is voor den gedetineerde zoo brood-
noodig.
Vraag, het- aan hen, die regelmatig celbezoek ver
richten bij' Roomsche gedetineerden: bijna altijd zal
men vernemen, dat, toen, het strafbaar feit gepleegd
werd, de godsdienstplichten met voeten werden ge-
treden.
De statistiek moge onder de gestraften een groot
aantal Boomsoheri registreeren, zeker is, dat dezul
ken, wien gevangenisstraf werd opgelegd, aller
minst als katholiek leefden, wel het tegendeel. En
dat het dan, als die rem ontbreken gaat» tot exoes-
éen komtj is gemakkelijk te verklaren.
Bovendien, juist wat aan het maatschappelijk
werk in quaestie zoo vaak wordt tegengeworpen
1. nl's zc<u er, bevoordeeling plaats vinden ten
koste van hem, die zioh nimmer misdroeg;
2. als zou de geleidelijke steun, die verleend! wordt
en de moeite, die men zioh geeft, tooh op niertU
.uitloopen;
3. als zou de algemeene preventie, die van de
straf moet uitgaan, in het gedrang komen van
dit allee kan bij dezen vorm van reolaseeering^geen
sprake zijn.
En dan, de effeotieve voordeellen zijin aanzienlijk.
In specifiek Roomsche omgeving, leert hij, die
zich nimmer iets aan de voorschriften van den
godsdienst Jiet gelegen liggen, den dag aanvangen,
doorbrengen en beëindigen zooala eèn behoorlijk
levend katholiek dat wel doet.
En ook de finanoieel'e zijde van het vraagstuk
heeft huar boteekenis. Zon nier niet veel te Bezui
nigen zijn," .vooral' dan, wanneer evenals ih het
buitenland, ordensgeesteelijken, en religieuze deh
dienst i n' de gevangenis op zioh namén.
Dat allee onder behoorlijke en voortdurende o6n-
trole van staatswege. Wat elders plaats vindt, moet
in Nederland toon ook kunnen.
WIER IN GEN.
Op de postboot van gistermorgen bevonden zioh
o.a. 5 jongelui die op weg naar Hoorn waren om
de vooroefeningen voor dien landstorm mede te
maken. Hun geweren en ransels hadden ze op
dek gedeponeerd. Twee polderwerkers (anarchis
ten) ergerden zich zeker zoodanig aan deze spullen
dat ze aie mot een maar overboord gooiden., Proces-
verbaal volgde.
STAKING BIJ DEN ZIEKENHUISBOUW.
Bij don bouw van het nieuwe R.K. ziekenhuis te
Alkmaar is onder do pl.m. 40 werklieden een sta
king uitgebroken. De oorzaak is, dat oen arbeider
werd ontslagen, nadat hij1 handtastelijk tegen den
uitvoerder was opgetreden, toen deze hem f4 loon
minder uitbetaalde dan waarop de man meende
recht te hebben. Een hoofdbestuurder van den
R.K. Bouwvakarbeidersbond en een lid van het
hoofdbestuur van den Al gemeen en Bond hebbeii
reeds een onderhoud gehad met de directie. Ver
wacht wordt dat de staking niet van llangen duur
zal' Zijn. i -
zijn kinderen viermaal hadden getracht hem om
het leven te brengen. Zoo hadden zij hem met Pa-
schen vergiftigde paaacbeieren gestuurd. Door een
toeval kwam een der eieren in het bezit van een
kennis, die het opat en ernstig ziek werd. Een
tweede maal hebben zijn kinderen gepoogd hem
vergiftigde punch te laten drinken en een derde
maal hebben zij' dé gaskraan in zijn slaapkamer
opengezet. Ten slotte hebben zij hem eens uit zijn
huis gelokt en heeft zijn zoon uit een hinderlaag
op hem geschoten. De zoom hield heden voor de
rechtbank zijn onschuld staande. Hij verzekekrde
dat zijn vader eens in beschonken toestand zelf de
gaskraan had open gedraaid1. Toen op zijn vader
geschoten was, vertoefde hij niet te Lubeck, doch
in Mecklenburg. De zuster verklaarde, dat haar
vador haar broer haatte en van haar had ge-
ëischt, dat zij hem eveneens zou beschuldigen van
poging tot vadermoord. Deed zij' zulks niet, dan
zou zij word'en onterfd. In zijn testament heeft de
vader later beide kinderen onterfd en een te Han-
nover wonende zuster tot universeel erfgenaam be
noemd.
BELGIë'S KONINGSPAAR NAAR ONS LAND?
Uit Brussel, 1 April. Naar wij vernemen, wordt
op het oogenblik de mogelijkheid- van een bezoek van
het Belgische koningspaar aan het Nederlandschê
Hof ernstig overwogen. Op het oogenblik Is ten aan
zien hiervan nog geen officieele beslissing genomen
en er is ook nog geen datum vastgesteld, doch de
aandacht van den koning blijft op deze aangelegen
heid gevestigd.
Koning Albert zou van deze gelogenheidl gebruik
willen maken om Koningin Wilhelmina dank te zeg
geni voor hetgeen Nederland tijdens dén oorlog heeft
gedaan ten behoeve der Belgische vluchtelingen en
voor het aandeel van Nederland dn die werkzaamhe
den van het Spaansch-Nederlandsche comité ten ba
te van de levensmiddelenvoocrziemng van Belgiö tij
dens de Duitsche bezetting.
Een beslissing omtrent een en ander is niot te
wachten voor de verkiezingen in Belgiö zullen zijn
afgeloopen en het nieuwe kabinet zal zijn geconsti
tueerd. Teil
ZONDAG, 0 APRIL.
NED. HERV. GEMEENTE tei
Schagen, voorm. 10 uur, Ds. van Dijk.
Schagerbrug, voorm. 10 uur, Ds. H. Buiskool: Be
vestiging van Lidmaten Schaalcollecte.
Burgerbrug, voorm. 10 uur, Ds. v. d. Kreeke. BevestL
ging van Lidmaten.
Callantsoog, nam. 7 uur, Ds. H. Buiskool.
Barsingrohorn, voorm. 10 uur, Ds. van 'Loon. Beves
tiging van Lidmaten. Koorzang.
Kolhorm, voorm. 10 uur, Ds. Groeneveld.
Dirkshorn, geen dienst.
Oude Niedorp, geen dienst.
Veemhuizen, geen dienst.
Valkoog, voorm half tien, Ds. Tinhoït. Bevestiging
van lidmaten.
Eenigenburg, voorm. 10 uur, Dr. Snethlage.
Heerhugowaard, voorm. 10 uur, Da v. Meura. Beves
tiging van nieuwe lidmaten; extxa coBectq.
Winkel), geen dienst.
DOOPSGEZ. GEMEENTE te:
Barsingerhorn, voorm. 10 uur, Ds. v. <t Vepn.
Avondmaal
Nieuwe Niedorp, nam. 7 uur, Da Haars.
EVANGELISATIE te:
Schagen, voorm. 10 uur, Ds. D. E. Boeke, te Haar
lem Bediening van de H. Doop*.
Nam. 3 uur; Ds. D. E. Boeke. Bediening van het Sv
Avondmaal
Breezand, voorm 10 uur, de heer Booil
Nam 7 uur, de heer Boon.
GEREF. GEMEENTE e:
Anna Paulowna, voorm. 10 uur, Preeklezen.
Nam. halfdrie, Preeklezen.
EI EREN VEILING,
Voorloopig bericht.
Aanvoer: 191 partijen kipeieren, tezamen 45467
stuks; 65 partijen- eendéieren, tezamen 9619 stuks.
Prijs der kipeieren van f560 tot f6.30.
De veiling duurt voort.
SCHAG-EJN, 2 April
7 paarden f 150 a 400, 12 geldekoeien, mag. f 225 a
380, 8 idem, vette f 300 a4 00, 53 kalifkoeiem f 300 a
500, 4 pinken i 110 a 190, 311 nuchtere kalveren f 14
30, 125 overhoudens f 45 a 52. 3 bokken en geiten.
EEN OPZIENBAREND PROCES.
Voor het hof van gezworenen te Lubeck is giste
ren een sensationeel proces begonnen. De beklaag
den zijn een inspecteur van dé spoorwegen te
Schwerin, en zijn te Berlijn wonende gehuwde
zuster. De inspecteur, die in de volksche beweging
in Mecklenburg een leidende rol heeft gespeeld,
wordt beklaagd in 1918 tot viermaal toe te heb
ben getracht zijn vader te vermoorden. Zijn zus
ter zou hem bij een dezer pogingen behulpzaam
zijn geweest. De vader stierf verleden jaar zijn na
tuurlijken dood, maar zegt in zijn testament, dat
I i 8ZB I radpi SC C~
umrttuoq zi 'zcsu uo85jq m '«p g, 909 9^
ooa '0999A 'tuopi gg fz-j. 'BuoqjuA gp
HOORN, 1 April'.
132 Varkens: vette varkens 7680 ot., Londensche
varkens 7275 oty zouters 7478 ot.
BROEK OP LANGENDIJK, 1 April'.
Langendijker Groentenveiling. Wortelen f2
2.40. Roode kool; le soort f 1215.20, 2e soort 'f 8
11.60. Gele kool. Ie soort f 13.50—16.10. 2e soort
f 1113. Witte kool', le soort f5.206.40, 2e soort
f4.505, uien. f 14.1014.80, drielingen f1414.20,
bieten x 1.301.50, alles per 100 Kg.
Aanvoer: 6775 Kg. wortelen, 39000 Kg. roode kool,
76000 Kgw gele kool, 89000 Kg. witte kool* 12575Kg.
uien, 2000 Kg. bieten.
WARMENHXJIZEN, 1 AprfL
Roode kool, le soort f 11.5015, 2e soort f12.30
14, uitschot fö7.40, gelö kool le soort f 11.30
14.30. Witte kool', le soort f46.30 2e soort f4,
uien f 12.80.14.50, grove uien f 13—13.40, stek f4.70
tot 5.50, peen fl.5G—1.60.
Aanvoer: 41600 Kg. roode kool', 5300 Kg. gele kool
30500 Kg. witte kool, 2100 Kg. uien, ifcdj'Kgk poon,
450 Kg. aardappelen.
NOO RDERMARKTBÖND. Noordsoharwoude.
1 April. 1Grove uien f 13.70, drielingon f 14.90
tot 15.20, .uien f 13.70—14.50, peen 11.60240.
Roode kool' f 12.2015.50, doorschot f 10.9014.40,
Gelé kool f 10.1017.20. Deensohe witte f4.20
6.50, doorschot f-3.604.90 alles pér 10D Kg.
Aanvoer: 18O0| Kg. uien, 14500 Kg. peen» 972)0.Kg.
roode kool, 37200 Kg. gele kool1, 152100 Kg., D. witte.
AMSTERDAM,! April.
Aangevoerd: 236 vette kalveren, le kw. f 1.18
1.30, 2« kw. f 11.20, 3e kw. f 0.|841 per Kg. levend
gewicht, 150 nuchtere kalveren f 14—21 per stuk,
636 vette varkens, Hollandsoho le kw. 9396 cent,
2e kw. 8892 ot., Overzeesohe en Geldersohe le.kw
9396 ot. per Kg. slaohtgewioht
Terwijl aldus geestelijke zaken tot allerlei moei
lijkheden aanleiding gaven, was het in wereldlijke
aangelegenheden tot goede samenwerking tusechen
regeering en burgerij gekomen.
In Vlaanderen en vooral in Gent werden de po
gingen der regeering .om handel, industrie en scheep
vaart te bevorderen zeer gewaardeerd en men be
wonderde den Koning, die een groot organisato
risch, finantieel en koopmanschappelijk talent ten
toon spreidde.
In 1813 had de groote katoenspinner Liever Bau-
wens izich naar den Haag begeven om den Söjvs
reinen Vorst aan te zoeken ach het lot der indu-
strieelen van Vlaanderen aan te trekken en daai-
door de Leliaards (franoophiles noemde hij! de
Franschgezinden) en de geestelijkheid en hun plan
nen te koeren. Inderdaad heeft de Vorst zich hot
lot der Vlaamsche industrieelen aangetrokken, doch
buiten zijn söhuld duurde het diplomatieke geko®-
kei zoo lang, dat oa. Bauwens reeds failliet en naar
P&rij» verdwenen wad vóór de vereeniging van Bet
gië met Holland een f feit en optreden van den
Vorst mogelijk was. Niet alleen Bauwens ging het
sleoht. de geheeie nijverheid maakte oen crisis door
en vele fortuinen, kortgeleden snel gewonnen, war
ren even snel geronnen. Vele fabrieken moeeten
sluiten, de 1'oonen werden verlaagd en m 1816 had
de eerste werkstaking to Gent plaats, terwijl' orn
de ellende nog te volmaken, do oogst mislukte en
in April 1817 een zak koren 27 3u gulden kostte,
hetgeen in'die dagen'niet te betalen was.
Van do 60000 inwoners vroegen er 20000 om onder
steuning, er werden uitdelingen van levensmidde
len georganiseerd, hetgeen echter niet vorhinderdéy
dat de bakkerswinkels werden geplunderd. Toen
do ellende den Koning: tor ooro kwam, schonk hij
f 400.000 aan! de Provinciale Staten van Vlaando
ren, om'in' don, nood to voorzien en vooral Gent to
helpen. Hij' gaf verder aan een der grootste we
verijen een subsidie van 150.000 gulden en zegde
aan andere fabrieken subsidies toe, zoodat er weer
adem geschept kon worden en de Vereeniging tot
bevordering van industrie en fabriekswezen van
haar kant al het mogelijke deed om van de door
den Koning geboden steun een nuttig gebruik te
maken. De Koning benoemde verder pen commis
sie, om na te gaan, hoe de Gontsöhe nijlverheid1 met
den HolTandsöhen 'handel! zou kunnen samenwerken
en ofschoon het er nog niet dadeflJijfc gunstig uitzag!,
was de Tentoonstelling van 1820 te Gent tóch reeas
een duidelijk bewijs van de opleving van Genfc-
söhen handel en industrie. De Gentsohe nijverheid
vond een nieuw en ruim (afzetgebied in Neder-
landsoh Oost-Indië en terwijl1 de linnenindustrie
gestadig afnam1, kreeg de katoenindustrie een
vlucht, die van Gent het groote katoemcentrum
maakte. Zelfs het voormalige Kasteel der Graven
en Prinsenhof werden katoenspirmerijén en drie
jaar later bezat Gent 50 katoenspinnerijen, 13 kar
toendrukkerijen en 15 katoenbleekerijen, met een
16000 arbeiders en een productie van 350.000 stuk,
vertegenwoordigende een waarde van bijna 29 mil
lioen francs. In, 1829 werd er een kwantum van 71/2
millioen kilogram ruwe katoen in Gent verwerkt.
De export naar .Nederlandsch Indië was zoo
belangrijk, dat van de 40000 stuk er 37.000 stuk
door Gent alleen gezonden werd. Tien Gentsohe
fabrikanten behaalden een gouden medaille op de
Tentoonstelling te Haarlem in 1825.
Voeg hieraan toe aolit papierfabrieken, kaarsen
en knstalfabrieken, fabrieken voor bronswerken
en niet te vergeten de door Koning Willlem ge
stichte spinfabriek, de JPhenix, waar de grootste
activiteit heerschte, dan kan men wel begrijpen,!
dat Gent onder, het Hollandsohe bewind een. periode
vaii werkelijk ongekenden bloei smaakte.
Wanneer men bedenkt, hoe de Koning ook eldeirs
in België 'handel', nijverheid en bankwezen steunde,
hoe hiji de stichter is van de Vioille Montagne, van
John Cockerili', en niet te vergeten van de Sociétó
Générale, dan laat het geen twijfel, of Koning}
Willem bezat de gave om de landen onder zijn
bestuur vereenigd .tot groote ptrosperiteit te bren
gen. Wanneer wij Nederlanders alom in België op
bankgebouwen <|en naam1 Sooiété Générale lezén,
laten wij dan even in gedachten een eereslalluntj
brongen aan, de nagedachtenis van Koning Wiü'flral.
Men zou nu in het verfransahte België zoo gauw
geneigd Zijn de Sooiété Géèiérale te vereenzelvigen,
met de groote Fransohe bank van dien naam en
denken aan een Fransohe stichting. Neeïi, Hollan
ders, de Belgische Sooiété Gnéralé met vertakkin
gen alom, is van Hollandscih maaksel.
De Sooiété de-Oommeroe in Gent was een stich
ting des Konings en als aanvulling; voor de Sooiété
Générale een factor, die heel1 veel bijdroeg tot Gents
wederopbloei. De Koning zorgde voor een grooter
postkantoor, steunde de diligenceverbindingAm
sterdamGent—RiijöeelParijs en het was aan
hem te danken, dat de Messageries van Gent ge
sticht werden.
Koning Willem deed nog meer voor Gent. Wij
herinneren ons uit vorige artikelen de ilhssie der
Genténaren: Gent-Zeehaven, wij1 weten ook, dat Na
poleon, met bet oog opi militair belang er aam
gedacht heeft die illusie te verwezenlijken, doch
net is WilTem I geweest, die aan Gent liet kanaal
GentTemcuzen schonk en aldus de hartewensoh
der Gentenaren bevredigde. Wat een kante kerel
was die Wililemj I. (Ik hoop, dat het geen maje
steitsschennis is, zoo over een vorst te sohrijVon),
In twee jaar Wijd (18251827) was heb kanaal
gereed en spoedig daarop kwam de katoen uit Ame
rika Zonder overlading :te Gent voor den wal'.
VissChers brachten de versche visch met hun vaan
tuigen aan 'de markt te Gent. Spoedig zag men de
eerste stoombooten op de kanalen varen. De Han
dels Compagnie voor Schelde en Lye werd gevolgd
door de Maatséhappijf tot bevordering der Genfcsehe
Industrie. Dank zhl den Koning kende Gent grooten
voorspoed, de stad kon haar schulden delgen, door
het stichten van een amortisatiefonds en buitendien
beginnen met het uitvoeren van belangrijke en
nuttige werken. Verschillende straten worden ver
breed, kaden werden gebouwd, een Universiteit
werd gesticht (18171826), de gevangenis werd vol
tooid, de groote Schouwburg werd gerestaureerd,
nieuwe havens en dokken kwamen tot stand na
de voltooiing van het kanaal' GentTerneuzen.
De istad aroeg ten slótte het hare bü' tot den
bouw van de citadel, waarvoor het ontwerp was
gemaakt door majoor Goy van Pittius en goedge
keurd dooi* Wellingtoni en dat het devies droeg:
Nemo me impune lacesset, hetwelk echter spoedig
door de gebeurtenissen werd gelooöhenstraft.
Do stad Gent kreeg een geheel ander aanfcaen
in de jaren van 1815 tot 1830, kleine winkeltje
werden groote magazijnen, de winkeliers adver
teerden in de couranten en zorgden or voor dat
hun uitstallingen in overeenstemming waren met
do beloften der advertenties. Straten worden ver
breed, nieuwo .straten aangelegd,, de huizenbouw
werd noodig omdat de bevolking in die jaren v
62200 tot 79800 zielen steeg.
De in 1827, na den dood van rijn voorganger, op
getreden burgemeester Joseph van OrombrugiMie,
kon zioh in de handen wrijVen, aan het hoofd te
komen staan van een stad, die zulk een voorspoed
ten deel' viel, dat men bij'na niet kon begrijpen, dat
dit een sedert de SpaansChe overhoersching ten
doode gedoemde plaats was geworden. Alles wfaa
leven, beweging en vooruitgang. Orembrugigjhe zag
echter dén oodzakelijkheid in van beter onactrwijs,
opdat do ontwikkeling der bewoners ook go lij ken
tred zou houden met ao ontwikkeling der zaken on
industrieele ondernemingen on de voorspoed dus
van bl'ijvenden aard zou zijn. De analphabeten,
die uit de dorpen naar de stad kwamen om werk
te zooken/ baarden don burgervader zorg en brach
ten or hemj toe in 1828 drie nieuwe lagere scholen
te stichten in de arbeiderswijken. Het Hoogor
Onderwijs had, dank zij het uitgebreid onderwije-
program, van Koning Willem I, reeds binnen de
muren van' Gent Zijin intrede gedaan. De stadsro
geering had don IConing er'aan herinnerd, hoe Gent
in 1578 een Calvinistische Iloogoschool' gehad had
en de Koning liet zijn keuze op Gent vali*n als
een der drie universiteitssteden van de Zuidelijke
Nederlanden.
Dank rij| den bekwamen minister Roinier FalOk
Werden de bekwaamste lieden tot professoren be
noemd, toen de Universiteit op 3 November 1817
hare poorten* opende. De latere Minister Thorbecfce
heeft te Gent de Profeesoren-toga gedragen. De
arohiteot LouiS Roelant bouwde op het'terrein van
het voormalig] klooster der Jeeuiten een gebouw met
grandiosen koepel, alB oopie van het Pantheon te
Rome en dit gebouw droeg de inscriptie:
Auspioe GuIieuiiQ L Aoaa. Oonditore Posuit S.P.
Q.G.
MDOCOXXVL
Het Middelbaar onderwijs werd niet vergeten, het
Keizerlijk lyceum we*d hervormd in Koninklijk Col
legia De' groote stichting van den predikant Nli
wenhuijsen„Maatschappij tot Nut van 't
meen'', kreeg ook haar vertakking te.Gent en
in .1824 met oenige feestelijkheden in fecgenwaj
dig;heid varf Bernard van Sakseu Weimar geoj>3
Drie jaar later hield het Nut avondcursus* n vcq
volwassenen. Lager, Middelbaar, Hooger Ond*
wijs, en onderwijs aan volwassenen, alW wat til
de Volksontwikkeling kon bijdragen was georgai*
seerd en' de Provinciale Commissie voor het'Onda
wijs kou op 1 Mei 1828 constateeren, 'dat zoowel i
de provincie als in de stad het onderwijs behoorlij
geregeld was.
Die volksontwikkeling door den „"Duivel uit hi
Noorden'- georganiseerd, was de Roomsche geest
Rjkhoid absoluut niet naar den zin on hot confHi
tuasohen Koning Willem on 'bisschop de Broglio v.-j
een gereede aanleiding om tegen don invloed vai
den Koning te stoken en aldus niet al'üeoti cüqjj
maatregelen, doch .ook1 'diens gezag te zien va
dwijnon.
Ondanks hot stoken dor Roomsche goestelijkhei
was de populariteit dos Konings in 1829 nog zo
groot, dat eerst in ,Moi, bij' zijn bezoek aan Goa
en later in Augustus, tor gelegenheid van zijn va Z
jaardag, met warmte en verknoohtlieid foestgevier
werd. Toch was er een godoelte, nl'. do geest a
lojkheid en, de .adel, die liet Tlollandsdhe regime oi
den grond <van hun hart liaatton, terwijl1 de kiihel
van aen. Hollandschen ambtenaar en det zelfgonoq
zaamheid van, de \Hollandsöhe professoren, leer ar
en schoolmeester^ niet nalieten een antipathie t
gen de koude, ingebeelde Hollanders te «choppe
Tooh bleef 'de stad Gent in 1830, toen in Bres»
den steun van Frankrijk aan de op^andclingö
verleend, steeds meer in het nadeel' der Nedorfai
ders gewf zigd werd, maakte, dat de stad -Gent
handen kwam der opstandelingen.
Gent bleef echter het bolwerk der Orangisten
nog iii Deoembor van het jaar 1830 drong oo*
deputatie uit Gent er te BrusseLop laan, den Prii
van Oranje (later Koning Willem II) tot Koiufi
te prooiameeren. fel
We zul'lën ons niet in de geschiedenis van diBC
dagen verdiepen an slechts constateeren dat reed.
op 18 Juli 1831 Loopoid van SaJcsen Coburg al 'e
Koning der Belgen zijn intocht binnen Gent detE
én twee dagen later diens officieele inhuldig
in Brussel plaats had. De Tiend augsoho veldto
bracht de Orangisten tot bezinning, dat zij
gen waren en aldus was deze Tiendaagsoho vuT
tocht slechts een versterking voor het nieuwe I3ec.
gische Staatsgezag en voor den Koning Leopold E'
Spoedig zouden de Gentenaren den coup d'ctaJJ1
van Rogier ^verfoeien, Schelde en Kanaal van Te D'
neuzen werden door de Hollanders gesloten e 11
de bloeiende handel' met de Nederlandsche Koli
niën was bruusk verbroken. De export van „katoa
tjes" hieldl geheel' op en de/omzet van ruwe katc* ae
viel in Gent van 7.500.000 Kg. in 182!) 0p 2.000.0(
^Kg. in- 1831, terwijl de fabricatie viel' van 350.00
stuk tor -waarde van 28 millioen francs (toen
millioen gulden) oj> 130.000 stulcs. Alle fabrieka 16
weverijen, drukkerijen en spinnerijen leden oiulc1£
deze geweldige crisis. Daarbij1 kwam nog dat d i€
lieve Fransohe vrienden een zoo hoog recht 06e
linnen gingen heffen, dat de export naar Frank"1®1
die onaer het Nederlandsche gezag 0/10 van
Sreductie bedragen had, geheel ophield. Do arto j,0
ors, die meer naar dp geestelij'kheid dan naar
industrieelen, kooplieden en ijverige burgers
luisterd hadden, toen do anti-Nederla,ndsche bev
ging gaande was, betreurden nu diep, dat zij)
dom waren geweest, Do industrieelen en koopll
den knarsten op de tanden en spotten wat
Leopold, die 10000 francs aan Gent had gego'.
dan wasl'die Oranje toch een. andere vorst ge wee
een vorst, taaar tevens industrieel en koopman J
uitnemendheid, die weliswaar dikwijls vrij li ai j
handig, de industrieelen en kooplieden in de bei
deelen van zij'n rijk dwong tot samenwerkui
doch, het moest erkend worden, het steeds bij1 h K
rechte eindo had gehad en zelf steeds diep in
zak tastte al' scheen de onderneming nog zoo g
waagd.
Men stond in Gent voor geweldige werkl'ooshei 1
men moest 7000 werkloozen onderhouden en dal
de kassen] raakten uitgeput bioeston woldadigheió
(feesten georganiseerd worden, ten einde de mi «t
delen te vinden om den honger te stillen. De Ho J
landsche regeering verhoogde de rechten op kata
nen goederen, hetgeen in de katoenindustrie djfr
crisis nog erger maakte, zoodat enkele fabriei
'van Gent overgebracht werden naar elders, on(,
meer naar'Holland. Hét bewind van Leopold zet
niet zeer gunstig in, hij gat/té (Veel macht aan di
generaal Niellon, en later aan denj géneraaL Magnal
die nieté beter wisten te doen, dan de nijfverst^
onderde burgerij te bestoken en zelfs van liu
«vrijheid te beroven. De Orangisten voelden he
onrecht van de omwenteling, voelden hot vorlie
van de vrijheid, die zij en hun arbeid genoite^
hadden onder ae Oranjes. De Orangisten
hoe rij', industrieelen on kooplieden steeds beien.'
'merd en benadeeld werden in hun actie, doch höj
tegelijkertijd een intocht plaats had van religieus^
orden met de Jesuiten aan het hoofd.
-Rome had gozegevioiri. De verkiezingen van ,183 p(
gaven in Gent een grroote overwinning aan.' d a]
Orangisten en wij1 zien, hoe Joseph van Oren gj
brugghe uitl zij'n ambt wordt ontzet. Oronibru^igh
had te veel gedaan voor de geestelijke ontwikkolin w
van het Vlaamsche volk, dan dat hij' gonado kc
vindon in de oogen van Leopold I en diens Haai
Tooh zou/ nadat Willeml I in 1840 al zijn vroege» g,
funotionarissen van hun ambtseed ontslagen ha<
Cromjbruggho weer tot burgemeester van Gen
worden benoemd (26' Januari 1840).
Sedert was het met hot Orangisina gedaan, me g(
was nu na tien jaar reeds weer ingegroeid in lu
systeem van het Koninkrijk der Belgen en me
ziet, dat oen volbloed Orangiste als Motdojiennii
gen in 1866 het officierskruis van de Leopoldsori
herhaaldelijk door hem geweigerd, ten slotte
oepteert.
Hot Oranjetijdperk was daarmede definitief
gesloten, doch. het is opmerkelijk, dat ik lied® ei
bijna oen^eeuw later dus', verscheidene hoogstaand g,
Vlamingen heb aangetroffen, die 1830 dioi> lietrei ij
ren. Nioti'dat.zij' thans meegaan imet do \Taain-ch h,
godaclito, o noen, het zijn toevallig volbloed Belg® ta
die België zooals het nu is, aoéepteeren. Een va di
neemt niot weg, dat zij 1830 betreuren. Eon va
hen beweerde enkole maanden geleden: lndie» ta
Rz^rior de omwenteling .niet geforceerd had, ie E
dierf nog, 10 jaar langor het Koninkrijk vereeni^l di
geweest zou zijn, ware een oimvénteling onmog» w
lijk geweest, omdat in' die verdere 10 jaren d v
geest van- saamhooriglieid wakker geworden zrt di
zijn, gebaseord op do enorme wolvaart, die aal t«
Willem van Oranje to danken was. Nog 10 jan bi
na al do strubbelingen mot do Brc^rlio 011 de oiij m
wikkeling der jongere generatie zou reeds vol k
'doende te^renwiont zijn geweest voor de tcgenwtf di
king, de in trigen, het oeuwigo wroeten der Room k
•sohö geestelijkneid tegen den Duivel uit hot Noof tv
den. -
Hoe ik daarover denk in mij'n volgende laat
ste artikel. d
Laten wij nog even constateeren, dat de h a
der Revolutie, dat Rogier een Leliaard was, dsj
de geestelijkheid met, de Broglie aan het hotfj
leliaards waren,'dat do adel, die steeds Fransd d
sprak en! zich tegon de Hollandsohe volksont wikl» p
hng keerde, Lefiaards waren. ti
De revolutie van 1830 L een suoc<^ voor do Ixiu
aards. De .Leliaards zij'n de werkelijke heer-^'^
over België geworden en zijn het heden in l»2 t
nog. Arme Clauwaards.
