VAN DIT EN VAN DAT
EN VAN ALLES WAT
RADIO-RUBRIEK.
NEGEN DAGEN!
ASBEST.
VOOR DEN TOESTELBOUWER.
laak zelf uw.... conus-luidspreker!
Een Salomons-rechtspraak.
Bijvoegsel der Schager|Courant van Zaterdag 15 October 1927. No. 8135
Zoo vloog dan in negen dagen
Deze „Postduif" naar de Oost,
Die ihaar richting wist te ikiezen,
Onvermoeid en onverpoosd,
Die in open concurrentie
In het yrije luchtgebied,
Als gevleugelde collega,
Elke postduif achterliet!
Zooals Houtman met z'n mannen
Langs het grijze water doe,
Zoo trok Koppen met zijn makkers
Langs de grijze wolkenzee!
Boven dn de groote stilte
Stuurden ze met vaste hand
Deze snelle reuzenvogel
Naar het vreemde, verre land!
Dertienduizend kilometers
Werden turend opgeknapt,
Dertienduizend kilometers
Hebben ze er doorgelapt,
Ook al deed het toeval geestig,
't Is soms guitig nu en dan,
Deze „kilometer"-vreter
Werd verzorgd door „Ello"man!
Over heuvels en valleden
Vlogen ze full speed, vol gas,
Vastberaden en 'koelbloedig
Op hun durf en hun kompas,
En ze wisten 't te volbrengen,
Nederlanders, denkt eens na,
Negen dagen! N e g e n d a g e nl
Amsterdam-Batavia!
Even staan we in gedachten
Bij dit grootsch gebeuren stil,
Uiting van bezonnen daden
En van energieken wil.
Even staan we als bij Lindbergh
Van dit sterke staaltje paf,
Vóór we weer van voetbal zwammen,
■Drie hoera's en hoeden afll
(Alle rechten voorbehouden.
October 1927.
KROES.
Landiooper: Tuffie, heb je
ook afgedragen heerenkleeren
Tuffrouw: Zeker!
Landiooper: t— Wat doet tl
daarmee
Tuffrouw: Die laat ik mijn
man dragen!
REEDS IN DE OUDSTE TIJDEN BEKEND.
Kleederen van asbest.
Asbest is de naam van verschillende delfstoffen,
die zich door een vezelachtige samenstelling, door
een zijdeachtige glans en veelal door een witte of
gele Meur, onderscheiden. Zij zijn doorgaans met
hoornblende, augiet en serpentien (een drietal half-
doorzichtige of ondoorzichtige mineralen) verwant
De eigenlijke asbest is er als een lange, vezelach-
tige, ijzervrijte of althans ijzerarme variëteit van te
beschouwen.
De mineralogen onderscheiden gewoonlijk ami-
ant van asbest. Amiant noemen zij' de delfstof, wan
neer de vezels volkomen buigzaam zijn en gemak
kelijk van elkander gescheiden kunnen worden;
daarentegen wordt de andere verscheidenheid, waar
van de vezels niet buigzaam maar stijl en vast aan
elander gehecht zijn, asbest genoemd. Amiant, ook
wel bergvlas genoemd, bestaat uit op elkander lig
gende, gelijk'loopende, zeer fijne vezels, welke zich,
men zou bijna zeggen tot in het oneindige, tot de
dunste draden laten verdoelen. Die vezels zijn niet
zelden zoo glanzend als satijn, soms meer dan 35
cM. lang, maar gewoonlijk korter. Amiant, is week;
men kan den nagel er dieper in drukken, evenals
-n kurk. De Mevr Is wit of groenachtig, slechts bij
uitzondering geelbruin of rozerood. Hoe meer ami
ant op hoornblende gelijkt, hoe vezeliger het ls en
Ik geloof, dat mijn buur
man dokter is. Hij heeft het gis
teren wel een uur lang met mij
over den gemiddelden leeftijd van
een mensch gehad.
Dan is hii bepaald agent van
'n levensverzekeringsmaatschap
pij !••-..
hoe beter te bewerken. Komt die delfstof meer met
talk overeen, dan is ze korzelig van bouw en veel
korter van vezel.
De andere verscheidenheden van asbest die har
de, door elkaar loopende draden 'hebben, en zout-
asbest, bergiïeer of bergkurk genoemd worden, zijn
niet te bewerken.
Het asbest komt dikwerf voor in kalkgroeven en
kalkachtige rotsen. Zeer goede voor bewerking ge
schikte amiant wordt gevonden in Canada, Tyrol
(Ziller- en Pfitsch-dal), te Travesella in Piëmont en
op Corsica; het meer op talk gelijkende gesteente
in Portugal, Spanje en in een groeve in het Oden-
wald. In Japan komt een groenachtig blauwe
soort voor.
De voornaamste toepassing vindt amiant waar
er gesponnen en geweven stoffen van vervaardigd
worden de vezels gesponnen en tot garen verwerkt.
Het geen daarbij afvalt, wordt in op papierfabrie
ken gelijkende inrichtingen verwerkt.
De eigenschap, waarop de voornaamste toepas
singen van amiant en asbest berusten is hun on-
brandbaarbeidi. Volkomen on'smeltbaar is 'de stof
echter niet, doch er wordt daarvoor een hooge
graad van hite vereischt. Men heeft in de bergen
stukken asbest gevonden, die door den bliksem wa
ren getroffen en daardoor tot donkere doorschij
nende korrels waren versmolten.
In tal van opzichten zijn het asbest en bet ami
ant in de samenleving, nuttig Men heeft beproefd
er papier van te maken en. er is ook inderdaad een
geschrift over deze steensoort op zoodanig papier
gedrukt. Daartoe had men het asbest fijn gestampt
met .papierpap en lijtmwater vermengd en vervol
gens op de papiermachine verwerkt. Het gaf ech
ter slechts een grof, grauw papier, dat slecht inkt
aannam.
Zij, die meenen, dat het asbest iets van den la-
teren tijd is, vergissen zich hierin deerlijk. Niet al
leen, dat het vanaf het begin onzer jaartelling een
algemeene bekendheid was, ook lang daarvoor in
de alleroudste tijden, behoorde het reeds tot de be
kende delfstoffen en vond het in verschillende din
gen toepassing die van groot vernuft getuigden.
Zoo is uit de werken der oude klassieke schrij
vers 'bekend geworden, dat de Grieken uit een
steensoort, die zij asbest of ook wel amiant noem
den. onbrandbare weefsels vervaardigden, waarin
zij de lichamen hunner doode vorsten wikkelden,
wanneer die verbrand zouden worden. De asch
werd daardoor tegen vermenging met andere stof
fen bewaard en in een urn of sarcophaag overge
bracht.
Zonderling genoeg spreekt de natuurvoischer
Plinius 23 jaar n. Chr.), de jongere in zijn geschie
denis der natuur over het asbest-weefsel in zijn
boek over de nuttige planten, zonder daarbij aan
te merken, dat het een steen is, en geen plant, zoo
als vlas en hennep, die hij onmiddellijk vooraf laat
gaan. Hij zegt o.a. „Men heeft ook een soort lijn
waad uitgevonden, dat niet door het vuur ver
brand; men noemt het levend linnen. Ik heb bij
Jongmensch: Ik heb een
vast inkomen van tienduizend
gulden. Zou u daarmee kunnen
rondkomen
Tonge dame (die doet, alsof ze
nergens ere: in heeft)Dat
denk ik wel. Kunt u het
Zeker, het is te doen. Maar men moet er een 'knut
selaar voor zijn. Wij kunnen dezen luidspreker split
sen in twe dealen: te weten, het magneetgestel
en de conus. Het eerstgenoemde deel, het magneet
gestel is heel moeilijk zelf te maken. We zijn dan
ook huiverig, dit eenigszins uitvoerig aan te geven,
hoe het zou moeten gebeuren. Maar, men zou het
kunnen probeeren, ten minste als men op de hoogte
is van het principe, waarop de telefoon en dus ook
de luidspreker, berust.
Een oude afgedankte magneet is altijd te bekomen.
Hiervan moeten de polen naar elkander toegebracht
worden, door aanzetten van verlengstukken, die
haaks op de polen gezet dienen te worden. Tusschen
de beidie polen moet een kleine ruimte gelaten wor
den voor de „zwevende as". Ook de magneetspoel
tjes zijn op een koopje te maken daarvoor is het
draad te gebruiken afkomstig van 'n doorgebranden
l.f. transformator en ten slotte is het hieele mag
neetgestel dan verder op te bouwen uit stukjes strip-
ijzer, schroefjes, boutjes, moertjes enz., die iedere
amateur in zijn gereedschapskistje te over heeft.
Zooals gezegd, komt hiervoor nogal het een en an
der kijken.
'Makkelijker en zekerder is dan ook een dn
den handel verkrijgbaar magneetgestel, bestemd voor
eigenbouw van een luidspreker, te koopen. Er zijn
reeds speciale magneetgestellen in den handel voor
opbouw van een conus-luidspreker, waarbij de zwe
vende as verbonden is aan een dun koperen' staafje,
dat met den te maken conus verbonden moet worden.
Een dergelijk apparaatje la wel het eenvoudigste.
Wil men liefst zoo min mogelijk koopen, dus ge
bruik maken van de onderdeel en, die reeds uw eigen
dom zijn, dan zou als magneetgestel in de allereer
ste plaats het magneetgestel van een ouden telefoon
in aanmerking komen. Een oplossing moet dan ge
vonden worden voor de overbrenging van de bewe
gingen van het membraan door middel van weer een
koperen staafje op den conus. Het staafje kan bijv.
aan het membraan worden vastgesoldeerd (in het
midden), terwijl het membraan zelf ook een bewer
king moet ondergaan, ml. veranderd worden in een
betrekkelijk smalle strook, die echter nog goed in-
klembaar is. Door proefnemingen kan men dan den
besten stand van het membraanstrookje ten opzichte
van de magneetpolen bepalen.
Het 'koperen staafje, dat den conus met het bewe
gelijke deel van het (magneetgestel verbindt, moet
aan het eind zoodanig gemaakt zijn, dat de verbin
ding met den conus stevig is en geen ruimte over
laat. Iedere, ook de geringste, beweging van de zwe
vende as (of van het membraan), dient op den co
nus overgebracht te worden.Men kan dit betrekkelijk
eenvoudig doen, door aan het koperen staafje een
haakje te buigen, dat in een daartoe in het midden
van den conus aangebracht metalen oogje past,
waarna door soldeeren de verbinding verder afge
maakt kan worden.
Een andere methode is hijv. aan het eind van het
staafje een plaatje te bevestigen, zoodanig, dat een
klein deel van het staafje door dit plaatje gaat Dit
deel wordt voorzien van schroefdraad en eveneens
door den conus gebracht Een opsluitplaatje en een
moertje met contra-moer doen de rest
Is men er ten slotte in geslaagd om naar wensch
een magneetgestel te bouwen, om te bouwen of te
koopen, dan komt de conus aan de beurt Hierover
een volgende keer, waarbij een en ander door eenige
teekeningen verduidelijkt aal worden.
Waarom staat daar: „Pas
op den hond"?
Anders trappen ze 'm mis
schien dood
gastmalen servetten daarvan in het haardvuur zien
branden, die, nadat het vuil er afgebrand was,
schooner en glanzender waren, dan zij door was-
schen in water konden worden. Uit dit lijnwaad
maakt men ook lijkkleeden voor de koningen, om
hun asch bij het verbranden rein te houden. De
stof daarvoor vindt men in het woeste, door de zon
verbrande Indië bij vreeselij'ke slangen. Zij wordt
echter zelden gevonden en is moeilijk te weven,
daar zij' zoo kort is. Wie deze stof vindt, kan haar
even duur verkoopen, als de kostbaarste parels.
Bij da Grieken heet dit linnen, naar zijn aard as-
bestisch, (onbrandbaar), Dit linnen zal wel het
kostbaarste op de geheele wereld zijn.
Nog verscheidene andere Grieksche en Romein-
sche schrijvers spreken, over weefsels van asbest
onder welke Piutarches, die het amiant (onbe
dekt) noemt en zegt, dat de Grieken er servetten,
netten, mutsen en andere kleedingstukken van
vervaardigden.
Andere schrijvers gebruiken de namen „polia" en
..korsaides" (grijs, grijsharig). 'Pausanias, een
GriekSch schrijver uit de tweede eeuw na Christus,
noemt het „karystisch vlas", daar het biji Karystos
gevonden werd. Hiji verhaalt, dat de pit in de gou
den lamp. in den tempel van Minerva te Athene,
uit zulk „vlas" bestond.
Hiërokles, een Neoplatonisch wijsgeer, vermeldt,
dat de Brahmanen in Indië hun kleederen van as
best vervaardigden. In de bibliotheek van het Va-
ticaan wordt een lijkkleed van asbest bewaard,
waarin nog asch van den verbrande doode aanwe
zig was. toen het in een sarcophaag gevonden werd
Keizer Karei V bezat tafellinnen van een stof,
dat uit vlas en asbest gesponnen was. Wanneer de
ze stof aan een sterke gloeiing werd blootgesteld,
verbrandde het vlas, terwijl het onbranbare asbest-
weefsel overbleef. Tot aller verbazing en vermaak
van zijn gasten gooide hij1 het gebruikte tafellinnen
niet in het water om het schoon te maken, maar
in het vuur. Na dei» behandeling kwam het SE
keurig gereinigd uit
Te Como werd er zelfs kant van asbest vervaar
digd, Hiertoe weekte, zuiverde en spon men da ve
zels tegelijk met zeer dunnen vlasdraad.
In Siberië draagt rneni handschoenen en in de
Pyreneeën mutaen, van asbest geweven.
De Leidekker op het hoofd van den
Raadsheer.
Een leidekker was op het dak van het stadhuis
aan het werk en gleed uit Hij viel door het open
dak in de groote zaal, waar op dat oogenblik de
Raad in vergadering bijeen was. Hij kwam terecht
precies op het hoofd van een der Raadsleden, die
dood in elkaar zonk, terwijl de leidekker ongedeerd
bleef.
Wanneer bovenstaande gebeurd is? Al lang ge
leden, het was in de 14e eeuw en wel te Lübeck. Maar
ook van andere steden in verschillende landen wordt
een gelijk verhaal gedaan. Ook ons land 'heeft zijn
verhalen van gevallen leidekkers. In 1526 moet zich
zoo iets te VHertogenbosch hebben voorgedaan. Trou
wens, dergelijke dingen konden overal gebeuren,
waar maar een stadhuis, raadsleden en een leidekker
waren.
Maar in elk 'geval, de Lubecksohe leidekker viel
bovenop een raadslid, op een raadsheer, die terstond
dood was. De andere hoeren schrokken natuurlijk
in hooge mate. De leidekker was niet alleen zonder
eenig letsel, maar nam bovendien het heele geval bij
zonder kalm op, de doode raadsheer incluis. Hij
stond bedaard op, maakte een buiging tegen de hee-
ren en zei:
HifKom, wees niet meet
boos. Gauw een ander gezicht 1
ZijAls ik gezichten kou
maken, hadt jij al lang een ander!
