c
SchagerCourant
Tweede Blad.
Ingrijpende geoeurtenissen VOOr lijk grondgebied van de 16 gemeenten Enkhuizen,
Hollands Noorderkwartier in
verre en nabije toekomst,
Koning Steenkool
Brieven uit Rome.
Zaterdag 20 Maart 1926.
69ste Jaargang. No. 7813.
oppervlakte van niet minder dan 20.000 hectaren
grond. De lezer trachte dit zich eens even goed in
te denken. De grootste droogmaking in onze pro
vincie is geweest die van de Haarlemmermeer, in
de jaren 1840—1852, omvattende 17840 hectaren. Al
leen de nieuwe Zuidwestpolder zal derhalve den ge-
heelen Haarlemmermeerpolder reeds in oppervlakte
aanmerkelijk overtreffen. Wil men nog eenige ver
gelijkingen? De op de Haarlemmermeer in grootte
volgende droogmakerij is de Beemster, groot 7200
hectaren, de Zijpe en Hazepolder is 6750 hectaren,
de Anna Paulownapolder 5200 hectaren, de Scher
mer 4500 hectaren. De polder Westzaan (de gemeen
ten Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk en West
zaan) is groot 2400 hectaren, ja zelfs zal de nieuwe
polder grooter zijn dan het heemraadschap Drechter-
land (ongeveer 17000 hectaren), hetwelk, behoudens
T tTAA- een paar kleine stukjes, omvat het geheele gezamen-
V j BovenkarsDel. 111
door D. KOOIMAN,
Lid van Gedeputeerde Staten van Noordholland.
De men3ch is zoo licht geneigd al zijn aandacht
en zorgen te wijden aan het heden en hij verliest
zoo gemakkelijk de vérre zelfs de nabije toe-
Komst daarbij geheel of grootendeels uit het oog.
De mensch in Noordhollands Noorderkwartier maakt
hierop meestal geen uitzondering. Het is verklaar
baar: de strijd voor het dagelijksch brood vergt alle
Krachten, ook in onze streken.
Toch moeten we „tijd maken" om onze volle
aandacht óók te schenken aan hetgeen eenmaal zaï
en moet komen. We moeten zoowel in stoffelijken
als in geestelijken zin ook denken aan den dag
van morgen.
Daar is voor ons, Noordhollanders, in dit opzicht
niet alleen een „dag van morgen", die nog ver weg
ligt, er is ook „een dag van morgen", dien we zul
len krijgen te aanschouwen binnen weinige jaren.
Opdat we dan dien dag goed zullen kunnen zien,
Bovenkarspel, Hoogkarspel, Westwoud, Grootebroek,
Andijk, Wervershoof, Blokker, Zwaag, Venhuizen,
Wijdenes, Schellinkhout, Hoorn, Berkhout, Aven-
horn en Oudendijk.
Zij, die in deze streken bekend zijn, kunnen zich
nu wel eenigszins voor oogen stellen de geweldige
oppervlakte vruchtbaar land, die vermoedelijk bin
nen enkele jaren reeds zal worden drooggelegd.
Ik zeg „vermoedelijk" binnen enkele jaren. Het ge
val staat namelijk zoo, dat bij een op 27 Mei 1925 in
gediend wetsontwerp is voorgesteld met de droogleg-
ginn niet zooals aanvankelijk het plan was ge
heel te wachten totdat de afsluitdijk van Wielingen
naar de Friesche kust gereed zal zijn. Tegelijk met
het leggen van dien afsluitdijk wenscht de regee
ring nu alvast aan te vangen met de inpoldering
van de Wieringermeer. De schriftelijke behandeling
van dit wetsontwerp in de Tweede Kamer is sedert
8 Januari 1926 ten einde. De thans afgetreden mi
nister van waterstaat, Ir. Bongaerts, heeft gelukkig
daarvoor na zijn ontslagaanvrage nog gezorgd, maar
de mondelinge behandeling moest door de regeerings-
crisis blijven wachten. Laat ons hopen, dat de nieu- w w
we minister van waterstaat, Mr. Van der Vegte, zich l hoe .de lijntrekkers Jóijna net Zoveel In heb hand'jie
7.n1 k nnnon vftrApniffAn mot Ho vrinrnomortfl van 7.un 1.—„tl. m: _i_ i, j„
wel blijfeo of die wapenstilstand -fce dnnr pe-
kocht t was. Niet te duur gekocht zou hij zijn in
dien in de anderhalve maand wélke ons nu nog
van 1 Mei scheiden op basis van het rapport een
oompromis tusschen mijn-eigenaren en mijnwerkers
tot stand komt. Dan zou Baljdwin met eere beladen
worden, want dan zou hij niet slechte in Juli 1925
doch ook -nu, in Mei 1926, het land voor een zoo
gevaarlek conflict als een mijnwerkers-, ja een
algemeene staking behoed hebben.
Komt echter geen compromis tot stand', barst
het conflict met 1 Mei in volle hevigheid1 ïlöe, waar
bij dan als consequentie het fraaie rapport 'der Ko
ninklijke Commissie in de papiermand terecht komt,
dan zou natuurlijk de politiek van Baldwin ver
leden jaar Juli, een geweldige domheid geweest zijn.
Wij moeten nu maar afwachten, want het staat
nu wel vast, dat na deze markante veroordeeling
van de subsidie door de Commissie, na 1 Mei van
verdere subsidieverl'eening geen sprake zal zijn.
Belangrijk met het oog op een compromis tus
schen werkgevers en werknemers is de conclusie
der oommissie, met betrekking tot de loonkwestie.
Men wil' aan het aantal' uren niet tornen, doch
dan ook het minimum loon verlagen.
Dat is, zooals men mij onlangs in Yorkshire ver
telde, noodzakelijk en de Yorkshire-mijnwerkers
zijn daar niet tegen gekant, omdat Zij dan toch
ajtijp boven het vroegere zoowel als het huidige
minimum uitkomen, indien zij niet lijntrekken,
doch behoorlijk werken.
Dat huidige minimum-loon is .vastgesteld in een
tijdperk van kunstmatigen bloei der steenkolen-
industrie, nlr. gedurende de eerste maanden der
Buhrbezetting, dus toen de Duitsche concurren
tie uitgeschakeld was.
Mij hebben in Januari lr.lr. mijnwerkers verteld,
dat net huidige op die periode gebaseerde mini
mumloon de Ihntrekkerij geweldig in de hand heeft
gewerkt en er zijn dan# ook héél wat mijnwerkers,
die met hard werken juist even boven het minimum
komen en met gerechtvaardigde ergernis toezien
zal kunnen vereenigen met de voornemens van zijn
beide ambtsvoorgangers (het ontwerp werd inge
diend onder het ministerschap van prof. Van Swaay
ik hoor nog zijn verzuchting aan een maaltijd
te Helder tijdens de Kanaalfeesten: Als die Tweede
moeten we van stonde "af aan vooruitzien. Voor Kamer nu maar weer geen spaak in het wiel steekt,
dien dag van morgen gaat thans reeds de zonne op Of wij dan de bespoediging van dit groote na-
en reeds in dit ochtendgloren moeten wij zqrgen tionale werk ontvangen uit handen van een parlo-
goed wakker te zijn, opdat wij ons niets zullen heb
ben te verwijten als aanstonds die zonne volop haar
stralenkrans uitzendt van den wijden hemeltrans.
Maar beeldspraak ter zijde. Ik wil u zeggen dat
ik denk aan de in nabije toekomst en aan de in
meer verwijderde toekomst liggende plannen tot
droogmaking van de Zuiderzee.
Heeft zelfs niet reeds die eerste groote gebeurte
nis waarvan de kranten dezer dagen met een
simpele mededeeling moesten melding maken, om
dat zij zonder eenig vertoon maats greep ons min
of meer verrast? Ik bedoel de openstelling voor
het publiek verkeer van de verbinding van Wierin-
gen met den vasten wal.
Ik ben er zeker van, dat tienduizenden bij tien
duizenden onzer in hun inspannenden harden strijd
voor het dagelijksch brood zich nauwelijks reken
schap er van hebben gegeven welk geweldig werk
op zichzelf reeds in die verbinding van Wieringen
met den vasten wal dwars door die daar soms
zoo woelige zee in de laatste tijden ging gebeu
ren. Wij herdachten en wij herdenken met gerecht
vaardigden nationalen trots den grooten Leeghwater,
die drie eeuwen geleden met gebrekkige hulpmidde
len droogmaakte de rondom de plaate mijner inwo
ning gelegen „drie meren": Beemster, Purmer en
Wormer. Wij denken aan tal van andere droog
makerijen en de nazaat eert de groote voorgangers,
die Noordhollands Noorderkwartier eenmaal bij
na geheel met water overdekt herschiepen in de
vruchtbaarste landouwen van Nederland.
Zóó zal de nazaat eenmaal ook dankbaar geden
ken bet thans levend geslacht, de thans werkende
mannen van groote kennis en bekwaamheid en met
kloeken durf, die staag arbeiden aan dat groote on
bloedige nationale veroveringswerk: de droogmaking
van de Zuiderzee.
Wij mogen wel eens goed ons er van doordringen
mentair of van een extra-parlementair kabinet,
heusch geachte lezer, het kan me geen sikkepit sche
len. Als het er maar spoedig komt. Een klein beetje
vrees heb ik voor Excellentie Van der Vegte (oud-
Gedeputeerde van Overijssel) wel als ik denk aan do
krijgen ,al!s zij. Zij misgunnen het 'dién luiaards m
zouden dus .graag het minimum verlaagd zien.
Den miin-eigenaren is deze conclusie natuur
lijk naar den zin.
Maar wat zullen leiders als Cook en znjne vrien
den zeggen?
Die moeten het feitelijk van de lijntrekkers heb1
hen, dat zijn de lieden, die van al de beloften van
Cook e.a. mits er doorgehaald, profiteeren.
Het zal nu in de 6 weken, welke ons van 1 Mei
scheiden, moeten blijken, hoe groot de 'invloed
is der lieden als Cook.
Van bijzonder belang is de conclusie van de
van het rapport. Zij r Qr cludeeren als toekomstmu
ziek: allereerst de noodzakelijkheid om het mijnbe
drijf zoo rendabel mogelijk te maken' door het sa
mensmelten van maatschappijen, waardoor natuur
lijk de generale onkosten geringer worden.
Verder zal men moeten zoeken naar goedkoopere
productiekosten door nieuwe vindingen, zoowel wat
delven betreft als benutting Yan stoffen die nu weg
geworpen worden. De Commissie dringt aan op on
derzoek in die richting en daarnevens op samengaan
van mijnindustrie met andere bedrijven.
De Commissie verzoekt om de instelling van eene
Commissie voor Rijksbrandstof en krachtproducten.
In Engeland, waar men veel te weinig gebruik
maakt van electriciteit, zou juist dan de steenkool
eene ideaal gelegenheid zijn om electriciteit op te
wekken van regeeringswege en over het geheele land
te distribueeren.
Dit zou natuurlijk voor de mijnindustrie van niet
geringe beteekenis zijn.
In Yorkshire heeft men reeds eene groote electri-
citeitsmaatschappij, die in samenwerking met de
mijnindustrie werkt. Ik bezocht onlangs het groote
krachtstation in aanbouw aan den oever van het
Air-Calder kanaal, waarmede men bedoelt het •- '•**-
ste gedeelte van Yorkshire van kracht en licht te
voorzien. De mijnen zullen o.a. de groote afnerr.. rs
zijn.
Dat krachtstation wordt aan het water gebouwd,
ten einde te profiteeren van aanvoer van steenkool
te water en' het heeft mij pijnlijk getroffen, dat de
Commissie geen oogenblik aandacht heeft geschon
ken aan de zoo belangrijke factor: goedkooper ver
voer.
Men voelt hier den invloed der spoorwegmaat
schappijen zoowel als het gebrek aan inzicht bij den
Engelschman van de beteekenis van binnenscheep
vaart.
Wellicht zal deze quaestie toch nog bij de discus
sies over het rapport ter sprake komen, het is te ho
pen, want ik heb onlangs in Yorkshire gezien hoe
veel geld er bespaard kan worden bij vervoer te
water.
Engeland is echter een conservatief land, men heeft
indertijd de spoorwegmaatschappijen gedwongen de
kanalen over te nemen, die hebben daarna de bin
nenscheepvaart vrijwel om hals gebracht en eer mén
nu weer door den wind zal gaan en inzien, dat con
currentie tegen andere steenkolenproduceerende lan
den alleen dan mogelijk zal. wezen indien men ook
rekening houdt met de transportkostenbesparing in
die andere landen door vervoer te water, zal er nog
wel eene andere „Royal Commission" een rapport
over Koning Steenkool hebben 'uitgebracht.
Festina lente.
oppositie, die juist vanuit Overijssel tegen deze ver- commissie om geen algemeen loonreglement 'te aan-
vroegde droogmaking is gevoerd.
1 vaarden, doch elk district zijn eigen loonkwestie te
Maar groot kan die vrees toch ook weer niet iaten r;.?clcn. wie mijne vorige artikelen gelezen
zijn als ik tevens let op de sterke motiveering van heeft, zi3 zich herinneren, dat mij tijdens mijn be-
minister Van Swaay bij de indiening van het wets-
ontwerp, welke motiveering ook door minister Bon
gaerts blijkbaar voor zijn rekening is genomen.
Het ligt niet op den weg van het rijk schreef
minister Van Swaay om een werk uit een bloot
speculatief oogpunt te ondernemen, doch hoofddoel
moet zijn het vermeerderen van de algemeene wel
vaart door het scheppen van een beteren water-
zoek in_ Yorkshire uitdrukkelijk verklaard werd,
dat indien elk district zijn eigen zaken zon mo
gen regelen, er in Yorkshire geen nood zou zijn,
want dat werkgevers en werknemers het dlaar wei
eens_ zouden worden.
Dit zou een stap naar den vrede betjeekenem,
want indien men het in enkele groote distrieten on
derling eens wordt, dan is den „heibelzoekers" den
staatstoestand in een belangrijk deel des lands, door wi1M}; zeilen genomen, want dan is de kans
vergrootingvan den vaüerlandschen bodem met een op een aiKemK;n0 staking in het mijnbedrijf vrijwel
aanmerkelijke boeveelheid vruchtbaar land en door
het openen van een uitgebreid arbeidsveld voor Ne-
derlandsche nijverheid en werkkracht. Het zou een
geheel onjuisten indruk geven van de groote betee
kenis der droogmakingswerkzaamheden," indien men
de voordeelen daarvan enkel zou willen afmeten
naar de grootte der baten, die eventueel in 's rijks j
schatkist zullen vloeien (de minister had hier op
het oog de opbrengst van verpachting of verkoop der
gronden).
Zooals ook ten aanzien van de afsluiting aldus
gaat de minister verder zijn er onder de voor-
deelen der droogmakingen nog talrijke van indiren-
ten aard, ook in deze beteekenis, dat zij zeer velen
tot voorziening in levensonderhoud zullen in staat
stellen en tot verhooging van 's lands welvaart in het
algemeen zullen bijdragen.
Zoowel met het oog hierop als op de snel groeien
de behoefte aan goede cultuurgronden stond minister
hoe het thans met de uitvoering der Zuiderzeewer-1 Van Swaay dan ook op het standpunt, dat tegelijk
ken is gesteld en met de verwachtingen welke dien- i met de afsluitingswerkzaamheden een aanvang moet
aangaande mogen worden gekoesterd.
worden gemaakt met het droogmaken van de Wie-
Het eiland Wieringen dus is reeds verlost uit zijn i ringermeergronden. Deze gronden zijn voor een spoe-
isolement. Wieringen is langer geen eiland meer. j dige ontwikkeling van het landbouwbedrijf het gun
stigst gelegen. Immers grenzen zij aan het gedeelte
van Noordholland, waar landbouw en zuivelindustrie
tot een hooge trap van ontwikkeling zijn gekomen en
zoowel goede markten als goede spoor- en water
verbindingen voor een zich behoorlijk en regelmatig
ontwikkelden handel aanwezig zijn.
Tot zoover minister Van Swaay. Laten wij hopen,
dat minister Van der Vegte er niet anders over zal
denken en het wetsontwerp spoedig tot wet moge
worden verheven.
Na het schrijven van het vorenstaande lees ik ge
lukkig in het program der nieuwe regeering ook de
zinsnede: „Bespoedigde uitvoering der Zuiderzeewer
ken". Dat geeft goede verwachting op ongewijzigde
handhaving ook door minister Van der Vegte van het
door minister Van Swaay ingediende ontwerp.
Het schijnt, dat de directie van de Zuiderzeewer
ken door het lange uitblijven van de beslissing der
Staten-Generaal helaas reeds vertraging in haar ar
beid heeft moeten ondervindeh.
Laten wij ons dus op het standpunt blijven stel
len, dat in 1930 de 20.000 bunders in de Wieringer
meer droog zullen liggen. In de jaren 1930 tot en met
1939 zullen dan de gronden in cultuur worden ge
bracht en geleidelijk hun volle cultuurwaarde be
reiken.
Met betrekking tot dit tienjarig tijdvak bevat de
memorie van toelichting van minister Van Swaay
interessante beschouwingen, waarvan ik den vol
genden keer het een en ander ga mededeel'en.
Reeds rijdt van Wieringen naar Schagen de autobus.
De verbinding met den vasten wal zal, naar wij
hopen en vertrouwen, aan de welvaart op dit vrucht
bare schiereiland van meer dan 2500 bunders opper
vlakte en aan het geluk van zijn meer dan 3000
bewoners, belangrijk ten goede komen.
Een hoogst belangrijke inpoldering, groot 20.000
hectaren, zal nu naar alle verwachting binnen en
kele jaren hierop volgen: de vorming van den zoo-
genaamden Noordwestpolder. Van de Noordoostelijke
punt van Wieringen af wordt dan een zeedijk ge
legd tot Medemblik, waarmede de geheele Wierin
germeer wordt ingesloten. De tijd, noodig voor het
leggen van dezen dijk, wordt begroot op slechts drie
jaar, de jaren 1926, 1927 en 1928. In het jaar 1929
wordt de nieuwe .polder drooggemalen. Daarvoor zal
noodig zijn ruim 21 millioen gulden.
Het ligt in de bedoeling van He regeering om op
de droogmaking van den Noordwestpolder te doen
volgen de droogmaking van den Zuidwestpolder, van
den Zuidoostpolder en van den Noordoostpolder.
De Zuidwestpolder zal groot zijn 56000 hectaren, de
Zuidoostpolder 95000 en de Noordoostpolder 53000
hectaren.
De Zuidwestpolder en de Zuidoostpolder zullen
omvatten het geheel droog te leggen gedeelte.van
de Zuiderzee beneden Enkhuizen aan de Noordhol-
landsche kust en beneden Kampen aan de Overijs-
selsche kust. De Zuidwestpolder komt te liggen van
Enkhuizen af langs Venhuizen, Wijdenes, Schellink
hout, Hoorn, Scharwoude, Schardam, Etersheim,
Warder, Edam, Katwoude, Monnickendam, Broek in
Waterland, Ransdorp tot Amsterdam; de Zuidoost
polder van Amsterdam af langs de Noordhollandsche
kust beneden Amsterdam, de Geldersche en de Över-
ijselsche kust tot Kampen. De Noordoostpolder zal
beslaan het gebied benoorden Kampen langs de
Overijselsche kust en de Friesche kust. Marken komt
te liggen in den Zuidwestpolder, Urk in den Noord
oostpolder.
Samen wordt dat dus 224000 hectaren.
In het midden van deze vier polders en grenzen
de aan den te leggen afsluitdijk van Wieringen
naar de Friesche kust, blijft dan nog een gedeelte
van 115000 hectaren oningepolderd, het IJsselmeer
geheet^n.
De genoemde 224000' hectaren land zullen in de ja
ren 1930 tot 1950 beschikbaar komen. Als men nu
een9 even hiernaast stelt, dat de geheele provincie
Noordholland 279584 hectaren groot is, dan beseft
tten ten volle, dat met recht gesproken kan worden
van vorming van een geheel nieuwe Nederlandsche
provincie.
Met het leggen van den afsluitdijk Wieringen tot
de Friesche kust wordt nu ook binnenkort aange
vangen en verwacht wordt, dat deze na acht jaar
reeds gereed zal zijn. Daarna zal dus de Zuiderzee
reeds herschapen zijn in een grooten, grooten zoet
waterpias. oo_
Welken invloed het gereed kermen van den af- sidie. Dé Commissie zegt, dat°ze niefc wil beoordes-
^^^dÖk cn het in snel tenxpo beschikbaar komen len of de subsidie in Juli 1925 gegeven moest wor-
'in
In mijne vorige artikeltal deelde ik u reeds mede,
dat de Koninklijke Commissie tot onderzoek der
Steenkolen-kwestie in. Engeland het rapport gereed
maakte en het spoedig aan den Koning- zou over
handigen.
Dit is nu geschiedt en men hèeft nu kennis
kunnen nemen van dit aeer lijvige rapport en zijn
conclusies.
Het was te voorzien, dat .de leden der oommissie
een ondankbare taak op zich hadden genomen,
wa-nt hoe in vredesnaam kon men als oom missie een
op.ossmg vinden voor een zoo ingewikkeld en moei
lijk probleem als de steenkolenkwestie.
Wij vreezen, dat velen in den lande de commis
sieleden kwaad zullen aankijken, maar wij zijn
tevens overtuigd, dat er veel 'in het rapport en in
de conclusies te lezen staat, dat basis kan vormen
voor een geleidelijke oplossing van zoo niet alle
dan toch van vele moeilijkheden.
All'ereerst de kwestie van subsidie.
Terecht veroordeelt de Commissie de door Pre
mier Baldwin in een zwak oogenblik gegunde sub-
I verkeken voor die heeren.
Daarom is het een wijze conclusie .om de loon
regeling aan elk district afzonderlijk over te laten,
De heer Cook zal' wel' brieschen, want ^die wilde
juist alle districten over één kam scheren, wa.t
i naar men mij in Yorkshire zoowel' van werk
nemers- als van werkgeverszijde vertelde, onzin was,
daar men b.v. Wales niet met Yorkshire of Schot
land enz. kan vergelijken.
v Een andere wijze conclusie, die feitelijk met de
voorgaande verband houdt, is deze: de on-econo-
mtecne mijnen .moeten gesloten worden. Ziet eens
hier, er zijn mijnen, die slechts dan rendabel kun
nen zijn, wanneer de mijnwerker een hongerlbon
verdient, dat wordt nu terecht ronduit veroor
deeld door te zeggen: de en-economische mijnen
shiiten.
Er waren in Juli van het vorige jaar verschei
den q yan zulke mijnen stop gezet, toen kwam de
subsidie en daar ging de draaimolen weer aan
den gang, ten koste. der belastingbetalende burgers.
De commissie wil de vrijkomende mijnwerkers
dan naar andere mijnen overbrengen. Men aan
vaardt daarbij dus het standpunt, dat het mijnwer-
ker-sbedrijf een ambacht beteekent, waarin nén op
groeit en waaruit men niet meer weg wil'. Ik be
schreef u dat reeds in mijn vorige artikelen en het
te aardig dat dit nu door de commissie beveistjijgd
wordt.
Belangrijk is de conclusie van het rapport om
trent nationalisatie.
Wat de mijnen, zelfbetreft heeft de Commissie
beslist: geen nationalisatie.
Maar toch sluipt de nationalisatie, indien het
rapport tot uitvoering zou komen,, Engeland bin
nen, nl. ten opzichte der royalties. Laat ik
u deze Zaak even nader verklaren.
Hier in Engeland is de grondeigenaar tevens
eigenaar yan de mineralen, welke zich onder zijn
grond bevinden.
Wil' men. dus een steenkolenmijn exploiteerein
in een district waar men steenkoollagen vermoedt,
dan begint men met voorloopige overeenkomsten te
sluiten met de verschillende grondeigenaren, waar
bij men dezen een bepaald bedrag per onder hun
grond verwerkten ton steenkool' belooft. Men gaat
nu boren, vindt men inderdaad voldoende steen
kool, dan worden de contracten definitief; de mijn
schachten worden gedreven, de bovenbouw geïn
stalleerd en het bedrijf "begint. Het bedrag, daarop
aan de grondeigenaren per onder hun terrein op
gedolven ton steenkool betaalt, noemt men: royalty.
Sommige groot-grondbezitters, zooals de Hertog
van Northumberland. innen op deze wijze geweldig
groote sommen. Ik dejeuneerde onlangs in Yorkshi
re op een groot buiten en maakte na#afloop van het
dejeuner de opmerking, dat het mooie uitzicht door
de in de nabijheid opgerichte steenkolenmijnen /be
dorven was. Och, was het antwoord, wat zal' Ik u
wel zeggen, mijne -voorouders 'woonden hier en
daar alles goedkoop was, hinderde het niet zoo erg.
van tienduizenden bij tienduizenden hectaren vrucht- den, maar zegt, dat zij .in ieder geval' met 1 Mei a.s.
uaren grond kan hebben op den economischen en moet eindigen, zooals in Juli was gezegd en nooit
™at®rstaatkundigen toestand in geheel Noordhol-1 mag worden herhaald.
jands Noorderkwartier, van Noord tot Zuid en van Het te ook wel een beetje dwaas, dat de be be-
uost tot West, daarover schrijf ik in het vervolg
van mijn beschouwingen nog het een en ander.
.~®rst kom ik nu echter weder terug op de voor-
uUzicnten met betrekking tot den Noordwestpolder.
Na drie jaar zal in dien polder dus droog liggen
We hebben koude dagen gehad, 's Morgens lag er
zelfs sneeuw op de Monte Cavo maar dat was
maar een gril van Maart, die gauw voorbij ging en
nu is Rome vol warmen zonneschijn, de hoeken van
de straten en de pleinen staan vol bloemen, oranje,
vurig, paarse, schitterend roode en manden vol
viooltjes overal.
Naast die bonte bloemenstalletjes zagen we nog
voor een paar dagen schoenpoetsers, die al door hun
wonderlijk saamgeraapte plunje, tot de karakteristie
ke verschijningen van Rome behoorden, maar nu zit
op hun plaats wel hetzelfde mannetje maar bijna
onherkenbaar! In een soort uniform zijn ze door
den hier alles opredderenden gouverneur gestoken en
een stijve chauffeurspet schijnt het gerimpelde ge
zicht met het verschoten haar zóó te drukken, dat
de kop nauwelijks vrijelijk naar alle richtingen
heen durft draaien.
Ook de koetsiers van de Urba, zijn nauwelijks té
herkennen; alle dragen dezelfde modelpet; ze gelij
ken nu afgedankte Pruisische militairen en heb
ben heelemaal hun leuk Boheme-achtig cachet ver
loren; weggevaagd zijn uit de straten die slonzerige
koetsiers met hun veelkleurige gedeukte hoedjes, ja?
de groote rol die de steentjes plat wrijft waarover
straks het cement zal - worden gestreken, deze
schijnt ook nivelleerehd te zijn heengegaan over de
hoofden der Romeinsche schoenpoetsers en koetsiers
en het zou ons niet verbazen als we ze binnenkort
op hoog bevel gemilimeterd en „clean-shaved" voor
ons zagen! Neen, Rome is Rome niet meer! De post
bode heeft een uniform met hooge rijlaarzen gekre
gen en de politieagenten helmen en witte maar
schalk staven kortom het aardige gaat van Rome
af.
Maar soms hebben we nog wel eens een pleizierige
verrassing, als we bijvoorbeeld op een plein komen
waar een belachelijk en heel leelijk standbeeld stond
en dat er niet meer vinden. Bronzen figuren van hee
ren in gekleede jassen als weggetooverd van de
plaats die ze zoo lang ontsierden. Het is waar dat ze
ergens anders neergeplakt zijn, maar in een buiten
wijk waar ze ons minder hinderenWanneer
de Hagenaars toch ook eens op een dag de verras
sing hadden, dat bijvoorbeeld het standbeeld van
Jan de Witt verdwenen was, die meer aan een bok
king die- op zijn staart is gezet doet denken, dan
aan een mensch zou dat niet een feestdag voor
hem zijn?
Het is dus een goed ding, dat de gouverneur van
Rome die koetsiers, schoenpoetsers en agenten ver
stijfde, aan den anderen kant wat bronzen kerels
opruimt..
En wat zal hij er op vinden om de menschen aan
een woning te helpen, die met Juli verhuizen moe
ten omdat dan de wet is afgeloopen waardoor ze
voor een betrekkelijk kleine huur gehuisvest waren?
In deze lentedagen gaat de aristokratïe op de vos
sen jaéht. Een dertigtal elegante kavaliers en amazo
nen, jaagt elke week een vos met de grootste harts
tocht achterna,' maar driemaal honderdduizend Ro
meinen vliegen eiken ochtend hun woning uit en
m^ken jacht op een huis. De vos wordt wel eens
geschoten het huis niet!
Aan de eerstgenoemde jacht in de campagna ne
men de jonge prinsen en prinsessen deel. Aan de
tweede employées en ambtenaren van alle rang en
stand; werklui en afgevaardigden en zooveel arme
schilders, die overtuigd zijn, dat hun atelier, waar
in ze zoo lang woonden, hun afhandig zal worden
gemaakt door een rijke Amerikaansche dilettant, die
oud werd, ware" loon^ en reve^beHoeften zooveel ^'ge^ven Idrës koLen Cren ze
duurder geworden, dat mijn vader wel' eens twijfel-
de of ik liet bezat nog zou kunnen behouden. Toen l
werd er steenkool' ontdekt en nu ontvang ik elk jaar
dat het appartement al verhuurd of verkocht
ïn de kranten staan de adressen bij tientallen,
dors zijn van nationalisatie en dus deze conclusie
niet willen aanvaarden, omdat zij nationalisatie in
principe erkent.
Men neemt dat den voorzitter der Commissie Sir
lastingbetaïende burgers millioenen zullen offe-en 1 Derbert Samuel, gewezen Hooge Commissaris in
om éen bepaalde industrie op de been te houden i Palestina zeer kwalijk. Maar om billijk te zijn moet
en den vreae in die industrie te bewaren of liever I men van die zijde toch weer hulde brengen aan den
een wapenstilstand ^te koopen. Want meer don een1 voorzitter en de leden voor den breeden kijk, welken
een wapenstilstand te niet gekookt en nu zal op 1 Mei zij ontwikkeld hebben bij onderzoek en vaststellen
twintigduizend Pond (TmoW vaV>gogenWirdaThii mTenThal? b«
voOTOudera Ilc besteoy^t ffpM m het belanff van gint h)j dan den volgend(!n dag zijn tocht door de
mijn vaderland en de Dommiani ea wanneer ïk nu straten dje! nu al stoffig beginnen te worden.
W We spraken straks van standbeelden die wegge-
rtfïf anün o-ï worden; maar wat helpt het of er al een
HXpnS' Lp FSS enkele verdwijnen als de nieuwe misbaksels in zoo
ÜuS .terwijl de steenkool voor Engeland gr0Qte getale uU den grQnd oprijzen! worden er in
ononcDeernjji: is. (ieze dagen niet zelfs complotten gesmeed om voor
Nu recommandeert de Commissie: Nationalisatie den Heilige Franciskus van Assisi een standbeeld in
cier royalties, dus de minerale rechten der het overdrukke Milaan neer te zetten? Hoe bittere
grondeigenaren zouden worden genaast. Met de tianen zou deze edele dweper schreien die de „Po-
naasting der heden in exploitatie zijnde rechten, dus verello", dat is de „Arme" door zijn tijdgenooten ge-
met de heden bestaande royalties zou een bedrag noemd werd, omdat hij wist, dat alle bezit van God
van honderd millioen Pond (f 1.200.000.000.—ge- weg voert, als hij zag dat geld, in plaats van in zijn
moeid zijn. Excusez du peu! geest voor liefdadige doeleinden te worden besteed,
Tegen deze conclusie bestaat veel oppositie, niet dienen moet om een dood bronzen ding te fabricee-
fcet minst van degenen, die principieele tegenstan-
ren en hij, die de ootmoedigst^ was onder de men
schen, die blootvoets ging en op den naakten grond
sliep, nu op een piede9tal zal neergezet worden!
De Italianen, die een comité vormen, dat geld in
zamelt om op zulk 'n uiterlijke wijze het zevenhon-
tiérdjarig herdenkingsfeest van S. Franciskus te vie
ren. toonen wel bedroefd weinig te begrijpen van do
volstrekte afkeer van alle wereldsche eer en vertoon,
die de leer van dezen edelstèn der Umbriers ken
merkte! E. F.
