Nederland in Rome.
ONOBLtnar.
In de mijn Willem Sophla te Spekholzerheid» is
Woensdagavond de mijnwerker-voerman H. Pik in
v een der gangen dood gevonden. Vermoedelijk ie hij:
door afvallend gesteente getroffen. Hiij laat vrouw
en twee kinderen achter.
NOORDSCHARWOUDR
-in de gehouden jaarvergadering yan „Tuinbouw-
belang", waren een honderdtal leden aanwezig.
De voorzitter sprak van een vrij goeden toestand
in het tuinbouwbedrijf.
Uit het jaarverslag bleek, dat 6 bestuur®- en 4
ledenvergaderingen gehouden zijn en de vereeniging
190 leden telt.
Do rekening gaf aan: een ontvangst van t 2764.01,
een uitgaaf van f 733.82, alzoo een saldo van
f 2030.19, tegen f 1912.99 het vorig jaar.
[Besloten werd, 100 gulden beschikbaar to stellen
voor het algemeen watersnoodoomité.
Als bestuursleden werden herkozen de heeren
J. Kliffen en K. Wagenaar.
De 3amstmestcommissie had een omzet van
f 20615.43 tegen f 17876.25 het vorig jaar. Het aan
tal leden, dab daarvan botrokt was beide jaren 58.
De deelname kon algemeener zijn.
De mandenoomniissie^ had een omzet van f 519.76
en de broeiramencommissie van f 477.
Op de bondsvergadering zal worden voorgesteld
te trachten de sluis, die men in verband met de
kanaalpl'annen benoorden do Roskambrug wil aan
brengen, geplaatst te krijgen bezuiden den Noord-
scharwouder poldersltiis, omdat anders de belangen
van den Noorder marktbond geschaad worden.
Tot afgevaardigden naar de bondsvergadering
werden benoemd de heeren G. Barten,^ K. Wage
naar, IJ. Kaan. K. van Dijk, T. Kostelijk, A. Bar
ton, K. Langedyk en W. Wagenaar.
(Wij ontvingen wederom geen bericht van deze
vergadering en moeten daarom met deze enkele
mededeel ingen volstaan.
KOLHORK.
De .boerderij „Coëmtio", mét 20 H.A. bouwland,
eigendom van de heeren .Tb. Kaan Kz, K. A.
Kaan to Wïcringerwaard en O. Wijdenes Spaans te
Anna Paulowna, is uit de hand verkocht aan den
heer C. Kaan Kz. te Anna Paulowna.
ST. MAARTEN.
De Dilettanten Rederijkersolub .Vriendenkring"
alhier geeft 21 Februari a.s. een uitvoering.
HOOGWOUD.
Zondag 7 en Dinsdag 9 Februari jl. heeft onze
Zangvereeniging .Nieuw Leven" (directeur de heer
A. Rooker) welgeslaagde uitvoeringen gegeven. Ten
gehooro werden gebracht verschillende koor- en
solonummers, terwijl zeer verdienstelijk werd op
gevoerd de operette „Sfcriese in Kameroen". Zondag
was de zaal vrij goed bezet, terwijl' Dinsdag ver
moedelijk door de koude, minder publiek aanwezig
wae.
HOOGWOUD.
Georganiseerd door do afdeeling Westfriesland
van „liet Witte Kruis", werd in samenwerking
met He plaatselijke malaria-commissie alhier, be
staande uit de heeren Dr. Joh. Pool "Rz., J. Bree-
haarfc Dz., N. Blauw. L. Glas, Joh. Appel en
Joh. van Diepen Dzten lokale van den neer J.
Modder alhier een Mal aria filmavond gehouden.
Hoewel de zaal vrij goed bezet was is het tooh
te .bejammeren, dat deze avond niet door meerdere
inwoners werd bijgewoond. De afwezigen hebben in
dit goval groot ongelijk gehad. De film was in
één woord een kunstwerk en gaf duideljjk weer op
welke wijze de zoo gevaarlijke malariamug in
poelen en stinkstooteV voortwoekert, om steeds meer
onheil onder het menschdom te brengen.
De heer Pool gaf als voorzitter een zeer duide
lijke inleiding en bij de film verschillende verkla
ringen. Jn zijn slotwoord wekt hij allen op, zoo
veel mogelijk de bestrijding van de malariamug ter
hand te nemen.
Het was een leerzame avond, een woord van da ik
aan den inleider was dan ook ten zeerste op zijn
plaats.
PCLlUERJUBILEA.
Ons land is voor eon groot del uit de zee. poe
len, plassen on meren opgebouwd en vooral in
do 17e eeuw, de jaren van. 1601 tot 1700, de gouden
eeuw van Frederik Hendrik, in vruchtbaar .en be
bouwbaar land toegenomen. Bijna alle groote meer
polders: Beemster, Schermer, Wormer, Purmer,
Heehugowaard, met tientallen van kleinere meer
tjes en plassen zijn in die jaren ingepolderd. Zoo is
het dan ook in 1926 300 jaar geleden, dat de Staten
van Holland en Westfriesland aan Reinaard van
Brederode, Heer van Veenhuizen, en Spanbroek,
octrooi verleenden tot bedijking en droogmaking
van de- Berkmeer, gemeenten Obdam, Opmeer en
Heerhugowaard.
Eene andere droogmaking, die van de Wijde Wor
mer, gemeente Wijde Wormer, werd 300 jaar ge
leden voltooid. In 1624 'gaven de Staten voornoemd
octrooi aan de stad Purmerend. Bij een doorbraak
In den Waterlandschen dijk, werd do polder eenige
maanden na zijne drooglegging, begin 1625, opnieuw
in een meer herschapen, tot in 1626, een nieuw oc
trooi werd verleend. In Aug. van dat jaar werd die
inpoldering voltooid wen werden de kavelcon^itiön
vasrgesteld en de drooggelegde polder verdeeld.
AMBTENAABLUKE BEWEGINGS GYMNASTIEK.
Het is onder dit hoofd dat de N. R. Ct. het volgende
schrijft over wat er te Rotterdam is gebeurd.
Hij was maar een eenvoudig, vrachtrijder, die
woonde aan bet Veenpad, bij den Noordelijken hoek
van den Ivraliugschen Plas, waar te midden van de
wildernissen der opspuiting voor den toekomstigen
Kralinger Hout Hoe lang moet !het plan daarvoor
nog in bewerking blijven? een aantal huisjes
staan, die ten doode zijn opgeschreven. In zijn be
scheiden levensstaat had hij nooit gedroomd, nog
eens met de groote heeren van het Stadhuis kersen
te moeten eten, tot op 'n dag hij1 met hen in relatie
kwam. Er zijn ontmoetingen op den levensweg, waar
aan men de aangenaamste herinneringen bewaart; er
zijn ook, waarvoor men gaarne een straatje ware om-
geloopen, indien was kunnen worden voorzien, wat
er het gevolg van zou zijn geweest. Tot de laatste
soort, behoorde do aanraking, die onze eenzame
vrachtrijder V. in 1924 met burgemeester en wethou
ders van Rotterdam verkreeg.
Den 19den Maart van dat jaar het geval speel
de ook al voor het, Kantongerecht 1 wendde V. zidh
tot het college van burgemeester en wethouders met
het verzoek, hem een loods op het terrein van het
openbaar slachthuis te verhuren, zonder daarbij den1
datum te noemen, waarop hij de huur wilde doen in
gaan. Het college besloot bij beschikking van 4
April daaraanvolgende bet gevraagde te verburen,
evenJwel bier begint de film, hoewel nog niet ver
traagd, reeds terug te loopen met ingang van 1
April, wat al zonderling genoemd kan worden, ook
omdat er de voorwaarde aan was vastgeknoopt dat dö
huur bij vooruitbetaling moest worden voldaan.
Doch nu is de vertraagde rolprent aan de beurt.
Van. de beschikking van 4 April wordt den vrachtr
rijder eerst den 28sten Mei een afschrift toegezon
den; ten minste het afschrift is 28 Mei gedateerd, ter
wijl V. het bericht van de beschikking eerst op 1
Juni ontving. Van een huur. ingaande op 1 April I
De loods was hem inmiddels ook niet ter beschik-»
kingi gesteld en moet zelfs nog bij 'n ander in ge
bruik zijn geweest, toen V. op 1 Juni de gunstige be-
schikking van burgemeester en wethouders verkreeg.
V, was evenwel in andere omstandigheden gieraakt,
en had de loods op dien datum niet imeer noodig.
•Hij verzoekt dus bij brief van 13 Juni de beschik
king van 4 April in te trekken.
Men zou zoo zeggen, een zeer redelijke wensch na
hetgeen er gebéurd was.
Over dit verzoek oijii burgemeester en wethouders
zes maanden lang In gepeins verzonken geweest,
ale de bekende Boeddha's met de handen op den
buik waarmede dr. van Ravestedjn hen eens vergele
ken heelt. Bij beschikking van 28 November hebben
zij het eindelijk ingewilligd, onder voorwaarde ech
ter, dat de huur over April 1924 ten bedrage van
f62.50 moest worden betaald.
V. stond hiervan natuurlijk te kijken. Welke kwa
de genius had hem indertijd ingefluisterd zaken mot
de gemeente te doen? Maar dacht-er in elk geval
niet aan het hoofd te buigen.
Opnieuw blijft de zaak -een mjd in overweging.
De Boeddha's raken weer aan het mediteeren over
dit ondoorgrondelijk probleem. Burgemeester en wet
houders nemen den rechtsgeleerden raadsman der
gómeonte in den arm en -deze geeft het advies: pro-
cedeeren! Burgemeester en wethouders hoe knar
ste weer deze roestige zescylinderige bestuursman
chine doen den gemeenteraad het voorstel daar
toe, en bijna 1 jaar na de laatste beschikking op
28 November 1924, besluit de raad op 12 November
1925 tegen V. een rechtsvordering in te stellen ter
bekoming van achterstallige buur. De stukkon had
natuurlijk geen van de raadsleden ingezien. En Ge
deputeerde Staten geven op dat 'besluit nog hun fiat
op 24 November Do vrachtrijder op het Veenpad
zou ondervinden, dat er nog rechters zijn in Neder
land 1
Hij heeft, het inderdaad ervaren. Maar het was een
kantonrechter, die met deze manoeuvres van den
lijmerigen overtieidsslak korte metten heeft ge
maakt. Op 5* Februari 1925 heeft mr. A. J. van
Schelven zijn vonnis gewezen en de gemeente in baar
vordering tot betaling van den huurprijs over een
maand riet ontvankelijk verklaard.
Hij deed dat op o.m. deze overwegingen: Eischer
had niet gesteld, over welke maand de gevorderde
huur loopt,, zoodat reeds uit hoofde van onvol
doende omschrijving der feiten, waarop de vordering
gelv-seerd is. deze niet ontvankelijk zou kunnen wor
den verklaard. Uit de beschikkin. m van burge
meester en wethouders van 28 November 1924 en 4
April 1924 kon echter worden aangenomen dat het
hier betreft de huur over de maand April 1924.
Vast stond naar de meening van den kantonrechter,
dat burgemeester en wethouders de aanvrage van ge-
daagde op 4 April 1924 hebben ingewilligd, doch
daarvan eerst op 28 Mei 1924 aan gedaagde afschrift
hébben toegezonden, zood'at de overeenkomst .eerst
op ot kort na dien datum (het afschrift is eerst op
1 Juni door den gedaagde VI ontvangen) is tot stand
gekomen. ast stond eveneens, dat gedaagde, met die
beschikking onbekend gebleven, vóór 1 Juni 1924 niet
het gebruik van bedoelde schuur of loods heeft ge-
liad Hot is uitsluitend een gevolg geweest van
eischers daad, dat gedaagde V. onbekend is geble
ven met de te zijnen behoeve genomen beschik
king, waardoor hij- niet gedurende de matud April
1924 het gebruik van de schuur heeft bekomen, zoo
dat het naar het oordeel van den kantonreenter met
de goede trouw, die bij; de uitvoering van do overeen
komst in acht genomen moet worden, zou strijden,
den gedaagde te willen verplichten over dien ter
mijn-de huurpenningen te betalen.
Verwonderlijk is bet. dat in de conclusie van re
pliek van den advocaat van eischer (de gemeente)
niet alleen de datum wordt verzwegen, waarop de*be
schikking van 4 April 1924 is uitgegaan, maar ook
is gezegd, dat de beschikking „enkele dagen", nadat
zij was genomen, aan gedaagde was toegezonden.
Verwonderlijk ook. dat daarin tevens was gesteld,
dat aan tgeeftaagde V. de (materieele) beschikking
.dadelijk" na de (formeele) beschikking is gegeven";
op de ontkenning hiervan door gedaagde is geen
dupliek van eischer gevolgd.
Wij hebben reden aan te nemen maar dit be
richt is uit de lucht gegrepen dat door den eischer
geon hooger beroep zal worden aangeteekend.
L
Wij .Nederlanders zijn in Rome werkelijk bijzon
der gelukkig vertegenwoordigd. Allereerst door
nare ALajebteite Gezant bij het Quirinaal, den be
kwamen, sympathieken heer Mr. J. JtL van Jbïoyen,
ten tweede door den niet minder bekwamen en
sympathieken Gezant van Hare Majesteit bij het
Vatieaau, Jhr. van Nispen tot Seyenaer en ten
derde door het Nederiandsoh Historisch instituut.
Toen ik yan den zomer toevallig gedurende den
verkiezingsstrijd in Gelderland logeerde en daar
de evoluties van den bijzonder singulier ho>g-
geiioeden en bopantaJonden fijnen dominee Ker
sten meemaakte, was ik niet bijzonder trotsch,
protestantsoh te zijn. De pap en vreter ij jvas te
duidelijk een propagandamiddel voor de lijst van
den .poiitieken dommee.
V oor de Christelijk-Historisöhen werd deze „Het
ze" yoorai bedenkelijk, want zooals de Communis
ten de zweep voor de S.D.A.P. zijn, zoo is Korsten
de zweep voor de Christelijk-Historiscihen.
Ik heb dan ook door Christelijk Historische
sprekers op het Pauselijk Gezantschap aanbeeld
hooren slaan, gedwongen door vragen van kiezers,
die anders naar Kersten zouden overlóopen, dat
mij de houding der Christelijk-Historiscihen in
de laatste maanden allerminst verbaast.
Beloften onder de zweep gedaan worden gehou
den, Voilé, tout!
Wanneer men mij vraagt, of Nederland to gronde
zal gaan, indien het Gezantschap bij het Vaticaan
wordt opgeheven, dan zeg ik openhartig neen,
maar wanneer men mij vraagt, of dit Gezantschap
bij den Heiligen Stoei nut heeft, niet alleen voor
Roomsch Nederland, maar voor geheel Nederland
dan zeg ik ja.
Toen het Gezantschap in de oorlogsjaren op
gericht werd, heb ik heb wel een beetje overdreven
freaoht dit te doen, maar toen men het niet als
ijdelijk Gezantschap speciaal gekenmerkt heeft,
is het al heel onwaardig en ondiplomatiek om het
op de gronden, door Dominee Kersten genoemd, op
te heften. Wat mij altijd doet lachen, is het ge
scherm met de woorden: het Protestantsche Karak
ter van het Nederlandsche Volk.
Wanneer ik in Holland vertoef, valt mij alleen
op:
le. dat er steeds moer verdeeldheid onder de
Protestanten heerscht;
2e. dat de kinderen zelfs van vrome Protestant
sohe ouders steeds minder godsdienst-onderwijs krij
gen, steeds minder naar de kerk gaan, steeds min
der aangenomen worden tot lidmaat van een Pro
testantsohe Kerk.
Steeds meer verdijnt het Protestantsche karakter
om plaats te maken voor een Duitsch-Jooidsdh.-
karakter. Behalve sommige typisch Protestantsche
plagerijen op Zondag, is het Protestantsche ka
rakter sléchts na microscopisch onderzoek te ont
dekken^ terwijl de invloed van Duitsoh-Joodsche
zijde zich niet .alléén in pers, concertzaal, theater,
'bioscoop, dansgelegenheden, hotels, theesalons als
ook in het gezin, in de Heedjj, in de Iecbuur, jin
de smaak, in het weinig zelfrespect en de weinige
lust tot beperking openbaart.
Zeker, ik ben overtuigd, dat er weer eon terug
slag Zal komen, dat de kinderen van het geslacht,
dat nu school' gaat en universiteiten zoowel als
dansgelegenheden en bioscopen bezoekt, vader en
moeder zullen zijn, dier kinderen tot inkeer zullen
komen en zullen beseffen, dat de Joodsche invloed
of die direct of indirect, veelal via Amerika,den
volksgeest komt vergiftigen, een pestilentie is en
een wraak als het ware voor het in vroeger eeuwen
uit elkaar jagen van het Joodsche volk.
De oorlog heeft alle lagen van het Jodendom
in elk land en in elk opaieht doen jarofitearan*
in Rusland .zijn het zelfs de heersohers geworden
over pet grootste Europeesohe R-ijk, wanneer men
tenminste Rusland heusoh nog tot Europa wil
rekenen.
De oorlog heeft door den nederlaag van Duitsch-
land het Protestantisme een slag toegebracht, ciaar
Duitechland groote protestantsche tradities (Lu-
ther) heeft.
De oorlog heeft het Katholicisme niet het aanzien
béZorgfd hetwelk een oogenblik geloofd
werd, jlat het zou krijgen, toen de
Paus als ecnig werkelijk neutraal vorst de
vredesmaker bij uitnemencüieid scheen te zijn.
Waarom was de Paus volmaakt neutraal? Omdat,
waar andere neutrale rijken als Nedofland, Zwit
serland, Noorwegen, Zweden, Denemarken enz. nog
voedsaLvoomeningsmocülykheden, nog O.W.-ers, nog
kettinghandelarcn, nog proditeche, of prodatscho
onderdanen had, ae Paus een vorst is zonder grond
gebied.
Laten wij nu toch niet dwaas zijn on ons ver
beelden, dat er één Nederlander meer Roomsch
zal worden, omdat ,er een gezant by ^et Vati
caan is. Wanneer het aantal1 Katholieken in Ne
derland toeneemt, dan is dat vooral als gevolg
van een koog geboortecijfer en het feit, dat de
Katholiek er de hand aan houdt, dat do kinderen
gedoopt en aangenomen worden en trouw de kerk
bezoeken.
Ik .zou den heer Kersten wel eens met mij
mee wiilen nemen, als ik weer mijne familieiieden,
vrienden en kennissen bezoek.
ik zou iiem dan „onzichtbaar" bij mij wilten
hebben, zoodat hij wei kan zien en hooren, doch
niet gezien kan worden.
Wanneer hij dan in sommige dorpen vraagt,
waarom de pastorie niet bewoond is, dan zal hij
hooren: omdat de dominee's to veel ruzie mnidrten-
Wanneer hij dan in een huisgezin, waarvan de
vader jarenlang kerkvoogd was en de moeder een
zeer, zeer godsdienstige vrouw is, komt en vraagt:
zijn uw .kinderen allen gedoopt on de oudsten
reeds afgenomen, dan zal hij hooren: De jongste
twee zijn niet gedoopt en de oudste kindereu zijn
niet aangenomen, want de dominee's maken altijd
inzie, met moeite houd ik twee meisjes nog pp ao
Zondagsschool en cathechisatie, maar die zeggen
ook al: wat geeft het, de dominee's maken toch
altijd ruzie.
Om het Protestantsche karakter behoeven vrij
heusch den Gezant bij heb Vaticaan niet af te
schaffen én uit vrees voor Roomschen invloed
ook niet. Vrees moet men hebben voor den Katho
lieken Propagandadienst, onder onzen landgenoot
Kardinaal van liossum, m/uiv daar staat de Gé-
zant buiten.
Er wordt natimrlyk in en om het Vaticaan heel I
wat groote^ Wereldpolitiek bedreven, men
kan dat licht begrijpen, waar onder andero
naast Huropeesche Katholieke landen, alleesn bijv.
al' do Zuia-Amerik&ansche Staten een rol wülen
spelen, o.a. in den Volkenbond en Katholiek zijn.
Doch laat ik hiervan afstappen en alleen nog
even zeggen, dat het zoon gelukkig verschijnsel
is, dat de Gezant bij het Quirinaal1, dus bij hot
Koninkrijk Italië iemand is van groote eigenschap
pen en daarbij van moderne diplomatieke opvat
tingen, zoodat hij zich toelegt op heb naar voren
brengen der Nederlandsche Handelsbelangen.
Over den Consul ai ren dienst kan ik niets zeggen,
omdat wij geen beroepsconsul in Rome hebben,
trouwens uit totaal yerkeerd "begrepen zuinigheid
hebben wy sieenta drie beroeps-ConsuLy-Generaal
in Europa, nL Londen, Brussel en Berlijn. Zelfs
in een plaats als Antwerpen, is het beroeps-Consu
laat-Generaal .opgeheven, hetgeen natuurlijk een
avereohtsclie politiek is.
Nu kom ik tob de derde Nederlandsche Verte
genwoordiging in Rome, tot hot Nederlandsek
Historisch Instituut, of, zooals het hier in Rome
heet: Instituto Storico Olondose.
Vorsthiliende landen: Frankrijk, Duitéchland,
Amerika, Spanje. Béllgië, enz. hebben hier een
Instituut .en is \het een gelukkige gedachte van
Prof. Dr. P. J. Blok, toenmaals hoogieeraar in de
geschiedenis <om in 1905 de oprichting van een
Nederiandsch Instituut te Rome to pevorderen.
Professor Blok, die in 1925 zeventig jaar is
geworden en dus zijn professoraat heeft moeten
vaarwel zeggen, is iemand, waaraan Nederland veel
to danken zal hebben. Deze jeugdige grijsaard is
een onvermoeide werker en heeft, nu Professor
Colen brander zijn opvolgor geworden is, vrijwillig
op zich genomen, om de. taak, die nu bijna twintig
jaar geleden aan Professor Colen brandei' opge
dragen t werd, nl. om de geschiedenis to schrijven
van Michiel Adriaanszoon de ltuytor (Besbevacr)
en welke deze geleerde nimmer begonnon was,
op zijn schouders te nemen.
Ik ontmoette verleden zomer Professor Blok,
terwijl hy bezig was, in het archief te Middelburg
te snuffelen.
De eerste Directeur van het Nederiandsch In
stituut te Rome was wijlen Monseigneur Pro
fessor Dr. Gisbert Brom.
Zijn opvolgor werd Monseigneur Professor Hon-
sen, die nu twee jaar gelodon is afgetreden en in
wiens plaats benoemd werd de toenmalige seoretaris
Dr. G. J. Hoogewerff.
Men had voorwaar geen beter keuze kannen doen.
Dr. Hoogewerff, in 1907 voor één jaar studie, naar
Rome gekomen, is er nu nog en heeft in die jaren
op wetenschappelijk gebied bijzonder veel bereikt.
Jong, energiek, arbeidzaam, iemand van uitste
kende en hoogst aangename manieren, is hij de
aangewezen leider voor een dergelijk^ instelling.
Zijne afdeeling is: Kunst, Wetenschap en Ge-
leerden-geschiedenis, terwijl hij krachtdadig wordt
bijgestaan door Dr. H. M. R. Leopold in do Ar-
choologie en door Dr. J. Cornelissen in de Historie.
Deze beide geleerden zijn, ovenals hun directeur,
nog betrekkelijk jong. maar hebben alle drie reeds
een groote vermaardheid, wegens "hun uitgebreide
konnis. Ik spreek hier uit ervaring, want 'zoowel1
Italiaansche, als Amerikaansohe en andere geleer
den, die ik hier in Rome mocht treffen, waren
onuitputtelijk in hun waardeoring voor dit Neder
landsche triumviraat.
De Nederlander, die Rome bezoekt, moet zeker
niet nalaten om het Instituut een bezoek te bren
gen. Voor de Nederlandsche geleerden cn studee
renden is dit bezoek onontbeorlijk, want bet Insti
tuut- vormt voor hen de brug, om al wat zij willen
zien en te bestudeeren, 'te bezoeken.
Dat is zeker in Latjjnsohe landen niet zoo ge
makkelijk, men houdt voor vreemden de deuren vrij
algemeen flink gesloten en daarom is héb van zoo-
Veel gewicht, dat men zonder tijdverlies door mid
del' van het Instituut alle musea, bibliotheken, enz.,
geopend ziet. Voor g&léerden en Studeerenden, mits
zich te voren vergewissende aan welke bepalingen
zij hebben te voldoen, kan do toegang buitendien
kosteloos worden.
Maar wat 'hebben wij Nederlanders nu eigenlijk
met Italië te_ maken gehad, dat wij ons He luxe
van een .Instituut te Rome moeten permitbeeren?
Mijn antwoord is: ontzaglijk voel en op allérloi
gebied.
Reeds in' de vroege Middeléeuwen kwamen de
Lombarden naar de Nederlanden en omstreeks
1300 vindt men Lombarden in Vlaanderen, Brabant,
'Gelderland en Holland. Wie zou denken, dat in de
14o eeuw Lombarden als geldschieters gevestigd
waren in plaatsen als Harderwijk, Zalt-Bommel
en Doesburg, om van grootere Geldersche plaatsen
niet te spreken? Toch is het zoo. Floris V werd
gefinancierd door Lombarden.
Vanzelf moet men tot aan de dagen der Repu
bliek denken aan de Noordelijke- en Zuidelijke
Nederlanden, terwijl in de Middeleeuwen vooral net
Vlaamsche Brugge de stad. was, waar de hoofdver
tegenwoordigers der groote Italiaansche bankiers
(Perojari on Medici gevestigd waren ea het is tlaai
ook wel te begrijpen, dat zelfs in de dagen, der
Republiek de Noord-Nederlailders zoowel als dg
Zuid-Nederlanders ais „Fiamminghi" (Vlamingen)
in Italië werden aangeduid.
xrouwens, op wetensciia-ppelijk en kunstgebied
loopen de Noord- en Zuid-Nederlanders zoo door
een, dat meh by'na niob kan begrijpen, dat er
heden .ten dage zulk eon scheidingslijn tusschen
Hollanders en Belgen, is en men zich oven den 80-
jarigen oorlog en de gevolgen voor beide deelen van
de Nederlanden voor den geest muet- haien om
die felle .afscheiding te kunnon verstaan en ver
klaren.
Er is gelukkig een zeer groote samenwerking
tusschen het Nederlandsen© on het Belgische HiM
torischo Instituut te. Romo, waardoor het weten-!
schappelijk onderzoek zeer bevorderd wordt.
11: zou meerdere artikels kunnen schrijven over
de verschillende Nederlandsche kunstenaars, dia
in Italië gewerkt heb bon, doch ik wil mij beper
ken en slechts een greep doen.
Wanneer u mij nu zouat bezoeken, dan zou ik
u verzoeken met mh' naar hot Pincdo (Monte Pin- 1
cio) te wandelen. We zouden dan lnngs de Villa»
Medicikomen, waar thans de Fransehe Academie
van Wetenschap en Kunst gevestigd is en dim
het prachtige park der voormalige Villa Borghese,
thans stadseigendom, betreden. Het wordt nu offi
cieel naar Koning Ümberto I genoemd en binnen
kort zal een ruiterstandbeeld van dezen vorst in
het park onthuld worden.
Wanneer men het park doorloopt, ziet gij een
fraai gebouw in renaissance-stijT, net is de voor
malige villa zelf, meer een paieis dan een villa,
maar daar het paleis der Borghese'® in de staa
lag (en nog ligt en door den prins Borghese
bewoond wordt) werd het buitenhuis villa genoemd.
Het is toch grappig in de wereld: in Italië noemt
men een paleis dat buiten ligt: villa eu in Frank
rijk noemt men .een iets grootere villa: chateau
(kasteel).
Enfin, de villa Borghese is gebouwd dooreen
Néderlandsah architect, nl. door Jan van Santen
m 1612, terwijl een mooie gravure van het geheel
bestaat, geteekend door T. Verkruys in .1716, een
eeuw later dus.
Onze relaties .met Italië culminecren in onze
Gouden Eeuw, al' hebben daarvoor en daarna re-
I latics bestaan, waarvan die er vóór van groote en
die er na van geringere beteekenis waren.
Sprekende over daarvoor, denk ik allereerst aan
den Utrechtsehen schilder Jan van Soorel, die van
1522 tot 1524 te Rome geweest is; en verder aan
'Jan Gossaert Mabuse, die nog daarvoor (1508
1509) te Rome schilderde.
Latetr (1550) zien wy Boeren-Brueghel naar Ita
lië komen.
In dien zelfden tijd ongeveer heeft Nioolaas! j
Pippa, een beeldhouwer uit Atreoht, een beeldliou-
wers-atelier opgericht en kunt gij werken van
hem en zyne leerlingen aantreffen en bewonderen.
Barfcholemeus Sprangher (15671570) 'en Ofcfco Ve-
nius (15761581) zyn op genoemde data in Italië
geweest en hebben vooral jn Rome gewerkt. Het
zal nu licht duidelijk zijn, hoe Rubens, die een
leerling van deze beide meesters was, onder don in
vloed der z.g. Romanisten gekomen is.
Weer moet ik u even naaf do MidHelëeuweni
terugbrengen en u vertellen, dat er in het oindo
Mer 14e eeuw zooveel Nederlanders in Rome woon-
^den, dat zij in 1386 do nog bestaande kerk Santa
Maria deiT Anima hebben gesticht.
Dit kerkje bestaat nog, evenals het kerkhof on
het is op dit kerkhof, dat Dr. H. J. A. M. Sohaep-
evenais in de oorlogsjaren de eerste Nederlandsche
Gezant bij den Heiligen Stoel, Mr. Regout.
man, de bekende geleerde on leider der Roomsch
Katholieke Staatsparty, werd ter aarde besteld,
De kerk is helaas nu in handen dor Duitschor.s
gekomen, doch wijlen Monseigneur nsmn -
reeds pogingen in het werk gesteld, om deze kerk
aan de rechtmatige eigenaren de Nederlanders,
Hollanders en Be-gen dus te doen teruggeven.
De Nederland?'ho artisten, in de Gouden Eeuw
in Rome neergestreken, noemden zich Bentvogels
en joelden een echt artistonlevon. Dit ontaardde
na de Gouden Eeuw dusdanig, dat in 1720 de
„Benf' 'L^'PaJselnk decreet verboden werJL
Tot de Bentvogels hadden meesters als i lonthorst
en rJ erborgh behoord. Het was echter uiet allé
Nederlandsche kunstenaars, die naar ItaLë 'togen,
beschoren om er ook werkelijk aan to komen. Do
reis over land was wegens roovers al even gevaar
lijk als over zee. Alen ging daarom zelden of nooit
alleen do groote reis ondernemen, doch ook dan was
dikwijls .de reis onzeker. Verscheidene Noderland-
sche kunstenaars zijn onderweg door Algerijnscho
zeeroovers gevangen genomen cn hebben als galei
slaven hun leven gelaten. Anderen zijn dank zij de
speciale broederorde, die zicli met het lot der
Christenslaven bezag hield, en door de mildheid van
een Paus 1'os^ekooht en arm en berooid in Genua tof
Napels of Livorno aangekomen.
Het was in onze Gouden Eeuw ook de gewoonte
voor zonen van aanzienlyken koopmansstand om
een kleine of groote reis te ondernemen na afloop
der studiën; met do kleine reis werd bedoeld dc
reis .door Frankrijk, met de groote die door Italië»
Zoo is omstreeks 1600 een Hoornsoh Koopmans
zoon, een 'zoon van het aanzienlijke Hoornscho
^geslacht MerenS te Rome geweest cn heeft in een
dagboek zijne bevindingen neergeschreven. Aan hem
danken wy verschillende zeer interessante informa
ties omtrent den bouw van de Sfe. Pieterskerk. Zeer
eigenaardig en juist noemt hy, die koepelbouw
niet kende, den koepel van de St. Pieter een appel
vormig dak.
Men heeft ook Ned.erlandsciho wa.terbouwkundi-
fen in Italië werken zien ondernemen, o.a. een ze-
ere Sehapeca.es uit Alkmaar.
Men heeft verder Nederlandsche componisten in
die zelfde Gouden Eeuw in Italië gekend en van
verscheidene Nederlandsche componisten uit "die
dagen vindt men de composities in handschrift in
ItaKaansche bibliotheken wachten op de hand, die
muziek ,en componist aan de vergetelheid ontrukt.
Ik^ noem sléchte Jiothannes Okoghem, Josquin do
Près# en Orlando Lasso alias Roland de Latere.
Hier in Italië hebben Pieter Cornelisz. Hooft eh
Constantyn Huygens inspiraties gekregen.
Doch buitendien hebben geleerden als ErasmuS
en Vossius en behalve hen nonderden Nederland
sche studenten geprofiteerd van de universiteiten
van Pad.ua -en Bologna. In Bologna stichtte een
der Nederlandsche'goudsmeden, de vermogende Jan
Jacobs uit Brussel een college voor jongelieden uit
Brussel of Brabant geboortig. Juristen als Paulus
)Memla en Arnoldus Buchelins, een oriëntalist tfls
David Haex, een mathematicus, ooconomist en hu
manist als Paulus van Middelburg, hebben Neder
iandsch zaad in Italië uitgestrooid en vruchtbaar is
de akker der wetenschap en kunst.
De f Nederlandsche en Italiaanöehé beschavings
geschiedenis hebben dit gemeen, dat zij vredelie
vend hun Beschaving hebben verspreid.
Daarnaast hebben er .steeds uitgebreide handels
relaties bestaan, zoodat voor. den geschiedvorsoher
evenveel' praötósch materiaal te verzamelen is als
voor den kunstkenner idealistisch.
De kennis van onze historie, d.w.z. de "kennis
van al do daden van onze voorouders is noodig voor
ons toekomstig volksbestaan.
In deze dagen van een niet genoeg te prijzen
vredesbeweging, is het noodig om naast de groote
zeehelden en veldheeren aan het komende en nako
mende geslacht te lieeren de namen en daden van
onze groote geleerden, schilders, componisten, beeld
houwers, architecten, waterbouwkundigen en koop
lieden, die allen hebben bijgedragen tot den roem
van het Nederlandsche Volk.
Daarom moeten wij ons gelukkig prijzen Ia
Rome zoo goed vertegenwoordigd .te zyn.
