RADIO-RUBRIEK.
GRABBELTON, j
Amerika door orkanen geteisterd.
Cooper.
Het Radiografisch verkeer tusschen
Holland en Indië.
Klein begonnen.
WETENSWAARDIGHEDEN.
iwtn, wo% wtrt «ok te Anrrinttu», 1* d* K^iw.4^!-
doeleri* zulk een feestmaal gehouden, Dat het er
lustig toe ging aan den dlach en er ontzaglijk veel
gegeten en gedronken werd, blijkt uit het telt, dat
de kastelein van de „Doelen" een rekening mieverds
vnn niet minder dan 13.700 gulden. En het geld had
in dien tijd heel wat meer waarde dan tegenwoordig.
Lr waren maar eventjes 2302 flesschen wijn uitge
dronken! En dat d« gasten tenslotte ietwat rumoe
rig worden en hun hand minder vast werd ('t valt
te begrijpen) is op te maken uit de bijzonderheid,
dat van de 200 groene roemers er niet minder dan...
115 waren gebroken.
WERKEN NAAR LOON.
Sondagsnisse-StrixStockholm.)
Wat doe ie tegenwoordig i
Slooten graven.
En wat verdien je daarmee?
f 2.50 per dag.
Dat is maar een slechte verdienste.
't Zijn ook maar slechte slooten 1
HET KARAKTER VAN WERVELSTORMEN EN
HOE ZIJ ONTSTAAN.
De vernielende kracht ligt minder in hnn snelheid
dan wel ln de zuigkracht
Dezer dagen hebben wij weer kunnen lezen hoe
de nieuwe wereld aan den overkant van den Atlan-
tischen Oceaan door wervelstormen is geteisterd.
Het is werkelijk een feit, dat er geen jaar voorbij
gaat zonder dat uit de Vereenigde Staten of uit
Canada berichten komen over hevige orkanen, tor
nado,s' typhoons, enz. De omvang van de schade,
die deze natuurrampen aanrichten, en het verlies
aan menschenlevens. dat zij eischen, hangen min
der van de intensiteit van deze wervelstormen af -
deze is bijna steeds zeer groot doch meer van den
weg, dien een dergelijke orkaan neemt. Liggen in
dezen weg toevallig steden, dan loopt het nooit
zonder belangrijke schade en zonder verlies aan
menschenlevens af. De schade bedraagt bijna altijd
eenitre millioenen dollars. Een der laatste groote
orkanen in de Vereenigde Staten was die van 18
Maart 1925, die in Illinois, Indiana en Missouri
woedde. Ook toen vielen er honderden dooden en de
weg, dien de orkaan genomen had, werd aangeduid
door verwoeste dorpen en steden. Van de buiten
gewone kracht, die deze stormen hebben, getuigt
het feit,'dat bij dien orkaan afgeslagen daken on
andere zware voorwerpen honderden meters vei
weggevoerd werden. Lijken werden bij dien orkaan
gevonden op lH K.M. afstand van de plaats, waar
de menschen door den storm opgenomen en mede-
gesieurd werden.
De grootste kracht vhn deze wervelstormen ligt
minder in hun snelheid, hoe groot deze ook is, dan
wel in de zuigkracht van den wervelwind. Daardoo.
komt het, dat bij een door 'n orkaan verwoeste stad
de ruine9 der huizen niet getuigen van instorting,
doch dat de overblijfselen steeds op de straten te
recht komen. "Na een dergelijke ramp zijn alle stra
ten versperd, waardoor ook de h.ulpverleening be
moeilijkt wordt.
Hoewel wij in Europa derge.ijke geweldige na
tuurrampen niet kennen, blijven wij er in West- en
Midden-Europa ook niet van verschoond.
Wij behoeven slechts te herinneren aan de ver
woestingen, aangericht in B'orcuio en Zeeland ,N.
B.) en omgeving en van de gevolgen van den waters
nood in den voorlaatsten winter. In Frankrijk voor
al kan soms hevig een onweder woeden, waardoor
groote schade aangericht wordt
Omtrent het ontstaan van deze wervelstormen
kan worden opgemerkt, dat steeds het opzetten van
koude lucht uit Noordelijke en Noordwestelijke
richting in de nog op het Noordelijk halfrond aan
wezige warme lucht de oorzaak is van wervelstor
men. Vandaar, dat deze steeds des zomers voorko
men. Wanneer deze koude lucht van de Poolstreken
in botsing komt met de warme temperaturen, dan
moet het verschil in druk tusschen de koude on
DE SCHULD VAN HET HORLQOE.
Vrouw, ik had m'n horloge niet bij me;daar*
om is het zoo laat geworden.
Dat dacht ik al, je bent een uur vroeger thuis
dan anders 1
warme atoievphtrsia opfehenm weed*», hefgjMra
zich uit in v/erv&tstormert, Deze planten zich dan
over groote of kleine afstanden voort, totdat het
verschil in atmospherisohen druk is opgeheven, Du
koude lucht uit de Poolstreek heft dan de warme
ocht van tien bodem op en <le opheffing van hei
veraiiiii geschiedt te sneiier, hoe grooier de druk-
en teinpenituurvei-fiChiheu tusschen de warme
voorzijde en de koude achterzijue van den .wervei
zijn. Door liet snel stijgen van den warmen en het
uvg sne.ler binnenstroomen van den kouden lucht-
uruk, ontstaat ten slotte een begrensde, vaak nioi
breedr dan een paar honderd meter breede wer-
veiwind met groote draaisnelheid, een luchtwervol,
welken men in kleinen omvang een hooswind noemt
en die van de wolken tot' den aardbodem reikt. Een
{dergelijke wervel gelijkt meestentijds op een groo
te zwarte slang, uie de wolken met ue aarde schijnt
le verbinuen.
Daarbij moet steeds verschil gemaakt worden tus
schen de draaisnelheid van oen wervelwind in dezen
zeive en de voort plantin gssnelheid. Deze laatste
I jereikt in het centrum van den storm soms 130 tot
.90 K.M. per uur, hetgeen ongeveer 35 tot 50 meter
per seconue beteekent. Het staat vast, dat zelfs nog
grootere snelheuen voorkomen, doch het is niet mo
gelijk instrumenten +e vervaardigen, die deze nog
grootere snelheden meten. Bij -den grooten typhoon
van Manilla in October 1882, waarbij de barometer
in 1 Y> uur van 745 tot 728 -daalde, toonde de wind
meter eenige seconden, voordat hij door den or
gaan vernield werd, reeds een windsnelheid van
54 M. per seconde.
De grootste snelheden, die men -heeft kunnen me
ten, liepen tot 62 M. per seconde.
De eigenlijke tropische cyclonen hebben welis
waar een geringeren werkingsstaat dan de Ameri-
kaansche tornado's, doch zij hebben een nog groo
tere intensiteit en windsterkte, doordat de barome
ter somtijds 45 m.M. valt. Verder van het centrum
zijn die intensiteit en die windsterkte belangrijk
minder.
EEN PRAIRIE-ROMANTICUS.
Wie herinnert zich niet de boeken van Cooper. Als
jongen verslond je ze en zelfs nu nog zou je met
groot plezier in de werken van dezen prairie-roman
ticus kunnen lezen.
In September 1851 stierf hij, James Fenimore Coo
per, de beroemde Amerik&ansche romanschrijver. Zijn
belangrijkste werken zijn in alle levende talen ver-
LA MÈRE TERRIBLE.
(Everybod/s Weekly, Londen.)
Moedertot de verloofde van haar zoon: fade
is niet erg gelukkig met z'n engagementengij zijt
de vierde.... Jack, ondeugende jongen, ie trapt op
mijn voet in plaats van op die van Ellyl
Hebben wij het tot nog toe meestal gehad over de
Radio" van den amateur, thans willen wij voor een
enkele keer eens wijzen op de groote verderlngen, die
do „Radio" op ander gebied gemaakt heeft, n.1. op het
ejebied van verzending van telegrammen naar andere
landen en wel speciaal tussohen HollandIndië.
Allereerst een korte beschrijving van de methode,
aarop dit verkeer van Holland uit naar Indië en vice-
vorsa, onderhouden wordt.
Vanuit Amsterdam wordt de verzending geregeld als
volgt. De telegrafist zit voor een toestel, dat uiterlijk
eel van een schrijfmachine heeft, o.a. het toetsenbord.
Maar in stede van de letterteekens, die wèl- op het
toetsenbord Btaan, worden ln een band de overeenkom
stige morse-teekens op een speciale wijze geponsd. Deze
schrijfmachine heet dan ook de Ponsdoos. De band met
de daarin geponsde teekens wordt geleld door een
,'iutomatlschen zender, die, overeenkomstig de teekens,
korte en lange stroomstooten via een telefoonlijn en
door middel van relalsoverbrenging, naar het zend
station in Kootwijk seint. In Kootwijk doet men nieta
anders dan de antenne op de verelschte golflengte af
stemmen; het zenden zelf geschiedt dua ln Amsterdam.
Bijna op het zelfde moment, dat de telegrafist in
Amsterdam de te verzenden telegrammen op zijn schrijf
machine (ponsdoos) aantikt, worden de woorden en
zinnen in morse-teekens door middel van den zender
in Kootwijk de lucht ln geslingerd.
De ontvangst van deze teekens vindt plaats ln
Rantja Ekek, nabij B&ndoeng. In het ontvangstation
wordt het uitgezondene opgevangen en, versterkt, de
telefoonlijn naar Bandoeng opgezonden, alwaar het
door het personeel opgeteekend wordt op het Ondu-
lator-toestel, een fijngevoelig enelschrtjvend toestel Dlt
DE MODERNE KElUfENMWD.
(jLuhg>' Ktolner Zeist***, Keulen.)
Mevrouwonverwacht fa de keuken komend,
hoogst verontwaardigdAaltje, wie is dit
AaltjeEven voorstellen Harry. da's mevrouw
Pietersel Dit U Harry, m'n aanstaande, mevrouw 1
luald, zelfs in bet Perzisch zijn Cooper's werken ver
schenen.
Evenals velen succesrijken, ging het oo-k Cooper.
Zijn eerste werk, dat Washington Irving een Lon-
denschen uitgever aanbeval, weee deze van de hand.
Niet lang daarna was Cooper een wereldberoemd
heid
Al is er in zijn boeken ook een sentimentaliteit,
cn zucht tot moraliseeren, dat doet niets af aan het
feit, dat ouderen zich hun jeugd niet kunnen voor
stellen zonder de „Lederkous", die Cooper schreef. De
geestdrift voor de edele figuren van de roodhuiden,
voor Ghingachok, den Mohikaan, en Natty Bumpo,
den jager, trapper, vallenzetter Lederkous was echt
cn ongekunsteld en met aandacht verdiepte men
zich in de beschrijvingen van de eindelooze prairiën.
Een wereld, toen geheel nieuw, bekoorlijk in haar
avontuurlijkheid en vreemdsoortigheid, verlevendigd
door de sympathieke figuren van een stervend tijd
perk de voorstelling van den „nobelen roodhuid"
is Cooper's werk ligt -in deze boeken opgesloten;
daarin school hun succes.
Bijna honderd boeken heeft de zeer vruchtbare
schrijver achtergplaten, zij mogen voor een deel ver
geten zijn, maar de „Leder-kousverhalen" (De kolo
nist, De laatste der Mohikanen, De Prairie, De Pad
vinder, De Wilddood-er) zullen blijven; daar zorgt de
ieugd voor. Zij wil avonturen beleven en heeft daar
en zeker recht op en zoolang zij -haar fantastische
ivontureji onder leiding van Cooper en zijn Leder
kous beleeft, kan men haar.rustig aan zichzelf over
laten. Er zit niets ziekelijks overprikkelends in deze
boeken, zooals in andere Indianenverhalen, die na
het werk van Cooper als paddestoelen uit den grond
schoten. Aan al -die verhalen ontbreekt namelijk het
dichterlijke, -dat. de Lederkousverhalen van Cooper
loven het gebruikelijke peil verheft. Daardoor heeft
deze prairie-romanticus het hart van velen gestolen.
DE HORLOGES MAAKTEN HEM RIJK.
De dezer dagen overleden Amerlkaansche horloge
koning is klein begonnen. Als jongen werkte hij op de
>oerderlj van zijn vader ln Michlgan en toen hij tien
dollar bijeengeapaard had, trok hij naar New-York om
fortuin te maken. Toen zijn spaarpenningen tot 150
lollar waren aangegroeid, begon hij voor zichzelf als
brikant van rubberstempels. Vla een speelgoed-schrijf-
iachlne, een naaimachine en andere artikelen, die alle
'ón dollar kostten, belandde hij bij het horloge van
tien prijs, waardoor hij beroemd en rijk zou worden.
Tn het eerste jaar maakte zijn maatschappij 12.000 hor
loges, thans 25.000 per dag.
toestel schrijft ook ln teekens, Morse-teekens. De tele
grafist laat den band, waarop de geschreven teekens
voorkomen, door middel van een bandentrekker, die
olectrisch werkt, over zijn schrijfmachine trekken
thans een werkelijke schrijfmachine al is de werking
oenigszlns gewijzigd. Hij zet de morse-teekens bij het
passeeren om in schrijftaal; hij „vertaalt" als het ware
deze teekens. Heeft hij een telegram volledig opgeno
men en vertaald, dan kan hij daarvan onmiddellijk een
iecu afgeven aan den telegrafist, die, naast hem zittend,
het naar het geadresseerde telegraafkantoor kan over
zenden.
Het zenden uit Indië naar Holland (en ook na&r
China, Japan, Achter-Indlë) geschiedt op overeenkom
stige wijze vanuit Bandoeng. Rantja Ekek zendt dan
uit, een bemiddeling verleenand als Kootwijk in Hol
lend doet; de ontvangst geschiedt ln Holland ln Koot
wijk, de ontvangen teekens worden weer vla de tele
foonlijn naar Amsterdam gezonden, om daar behandeld
to worden, zooals het ln Bandoeng geschiedt.
Do radio-weg heeft vele voordeelen, ls als regel veel
sneller, terwijl bovendien de kans op verminking van
telegrammen beduidend verminderd wordt door het feit,
dat doze veel minder overgenomen behoeven te wor
den, dan dit bij het kabelverkeer het geval ls. De snel
heid van het zenden ls op te voeren tot 110 woorden
per minuut.
„Men" ziet het groote voordeel van deze wijze van
telegrafeeren reeds ln. Als bewijs hiervoor kunnen de
volgende vergelijkende cijfers dienen.
In 1923 werd slechts 9 van het aantal geseinde
woorden langs radlo-graflachen weg naar Indië geseind,
ln 1927 reeds 70 En de ontvangeten ln geld toonen
dozelfde stijging, ln 1923 voor f 10.000 en In 1927 voor
f 204.000.
Het zal niet lang meer duren, of het telegrafen
ren naar Indië geschiedt uitsluitend door middel van
de „Radio". En \vij hebben dan niets te maken met
telegraafkantoren op vreemden bodem,
Volgende week een hoogst belangwekkend artikel:
HET HALTIC LOT. BLQ&
Niet erg ft3U0g|
Alles was in het werk gestold, om de avond
groot succes to doen zijn. Een groote «aal wu* Rt,
huurd en een bekend spreker zou het woord
Toen dc2e aankwam, scheen hij, een beetje I vva^
gehumeurd te zijn. Hij wenkte den voorzitter.
„Ik zou graag een glas water op mijn tafel hcbW
zei hij.
„Om te drinken?", vroeg de voorzitter, die niet au
snugger was,
„Welnee", zei de spreker sarcastisch, „Als ik
half uur gesproken heb, neem ik altijd een duik!" i
Plezier goh*
Boer (tot zijn zoon, die laat thuiskomt, het hom'
met doeken omwonden): Waar blijf je toch zoola»
Teunis?
Teunis: Op de kermis, bij het dansen, vader.
hebben nog een -klein beetje geroezemoesd; ze 'hel
ben tne een kruik op den kop geslagen en toen i
deur uitgesmeten.
Vader: Nou, da's niks, als jij maar plezier het
gehad.
Teunis: O, ja, dat wel, plezier genoeg.
Van een slechten oogst gesproken
Praat mij niet van slechte oogsten en misgewas!
zei de oude boer. Als -ik je toch vertel, dat veertl
jaar geleden, toen ik, bij boer Stoppels werkte, hel
graan zóó laag stond, dat de musschen op hui
knieën moesten gaan liggen, om er bij te komen!
Geen mocht
Jammer, mevrouw, 't is een vergissing. Wij het
ben op den pas geschreven dat uw -haar zv/art wai
inplaats van wit.
Zoo, nu verandert u 't of zal ik 't doen?
Niet te vertrouwea
Wel, Kareltje, hoe vind je je nieuwe meester!
O, wel een aardige iman. Maar ik geloof niet
dat ik hem 'kan vertrouwen. Gisteren zei hij, dat vijl
en vier negen is en vandaag zegt hij, dat 2 en 7 ne
gen ist
Uitgepraat
Een zeer vervelend en nieuwsgierig personage deei
Ilerloi vragen aan een parachutist over zijn ervarin
gen en gevoelens, wanneer hij door de lucht viel
..Maar wat doet u nou, als uw parachute weigert
open te gaan, als u valt?", vroeg hij eindelijk.
„Dan breng ik hem terug en ruil hem", was het
mtwoord.
Op zoo'n manier was het mogelijk
Ik heb een9 een man gekend, <'ie"vnn te voren
precies wist in welk jaar, in welke mnnnd, op wel
ken dag en op welk uur, op de minuut af, hij zou-
sterven!
Dat is kraB! Hoe wist hij dat?
De rechter had het hem gezegd!
DE OMSTANDIGHEDEN VAN HET O'^OENBLIK
(Aussie, Sydney.)
En bevond uw man zich in goede omstandig
heden, toen hij stierf i
Neen, hij was doodziek.
Is het U bekend:
dat de voornaamste naaldenfabrikanten in En-
'eland ongeveer 600 millioen naalden per jaar ma
ken?
dat er zestien verschillende bewerkingen noo'ig
zijn, om één gewone naainaald te maken?
dat 1000 van de kleinste naalden nog niet eeni
men 6 gram wegen?
dat slangen en schildpadden langer zonder voed'
el kunnen leven, dan eenig ander schepsel?
dat de doorsnee-mensch per dag 20.000 stappen
doet?
d a t hij met lichte linnen schoenen aan 10.000 pond
per dag minder optilt dan met winterschoenjon aant
dat het kant-maken in 1501 werd uitgevonden t(
St. Annaberg, in Saksen door Barba-ra Uttmnnn?
dat onlangs op een tentoonstelling een orgel won
-yeëxposeerd, dat in1 1708 gebouwd werd, en dat flos*1
^chon in plaats van pijpen had?
dat dit, orgel nooit gestemd hoefde to worden, om
dat de flesschen niet onderhevig zijn aan tempera
tuurswisselingen?
dat ongeveer duizend Jaar geleden de Azteken
en eenige van de vroegere volken in Mexico een
spel speelden, dat veel op on» korfbal gelijkt?
