erwlfl alle overig» landarbeider» niet georganiseerd
Un.
BIJ bet veratrekken van werk dient te worden be-
lordeeld de geschiktheidl van den aiibelder daar-
•oor tin njet ln de eereto plaat» of hl! georganiseerd
m of niet. BIJ het verschaffen van productief werk
;ljn toeslag- «n steunregeling overbodls.
B en W. etellen voor. het vereoek voor kennlage-
/ing aan te nemen.
Do hoer Van Wijk Informeert welk loon er bi)
verkverschaffing wordt uitbetaald.
Voorzitter zegt. dat het eonige antwoord! hierop la:
tVlf hebben geen werkloozen.
De hoer Van Wijk: Maar wanneer er nu een» wel
werkloozen komen?
Voorzitter: Degenen, die voor de gemeente wer-
.■een, zullen een fatsoenlijk loon hebben.
De heer Van Wijk: Maar hoeveel denkt U?
Voorzitter: In andoro gemeenten geeft men een
kwartje per uur. maar zoo'n laag loon betreur Ik,
De hoer Van Wijk: Zeer juist!
Verder vindt do hoer Vdn Wijk het billijk, dat de
georganiseerd en de voorkeur hebben, omdat zij als
zoodanig steedta premio hebben moeten betalen "in
do werkloo'/.enkas en daardoor. Indien zil werkloos
tvordon. niet dadelijk naar een liefdadigheidsinstel
ling behoeven ta loepen.
Voorzitter: Eén ding moet niet -uit het oog worden
verloren en dat Is. dat de gemeente hetzelfde bedrag
In de werkloozonkas stort, als wat door do georgani
seerde arbeiders wordt betaald.
Tegen den heer Van Wijk: Kan U niet tevreden
wezen met hetgeen door B. en W. wordt geadvi
seerd? Wij zullen in geen geval laten werken tegen
een laag loon. Dit 1» toch iets, wat de menschen
met twee handen moeten aanpakken.
De heer Dekker kan zich dan ook beat met het ad
vies van B. en W. verenigingen en. vraagt of het
juist is dat ann de arbeiders, 'aangesteld aan den
Langereizer weg, 35 cent per uur wordt uitbetaald.
Voorzitter antwoordt bevestigend.
Do heer Van Wijk: Nu dat ik het bedrag weet. kan
ik mij er ook wel mee vereenigen.
De heer Breebaari: Maar hiermede ie toch nog
niet vastgesteld, dat steeds 35 cent per uur zal wor
den betaald, welk inzicht juist blijkt te zijn.
De heer Van Wijk: Dan kan ik mij er niet bij
neerlegcen.
Voorzitter: Laten wij het voor het oogenblik
laten rusten, dan zal ik U 9traks in besloten ver
gadering nog wel eenige mededeelingen doen.
Wijziging begrooting 1927.
Door r Ged. Staten is teruggezonden de begrooting
voor het dienstjaar 1927. met enkele opmerkingen.
Voornamelijk betreffen het administratieve aangele
genheden en slechts in twee gevallen betreft het ver
andering van cijfers, nl. een uitgetrokken bedrag
van f 123.67 als ontvangsten van vroegere diensten,
moet pro memorie worden uitgetrokken en de plaat
selijke belasting op het inkomen en d;e daarmede in
verband staande kwade posten moet worden herzien,
hetwelk beide posten mpt een gelijk bedrag zal ver-
li oogen. B. en W. stellen voor aan het verzoek van
Ged. Staten te voldoen. Allen voor.
Wijziging beslttit kasgeldleening
1927.
i
Door Ged. Staten wordt bezwaar gemaakt de kas-
geldieening voor 1927 waarvoor een rente van ten
hoogste 6 pet. is bepaald, goed te keuren en wen-
schen de rente te zien teruggebracht tot 5 pet.
B. en W. hebben aanvankelijk getracht het besluit
ongewijzigd goed 'te krijgen, door mededëeling. dat
dit percentage slechts was genoemd om eenige vrij
heid Van handelen te hebben en voorts dat rekening-
courant rente met de Boerenleenbank in 1927 51/4
pet. zal bedragen. Ged. 'Staten handhaven hun be
zwaren.
B. en W. stellen voor. het besluit in overeenstem
ming met den wensch van Ged. Sta'ten te wijzigen.
Allen voor.
Stemmen uit de vergadering: Dus nu kunnen we
niet meer leenen bij de Boerenleenbank?
De heer Breebaart: Maar. wanneer we het nu ner
gens anders kunnen krijgen?
Voorzitter: Dan. schiet de burgemeester het zoo
lang voor. (Algemeen gelach.)
Aankoop noodwoningen.
i
Ter voldoening aan die opdracht bij Raadsbesluit
van 2 April 1926 hebben B. en W. zich in verbinding
gesteld met den Minister van Arbeid .Handel en Nij
verheid. inzake het vorkrijgen in eigendom van de
noodwoningen en het resultaat daarvan is. dat de
Minister aan de woningen eén waarde toekent van
f 7oo.als bergplaats en aan den grond f 200. van
<ïeze f 900 1» 9/10 aan het Rijk te betalen of f 910.
B. en *W. etellen voor. tot aankoop te besluiten.
De heer Breebaar: Mogen we ze nu evengoed nog
ale noodwoning gebruiken? Voor beiyrplaat» *Un ze
toch wel wat duur.
Voorzitter: Ja. natuurlijk. We kunnen de men«chen
toch niet op «traat zetten!, hetgeen de heer Breebaart
toegeeft.
Algemeen goedgevonden om tot aankoop over te
gaan.
Verzoeken om ontheffing
schoolgeld.
van
Verzoek om ontheffing van schoolgeld is inge
komen van: don hoor D. li&ara to Nieuwe Niedorp,
wegens verlaten der sahooi voor 4.58; id. J. Breg-
m.ui te WHnkeil f 3.121/*; id. R. de Hoop te Winkel
f 2.371/,; id. J. Part» te Winkel' f 2.45.
B. en Wi. stellen voor, ai deze onhhaffingan to
verJoanen. Algemeen goedgevonden.
Ontheffing Hondenbelasting.
Door J.Leyen Pa. wordt ontheffing gevraagd
van hondenbelasting, aangezien hij ton onrechte ie
aangeslagen. Bij onderzoek is dit juist gebleken.
B. on Wi. stellen voor, ontheffing te verlbenen.
Eveneens goedgevonden.
Nieuwjaarscommissie.
B. en W. vragen machtiging om evenals vorige
jaren een collecte te doen houden voor een extra
oedeehng met Nieuwjaar. Allen voor.
Verzoek ontslag W. Bulten.
Door den heer W. Bulten ia wegens zijn benoe
ming tot hoofd der Ó.L. school te RanacLorp ver
zocht hem tegen 1 Maart 1927 eervol' ontslag te ver
benen uit zijn betrekking van onderwijzer aan de
iohooJ voor uitgebreid lager onderwijs.
B. en Wi. stelen voor het gevraagde ontslag eer
vol te verleen en. Algemeen goedgevonden,
fnmiddeds is een oproeping geplaatst voor een on
derwijzer bij het uitgebreid lager onderwijs, waar-
Van het resultaat bij het opmaken der agenda nog
niet bekend is.
De heer Dekker zou gaarne, indien mogelijk, nog
dit jaar iemand benoemen om met 1 Maart direct
Klaar te zijn en dan zou spr. ook nog een proefles
willen houden.
Voorzitter vreest, dat dit allemaal' niet meer
voor 1 Januari kan. Er is al' wel reeds oen oproe
ping gedaan, doch deze heeft niet voldoende resul
taat opgeleverd. Niettemin wil spr. ai zijn mogelij
ke best doen, om alsnog voor Januari een drietal
te krh'gen.
De heer Dekker vraagt of het geen bezwaar op
levert, nu de heer Jansonius weggaat, dat er nog
Fransehë fes gegeven worden.
Voorzittter zegt, dat de gemeente, alk zij geen
kans ziet een aanvullende leerkracht te krijgen, onfc
heffing kan vragen van de verplichting om een
leerkracht met akte te hebben. In dit geval zou
de heer Span, die daartoe reeds zijn medewerking
hoeft toegezegd, de les kunnen overnemen. In ver
band hiermede zal' spr. nog het een en aifter in
comité mededeel en.
zon iiin. teren den sterken golfstroom in, recht-
streek9 op Tsintau aan te houden. Daarom leek het
hem het verstandigst om in ieder geval' maar te
probeeren onder de kust te komen en draaide hij
half voor don wind. Hierdoor was het gevaar w<*
wat kleiner geworden, maar hïi moest nu een groo-
ten omweg maken. De tweede hefft zou echter veel
gemakkelijker gaan, omdat hij ondér de kust tegen
den storm vind beschut was door de vooruitspringen
de rotsen. Maar het zou hem niet gemakkelijk wor
den gemaakt. u
Het wplkem gordijn werd al dichter en dichter
en tde snel-vallende avond huid het bootje en de
zee en do verre kust in een onheilspellend donker.
De golven werden steeds hooger en woester en Ronr
sau's ijzeren vuist en onverschrokken zeemanschap
waren noodig om den ziehgon notedop, in den juis-
tén koers te houden. Plotseling voer oen bleek-
b.'auwe bliksemstraal' uit den hoogen neer en deed
do golven torenhoog opbruisen. De donder rom
melde en ratelde en deed met zijn ongekend geweld
Helene nog moer ontstellen, dani de bliksemstraal1
•van daarnet gedaan had. Het was alsof do bliksem
het wolkengordijn vaneengereton had en de sluiten
van den regen geopend: stroomend en plassend be
gon, (loze nu near to vallen. In de diepe duisternis
doken overal rondom het scheepje de witte sohuim-
kammen van de steoda hooger gaande golven op
on ondanks Ramaau's handige ^en zekere stuurmans
kunst, deod een hoogo roller zijn groenig water over
de verschansing van het hulpelooste bootje noerguU-
pen:. s(
- Gauw, neem het hoosvat, of anders mijin hoed
maar; liet water moet eruit, anders Zijn we verlo
ren De volgende golf drukt ons omlaag.
ïfjj kook in liet. bleeks, moedige gezicht ;en 'Or
kwam oen gevoel van trots in hem dat ze Zoo onver,
schrokken Bleef in het -naderend doodsgevaar. Als
hü «terven moest, ging het pijlsnel door zijn hen
eens, da.n wad dit wal1 de schoonste dood pion hij
zich denken kon. Maar met-rijn gezend-nuohteron
zin docht hij er terstond bij dat zooiets wel' heel
romantisch Zou. eh'n, maar een Hang en gelukkig
leven met haar wel zoo verkieselijk'-
Zonder een oogenbTik aarzelen had Hellene het
btx -vat gegrepen en Zij hoosde met haar fijne», doch
blijkbaar krachtige handen, het water -in groote
gutsen overboord'. Een oogenblik scheen hot of het
wat rustiger werd, maar Ramsau wist wel' dat der
gelijke perioden van betrekkelijke» stilten niet weel
goeds plegen te voorspellen. Hjj" keek toprij* en za*
dat een huizenhooge golf weer dreigend op he
scheepje aankwam. Handag bracht Hij den boeg
ertegen in en wist er langs heen te glijden; daarop
draaide hij voor den wind en s;hoot bliksemsnel
door de kokende watermassa heen. En nauwelijks
waren ze aan dit gevaar ontsnapt of een nieuwe
bliksemstraal schoot door delucht en het was
alsof de regen met verdubbelde kracht neerplianste.
Benoemingen. (Periodieke
dingen.)
aftre-
Leden van het Algemeen Burgerlijk Armbestuur:
Voorgedragen worden:
Vaoature-Jb. Brugman Diz.: no. 1 J*b. Brugman
Dz., nkl 2 G. Steil. Gekozen de heer Jb. Bruffmapj
Vacature-S. Kriek: n/o. 1. S, Kriek, no. 2. J. Peet
oom Sr. Gekozen de heer S. Kriek.
Regentes Wees- en Armenhuis
Voorgedragen worden: no. 1. I. Sl'oovesSpocHr,
no. 2. A. KrapmanWurkum. Gekozen Mevr.
T SiOovesH-^S/poor.
Commissie van toezioht op het Dager Onderwijs.
Aanbevolen worden:
Vacature-P. Hx>ningh: no. 1 P. Homingh, no. 2
J. Vethman. Gekozen de heer P. Homingh.
Vacature-J. Jarings: no. 1. B. Span, nio. 2 P. J.
N. Wijnker. Gekozen de heer B. Span.
Lid der Commissie van Beheer dos Gasfabriek.
Aan de beurt van aftreden is de Burgemeester.
Met a.'gemeene stemmen herbenoemd.
De Voorzitter zegt zijn benoeming gaarne te
zuilen aanvaarden, terwijl de heer Kriek de J/yne
nog eenige dagen is beraad wil', houden. Aan de
andere heeren en dame aal kennis van hun benoe
ming worden gegeven.
Maar inmiddels waren ze onder het bereik wan de
beschermende kust gekomen en werden de golven
wat kalmer. (f
Het groote gevaar was nu echter, dat ze in den
storm konden worden teruggedreven, aJs het niet
gehikte de zeilen te bergen. Het was een buiten-
woon gevaarlijke onderneming maar het moest ge
waagd worden. Ramsau legde Helene kalm en zake-
ijk uit wat er gebeuren moest. Hij liet haar op
zajn plaats aan het roer neerknielen en wees haar
Ln welke richting Zn met beide handen het roer
moest houden., terwijl' hij de zeilen innam. Helene
toornde zieli g een echt zeemanskind, met een kracht
lie men miet bij haar vermoed zou hebben, Meld
ze het roer, ofschoon het water haar in 't
zioht etn over Jhet lichaam spatte. Maar door
regen en het overslaande water had. ze toch al
zoo ongeveer geen drogen draad meer aan het lijf.
Toen Ramsau gereed was met zijn werk, nam hij
cLe plaats aan het roer weer in.
Ze spraken geen van beide een woord; ze waren
allebei vervuld van hun eigen gedachten, van we-
Jerzijdsche bewondering voor eikaars onverschrok
kenheid en flinkheid. Ze waren als de twee ko
ningskbideren uit het oude lied, die elkaar toch zoo
'iet hadden en die elkaar niet bereiken konden....
talfb hier in het diepe water dat hun beider leven
bedreigde.
Het scheen' alsof storm en onweer langzamerhand
'ladden uitgewoed; de zee werd kalmer, in het
Noordwesten werden enkele sterren zichtbaar en
K>k boven hun hoofden brak de lucht. De wind nam
if en na oen poosje heesoh Ramsau weer zeil. Ze
praatten nog steeds weinig; alleen oen enkele zako-
ijke opmerking over zee en wind on richting en
/aaiwater. Ze waren beide onbeliaaglijk-koua ge-
warden en bovendien had Ramsau hier vlak bij de
baai met liet oog op de vele stroomingen weer al
zijn aandacht noodig. Hij koerste regelmatig op
Tsintau aan en het 'duurde niet lang of hftTegde
rijn bootje aan den steiger aan. .juist op het oogen
dat Admiraal von Thungen persoonlijk
boord *van de barkas wilde gaan om zijn dochter op
iet eiland te gaan zoeken. Met het vreeseljjke weer
ïad men den overtocht niet durven riskoeren en
men veronderstelde dat Ilelene wel in een verve
ende, maar absoluut niet in een gevaarlijke po
sitie verkeerde. u
Het afscheid van Helene en Ramsau was weer
correct afscheid'; tooh beefde er een spoor van
warmte in haar stem toen ze hem bodankto... en in
de Zijne toen hjj haar oen compliment maakte over
haar onversaagdheid.
De admiraal was een en al wèlgemeende hartelijk
heid en ontroering toen hjj Ramsau de hand schud
de. En hiermee scheidden ze: beide heel maberiar
iistisöh op dab oogenblik niets vuriger begeerend
op de wereld dan een warmen dronk on droge klee-
moU. Wordt vervolgd.
Voorstel betonscb.oeUng Lutje win-
kei en eventueel daarvoor, te slui
ten geldleenlng.
Teneinde ean afdoende verbetering te krijgen,
«tellen B. en Wi voor, langs do Molenkade vanaf
de brug tot een lengte van pl.m. 40 M. in de rioli/-
ting na/ur den Weetfrieebhea dijk, oen botonsohoei-
ixur te doen ann brengen op dezelfde vrlfeo al» van
af do brug tot aan hot tramstation is geschied.
De kosUm daarvan, benevens hot verbrboden van
don beharden weg tor plaatso waar do «olioeiing
komt, zuilen pï.m'. f uOOö btxiragon. Wordt totr
uitvoering besloten, dan kon hiet -worden gozrg<l,
dat do kuston uit do gewone middolen zijn to vin
don, dooli uit gddieening zullen 'nwwtau worden
gevonden on B. en W. voinrstatlon een looning tot
dat bodrag aan to gaan, togon qon inanbo van ten
hoogste 5 pot.af to Hóssen fn 5 jaren.
Voarzifctor licht too, dat het do JjodoeJing is, om
op do soJioaüng ovonoons onn hok te plaatsen, on
den weg daar tor phiajtso te bekorden, zoodot do
rü-broedto grootar wordt.
Do hoor Broelwuirt vr.iagt wat er met hetgeen
dab verder gelegen is, zal gebeuren. De weg is daar
zoor smal.
Voorzitter Zegt, dat B. en W. al meermalen oen
demping Van het slootje, dat er langs loopt, Bob
ben ovcawogen, dodk do riolocring levert oen be
zwaar op,. r
De heer Dekker vindt het een uitstekend plan,
maar vraagt of liet niet wat verder had kunnen
worden doorgetrokken. Gaarne zou hjj ook verne
men or er een specifieke notaf van den timmerman
Smit was ingekomen.
Voorzitter zegt dat hot plan van Smit f 800
koebbe, 'en dat r 200 voor bet beluwdeui van dein
weg was getraomd.
.De (beer Spaans zegt, dat juist met hot oog op
demping van het elootye B. en Wl niet verder
gegaan waren. De web op de alaobtpiaatscp, uit te
voeren in 1927, zal! misschien het beaswaax van de
ricxDeering opheffen.
De heer Kriek: Dan zal de slager de afvoer van
het vuile water zelf moeten bekostigen.
De heer Kamp: Zou liet geen aanbeveling ver
dienen om bet werk aan te besteden., waarop voor
zitter antwoordt^ dat het wel' een vraag is, die
overweging verdiend.
De héér Spaans: Alk het maar niet te lang
duurt. Zooais de toestand nu is, kan hjj niet lan
ger voortbestaan.
Tenslotte wordt algemeen goedgevonden, dat B.
en \V. het voorstel 'zullen terugnemen, een langere
öohoedinjg (Bullen overwegen tot aan het perceel
van Mejde wed. Smit en daarbij een bouwkundige
zuilen raadplegen.
De heer Brugman vraagt, of nu het dempen
van het flllootje van de baau is, maar dat is niet
het geval. Dit Zal binnenkort xn den Raad. even
goed worden behandeld.
Rondvraag. Straatverlichting
en wegentoestand.
De heer Dekker zag gaarne, dat 'a avonds tegen
over de zuivelfabriek een lantaarn brandde. Ver
der vraagt spr. of do Molenkade tot aan liet per
ceel van den boer Gtsen niet op de gasleiding zou
■kunnen worden aangestoten.
Voorzitter Zegt, dat het hem altijd al verbaasd
heeft, dab de Molenkade niet op heb gasnet aange
stoten is. Spr. bad vernomen, dat de mensclien, die
daar wonen, er wei' op gesteld waren, ofschoon zo
ook wei iets voor ©toobrisdh licht voelden, maar
spr. gelooft niet, dat heb 'P.E.N., met heb oog op
de 'hüogo kosten, die hieraan verlxondenzullen zijn,
daartoe zal overgaan ,an zegt bet plan, in(djo èerafc-
voageudu vergadering van de gasixManmasie te zui
len bespreken.
In verband met den toestand der wegen bad de
neer Dekker opgemerkt, dat liet begin van de Zout/
kaag, een bocht in de Boschstraat en een bocht in
de öobeidmgsstraafc noodig voorzien dienen te wor
den. Voorts is bot spr. gebleken, dat nu het najaar
is ingetreden, liet aanbrengen van zoden op den
weg een alles behalve schitterend resultaat oplevert
Het wordt langer levensgevaarlijk om op die wegen
te fietsen en spr. zou dan ook gaarne willen, dat
hhiernaar werd omgezien.
Voorzitter zegt. dat hij voor zich de overtuiging
heeft, dat het m komende voorjaar goede resulta
ten zal' opleveren. De basaltwegen z/ijn over het al
gemeen te droog en niet pakkend genoeg.
De heer Brugman gelooft, dat het in den nazomer
goed is, maar dlat het aanbeveling verdient, om het
in het natte jaargetijde na te laten. 'Het wordt in
derdaad te gevaarlijk.
De heer Kamp, tegen den voorzitter: Ik hoorde,
dat U blij was met natte wegen (gelach), maar ik
prefereer over het algemeen een drogen weg. Dan
komt erbij, dat er een bepaling in de politieverorde
ning is opgenomen, dat de menschen wielen moeien
schrapen en als B. en W. nu maar groote stukken
grond' op den weg laten gooien, dan wordt dat toch
wel een beetje gek. (Hilariteit.)
•Voorzitter: Zoo is het natuurlijk niet door mij
bedoeld. Ik wil geen natte wev. maar het blijft mijn
overtuiging dat bet noodig is om de kleefkracht van
den weg te verhoogen. Voorts wjl ik nog even op
merken. zegt voorzitter, dat ik op het standpunt sta,
om grind te gebruiken, waaraan daarnet door den
heer Dekker de voorkeur werd gegeven, doch dat de
beide wethouders liever bazalt gebruiken.
Met het laatste is de heer Breebaart het' eens.
De heer Van Wijk wil ook zijn afkeuring uitspre
ken over den toestand der wegen en vraagt, of het
misschiij niet aanbeveling zou verdienen, om voor
taan niet zulke dikke plaggen te nemen. Overigons
geeft spr. die voorkeur aan grindwegen, die er al
tijd ti p-top uitzien.
De heer Spaans merkt nog op, dat do wegen, te
Winkel door het gebruik van basalt zeer verbeterd
waren, doch dat het autoverkeer daarin weer ver
andering gebracht heeft.
Voorzitter zegt tenslotte ernstig nota te zullen no
men van de bezwaren, die naar voren gebracht zijn.
De heer Brugman informeert daarna, of do straat
lantaarns te Lutjewinkel wel eens gcontroleerd wor
den. Meermalen had spr. opgemerkt, dat er, bij
waren, die den heelen nacht bloven doorbranden en
dit stond spr. slecht aan.
Voorzitter zegt dat hem hiervan niots bekend was
en dat overigens de hoer Ham gewaarschuwd wordt
als er iets niet in or.de is.
De heer Dekker merkt op, dat op Winkel de lam
taarns eiken avond na het uitgaan -gecontroleerd
worden.
Voorzitter zegt een onderzoek toe
Vervolgens wordt door den heer Brugman aan
merking gemaakt op de wijze van vervoeren van ba
salt naar de bestemde plaatsen. Spr. meende, dat het
practischer was, om het direct van den kar op den
weg te storten en niet eerst op hoopen en daarna met
den kruiwagen verder.
De heer Spaans merkt op, dat die opslagplaatsen
langs den weg dienen om zoo ai en toe de kuilen te
stoppen.
Voorzitter zegt, dat het idéé van den heer Brug
man goed is, wanneer den geheelen weg moet wor
den bestrooid en spr. zal er voor zorgen, dat het
voortaan zoo gebeurt.
De heer Van Wijk had opgemerkt, dat op een vra
genlijst voor onderwijzers altijd naar hun politieke
overtuiging werd gevraagd, en dat hiertegen in ver
schillende gemeenten werd geageerd.
Voorzitter zegt, dat de redactie van de lijst nu
eenmaal zoo gesteld is en dat alleen gevraagd wordt,
of do sollicitant zich ton opzichte van politiek of
godsdienst op den voorgrond plaatst.
Hlsma wordt de openharo vergadering gesloten,
waarna de Raad ln comité gaat.
4 December 1920.
De I/ondenscho Ondergrond Maatschappij heeft
oon -nieuwen maatrogol genomen: rocken wordt toe-
toegestaan ln alle rijtuigen, behalve ln dio waar. Ver-
bodon ie Rooken op staat vermold.
Niets bijzonders? Toch wol. Het is hol begin van
het elndo van een langen strijd, een strijd, <liu meer
dan een oouw hoeft geduurd.
Wij zijn van kind af ann gewond aan onzx) trol non
met Niet-rook-coupé's. Wij hebben ons even. maar
ook heel oven maar. verwonderd, a's wc in I'.in.-e
land kwamen, en zagen, dat men daar do zaak van
den andoren kunt had aangepakt. Coupé's gemerkt
Rooken voor de rookers, de ongemerkte voor wie
niet in tabakslucht w-onschte to zitten?
Maakt, dit nu verschil? Je wilt Rooken zitten., óf
je wilt Niet Rooken zitten. Wat kan 'het je schelen,
of je daarvoor een gemerkte of een ongemerkte cou
pé moet uitkiezen?
Maakt dit versc-hil? Een schooljongen moest ver
talen: the half-thawed water-top en schreef inplaa'ts
van: de half ontdooide waterkraan, de half'
bevroren waterkraan. Hij -beweerde, dat het op
hetzelfde neerkwam voor de waJtorkraan.
Mogelijk had -hij daar gelijk in. Maaibij verloor
uit het oog het vérschil van uitgangspunt.
Precies botzelfde vinden we bij de ltook en Niet-
Rook-coupé'y. De Engelsche rookers hebben er ziebs
steeds aan geërgerd, dat de spoorwegmaatschappijen
zich plaatsten op hot volgende standpunt: De trein
is in zijn geheel voor aiie fatsoenlijke menschen.
Voor de anderen, de rookers. houden we een paar
coupé's apart, die als zoodanig gemerkt zijn.
Nu zijn ze tevreden. De Londensche Ondergrond
zegt: Do trein i9* in zijn geheel voor alle fatsoenlijke
menschen. Voor de anderen, de nlet-rookex9. houden
we een paar coupé's apart, die als zoodanig ge
merkt zijn.
Ja. je moet wel fijngevoelig zijn. om er zoo iets
achter te zoeken, maar blijkbaar wordt het gedaan.
Eindelijk wordt dan toch. door één maatschappij in
elk geval, de rooker erkend al», laten we maar zeg
gen: het toonaangevend deel van de maatschappij.
We mogen niet zeggen, dat de Engelsche spoorweg
maatschappijen beslist vijandig zijn opgetreden tegen
rookers. Behalve in het allereerste begin is dat nooit
het gpval geweest. 2ij hebben hen alleen zonder
eenig ent-husiasme ontvangen. De -rookers zijn ge
duld.
Ongetwijfeld had dit nog jaren zoo kunnen voort
gaan, of, in aanmerking genomen, dat men in En
geland niet gauw iet9 verandert, eeuwen, als de da
mes niet tusschenbeido waren gekomen. ..Rookers"
drukt lang niet meer de geheeio klasse uit van de
genen, die rooken. Daar zijn bijgekomen de ..rook-
sters". Nieuwe tijden brengen nieuwe gewoonten mee
én nieuwe gewoonten eischen nieuwe wetten. Voor
al als de oude wetten erg oud zijn.
En oud, en oudcrwetsch zijn ze. De moeste Engol-
schen weten niet. hoe ze dagelijks do spoorwegwetten
en wetjes overtreden, die het rooken van pijp. si
gaar of cigarette verbieden in loodsen, wachtkamers
en op perrons. Deze laatste maatregel is - een
paar maanden geleden door de London and North
Eastern Maatschappij Ingetrokken.
Wanneer de maatschappijen begonnen zijn de roo
kers te dulden, is niet met zekortvpio-ajüsi: te wt«d-
len. In 1868 werden ze door de wet vorplicht nook-
coupé's beschikbaar te stellen, maar lang daarvoor
was het rooken min of meer oogluikend toegestaan.
In die dagen was het gewoonte den conducteur een
shilling in zijn hand to stoppen waarvoor doze dan
wel zoo goed was. zijn oogen ce sluiten,, en zijn neus
gaten dicht te houden, en zelfs den wolgemecnden
raad op den koop toé te geven: „Houdt uw sigaar
een beetje weg als we aan een station zijn."
Sigaar, want cigaretten waren er nog niet en met
een pijp liet iemand, die een shilling weggaf aan een
conducteur, op straat zich niet zier». Dat deed men
nog niet in den tijd van Koningin Victoria.
Veel zijn de rookers verschuldigd aan een zekeren
luitenant Le Coun't, die in zekere officieele betrek
king tstond tot de London and Biamingham Maat
schappij, die later versmolt in de London and North
western. welke op haar beurt is opgenomen in de
London, Midland en Scottish. Luitenant Le Count
was een man me^ ideeën. Hij zorgde voor betere
postwagens, voor slaapwagens, eet wagens en rook-
wagens. „Daar rooken". zoo schreef hij. „thans een
levensbehoefte is geworden voor vele menschen, be-
hooren de treinen voorzien te zijn van compartimen
ten, waar gerookt kan worden. Hij stelde voor. die
compartimenten achteraan den trein te plaatsen,
maar .vóór de bagagewagens, als die er waren, en te
zorgen, dat er geen verbinding binnendoor was tus-
schen rook- en andere coupé's.
Men ziet. Luitenant Le Count meende het goed,
maar bepaald verwend werden de rookers ook door
hem nog niet. Toch zal bij zeer waarschijnlijk die
bepalingen zoo gemaakt hebben, niet om de rookers
te ergeren, maar om de protesten van niet-rookers
van te voren te ontzenuwon.
In 1846 begon de Great Eastèrn Railway een eerste
klas rookcoupé te laten loopen van dertien meter
lengte, met een optfn vóór- en achterstuk. Volgens
de officieele mededeeling vereischte het eigenaardige
vorkeer op een gedeelte van de Cambridao en New-
market 'llln de invoering van een dergelijk soort rij
tuig. Jn minder deftige woorden vertaald, zal dit wol
betookenon: Aangezien de studenten die van en naar
Cambridge reizen, toch rooken. of we het verbieden
of niet, zullen we ze maar een soort wagèn gevon,
waar ze hun gang kunnen gaan.
Toon ik in het begi^ van mijn brief zei. dat de
Londensche Ondergrond Maatschappij begon non
was mot „de bordjes te verhangon" vergat ik. dat de
South-Easltern and Chatham er -al na den wapenstil
stand toe was overgegaan. Maar de nieuwe instelliug
wü9 daar van korten duur. De South-Eastern and
Chatham werd opgeslokt -door de Southern, en - de
rooker» kregen meteen hun bordjes weer 'terug.
Do eorste, en misschien wel eenige (tot nu toe al
thans) rookcoupé voor' dames verscheen- op de lijn
Londen-Liverpool den 21 Maart 1.906. Daags te voren
was oon heer gekomen aan Euston Station oh had
daar een coupé gereserveerd, in de Amorlka-expres.
met de bijvoeging'dat ze voor dames was on dat er
ln gerookt zou worden. Tot verwondering van velen
stond den "Volgenden dag de trein gereed mot één
coupé: Dames-Rooken. In de boeken van de maat
schappij staat te lezen: Maart 21 (12 uur namiddag)
naar Liverpool: Gereserveerd rookcoupé. Partij da
mes. Eerste klas.
Kort geleden is ook afgeschaft het verbod om to
rooken in de stationsliften. Tot voor enkele maan
den stond daar. als ik mij goed herinner. 24 gulden
boete op. Er werd ook werkelijk de hand aan ge
houden. Zelf hen ik meer dan eens gewaarschuwd,
omdat ik de bepaling even vergeten was en mijn
Hollandschn sigaar in mijn mond had gehouden.
Maar hot schijnen alweer de dames geweest te zijn,
die de spoorwegmaatschappijen genoodzaakt heb
ben, mot het rookverbod in de liften te broken. De
liftjongens1 en liftmannen. ridderlijk van aard. heb
ben geweigerd de rookende dames te verbieden of te
bekeuren. Met het gevolg, dat elke opstijgende of
neerdalende lift in de dnjk^ke uren een dikke rook*
kolom lijkt. Of het een vooruitgang 1»?
