RADIO-RUBRIEK.
Het hart van het Duitsche luchtverkeer.
Woudreuzen.
WETENSWAARDIGHEDEN.
Zijn de Radio-lampen te duur?
GRABBELTON.
Jtnertrflestehen, wtjnflessehen... Het fornuis achten nog
te branden, er lag ten minste een braadpan op, waarin
een atuk swart gebrand vleesch nog iag na te aputteren,
Niet één van den troep bewoog. Om se op te schrlk-
ken de kerela waren seker stomdronken loste ik
een schot. Niemand verroerde zich. Toen echoot ik op de
tafel. Ik miste, en raakte «en hand van één der kerels.
Langzaam zakte het lichaam op zij. Toen kreeg lk een
eigenaardige geur in mijn neus. Voorzichtig ging ik
naar beneden. Ik raakte een man aan. Die viel om,
met een plof. Nog een en nog een... allemaal! Alle gele
kerels waren... dood. Ik rook eens aan de flesschen.
Weer die eigenaardige lucht... De glazen, en kommen,
waaruit ze gedronken hadden... dezelfde lucht Toen
kreeg ik een etiket van één der flesschen in het oog.
Het was een jeneverflesch geweest maar op het etiket
was later een doodskop geteekend met zwarte Inkt en
het woord „vergif"!
Ik kan verder kort zijn. Alle gele du.'Yéls waren ver
giftigd. Nadat ze eerst alle drank hadden verzwolgen,
hadden ze in hun dronkenschap steeds naar meer ge
zocht En die eindelijk gevonden, la de flesschen met
doodskop in de hut van den kapitein. Daarin zat na
melijk zwaar vergif, waarmee rattenvoedsel gedrenkt
werd, dat In de laadruimen, werd uitgestrooid, om de
ratten te verdelgen. Dat hadden de kerels ten slotte
opgedronken. En zoo hadden de roover* ten slotte allen
den dood gevonden,
Een paar uren later weren alle lijken van boord
gegooid. Een deel van mijn eigen bemanning bracht
lk op het schip over, dat weldra op eigen kracht vlot
kwam en door ons naar de dichtstbijzijnde haven werd
gebAekt. Dit is het avontuur van den Hoeden Stoemer.
Acnnemer: Hoe is die man die je van»
morgen hebt aangenomen? Is hij secuur?
Ploegbaas: O! secuur genoeg. Als hij
nog secuurder was, zou hij bewegingloos
worden. (Tabla
WAAR DE WEERSGESTELDHEID WORDT
BEPAALD.
Als een droom van Jules Veraa.
De vijftien slanke torens van den zender van Kö-
nigswusterhausen laten wij achter* ons liggen. Twee
uur lang rijdt het boemeltreintje tusschen dennenbos-
schen door en stopt aan kleine stations. Dan duiken
weer tweo torens van een zender op. Wij zijn te Iin-
dsnberg aangeland. Op het station kakelen kappen cn
in de dorpstraat wroeten eenden. Midden in deze lan
delijke idyle hoort men echter het dreunen van een
Dieselmotor. Het ls de motor van het Observatorium
Llndenberg, dat met zijn werkplaatsen voor lnstrumen-
tenbouw. zijn woningen, zijn glazen windas-huls ge
bouwd is op den top van een heuvel en den indruk
maakt van een ridderslot. Hier huizen echter geen
bloeddorstige roofridders maar wel vredelievende rid
ders der meteorologie en de fantastische slottrans
blijkt, bij nadering, niets anders te zijn dan een groote
gasmeter, bestemd voor bet vullen van luchtballons.
Deze burcht ligt ver van Berlijn en ver van de we
reld. Alhoewel Llndenberg eigenlijk niet erg ver van de
hoofdstad verwijderd ligt, duurt de reis naar het dorp
langer dan de luchtreis AmsterdamBerlijn. Deze
burcht ia het heimelijke hart van het Duitsche lucht
verkeer. Slaat dit hart niet meer, houdt de motor op
te arbeiden en de zender te zenden, stijgen de lucht
ballons en de vliegers niet meer op, onderzoeken de
professoren niet meer wat er in den aether gebeurt,
dan zou het uit zijn met het georganiseerde luchtver
keer. Want deze burcht is het eenige Duitsche station,
dat stelselmatig het weer bestudeert en tevens het
grootste en technisch ingerichte van het vasteland. Niet
alleen de luchtvaartondernemingen van alle landen,
maar ook de Oceaan- en andere non-stop-vllegers wen
den zich eiken dag en élk uur om advies aan dit station
Drie maal la 24 uur treedt het windas-huis in bedrijf.
Het rust, ten einde zich te kunnen aanpassen aan de
windrichting van het oogenblik, op een groote draai-
•ehijf. De vlieger, die 10 M2. groot is, den voren heeft
van twee bodemlooze kisten en uit linnen en bamboe
ts vervaardigd, wordt aangesloten aan de windas en
opgelaten. In weinige minuten tijds verdwijnt hij in de
wolken en alleen aan de ketting, die met razende snel
heid over de windas loopt, kan men uitrekenen tot
welke hoogte hij ls gestegen... 6000, 6000, 7000, 8000 M.
en hooger. Daar hij alleen reeds een gewicht van 60
of 60 K.G. van de ketting te sleepen heeft, helpen klei
nere vliegers, die aan hem aangesloten zijn, hem de
zen lest fee dragen. Wanneer er windstilte heerscht,
wordtde vlieger vervangen door een „ballon captif".
Zoowel de vlieger als deze ballon zijn voorzien van een
klein, uiterst gevoelig instrument, een wonder van
nauwkeurigheid. Het is 't automatisch schrijvende meet
apparaat, dat den luchtdruk, de temperatuur en de
vochtigheid registreert, door met een fijne naald cur
ven op een met papier bespannen cylinder te teekenen.
Later worden deze curven In de gebruikelijke teekens
weergegeven. Zoodra «en en ander is uitgerekend, wor
den de mededeelingen verzonden aan de talrijke over
b«t geheele Rijk verspreide agenten, aan de kleinere
meteorologische disasten, dis geen ballons oplaten,
maar hun waarnemingen van de aarde uit maken, Ver
schillende malen per dag kunnen dientengevolge te Lln
denberg volledige weerkaarten worden geteekend.
Het geheele materiaal tot voorepeiling van het weer
wordt thane aan de met spanning wachtende cliënten,
namelijk aan de vlieghavens, doorgezonden. Dit ge
schiedt, wat van beteekenie voor de r&dlo-lulstera&rs Is,
elk uur van 10 minuten voor tot 8 minuten na elk vol
uur en wel op golflengte 1680. De beperking van den
tijd tot op 18 minuten maakte het noodzakelijk nieuwe
verbeteringen tot stand te doen komen. Het was onmo
gelijk door menschenhand, door de handigste telegra
fisten, al het verzamelde materiaal door te laten ge
ven in 18 minuten tijds. Men heeft daarom een toestel
vervaardigd, dat de Morse-teekens reeds vooraf op een
papierstrook perst Deze strook kan aan elke willekeu
rige schrijfmachine worden aangesloten en vertaalt dan
terstond de op deze machine geschreven woorden in
het Morse-alphobet Het materiaal kan nu terstond
worden verzonden.
Op het Berljjnsohe vliegveld bevindt zich qen obser
vatie-vliegtuig, dat eiken dag met een waarnemer aan
boord tot op een hoogte van 5000 6 6000 M. stijgt Men
verricht hiermede uiterst correcten en veelzijdigen ar
beid en dit niet alleen in het belang van het- luchtver
keer. Ook de electrtsche centralen moeten bij naderend
onweer worden gewaarschuwd. Elke maand worden
voorts op hetzelfde uur door alle weerstations van de
wereld luchtballons losgelaten, die allen uitgerust sijn
met het automatisch schrijvende meetapparaat Zij be
reiken soms een hoogte van 20 K.M. de Mount Eve-
rest, de hoogste berg van de wereld is slechts 9 K.M.
hoog vertoeven «en tijdje ln de hooge luchter eken,
barsten, veranderen zich nog na hun dood in een val
scherm, om aldus het gevoelige meetapparaat weer vei
lig aan land te brengen. Bij het apparaat bevindt zich
een in alle talen opgesteld briefje, zeggend, dat de vin
der een belooning ontvangt, indien hij het toestel afle
vert op het dichtst nabij gelegen Duitsche consulaat.
De diplomatieke koeriers zorg ener verder voor, dat het
Instrument naar het Observatorium van Llndenberg
kamt en hier blijkt, dat enkele nauwelijks waarneem
bare curven het verhaal vertellen van een avontuurlij
ken tocht Het ia als de verwezenlijking van een droom
van Jules Verne.
Llndenberg, dit nest, verborgen achter dennen en
heuvels, is een wonder van organisatie, 's Avonds ko
men de bezoekers van Llndenberg, de pelgrims der we
tenschap, bijeen ln de herberg van den heer Lutter.
Hier zitten een JapansChe professor, een Spanjaard,
een Nederlander, een Zweed, een Rus. In het over de
herberg gelegen station, een wachthuisje, en een bar-
reel, worden als op het Centraal Sation eemer wereld
stad, alle talen gesproken. Llndenberg, dit nest in dc
provincie Brandenburg, wordt een middelpunt van d
internationale belangstelling.
„De wouden zijn Gods eerste tempels", heeft eer
dichter eens gezegd, en het is ontwijfelbaar, dat in heel
de natuur niets een dieper indruk maakt dan een sta
tige boom, hij zij dan een reusachtige eik, een lommer
rijke noteboom, een slanke populier, een bevallige pla
taan of een oude olm.
In ons werelddeel hebben wij verscheidene historische
boomen, maar zij kunnen toch niet ia vergelijking ko
men met hetgeen men ln dat opzicht kan aantreffen in
het verafgelegen Callfornlë. Daar, aan de Westelijke
helling van den Siërra Nevada, vindt men niet minder
dan 26 wouden, waar ware Goliaüh's onder de boomen
zijn.
Het bekendste ls het Maniposa-woud, dat een opper
vlakte van 126 H.A. bedekt en boomen bevat, die tot de
grootste, hoogste en oudste van de wereld kunnen wor
den gerekend. Inderdaad kan van deze boomen ge
tuigd worden, dat zij de oudste zijn van alles, wat op
aarde leeft. Vele ven hen sullen reeds gebloeid hebben
ten tijde, dat Christus te Bethlehem als kind ln de
windselen lag.
Men bereikt dat machtige boech doos de Yotemlte-
vallel en wanneer men door sijn lenen gaat, krijgt men
den indruk van ln een heiligen tempel te zijn. Met uit
zondering van een klein hotel en een boschwaohtere-
wonlng, belde uit blokken opgebouwd, en die zich ver-
Hezen te midden van die torenhooge woudreuzen, is
daar niets, vrat aan de bedrijvige wereld herinnert. De
groote schildwachten, die hun takken als armen uit
spreiden, schijnen u toe te roepen: „Vrede, stilte!".
Toch, als zij spreken konden, wat al geschiedenissen
zouden zy kunnen vertellen van strijd tegen stormen
en aardbevingen, waaraan «Ij weerstand hebben gebo
den!
De meest voorkomende boomen in dit bosch zijn de
mahonieboomen, die het prachtige, donkerbruine hout
leveren, en voorts de reusachtige sequalas, aldus ge
noemd naar een Cherokce-Indiaan, die voor zijn stam
een alphabet uitdacht
Dat zijn de hoogste en zwaarste boomen die men hier
aantreft statige pilaren van de Almacht
Mijn vrouw is niet tevreden voordat ze
den Iaatsten gulden heeft die ik heb C
Wees gelukkig! De mijne is daarmee
nog niet eens content, die wil nog meer heb*
benl (Aussie).
onder de segsvlerende barbarende middeleeuwen be
gonnen en de natiën groeiden geleidelijk uit tot de mo
derne wsreld, die In beeohaving toenam. Frankrijk, En
geland en Amerika werden, wat i'J heden ten dage zijn,
en de reusachtige boom van Callfornlë heeft dat alles
overleefd.
Ia het U bekend:
dat hagelsteenein op 5000 tot 15000 meter boven dt»
aarde gevormd worden?
dat de Romeinen kaarsen maakten van touw dat
ln was of pek gedoopt was?
dat men omstreeks 1300 ln Engeland 'houtsplinters
met vet bedekt als kaarsen gebruikte?
dat het kostbaarste graf ter wereld dat I's, hetwellk
opgericht werd tor nagedachtenis van Mohammed?
dat het versierd ls met diamanten sa robijnen ter
waarde van 24 millloen guldens?
dat de stadsspaaibank te Darmstadt haar cliënten
een klok ter beschikking stelt, die alleen maar loopt,
als er op bepaalde tijden een mark wordt ingegooid?
Niet ver van den ingang van het bosch staat de Grlz-
iy-reus, da trots van het woud en onbetwistbaar de
udste boom. HU verheft zijn fleren kruin ongeveer 90
in het luchtruim. Hij heeft aan den voet een mid-
ellijn van circa 10 M. en eerst 85 40 M. boven den
;rond spruiten zijn eerste tokken uit, die een dikte van
i M. hebben.
Hoe oud deze boom ls, kan slechte bij benadering
vorden geschat; natuurkundigen meenen wel 3500 ja-
en. Hij kan ook ouder zijn, het ls niet na te gaan.
Veliswaar bestaat er een eenvoudig middel, om den
'eeftijd van een boom te bepalen, namelijk zijn jaarrin
gen tellen, maar dat kan men pas doen als de boom is
>m ge hakt Men heeft evenwel de ringen geteld van aa
ltra boomen, die ongeveer de afmetingen hadden van
lan Grizzly en die in Jx«t bosch waren omgevallen. Bij i
hen telde men tot 4000 ringen toe en elk jaar, dat de j
boom leeft, komt er een ring bij.
Toen fraul tot koning van Israël wend uitgeroepen, I
drongen de eerste spruiten van dezen boom door den
grond. Israël werd veroverd, en zijn bewoners gingen in
Babylonische ballingschap, toen zijn takken zich met
de eerste, teergroene blaadjes tooiden. Babylonië viel
onder de wapenen der Perzen; Perzie werd onder heer
schappij van Alexander den Groote gebracht, het Ro-
melnsche Rijk ontstond en lijfde heel Griekenland bij
zijn grondgebied in, en al dien tijd door groeide en
bloeide de boom in cijn woudeenzaamheid.
Aan Rome voltrok zich het noodlot en het Rijk viel
Van vele zijden hoort men verzekeren, dat de radio
lampen danig op prijs gehouden worden. Zij „die het
weten kunnen" beweren, dat een dergelijke lamp heel
weinig aan materiaal en nog minder aan arbeidsloon
kost Nu zijn wij het met de klagers volkomen eens, dat
er op de radio-lampen behoorlijk verdiend wordt maar
hun kostprijsbereking ls verre van juist
De radio-lamp als eindproduct moet aan de hoogste
eischen voldoen, wat betreft levensduur en capaciteiten.
Het spreekt vanzelf dat de verwerkte materialen dit dan
eveneens moeten doen. Nu worden in deze lamp diver
se mebaalsoorten verwerkt: het nikkel neemt hierbij
wel een eerste plaats ln, (de plaat ls van nikkel). Hier
voor moet gebruikt worden zuiver nikkelplaat en zuiver
nikkel draad, en dit evenals de andere metalen, moet
gasvrij zijn. Om dit nu zooveel mogelijk te benaderen,
ondergaan de gebruikte metalen een grondige vóór-
bewerking, opdat alvorens over te gaan tot het mon-
teeren van de radio-lamp welke montage begint bij
het opbouwen van plaat rooster en. gloeldr&ad op het
glazen lampvoetje de gas resten, praktisch gesproken,
verwijderd zijn. Dit is een vóórbewerking, die met de
uiterste zorg moet geschieden; hiervan hangt voor een
niet gering deel de duurzaamheid van de lamp af.
Na deze montage, die meestal machinaal geschiedt
om uniformiteit in de lampverhoudingen te krijgen,
wordt de glazen ballon opgesmolten. Het insmelten van
de doorvoerdraadjes en het opsroelten van den ballon
vindt plaats met behulp van steekvlammen; de kans
op barstjes ln het glas ls dus niet gering. Met behulp
van een vergrootglas worden de lampen hierop onder
zocht en zoodra slechts nauw merkbare teekens er op
wijzen, dat het glas van den ballon of van het lamp
voetje gescheurd is, worden de lampen afgekeurd. Een
deel van de productie valt hierdoor af, wat duf wil
zeggen: verhooging van den kostprijs
Is de lamp deze eerste contröle gepasseerd, waarbij
ook gelet wordt op de montage van de metaaldraden,
dan gaat men over tot het luchtledig pompen. Dit ver
gelijk vacuuin bereikt moet worden. Een onderdeel van
eischt gecompliceerde machines, daar een zoo hoog mo-
öit luchtledig maken is het verdampen van een kleins
hoeveelheid magnesium, welk metaal de eigenschap
heeft resten gas op te nemen en als een vaste substan
tie neer te slaan. Hierdoor ontstaat de „zilver-spiegel",
die dus niet dient om het inwendige van de lamp aan
het oog te onttrekken, maar die een uitvloeisel ls van
de fabricage-methode. Men begint dus langs mechani-
schen weg de lucht weg te pompen om daarna, door
op vernuftige wijze wat magnesium in den ballon te doen
verdampen, de gasresten te verwijderen.
Het spreekt vanzelf, dat die lampen, waarvan de bal
lon of het lampvoetje scheurtjes vertoonen, aan dit pro-
oes niet deelnemen, er is dan teveel kans op „lek'
Hét binnentreden van de lucht zou ook plaats kunnen
hebben langs de toevoerdraden, erv om dit te voorkomen
zijn deze, daar waar ze door het gas geleld worden,
van een metaal gemaakt, dat dezelfde ultzettlngs-
coefflclent heeft ale het glas. Om dit metaal ls een
laagje koper aangebracht, teneinde goede aanhechting
aan het glas te bereiken. Men houdt dus bij de fabri
cage wel met alles rekening.
Is de lamp gereed, zijn de pennen gemonteerd, enz.,
dan komt de laatste proefneming. Iedere fabrikant, die
zijn naam respecteert, zal ervoor zorgen, dat de lampen
van één type zoovee! mogelijk dezelfde eigenschappen
hebben. Er mag zoo goed als geen verschil ln de Jam-
pen van betzelfde type zijn. Men kan dus veilig aan
nemen, dat van de dagproductie nog een niet te ver-
waarloozen aantal afvalt. Ten slotte wijzen wij nog eens
op de goed uitgeruste laboratoria, voorzien van de
modernste en duurste instrumenten en bevolkt met
prima krachten en geleerden.
Als wij hiermee rekening houden, ia de kostprijs van
de radio-lamp niet zoo heel laag.
Overtroefd.
Een Amerikaan werd door een Amsterdammer rond
geleid. Telkens als ze een groot gebouw zagen, zei de
Amerikaan, dat ze in Amerika er precies zóó een had
den, alleen tien keer zoo groot. Eindelijk kwamen ze
bij de Amstelbrug.
„Wat voor een brug ls dat?" vroeg de Amerikaan.
„Wel sapperloot!" riep de Amsterdammer uit, „Mijn
kleine jongen heeft met zijn meccaino-doos gespeeld en
nou heeft ie zijn brug niet opgeruimd!"
Het laatste woord.
„Vader, kan lk in een woordenboek elk woord vin
den?"
„Nee, zeker niet, Jongen, lederen dag komen er nieu
we woorden bij."
„Waar zou ik dan het laatste woord kunnen vinden?"
.Jk vrees, dat je moeder dat altijd heeft"
Wat een „harde!"
Stem (in het duister): „Mag ik je een zoen geven?"
Geen antwoord.
Stem: ,Zou je boos worden, als ik je een zoen gaf?"
Antwoord: „Lieve deugd! Moet ik je soms ook nog be
loven, dat ik niet zal bijten?!"
Bijbel-uitleg.
Twee boeren kwamen uit de preek, die gegaan h»*
over den val van den eersten mensoh.'
„Wel Thomas, wat zeg jjj van de „preek?"
„Och", zei Thomas, „de preek was zeer mooi. maar ik
dacht soo wat een verschil tusschen de wereld van toen
•n van thans. Ik had mij niet zoo'n strop om den hals
gehaald voor zoo'n paar simpele appels."
Dokter kon hem best volgen.
De zeer moderne artist, met het zeer lange haar, en
het zeer wereldverachtende gezicht verwaardigde zich
een uiteenzetting te geven van de principes der mo
derne schild erakunst aan een dokter: „Waar wij naar
streven is, de eliminatie van alle non-essentieel® futili
teiten. Zender de essentieels eenheden te vernietigen,
wenschen wy ons los te rukken van de oudé materlee!»
theorieën. Wij zien alle kunst &la een uiting van het
universum, en de spiritueele hm, volgt U mij?"
„Of ik U volg?", riep de dakter uit „man, tk ben Je
stukken vóór! Ik ben vroeger dokter Ln een krankzin
nigengesticht geweest!"
Of de kennismaking toen nog doorge
gaan is....
Ze waren slechts oppervlakkige kennissen, die
elkaar maar een enkele keer hadden gesproken. Nu
kwamen ze elkaar in het park tegen, en maakten
even een praatje. Plotseling zag één van hen twee
vrouwen aankomen, en hij zei O, daar komt mijn
vrouw aan, met een rare stoethaspel die ze zeker
ergens heeft opgeduikeld!
Nou! riep de andere man uit, Daar komt de mij
ne ook aan met een opgedirkte kale madam!
Dat was wat anders.
Ik hoor, dat Herreman eindelijk ergens voor drie
Jaar vast komt!
Ga weg!? Wie zegt dat?
De rech ter-commissaris!
GEZOCHT DOOR DE POUTIE.
(Der Götz.)
Prachtige uitvinding die radio Ik ben dus on-
giTêer 20 ja*r, heb een baard, een houten been en
een aristocratisch uiterlijk. Ze zullen me nooit vinden!
