llnitti Kidfs-
Adtritmii- LaMliivllaj.
de welbekende pracht-danssalon van Benema.
Niet trouwen
financieels verhouding tasschen het Rijk
en de Gemeenten.
Eerste Blad.
M. KLERCQ,
2-pers. Kapokmatras compleet f 55.80
2-pers. houten Ledikant met endsrlagen I 8.75
Bij Schagens Winkelweek
1927.
Bezoekt met de Winkelweekfeesten te Schagen
Binnenlandsch Nieuws,
Zaterdag 24 September J927.
SCHAKER
70ste Jaargaag No. 8123.
COURANT.
Dit blad vorBchijnt viermaal por weolc: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 'a morgens 8 uur, vorden Adver-
tentiön nog zooveel mogelijk in hot eerstuitkomond nummer geplaatst.
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co., Schagen.
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 8 maanden f 1.05. Losse nummers 0 cent. ADVERTEN-
TïöN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bowijsno.
inbegrepen). Groote lettors worden naar plaatsruimte borokond.
DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADEN.
alvorens een bezoek gebracht
te hebben aan de Bedden-,
Matrassen-, Meubel- en Tapijt-
fabriek van
Spoorstraat 32-34 - HELDER.
Tegenover Stalhouderij THIJSEN. Tel. 206.
Houdi er den moed maar inl
Houd er den moed in aar inl
Dat is de diepe zin
Van Schagens winkelweek.
Berusten niets doen wachten -
Men weet het dag en nachten, z
Dat helpt den mensch geen steek.
Houd er den moed maar inl
'Houd er den moed maar inl
Het is een goedl begin
Der kinderen te leeren
Flink voorwaarts te marcheeren
Het volle leven in.
Hoorl blijlde klanken dragen
Den naam van 't kooprijk Schagen
Den wilden omtrek door.
De volle winkelkasten
Ze brengen Schagens gasten
Het allermooiste voor.
In prijzen concurreeren
Ein 't beste te serveeren
Aan dorp en platteland.
Voor Schagen klanten winnen.
Zoo buiten als wel binnen.
Dat wil de middenstand.
Vermaak zal menschen trekken
En zien tot koopen wekken
Nu en in later tijd.
Het opgewekte leven.
Dat nemen wil en geven
Loont, wie 't zich' gaarne wijdt
Zóó Schagen, dat zijlm dagen
Van geven en van vragen
Viert blijde jaar aan jaar.
Het suft niet in z'n zaken
En biedt naast z'n vermaken
Een schat solide waar.
Den moed er dn! Niet wachten!
Die leus, langs straat en grachten
Gehoord, is Schagens leus.
In. feesten en in waren.
Ge zult het weer ervaren.
Heeft Schagen keur en keua.
M. VISSER.
i vfrsc^Li'n«n van het Verslag met bijlagen van
de Staatscommissie, inzake de financieels verhou-
fllngi tusschen het Rijk en d'e Gemeenten heeft in
de pers en in gemeentekringen zooveel belangstel
ling ondervonden, dat we mogen aannemen, dat
deze zaak in veler oogen een belangrijke is.
We zullen aan de hand van dit verslag het een
en ander over deze financieel© verhouding mede-
aeeien.
De financieele verhouding tusschen het Rijk en
ae Gemeenten dagteokent reeds van 1865. toen de
gemeenten geen verbruiksbelastingen^ accijnzen,
v nzoVt* vlee&oh' ed-ï m«ör mochten heffen en
net Huk als schadeloosstelling voor het derven van
deze inkomsten aan de gemeenten 4/5 van de op
brengst der riiiks pereoneele belasting afstond.
In 1885 werd deze rijksuitkeering op een vast be-
beTmald en ÏCm du® de tremeente in de latere
stijging der opbrengst van de personeels belasting
g«en deel hebben. De gemeenten zagen zich ge
plaatst voor uitbreeiding van hun bemoeienis op
velerlei gebied, waardoor de uitgaven eveneens wer
den vergroot.
Door de ministers Heemskerk en Sprenger van
Hik werd een nieuwe regeling van de financieele
verhouding ontworpen, die de latere wet van 24 Mei
1897 is geworden.
In de memorie van toelichting op het wetsont
werp. werd het motief, waarom de Staat aan de
gemeenten udtkeeringen doet, verklaard als volgt:
Eensdeels toch noodzaakt de stryi de gemeenten
tot het doen van uï :.ven in het'iilgemeen belang
anderdeels wordt aan de gemeenten belet door ac-
;.imsheffing alle ingezetenen in hare laeten te doen
bijdragen.
D3 eerste wordt in den regel als rechtsgrond voor
de rijksuitkeering gegeven, de eigenlijke oorzaak is1
echter de afschaffing van de accijnzen.
Rapport Staatscommissie.
I
De Staatscommissie wérd ingesteld bij! Kon. Be
sluit van 18 Augustus 1921 en had' tot opdracht „te
onderzoeken, hoe op de meest doeltreffende wijize
de financieele verhouding tusschen het rijk en de
gemeenten zal zijn te regelen".
In de installatie-rede 1 Sept. 1921 wees de
Minister van Financiën. Jhr. De Geer, er op. dat
de zaken van algemeen rijksbelang, die zonder vol
doende schadeloosstelling aan de gemeenten, ter
geldelijke behartiging werden overgelaten, zijn toe
genomen, met het 'noodlottig gevolg '©enerzijds, dat;
gemeenten van bepaalde ligging en sociale struc
tuur in zeer groote moeilijkheden kwamen, ander
zijds. dat het gevaar toenam, dat de gezamenlijke
publieke uitgaven de algemeene draagkracht te
boven zouden gaan.
De Minister vreesde, dat cWt o.a. het geval zou
zlln met de wetgeving op het onderwijs.
Do financieele verhouding tooals deze Is geregeld
In de wet van 1897, acht de Staatscommissie „niet
dadelijk een systeem". In de Jaren na den oorlog
zijn èn voor het Rijk èn voor de gemeenten de las
ten belangrijk toegenomen. Echter was de gemeente
aan een beperkt belastinggebied gebonden. Welis
waar is dit gebied in 1921 uitgebreid, maar ten
slotte kan de gemeente aan de grens van het be
reikbare toe ziin. Daartegenover werden door het
Rijk verschillende lasten afgewenteld' op de ge
meenten. We noemen b.v. vermindering van het
aantal verplichte onderwijzers, zekere zorg. waarin
voobheen door het Rijk werd voorzien, en die nu
aan de bemoeiing der gemeenten werd' overgelaten.
Veelal werden de gemeenten gedwongen boven
tallige onderwijzers in dienst te nemen, omdat de
klasse-lokalen niet op een dergelijk aantal leer
lingen (481 waren berekend.
Tf vven van gemeentel ijke overheidszorg, diie eco
nomisch voordeel opleverden de telefoonbedrij1-
venzijp vrijwel allo door het Rijk overgenomen.
De Staatscommissie spreekt als haar meening uit,
dat „het in het vervolg stellig niet meer geoorloofd
zal wezen, aan de gemeentebesturen plichten op te
leggen en haar voor de vervulling van die plichten
niets te vergoeden".
En even verder: „De etelsellooze financieele ver
houding tusschen rijk en gemeenten, zooals deze
thans in ons land bestaat, heeft voorts tot fataal
gevolg, dat de ongelijkheid van den plaatselijken
belastingdruk door de maatregelen van wetgeving
en bestuur van het Rijk uigaande. wordt verscherpt
Voor zoover de gemeenten door wettelijke voor
schriften tot uitgaven worden verplicht, welke zij
thans ten volle zelf moeten dragen, stelt de Staats
commissie voor aan de gemeenten een recht op uit-
keering te waarborgen.
D'e Staatscommissie heeft geconstateerd, „dat de
gemeentebesturen door tal van wetten en vooral
door een enorm aantal koninkl. Toesluiten worden
verplicht tot tal van bestuurshandelingen, welke
van beslissenden invloed zijin op den omvang van
de werkzaamheden van den burgemeester, den se
cretaris, van de wethouders en van den ontvanger
en in het bijzonder ook op d enomvang van de
bezetting der gemeente-secretarie. Juist op de ge
meentesecretarie wordt veel arbeid voor 't rijk ver
richt, waarvoor het rijk in het algemeen geen ver
goeding geeft. Zelfs mogen voor inlichtingen, welks
aan rijksinstellingen worden gegeven, leges niet
worden geheven, terwijl omgekeerd het rijk zich niet
ontziet om op grond van meerdere administratie
kosten voor het verleenen van zekere vergunningen
voor het gebruik van rijkseigendommen wel beta
ling te vorderen".
In de kosten van de omvangrijke administratie
voor bet onderwas, draagt het Rijk niet bij. Hieraan
wil nu de Staatscommissie een einde maken.
„Het rijk moet mede-dragen in de algemeene koa.
ten der gemeente-administratie, in de kosten van
het algemeen plaatselijk beheer, voorzoover het Rijk
geacht kan worden de gemeente te stellen voor uit
gaven, waartoe de1 gemeenten worden verplicht".
Zijl stelt dan voor als basis voor de berekening
van de vergoeding te nemen de helft van de:
jaarwedde burgemeester; b. idem1 secretaris; c. idem
ontvanger; d. idem wethouders.
e. netto-kosten van d'e gemeentesecretarie, het
kantoor van den ontvanger kosten van den bur
gerlijken stand en gemeentearchief daaronder be
grepen. Het rijk zal hebben bij te dragen in de kos
ten van uitvoering van wetten als Leerplichtwet,
Arbeidswet. Hinderwet, Dienstplichtwet, welke de
gemeenten tot uitgaven verplichten, zonder dat hier
voor vergoeding wordt gegeven.
f. de uitgaven voor de verpleging van armlastige
krankzinnigen.
g. voor de instandhouding der plaatselijke politie.
Voor de berekening der rijksuitkeering voor de
grondslagen a. en b. wordt een afzonderlijke ver
goeding behouden. Voor de grondslagen c tot en
met e is een hoofdgeld berekend' van f 1.50 per
inwoner, in gemeenten beneden 20.000 zielen, voor
de volgende 30 000 inwoners f 1.75. voor de daarop
volgende 150.000 inwoners f 2.en voor alle verdere
inwoners boven de 200.000 f 225 per inwoner.
Na een periode van 5 iaar zullen deze vergoedin
gen opnieuw worden berekend.
f. Het Rijk zou 1/3 van de kosten van verpleging
van armlastige krankzinnigen op zich hebben te
nemen.
g. Van de kosten der plaatselijke politie wordt een
zeker oprrentage vergoed, b.v. voor gemeenten be
neden 20.000 inwoners 25 pet.
In een aparte paragraaf bepleit de staatscommis
sie verhooging van de bestaande rijksuitkeeringen
in de kosten voor het lager onderwij®.
De bij de Lager Onderwijswet 1920 aangenomen
regeling inzake de kostenverdeeling tusschen Rijk
en gemeenten, komt in hoofdzaak hierop neer. dat
in het algemeen de onderwijzers!aarwedden. zoo.
wel voor het openbaar als het bijzonder onderwijs
voor rekening van het rijk worden genomen, terwijl
alle overige uitgaven voor beide soorten van onder
wijs ten laste der gemeente komen.
Bij die verdeeling dezer uitgaven werd gedacht, dat
voor de gemeenten een aanmerkelijke verlichting
van lasten zou worden verkregen. In werkelijkheid
zijp die verwachtingen heel anders uitgekomen:
vanaf Zaterdag tot en met Dinsdag
ENTREEdoorloopende kaarten f 0,25, belasting inbegrepen
SCHITTERENDE DANSMUZIEK - Jazz-band en Orgel
JH/tT" Staande op 't NOORD, bij café Blaauboer
voor vele gemeenten wijst hoofdstuk VTH belang
rijke nadeelige sloten aan.
De Staatscommissie stelt voor in de exploitatie
kosten van scholen een vergoeding van f 2.per
leerling te verleenen en f 150 per verplichte leer
kracht.
Deze voorstellen heeft de Staatscommissie vast- j
gelegd' In oen ontwerp van wet, dat aan de Kroon,
is aangebodon. Zij heeft teven» een wet tot regeling
van den steun door het rijk aan in nood verkeeren-
de gemeenten ontworpen.
De Staatscommissie is van meening. dat de be-
studeering van het vraagstuk van de financieele
verhouding verder imoet worden opgedragen aan
een Permanente Commissie voor de gemeentefinan-
ciën. Deze Commissie zou moeten worden gokend
in alle vraagstukken, welks de financieele verhou
ding van het Rijiki en de gemeenten betreffen en
zij zou ook ongevraagd advies kunnen geven aan
de regeering. Hierdoor zou er tegen gewaakt worden
dat niet zonder voorafgaand overleg de gemeenten
worden belast met nieuwe uitgaven.
In een afzonderlijke nota doet het lid der Staats
commissie Mr. A. van Doorninök van zijn afwijken
de meening blijken.
Door hem wordt met een beroep op art. 144 der
Grondwet, waarbij! de gemeenten tot medewerking
aan de uitvoering van de wetten, algemeene maat
regelen van bestuur en provinciale verordeningen
worden verplicht, ontkend, dat de gemeente een
recht op schadevergoeding door het Rijk voor de
kosten, welk aan de nakoming van dezen grond
wetelijken plicht zijin verbonden, zou kunnen doen
gelden. Het stelsel, dat de Staatscommissie heeft
w-cvonden voor de berekening van de rijksuitkee
ring is volgons Mr. Van Doorninck onjuist.
Tusschen rijks- en gemeentebelang is volgens
hem' geen grens te trekken en hij1 acht het beter,
dat ten aanzien van elke overheidsbemoeiing een
economisch' juiste taokverdeeling wordt gemaakt on
dat de gemeente de bevoegdheid moet Webben door
eigen belastingheffing, dat deel van het volksinko-
men tot zich1 te kunnen trekken, dat zij1 voor de uit
voering van haar taaki behoeft.
'Eerst nadat is komen vast te staan, in hoeverre de
gemeenten zelf in staat zijn op de kosten harer
huishouding te besparen en met welke lasten de ge
meenten zullen worden bezwaard bij een- econo
misch juiste verdeeling der Overheidstaak, zou Mr.
Van Doorninck willen overgaan tot het verleenen
van een rijksuitkeering.
Om zich een denkbeeld te vormen van de ver
hooging der rijksudtkeering hebben wij de door de
staatscommissie voorgestelde regeling toegepast
voor de gemeente Schagen op de uitgaven volgen®
de rekening over 1926.
D'e rijksuitkeering zou dan hebben bedragen:
a. de helft van de jaarwedden van den 'burge
meester en den secretaris f3360.—
b. een hoofdgeld van f 1.50 per inwoner f5535.—
c. 1/3 gedeelte van de netto kosten van de
verpleging van armlastige krankzinnigen f2195.22
d. 25 pet. van de kosten van het personeel
der politie f 1385.74
e. Tegemoetkoming in de kosten van het
openbaar en bijlzonder gewoon en \iltgebreid
lager onderwijs van f 2.— per leerling en
f 150 voor iedere leerkracht: O.L. school 339
leerlingen, 8 onderwijizeers. U.L.0 school 58
leerlingen, 2 onderwijzers. R.K. school 130
leerlingen, 3 onderwijzers, totaal 527 X f2
is f 1054 en 13 X f 150 is f 1950. f3004.—
Totaal
Over 1926 is thans uitgekeerd
f 15469.96
f8758.80
Verschil f 0711.16
De 'Staatscommissie stelt voor de nieuwe regeling
te doen ingaan op 1 Januari 1928. Gedurende den
loop van het jaar waarvoor de uitkeering wordt
gegeven aan de gemeenten, verstrekt het Rijk een
voorlooipige uitkeering.
'Voor de gemeenten zou do nieuwe regeling een
verhooging van de rijksuitkeering beteekenen, waar
op vele jaren is gewacht.
Het Rijk kon na de verlaging dér personeele belas
ting denken aan vermindering, van de rijksinkom
stenbelasting. De gemeenten zagen zich over het al-
eemeen genoodzaakt alle bronnen van inkomsten
te gebruiken. Misschien, dat thans voor de gemeen
ten de mogelijkheid wordt geschapen, den gemeen
telijken belastingdruk te verlichten. M.
Wij Breien de Aller Fijnste Wollen Kousen zeer
netjes voor U aan. JAAP SNOR, Zuidstraat 15, Helder.
COÖPERATIEVE DORS CHVEREENI GINGEN.
Op do vragen van den heer Ebcls, lid der
Tweede Kamer, betreffende het verleenen vam
vrijs teling van wegenbelasting aan coöperatieve
dorsoli- etn landbjuwvereenigingen vcjor door de
leden dier vecreeniging gebruikt wordende land
bouwwerktuigen, antwoordde die mini; ter van Fi
nanoi n, dab in een opI 9 Sept. j.1. verzanden aan
schrijving a .n de betrokken ambtenaren is berirht,
dat aan botna fide coöperatieve landbouw- en'
dorsoli vereen gingen, welke haar landbouwwerktui
gen allüén gebruiken tan dienstel vam de leden der
e reen ging, daarg i tan de vraag of d'ie voreandr-
gngen reeds largeren of kortoren tijd bestaan,
dan wel zijn opgericht eerst na het in werking
tieden van de Wcgenbedastangwet, een koetelooze
klaart kan woerden afgegeven op! dan] voet van art.
6d der Wegiembelastingwebvojrbs djafc in dje ge
vallen, waarin ei- aan getwijfeld] wordt; otf d'e ver-
.1 wel inderdaad een bcna fide vereemigiag
.e zaak aan het oordeel van den minister be
hoort te worden onderworpen.
RADIO. TELEFONIE BIET INDI*.
Men meldt aan de N.Rt.Ort.:
De radio-telefoonverbinding met Indië is weer
een belangrijke stap vorder gekomen. Het is n.1.
Donderdagmiddag onr 6 uttr gelukt, ook meb demi
door den Rij kar ad] iodieust zeEt gebouwdem korte
golf 'telieflonie-zender te Kootwijk een kruisgeaprek
met Bandoeng te voeren, dat zeer goed geslaagd is.
OJk dit H sprek geschiedde door middel van een
gewoon abonnó-toestel vam dien hoofdingenieur
directeur van de telegrafie Roetje in de Mesdag*
straat. Dit suoces is te danken'aan dr. Koomamg,
ir. Roosenstedn en de haq as sis te arende ambtenaren.
Het toestel is in sledhita drie maanden gebouwd.
DE GROOTE NAJAARSVEEMAHKTEN.
De gtnoote maj aarskeurmarkben zullen gahoudetni
worden:
Te Alkmaar crp 25 en 29 Ootober. Dit is in afi^
wijking en goedkeuring vam G. S. van het Pro*
vmoiaal Reglement, dat op den Isen Dinsdag enj
den daaropvulgmdan Woem-dbHln November voccr-
Bökriüft; te Hoorn dén 2den Dinsdag in Novem
ber en den daaropvolgenjdiew Woensdag; te Sohagan
van den Iaën Donderdag in Oot. tot de laatster*
Donderdag in November; te Purmerend den 10en
Ootober of dé eersten
BAARNS GASDIRECTEUR.
In de Donderdag gehouden zitting van dien ge
meenteraad te Raam is besloten aan dan dineo-
teur der gemjeenrtxgasfabriek, den heer G., op
diéns verzoek, wegens minder guinstigen gezoold-
heidstoesbaind, met ingang van1 1 '-Novermber ocotr
heffing te verleenen uit ziin' funotie.
WINKEL.
Door het bestuur dier aflet. Winkel van' 1de Ver-
eenJging tot bevordering van het Vakonderwijs
in Weetfriiesland; is de hoaij Span, hoofd der O. L.
en U.L.O.-eohool alhier, benoemd tot len Jeeraiuj
voor de theoretfeahen vakken.
ROOKTABAK FAAM.
De Tabaksfabriek Louis Dóbbelman' te Riotters
dany heeft Iets aardigs (bedacht om de kinderen der
verbruikers van haar nieuw merk .rooktabak Faam
op nuttige en aangename wijlze bezig te houden.
In het tijdvak Octoben—December aa zullen in
dit blad] een aantal plaatj es-odvertentiën over
Faami verschijnen, welke uitgeknipt, naar éigen
vinding gekleurd] en opgeplakt, gezonden kunnen
worden aan de Reclame-afdeeling van genoemde
firma, onder bijvoeging der bon® van 1 pond Faam-
tabak. Er zijn 500 prijzen, w.o. als hoofdprijzen, een
radiotoestel, een jongens- en een meisjesriiwieL
een gouden en een zilveren horloge, speelgoederen,
sportartikelen. hudshouideHjke-i en rookerbenoodigd
heden, fototoestellen etc.
Inderdaad een wedstrijd, waaraan ieder kind kan
deelnemen en welke even amusant als leerzaam
genoemd kan worden.
WEERINGEN.
Bij den lotendebitant D. Vroon e zijn met de Wie-
ringer landbouwverloting, niet minder dan 27 prijzen
in zijn collectie gevallen, waaronder een veulen, een
waechmachine. een naaimachine, een lam, enz.
WIERINGEN.
Vermeldden wij1 in ons blad van Donderdag j.I.,
dat de hoofdprijs der lanbouwverloting, een vette
koe. door den heer K. Kuit Mz. alhier, was gewon
nen. zoo kunnen wiji ook nog meedeelen. dat de 2
daaropvolgende hoofdprijzenen wel twee veulens,
ook alhier zijn gewonnen en wel één door den heer
M. Heijiblok Vz. en een één door den heer P. J.
Keijzer, zoodat de Wieringere wel gelukkig waren.
LANGENDIJK.
Te Broek is overleden de heer J. Bouwens, Be
stuurslid van de Banne Broek op Langendijk en een
vooraanstaande persoonlijkheid op tuinbouwgebied.
Vooral op het gebied van proefnemingen tegen
plantenziekten, teneinde materiaal te verzamelen
voor haar bestrijding, onderscheidde de overledene
zich in 't bijzonder.
ZIJDEWIND.
Donderdagnacht kwam een twee persoons Ford
auto hier door rijden uit richting Schagen en kon
de chauffeur door te groote snelheid de bocht niet
nemen en reed tegen de woning van den heer Baars
aldaar. Wonder boven wonder kwamen de 3 inzit
tenden (2 heeren en 1 dame) er zonder letsel af. De
auto, afkomtig van den heer ten W. uit Wormer-
veer, was onberijdbaar geworden. De woning van
B. werd beschadigd en een aldaar staand hek ver
nield.
GEMEENTE ZIJPEL
Geboren: Simon Willem, zoon van 'Cornelts Kok
en Aaltje Kerkmeer.
GEMEENTE ANNA PAULQWNA.
Geboren.: Jam zoem vam N". Glasbergen em van
J. D tefGo melis Lieuwe, zoom van .Tb. Rezelman
en van H- Bil. Alida Blisabeth, doohter van S.
Smit en van E. M., Westmeyer.
Ondertrouwd: Geene.
