v.ROSSEM's ZEEPAARD I5ct. fSKT'
Amerikaansche
Impressies.
niet langer op den „moordtaxi"
te moeten rijden.
Gemengd Nieuws.
ervoudige moord op een boerderij.
Liefdestragedie te Sofia.
f Italiaansche werkloozcn aan deu
4 kost komen.
De daad van een waanzinnige.
Mö g>Uef> dnavgLfew
it)pês& ^y§|
Aan een groote ramp ontkomen.
Willem Mengelberg, de Napoleon der muziek
BILLY BOO.
VERZINT DE CHAUFFEUR EEN
MOORDAANSLAG.
ezer dagom kwam te Görlitz de chauffeur va» een
rauto, taxi nr. 39, waarvan de vorige chauffeur ver-
ti weck Is vermoord en beroofd, aangifte doen, dat
u ook op hemzelf een aanslag waa gepleegd. Twee
uen hadden tijdens een rit op den straatweg naar
rlgsdorf verscheidene schoten op hem gelost, waar
de ruiten van den wagen waren verbrijzeld. De
ie, die de zaak onmiddellijk onderzocht, kon in do
eving niets verdachts vinden, maar bij een onder
door deskundigen bleek, dat de schoten, waardoor
amen vernield waren, van binnen uit den wagen
,a gelost. Bij een nader verhoor bekende de chauf-
dat hü het geheele verhaal had verzonnen en den
gefingeerd, om niet langer op den „moord-
të moeten rijden.
ZEN 17-JARIGE JONGEN DE DADER.
Batzen, bij Uhyst, in het district Hogerswerda, zijn
btt landgoed van den grondeigenaar Wltschas, die
Jfcoofd der gemeente was, de lijken gevonden
den heer Witchas, diens vrouw, zijn 24 jaar oude
en van zijn 40-Ja.rIge zuster,
ft lijk van Wltschas vertoonde schotwonden, blljk-
met een jachtgeweer toegebracht, terwijl zijn
UT en dochter doodgeslagen waren. De zuster was
4in stal doodgestoken; daarenboven had zij vele
iden, zoodat men aanneemt, dat de dader van
afgrijselijke daad getracht heeft deze door brand-
ling te verbergen.
moorden moeten reeds Maandag gepleegd zijn,
«indsdlen niemand van de bewoners gezien was.
i neemt, aan, dat een 17-jarlge knecht, die ge
it is, de dader is. De knaap is Dinsdagmorgen te
«n op weg naar Uhyst gezien en nadien verdwe-
De oorzaak van dit drama is nog niet bekend.
R
Nadere bijzonderheden.
olff seint nader uit Ratzen:
Cke den viorvoudlgcn moord te Ratzen valt nog
lden, dat het vermoorde gezinshoofd Wltschas
info en burgemeester was. Hij was Maandagmiddag
ij m begrafenis tegenwoordig geweest, zoodat de
ffspersonen uit het gezin zich alleen thuis bevon-
n deze begrafenis moet Wltschas tegen 5 uur 's
Ödags zijn teruggekeerd. Hij heeft toen vermoede-
len dader verrast. Dit Is hieruit af te leiden, dat
Ij uf*n ingnng zijner woning doodgeschoten werd
{den.
vrouwen, wier lichamen ernstige schedelkwetsu-
vertoonen, zijn, naar het schijnt, met een bijl of
indor scherp voorwerp doodgeslagen,
de pleegzoon Miersch, die roods sinds zijn school-
als knocht in dienst der familie Witschas was,
eenlge dader valt te beschouwen, staat nog
vast.
lil |t onderzoek in dezen Is -nog ln gang.
nog midden op den «troom en op het ijs heerscht© een
onbeschrijfelijke verwarring. Tenslotte gelukte het met
veel moeite en met behulp van toeschouwers, alle per
sonen veilig op den oever te brengen, hoewel verschel
denen hunner reeds door het water moesten waden.
Eenige minutenj later bezweek de ijsbarrlcade geheel
en werd het ijsvlak geheel in schotsen geslagen en in
een woelige, kruiende massa veranderd.
De Donau verbreekt zijn tyspantser.
Wjolff meldt later nog:
r De Donau heeft zijn Ijspantser onder donderend ge
kraak, dat vele kilometers ver gehoord werd, verbro
ken.
Bij do plaats Nicderwlnzer zotte zich een Ijsmassa
in beweging, die zich verschelden meters hoog had op
gestapeld, terwtjl kort daarop de waterspiegel bijna
2 metor steeg.
Het waa een geweldig natuurschouwspel, dat echter
bijna aan meerdere honderden menschen die zich ar
geloos kort tevoren op de Ijsvlakte van den Donau
midden in do stad Fegeneburg bevonden hadden, het
leven had gekost. Onder de schaatsenrijders bevonden
zioh veel kinderen van $—0 jaar zonder toezicht.
Er weerklonken luide angstkreten. De menschen
eagen zich plotseling op berstende IJsschotsen drijven.
Moedige jongemannen konden de kleinen, die reeds
gedeeltelijk in het koude water dreigden te verdrin
ken nog redden. Vaak moesten de redders tot de borst
in het water staan om de wegzinkenden te helpen. Het
is een wonder, dat niemand verdronken is.
Vele vrouwen kwamen te vallen, gingen even onder
water en bereikten doornat den oever.
Talrijke personen werden duizend meter ver
stroomafwaarts gedreven, eer zij gered konden worden.
EEN BEELDSCHOONE VROUW EN EEN
JALOERSCHE ECHTGENOOT.
H
Naar Wolff aan de Magyarorszag ontleend, heeft
zich te Sofia een liefdestragedie afgespeeld, die drie
menschenlevens eischte. Hadsj Grigowe, de eigenaar
van de grootste meelfabriek des lands, die jong ge
trouwd was met een toeoldschoone vrouw cri buiten
gewoon jaloersch was, verdacht een zijner vrienden,
zekere Wassile, rechter aan het hof te Sofia, ervan,
met zijn vrouw ongeoorloofde betrekkingen te on
derhouden. Onder voorwendsel van een reis naar het
platteland verliet hij eergisteravond zijn huis. In
plaats daarvan verborg hij zich echter achter het hek
van een aangrenzend huis, waar hij op de loer bleef
staan. Tegen tien uur 's avonds zag hij, dat de rech
ter zijn huis binnenging. Grigowe bleef nog even
wachten, drong toen zijn woning 'binnen en betrapte
zijn vrouw en flagrant délit. Grigowe trok zijn re
volver, schoot zijn vrouw en haar minnaar neer en
joeg daarna zichzelf een kogel tloor het hoofd. Toen
rnen hem vond, leefde hij nog. Hij is in stervenden
toestand naar het ziekenhuis gebracht.
NACHTELIJKE AANRANDINGEN.
POOLSCHE BOER VERMOORDT VIJF VAN ZIJN
FAMILIELEDEN.
^flon volgenden morgen afpersing op den koop toe.
n medewerker van de Frankfurter Ztg. te Turijn
|ft aan dit blad:
cwel het ook in de Piemontecsche hoofdstad thans
•halve warm ls, ga ik 's avonds toch altijd nog
c eindje wandelen. Onlangs bracht een kleine wan-
8 ig mij langs een wandelweg met boomen, waar op
l oogcnhJik vrijwel geen -sterveling tezien was. Ik
In gedachten verdiept en schrok daardoor heftig
plotseling een man achter een boom te voorschijn
ng en mij toeblafte: „Geef mij dadelijk een clga-
ïk rook nooit sigaretten en had er dus ook geen
ilj. Maar zelfs al ware dat het geval geweest, dan
k aan zoo'n onhebbelijk bevel toch niet voldaan.
ks dus het verzoek beslist, maar niet onbeleefd
it deed de kerel toen? Hij riep om hulp! Ik be
niet zoo dadelijk de logica van zijn „help, help,
ift mij geen cigaret!" Ik vond het mal en dacht
tón gek te doen te hebben en zeker niet met een
toner of misdadiger. Op 's mans hulpgeroep kwa-
ipoedig twee mannen opdagen, die zich voor re-
'leur uitgaven. Daar men zich in het fascistisch
van eiken schijn van „verzet tegen het etaats-
zorgvuldig dient te onthouden, volgde ik zonder
r» de belde mannen, die zelden, dat zi} mij op het
iebureau zouden verhooren. Onderweg kwam 6ch-
een van de „rechercheurs" op het denkbeeld, dat
wak wel geplooid kon worden. Men hield niet van
nik. de diensttijd was om en men wilde wel naar
enz. enz. Ook de „aanrander" voelde wel iets
een vergelijk. Ditmaal begreep ik dadelijk waar
wa te doen was, haalde mijn beurs voor den dag
f de drie kerels 50 lire. Dat was mij mijn rust en
ermijden van „gezanik" wel waard. Men liet mij
ian en ik keerde vlug naar huis terug,
volgenden ochtend ontving ik bezoek. Mijn ver-
f was groot, toen ik in den bezoeker den „aan-
van den vorigen avond herkende. Hij wond er
doekjes om, maar opende dadelijk de chantage:
toop van ambtenaren, nachtelijke aanranding van
onschuldige enz. enz. Om dat te verheimelijken was
«ardig sommetje noodlg. Duizend lire..." Mijn ge
was echter ten einde. Ik wees den afperser de
«n deed aangifte bij de politie. Spoedig zat het
W achter slot en grendel. Ik was niet de eenige,
cn aan „aanranding" van den werkloozcn kappers-
e want dat was de -man van de cigaret, de
..fechcrcheurs" waren werkloooze arbeiders
g had gemaakt. Niet allen waren er echter zoo
afgekomen, een kleermaker en een fabrikant
•o elk de geëischte duizend lire betaald.
Tc Skaryszow heeft een boer, die reeds 17 keer een
straf heeft ondergaan, in de dorpsstraat zijn voor hem
uit vluchtende schoonouders gedood. Daarna begaf
de 'boer zich naar de woning van zijn zwager, die hij
in bed vermoordde. Thuis gekomen sloeg 'hij met een
hooivork zijn vrouw en zijn kindje van eenige maan
den dood. Hij stak het huis vervolgens in brand cn
vluchtte. Tot nu toe is men er niet in geslaagd den
vijfvoudigen moordenaar te pakken.
PLOTSELING SCHEUREN VAN HET IJS,
vernam Donderdag uit Regensburg:
°or een wonder zijn gisterenmiddag honderden
oor? Wm 6en ffroot SGvaar ontsnapt
®^cnen Donau-brug hadden groote IJsschot-
Ide h °f*estaPeld tot een ijsbarrlcade, en op de
kndon i tG aan den anderen van de brug
Wh honderdett menschen op den Donau.
**et geroep, dat het ijs begon te
f loon <3at de yslïa-rricade, die he Donauwater ln
do gestuit, begon te bezwijken. In paniek
1 h* men'8te' waaronder veel schoolkinderen, van
J Dafr dG belde oevers.
i Üs? Pillek vanaf de brug, hoe
*Pron? knallen en onder geweldig gekraak
*n scheurde. Velt menschen bevonden zich
New York, December 1928.
ZOO elk najaar, de laatste negen seizoenen nu al,
lezen we ln de Hollandsche bladen, dat Willem
Mengelberg weer naar Amerika vertrokken is, en vroeg
elk voorjaar hoe hij weer ln Amsterdam terugkwam
om in het Concertgebouw de triomphen voort te zetten
in de Nieuwe Wereld begonnen en verder uit te dragen
op tournees naar de muziekcentra der oude wereld.
En we zijn er in ons oude landje nu al zoo ongeveer
aan gewoon geraakt. Mengelberg is een nationaal be
zit geworden, dat we met alle air eenigen tijd per Jaar
afstaan aan Amerika, met de weldoende zekerheid, dat
Hoiland's haam welvaart bij dien tijdelijken afstand.
Vele kunstenaars werden of worden in ons land, heb
belijkheid nog grooter dan in de meeste andere landen,
of miskend, of naar beneden gehaald of betltteM. Men
gelberg is een der heel weinige artiesten hoeveel zijn
er eigenlijk, vijf of twee of maar een? die zich wel
door alle rangen en standen in. heel ons land erkend
ziet als een der grootste levende Nederlanders, een on
zer grootste kunstenaars. Het feit dat hij zioh dus on
tegenzeggelijk heeft weten op te werken tot een natio
nale figuur van ontaantastbare standing, wel, dat is in
ons Vaderland van geboren en getogen criticasters al
reeds een hoele beteekonls op zich zelf.
De Vaderlandsche erkenning is dus ontegenzeggelijk.
En ook is de doorsnee Nederlander zloh bewust van de
groote Amerikaansche faam, welke zijn landgenoot zich
veroverde. Veel der hulde en vereering, welke Mengel
berg in de Vereenigde Staten geniet, heeft zijn weg ge
vonden in de kolommen onze dagbladen. Zoo veel zelfs,
dat van tijd tot tijd de traditioneel© jalousie tor sieh in
onsmakelijke compagnes op wierp. Doch hoe ook in be
wonderende stijl over Mengelberg1* Amerikaansche suc
cessen geschreven moge zijn, het kan nooit meer ge
weest zijn dan maar een zwakke afspiegeling van de
triomphale successen, langs welke Mengelberg ln Ame
rika van de eene ovatie naar de ander* schrijdt
Men kan zich in Holland eenvoudig geen voorstelling
maken van de geweldige plaats, welke Mengelberg hier
inneemt. Het is een impressie, die Je Hollandsche hart
met een pang van verwarmende weldadigheid vervult,
als het grootsche „Metropolitan Opera House" aan die
grootato Boulevard ter wereld, Broadway, den naam
Willem Mengelberg lm groote letters over zijn muren ge
plakt heeft Ook als U zijn vief portret met de lachen
de oogen, het hooge voorhoofd en de krullende haardos
van zijn markanten Germanenkop, tegenkomt op de
muren van dat muzikaal Walhalla ln dit muzikale
Mecca: Carnegle Hall.
Zoo'n uitvoering ln Carnegdo Hall ls een der meest
lmpressioneeronde vieuws welke New York kan opleve
ren- In de eerste balconclrkel, „Het Gouden Hoefijzer",
met de loges der millionnalrs geeft alles wat tot de
monde van New York behoort eikaar rendez-vous. Me
vrouw Mengelberg zetelt daar in de dirlgents-loge en
als de Josephine van den kleinen Napoleon der Muziek,
'recipleert ze er de vrienden en vereerders van haar man
ambassadeurs zoowel als magnaten en niet ln de min
ste plaats de leidinggevende figuren onder de intelli
gentsia heb ik haar loge zien betreden „to pay their
homimage."
De kleine Napoleon der Muziek! Ik geloof niet dat er
juistere vergelijking te vinden is om de impressie van
een Mengelberg optreden ln een dier reusachtige Ame
rikaansche concertzalen vast te leggen. De duizenden
en duizenden (elk concert ls dagen van te voren uitver
kocht) concurreeren met het stemmen der muziekin
strumenten in dat drukke gezoem en gegons als van een
gigantische bijenkorf. En dan ineens houdt het stem
men op zit het orkest plotseling als gegoten, begint
handgeklap te klateren en zwelt aan tot een machtige
orkaan van applaus rond dien kleinen viefen man, die
daar nu het podium betreden heeft: Mengelberg, de
Napoleon der Muziek.
Dan rekt zich die kleine figuur, het hoofd hoog op
geheven en de strakke blik, die alle troepen, manschap
pen en Instrumenten, als tegelijk omvat en doorvorscht,
de bevelende tik met den dirigeerstok en dan de kleine
wuiving met de linker hand, die los doet zwellen in
magische harmonie het ontroerende ensemble uit klan
ken tot schoonheid. „Mysterieuze vereeniging van
strenge abstracto logica en menschelljk sentiment ge
groeid uit het wezen van den tijd, is het wonderbaarlijke
geheim van de muziek, der kunst, die lk beschouw als
do mensohelijke openbaring Gods. Het zijn Mengel-
berg's eigen woorden en niets vond ik beter te clteeren
dan dit gevoel van den man, die behalve streng veld
heer, ook de innlgvoelende kunstenaar bij God's Gratie
is.
Dn mensch. Ten overstaan van heel de zaal kan de
kleine Napoleon der Muziek naar een medewerker in 't
orkest toeloopen. die zich heel bijzonderlijk onderschel
den heeft, tot een hartelijke handdruk. En wel het aar
digste penschetsje dank ik de bijwoning van een repe
titie, waar Mengelberg en zijn orkest repeteerden met
een jonge pianiste van nog geen achttien lentes: een
nieuwe fundatie van xijke muziekliefhebbers met Men
gelberg als adviseur ten einde jonge telentvolle debu
tantes een „royal chance" te geven. Die repetitie was
wel het meest interessants omdat men hier het beste
idee krijgt van Mengelberg's vlcacitelt zoowel als van
zijn genialiteit Dan is de „dynamlc little Dutchm&n"
zooals de pers hem eens doopte, hard aan het zwoegen,
in zijn hemdsmouwen. En ondanks al de irrlteerende de
tailstudie de? repetitie was er dikwijls een bemoedigend
woord, een leuke opmerking, en op het einde een har
telijke handschudding voor de jonge debutante, die deze
repetitie met den wereldberoemden dirigent een der
mooiste momenten van haar leven en een der meest
belovende voor haar toekomstige carrière als kunste-
naresse beschouwde. Dat was Mengelberg als mensch.
En het was een mooi aspect
i Dat zelfde gevoel spreekt ook tilt zijn waardeering
voor de muzikale artisticiteit van het Amerikaansche
publiek. En dat niet van New York alleen. „Ik kreeg
hier negen Jaar geleden het slechtste orkest van Ame
rika, wel met goede elementen doch technisch ln het
geheel geen ensemble" vertelde de Doctor my „en
lk verkoos dat orkest boven alle andere aanbiedingen.
Het gaf mij een kans uit eigen kracht Iets van den
grond af aan op te bouwen. En ik slaagde. Het ver
schil na drie maanden werken was phenomennaal: In
een seizoen klommen wij van ijzig leege zalen tot ca-
jaclteltshuizen. Wij veroverden New York in eens, zoo
narkant was de verbetering. En wat, dit geldt vooral
n een metropolis als New York, het moeste trekt, dat
h de aanbeveling van muziekliefhebbers, dio genoten
lebben, en de meest enthousiaste supporters worden
/oor elk volgend concert.
„Amerika ia niet, zooals men in Holland denkt, een
and, dat blindelings alles toejuicht wat haar door do
oude wereld als beroemd aangeprezen wordt In de ver
ste verte niet. Wie naar Amerika komt, moet hier zijn
Amerikaansche carrlere geheel zelfstandig veroveren en
dat door elk volgend concert, zooal niet verbeteren,
toch minstens in stand houden.
„De muzikaliteit van dit volk ls buitengewoon. Heeft
U do prachtige orkesten in een bioscooptheater ais b.v.
het „Roxy" wel eens gehoord? En ik kan U verzeke
ren dat ik ln steden, waarvan ik vroeger zelfs de namen
nooit gehoord had, zalen vond zoo groot en een publiek
zoo Intona muzikaal, dat hot mij mot de grootste bewon
dering voor dit land en dit volk vervulde.
En allee moet hier eerste klas zijn. 100 pet. waarde
verlangt de Amerikaan en hy heeft een ongelooflijk
scherpe opmerkingsgave, zoodat wie hem niet de volle
waarde geeft, 't spoedig bij hem verliest. En de dollars
iggen hier heusch niet meer op straat. De opgang is
noeilijk, nog moeilijker de instandhouding, hot „Je
Maintiondral" van wat men eenmaal verover heeft.
„Natuurlijk oogsten wij groote successen door wat wij
uit Europa hier introduceerden. Dit seizoen bracht ik
hen een symphonle van Bernard Wagonaar; Reephigi
speelde zijn „Toocata" onder mijn leiding, en Mahler's
„Lied von der Erde" zal ik ool( nog uitvoeren dit sei
zoen. Toen ik hier heel vroeger, nog lang voor mijn
Londensche Jaren zelfs, 't eerst optrad, bracht ik er b.v.
Richard Strauss „Ein Hcldenleben". Strauss heeft mij
die compositie opgedragen en toen lk verleden jaar
mijn eeredoctoraat kreeg werd ik ln de officieele rede
voeringen naar 't werk van een internationalen dirigent
verwezen als de constructieve vredesarbeid bij uitne
mendheid."
Die eerepromotie door eer. der grootste en vóórnaam-
sta hoogoscholon, de „Cplumbia Unlverslty", ls wel het
meest markante bewijs geweest van de unieko plaats
die Mengelberg in AnierikA zich veroverd heeft. Want
New York, dat de muzikale genieen van alle wereld-
dcelen tot zich trekt, dat naast een Mengelberg, een
'Mahler, en een Niklsch, een Furcbwangler of een Tos-
candnl als dirigenten recipieerde, behield onder al die
celebritelten de hoogst zeldzaam verleende doctorshoed
uitsluitend aan onzen Ncderlandsohen grootmeester
voor.
In New York wonendo Nederlanders hebben mij ver
teld over die zegetocht in automobielen onder poldtie-
escorte, van het universiteitsgebouw naar de receptie
zaal in hot midden dor stad, dwars door de groote
avenues, waar op het overdrukke late middaguur alle
verkeer door sirenes stil gezet werd om den beroemden
pas gepromoveerden eere-doctor en diens stoet triom-
phaal te laten passeeren.
De cere-promotie onder die unieko omstandigheden
als uitverkiezing van dezen .primus" onder de vele be
roemde „paros" van aller heeren landen, ls wel een der
grootste onderscheidingen geweest ooit eenigen Neder
lander te beurt gevallen.
5n dat brengt me op het «lot hcapitre: een noot welke
ik rpeds even hiervoor aansloeg. Niemand in Holland
heeft ecnlg Idee van do geweldige sociale positie welke
>en beroemdheid ^van Mengelberg's allure hier In het
naatschappelijke leven van stad en staat inneemt Zij
4ijn de ©enigste klasse welke de geldmacht erkent als
zelfs superieur aan zich zelve. Als Mongolberg*s limou
sine voorrijdt voor het paleis van een der groote zaken-
IconJngon, als eoh der millionnalrs weken te voren de
«elecste kring zijner vrienden en relaties uitnoodigde,
..To meet Dr. and Mre. Willem Mengelberg", dan is dit
geer* zuiver sociale functie of een party meer. Dan is
daar deze Hollander voor dien avond op die importante
plaats het centrum aller belangstelling. Op een groot
Ymerika&nach avondfeest ls een gezant feitelijk maar
een gezant, zoaals er In Washington ver over de vyftig
zyn. Dooh ©en figuur zooals Mengelberg, is zelfs in
Amerika wel heel schaarsch.
En daarom, naast «yn artistieke triomphen ln de
concertzalen der Nieuwe Wereld, vervult Mengelberg
een tweede rol, niet minder belangryk: de eeregast ln
de salons van Amerika. Aldus ls Dr. Willem Mengel
berg, veel meer dan alleen de Internationale dirigent, hy
is do grootste Ambassadeur welke heel het Nederland-
sche volk en heel de Nederlandsche cultuur ooit af
vaardigden naar het groote land aan de overzyde der
Oceaan!
KEES VAN HOEK.
(Doch, dat begon hun te vervelen^
„Stop ermede," riep Bil, de guit,
„We hebben genoeg van die herrie.
Ga zoo gauw mogeiyk de kamer uit
Laat ons allen, gy allen,
'k Geef den koning zyn kroon terug."
En de monsters verdwenen als hazen.
Met kromme beenen en hoogen rug.
En zich wendend tot deni koning,
Zeide Bil: „Herneem Je kroon»
Ik leg het koningschap weer neder,
Neem bezit weer vaa Je troon.
Een waarschuwing wil 'k geven,
Die ge niet vengmen moet
Zorg, dat ge aan brave kinderen.
Voortaan geen kwaad meer doet".
Ik wed, dat de oude koning niet weet, wat hem over-
kroit, nu hij tl mo («ntUMUJk Ut**ti. JuKJ»
*i«tT
