Alumni Nieiws-
Na den opmarsch naar Rome.
Uit een Balkan-staat.
Tfi|(
Geestelijk
Leven.
Zaterdag 27 April 1929.
72ste Jaargang No. 8449
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN &Co., Schagen.
Eerste Blad.
KI MG pepermunt I
I blijft U de aangename, I
krachtige amaak in her.
I lnnerlngj®
Plaatselijk Nieuws.
SCHAGER
||t blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder-
lag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
intiën nog. zooveel mogelijk in het eerstuitlcomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEP. No. 20.
Prijs per 3 maanden fl.65. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere 'regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
dit nummer bestaat uit zes bladen.
OVER DE ONTWIKKELING VAN HET FASCISME
X DE EERSTE TIEN JAREN VAN ZIJN BESTAAN.
(Van onze Romeinsche briefschrijfster).
n. i)
„Met het optreden van Mussol lni na den opmarsch
utf Rome, heeft het jonge Italië zich opgericht, het
hwft de oude goden omvergeworpen, de verouderde
witten afgeschaft, de verouderde theorieën en syste
rn over boord gegooid; het heeft alle nutteloos en om*
liegen gepraat gestaakt en de rookpluimen van spe-
ulatleve hersenschimmen verdreven", aldus 3>e Vrlea
e Hleekellngen ln zijn studie over het fascisme en zijn
esultaten. Een uitgeputte politiek is vervangen ge-
forden door een die tintelt van energie en enthousiasme.
Ie staat, die in drijfzand wegzakte, heeft een nieuwen,
echten en sterken grondslag gevonden.
In dit nieuwe Italië, kon het liberalisme, zonder grond-
ag in het volk en al de jaren aan het einde van zijn
rachten, geen opgeld meer doen. Hij had zijn weinig
ympathiek bestaan geëindigd bij de komst van het
iscisme. Mussolini had dan ook, toen hij aan de macht
wam, geen strijd mieer te voeren tegen de liberale par-
als zoodanig. Maar de liberale geest, de geest van
rijd enk er ij en atheïsme, had zich verschanst in de wel-
tphrinde schuilhoeken der magonnieke loges en zou
oortgaan. zijn verwoestingen tegen het godsdienstige
iven aan te richten. Wfent we moeten niet vergeten,
at de vrijmetselaars in Italië een geheel ander doel
oh stellen dan in Nederland; daar trachten zij goed te
oen en o.a. door filantropische instellingen te schep
en of te ondersteunen, maar hier zijn de magona er op
{gericht, alle religieuse leven te ondergraven en de
erk zooveel mogelijk te benadeelen. Hier vormde zij
en geweldige en gevreesde macht ln den staat; wie geen
rljmetselaar was, kwam maatschappelijk niet vooruit,
oen, de groote kunsttentoonstelling in 1911 ln Rome
eopend werd, zette men het werk van Inzenders die niet
de gevreesde bent behoorde eenvoudig aan den kant,
iet werd niet geplaatst, hoewel het door de jury, die
it voorname buitenlandsche artisten samengesteld was,
rtrd goedgekeurd. De bekende Servische beeldhouwer
Hwtrovitch was over deze tirannie der miagons zóó
imwaardigd, dat hij zijn ontslag uit de jury nam.
tajelijke feitenj, die wij persoonlijk constateerden, om-
zij voorvielen op een ons zeer bekend terrein, wa-
en overtuigende bewijzen voor het ongehoorde despo
tisme, waarmede de hoofden van het Groot Oosten (de
RHdent van deze kunst-tentoonstelling was ook voor-
Itter van de loge) hier gewend waren op te treden.
zoo al a in het bestuur van deze Internationale ex-
•osltie, zoo had de vrijmetselarij haar sujetten ln alle
ikken van de staats-administratle ingeschoven. Zij
oopte na den opmarsch naar Rome, Mussolini op hun
wid te krijgen en publiceerden zelfs een manifest teT
egroeting van de fascisten, maar Mussolini liep er niet
Zijn politiek had ten doel: de gezondmaking van t
'tlonale leven, hij was er zich volkomen van bewust,
it de strijd tegen de vrijmetselarij onvermijdelijk was,
den ouden liberalen staat w«ti den rand van den
ifrond gebracht had en hij vreesde niet het getal
faer vijanden te vermeerderen door zoo ondubbelzin-
1 mogelijk aan de vrijmetselarij den oorlog te verklaren
aan de fascisten het lidmaatschap der magonnieke
«es te verbieden, terwijl door de wet van Nov. '25 het
*taan der loges in Italië onmogelijk wordt gemaakt
hr door deze wet Alle vereenigingen, stichtingen enz.
&A statuten aan de regeering moeten overleggen.
ffelk een knevelen van de vrijheid!" roepen de Hol-
Klers, niet bedenkend dat de vrijheid in Italië tot
'slagen anarchie leidde en gebruikt werd tot het voe-
to van een anti-religieuse propaganda die Italië on
tbaar den weg naar Sovjet-Rusland zou opgestuwd
fcben.
Maar ook het socialisme, klaasehaat en strijd zaaiende,
18 er op aangewezen in het treurige na-den-oorlog- tijd-
lrk, den' grootsten invloed uit te oefenen op het lot
18 Italië, een invloed, die niet anders dan noodlottig
zijn, daar het de grondslagen van het gemeen-
tapsleven zou vernietigen. De arbeider keerde zeer
'tgoocheld na den oorlog in de maatschappij terug.
Mat getal actieve leden der socialistische partij steeg
42 duizend ln 1914 tot meer dan een millioen in 19!
Met socialisme zou meester van het tereln zijn gewor-
als niet één, die vroeger tot de arbeiderspartij
^oorde, zich rekenschap had gegeven van de onmete-
8 ramp die een overwinning der socialistische ideeën
l0r zijn vaderland zou beteekenen. Men heeft aan
Ussolinl verweten, dat hij de belangen der arbeiders
het oog had verloren, maar de leider der fascisten
bleef zijn ideaal trouw. Hij veranderde alleen maar van
meening ten opzichte van de middelen om het te ver
wezenlijken toen hij tot inzicht kwam, dat het socialis
me ongeschikt is het geluk van een volk of zelfs maar
van een klasse te verzekeren. Met Mussol ini's voor
naamste werk: de wet op het syndikallsme, heeft hij
aangetoond hoezeer het fascisme de belangen der ar
beiders ter harte neemt.
Het ideaal van het fascisme is niet de overheersching
van een enkele klasse maar de natie sterk te maken
door haar gemeens chappelijken en eendrachtigen ar
beid. Daarom is haar symbool: een sterk aaneenge-
snoorden bundel; deze moet ons spreken van de soli
dariteit der klassen en niet van ouderlingen) strijd, ver
dachtmaking en haat.
De vereeniging „Depolavoro" (Na den arbeid) werd
al in '19 opgericht door particulier intiatlef, zij beoogde
den werkman geestelijk te ontwikkelen en zijn vrijen tijd
goed te laten besteden; dergelijke vereenigingen wer
den bij ons reeds lang vóór '19 opgericht, zeker! maar
het fascisme maakt van „Depolavoro" een staatsinstel
ling. De staat organiseert nu zoowel de sportgezelschap-
pen en wedstrijden als het oprichten van tooneel-gezel-
schappen, want zoowel de mannelijke als de vrouwelijke
arbeiders toornen een groote liefde voor dit soort tijdr
verdrijf. Hij zorgt ook voor zwembassins en| gymnastiek
lokalen over heel Italië; hij schenkt zijn aandacht aan
de meer hygiënische inrichting der fabrieken en sani
taire woninginrichting, aan den aanleg van groenten-
en bloementuintjes, aan huisvlijt en landelijke nijverheid
en in deze richting werd hier tot nog toe niets gedaan.
Door al deze verbeteringen erkent het volk dat het een
der zijnen is, die aan het hoofd der regeering staat.
Daarom heeft het vertrouwen in den Duce en het om
ringt hem met oprechte genegenheid. De tegenstanders
en vijanden van den Diktator moet men dan ook eer
der onder de intelleotueelen, onder de individualisten en
vrijdenkers zoeken, die geen vrijheid van handelen en
praten meer hebben, dan onder de arbeiders wier be
langen de voortdurend© zorg van Mussolini 1&
E. F.
schoone Ziska heeft reeds lang den moolen, krachtlgen
Frank lief, doch deze, een lichtzinnige, hoewel overi
gens zeer sympathieke Jongen, is zich deze groote liefde
niet bewust en flirt met alle knappe vrouwtjes van het
circus. Armand ie een geheel ander type en met zijn
kalme, rustige natuur draagt hij Ziska een warme, op
rechte liefde toe. Op den dag van de vijftigste opvoe
ring van het nummer kan hij zich niet langer inhouden
en verklaart hij in gloeiende bewoordingen Ziska zijn
liefde. Doch Ziska heeft voor Armand slechts medelij
den, hoogstens vriendschappelijke toegenegenheid.
Als Atto, Ziska en Armand dien avond naar het ju
bileumfeest gaan In de cirousbar is Frank daar niet
deze heeft een afspraak zij probeeren Armand tot
andere gedachten te brengen, waarbij Atto de waar
schuwing voegt, dat reeds zoo menig circusnummer door
een ongelukkige liefde uit elkaar moest gaan en daarna
te gronde ging.
Armand kan echter niet leven zonder Ziska en den
volgenden avond stort hij zich tijdens hun nummer uit
den nok van het circus aldus een gruwelijken dood vin
dend.
Eenige maanden later treffen wij onze drie overgeble
ven vrienden aan in een klein reizend circus in een
provinciestadje. Na den dood van Armand is de troep
ontbonden, hoewel de drie menschen bij elkaar geble
ven zijn, ieder met een eigen nummer.
De eigenaresse van het circus, madame Saltarelli, een
nog knappe vrouw van middelbaren leeftijd, wordt ver
liefd op Frank en probeert de drie vrienden van elkaar
te schelden. Ziska heeft kennis gemaakt met een zeke
ren dokter Magirus, een mysterleusen man ,die haar
zijn uitvinding toont, een radio-mechanische mensch.
Ook Magirus krijgt het jonge meisje lief en constru
eert voor haar een pop, die als vierde man in het cir
cus aan het luchttrapezium kan meewerken, onder be
dinging echter, dat hij de pop zal bedienen. Ziska gaat
hiermede accoord. Als echter op zekeren dag Magirus
Na het proeven van
Engros bij J. F. v. LIESHOUT en G. KUYPER,
Alkmaar.
haar zijn liefde opdringt, smeekte zij Atto en Frank
met haar en de pop te vluchten. Na veel wederwaardig
heden belandt het troepje tenslotte weer in het Circus
Royal en stralend van geluk verschijnen zij den eerzien
avond opnieuw voor het in groote getale opgekomen
publiek.
Dr. Magirus is echter ook aanwezig en als het num
mer afgeloopen is, ontmoet hij Ziska in de gangen. Het
meisje vlucht tot in den nok van het circus op een
blnnenzljdache brandgalerij. Diep onder haar ligt de
arena en achter haar nadert de woedende Magirus. In
haar angst zoekt het meisje bescherming achter de me
chanische pop, die daar hoog in de lucht hangt. Ma
girus grijpt de pop beet en wil hem naar beneden wer
pen, doch hij houdt geen rekening met de zwakke con
structie van het hekwerk en stort zelf naar omlaag. De
mechanische pop blijft hangen en zal ook in het vervolg
meewerken aan het geluk van beide geliefden Frank
en Ziska en hun ouden beschermer Atto.
1). Zie voor I het nummer van vorigen Zaterdag.
In dit nummer te beginnen, zal onze geeste
lijke medewerker „Astor", in een drietal arti
kelen het boek bespreken, dat sedert den oor
log het grootste literaire suoces is en op het
oogenblik heel het lezend publiek bezig
houdt. Dit boek is de oorlogsroman van Erich
Maria Remarque: „lm Westen nichts Neues"
of zooals de ln het Hollandsch vertaalde titel
luidt: „Van het Westelijk front geen nieuws."
Er klinkt in dit boek geen vrengde over
den vrede, slechts een klacht, de diepste, de
menschelijkste, de echtste tegen den oorlog of,
zooals de schrijver zelf zegt, het wil pogen
een beeld te geven van een generatie, die door
den oorlog vernield werd, ook als ze aan
zijn granaten wist te ontkomen.
Is het wonder, dat ook Astor door dit over
weldigende en aangrijpende werk werd aan
gegrepen en de behoefte in zich voelde op
komen om het voor zijn ultgebrelden lezers
kring van zijn „Geestelijke Levens" in de
Schager Courant te bespreken, iets wat onze
lezers zeer zeker zal boelen, steeds grootere
belangstelling als de artikelen van Asior bij
hen weten te wekken.
DE REDACTIE.
NAAR HET CONCOURS.
De gemengde zangvereeniging zal deelnemen aan het
Concours te Zandvoort. Enkele zangers en zangeressen
hebben zich daarbij aangesloten.
THEATER ROYAL.
Circusdrama's op het witte doek genieten bij het pu
bliek nog altijd een zekere voorliefde. Zij zijn doorgaans
vol spanning en sensaties en als het op deze twee eigen
schappen aankomt, dan kan de film „Acrobaten des
doods", die de week in Theater Royal draalt, er we
zen.
In het Wereld-Circus Royal treedt reeds langen tijd
en met dagelijks stijgend succes het sensatie-nummer
„De Drie Luchtduivels" op. In dichte drommen doet
deze geweldige attractie avond aan avond het reusach
tige gebouw vol stroomen.
Atto, een oud ,in eere grijs geworden 8rtist, is de lei
der van den troep, die verder nog bestaat uit drie
jonge menschen, Armand, Frank en Ziska. De beeld-
IN VROEGER TURKSCH GEBIED. HET GROOT-
SCHE HOTEL IN HET AFGELEGEN BALKAN
STADJE ONTPLOFFINGSMIDDELEN IN
DIENST DER BESCHAVING. EEN
PERSCAMPAGNE, DIE LANG
NAWERKT.
(Van onzen relzenjden correspondent)
KRAUS3WO, 20 April 1929.
Het noordelijkste punt, dat de Turken ooit met hun
spoorwegen bereikt hebben, was Mitrovitsla. Eigenlijk
bereikten ze deze plaats ook niet, want een paar kilo
meter zuidelijk van Mitrovitsa houdt de spoorweg op
en een afschuwelijke weg verbindt het stationnetje
met de stad. Noordelijk waren in dit gebied, dat tot
1912 Turksch was, geen spoorwegen, zelfs geen gewo
ne wegen in Europeeschen zin van het woord.
Door een wild gebergte gaat de eerst éhelft van den
spoorweg Skoplje—Mitrovitsa, dan komt hij in de
vlakte van Kosovo, het „Merelveld" ,waar in de 14e
eeuw de Serven door de Turken beslissend werden ver-
li slagen. Vele duizenden mannen rusten- hier, die er ster
vend wel niet van gedroomd hebben, dat dit gebied
na meer dan een half duizend jaren toch wieder Ser-
visch zou worden.
Mitrovitsa Is een overwegend Mohamiedaamsche; Turk-
sche stad met lage huizen, die, voorzoover het geen
winkels zijn, meest achter muren zijn verborgen; En
I ook de bestrating is er nog Turksch; het plaveisel vormt
er meer een hindernis dan een vergemakkelijking voor
het verkeer. Tusschen de Turksche huizen verspreid,
ziet men er echter reeds nieuwe moderne gebouwen,
i woningen van Serviërs, bureaux.
Toen ik er 's avonds half tieni aankwam, en na een
kleinen marsch vanaf het station de schaars verlichte
stad door wandelde, had ik heel weinig vertrouwen
er een eenigszins bewoonbaar hotel te zullen vinden.
Ik had. me al vertrouwd gemaakt met het denkbeeld,
den nacht te moetenl doorbrengen met zeven, acht mlan
ln een vuile kamer vol ongedierte, toen ik plotseling
muziek hoorde, een moderne operettemélodie. Ik ging
er op af en vond een groot, nieuw, modern hotel, dat
zelfs in een groote Nederlandsche stad geen slecht
figuur zou maken. Beneden was eeni ruime cafézaal,
daarachter een bioscoop-zaal, waar de menschen, o.a.
vele officieren met hunne dames, genoegelijk om tafel
tjes zaten, toekeken naar de levende beelden en aten
en dronken.
De toegang tot het eigenlijke hotel werd gevormd
door een keurig gemeubileerde hall; de kamers lieten
niets te wenschen over. De trappen waren belegd met
dikke loopers en overal waren versleringen miet bloe
men en palmen; Dit hotel bestaat nog geen jaar en is
opgericht door drie Joego-Slaven, die jarenlang in
Amerika werkten en het daar verdiende geld hebben
aangewend om dit hotel te doen bouwen. Over de
flnancieele resultaten zijn de oprichters, die allen ook
uitstekend Engelsch spreken, zeer tevreden.
Van het oude Turksche Mitrovitsa naar het noorden
bestaat nog geen spoorweg, doch hij wordt aangelegd
en voorloopig is er alvast een post-autobusdienst, wat
reeds heel veel is. Om dien dienst mogelijk te maken,
moest de bestaande weg uit Turkschen tijd aanzien
lijk worden verbeterd, waaraan men nog bezig is. Deze
post-autobus voert naar Rasjka en Novipazar. Te
Rasjka is een particuliere autobusdienist, die genoemde
plaats verbindt miet het stationnetje Kraljewo aan den
naar de kust voerenden spoorweg, die o.a. over Sera-
je wo gaat.
De reis per postauto van Mitrovitsa naar Rasjka is
hoogst interessant. De chauffeur, die den wagen
voert, moet ijzeraterke zenuwen hebben en gewoon
zijn aan het bergland. De weg volgt vrijwel doorloo
pend de wilde, snel stroomende Ibar, maar deze on
bevaarbare rivier heeft in het rotsachtige gebergte
alleen' haar eigen smalle bedding geslepen. De auto
ga-it stijgend en dalend over de rotsen. Honderden
meters is men soms boven de rivier op een smallen
v.-eg vol kuilen en gateni zonder dat er nog zooiets
als een borstwering is gemaakt Enkele centimeter»
van den afgrond draaien soms de wielen. Een deel
van den weg is echter al verbreed en verbeterd; nieuwe
betonbruggenl over zijriviertjes van de Ibar zijn reeds
gereed en aan den weg zelf wordt nog steeds gearbeid.
Telkens ziet men tijdelijke barakkendorpen: daar wonen
de werklieden en de ingenieurs, die manmoedig strijden
tegeni de gevaren en den weerstand der bergen. Op
verschillende plaatsen wordt de weg verbreed door
enorme steenstortingen; waar dit door de diepte van
den afgrond niet mogelijk is, laat men de rotsen sprin
gen om ruimte te verkrijgen.
Aan de overzijde der rivier rijn ook telkens barak-
kenjdorpen: daar wonen de arbeiders en ingenieurs, die
werken aan den nieuwlen spoorweg. Tunnels woiden
geboord, bruggen geslagen ,de baan wordt waar dit
noodig is versterkt, en, evenals de automoblelweg op
verschillende plaatsen met hooge granietmuren;' be
schermd tegen bergstortingen. Zoo klein schijnen de
menschen tegenover de machtige bergen* die hier en
daar tot tweeduizend meter stijgen, dat men begint
te twijfelen of deze arbeid wel ooit gelukken zaL Dan
ziet en hoort men echter geweldige ontploffingen; de
explosieve stoffen, die in den oorlog dood en verderf
verspreidden, zijn hier in dienlst gesteld van vooruit
gang der beschaving. Rotswanden ziet men springen
enorme steenmassa's neerstorten en langzaam maar
zeker Wordt de weg gebaand, die ook hier meer wét-
Vaart en beschaving zal brengen.
Onder de arbeiders zijn vele Arnauten (Albaneezen),
die dezen strijd der kleine mpnwhpn tegen de groote
bergen medemaken en tevens met verwondering ga
deslaan. Turksche arbeiders zijn hier niet bezig. De
Turk heeft een onoverwinlijken afkeer van geregel-
den arbeid. Schoenpoetser wil hij wel zijn, ook last
drager, want van deze soort zijn er in elke Turksche
.stad steeds veel te veel, zoodat ze geen gevaar loopen
zich dood te werken; Hebben ze een paar dinar ver
diend, dan zetten ze zich in een „kafana" (koffiehuis)
en drinken rustig hun zwarte koffie, wat de rijke
Turken 'van den ochtend tot den avond doen.
's Middags was ik per post-automobiel van Mitro
vitsa vertrokken! en over den afstand tot Rajska, 70
kilometer, deden we drie-en-een-half uur, daar nu en
dan met een snelheid van hoogstens zes kilometer kon
worden gereden op den nog niet voltooiden weg. Te
Rasjka, eeni lclein stadje niet ver van Novipasar, moest
ik overnachten, om den volgenden morgen vroeg ver
der te gaan naar Kraljewo, een afstand van 80 Kilo
meter. De autobusdienst is hier in handen van een
privaat-ondernemer, een Russisch emigrant, oud-offi
cier, die ook in het leger van generaal Wrongel dienf-
de. Zonder een cent op zak is hij een kleine tien jaar
geleden naar Joego-Slavië gekomen. Als zeer rijk man
had hij zich vroeger veel met automobiel-export bezig
gehouden en ln Joego-Slavië werd hij chauffeur. Lang
zaam werkte hij er zich bovenop en nu heeft hij, te
zamen met een compagnon, een onderneming met 21
automobielen en 25 nuan personeel, allen Russen, de
meesten oud-offlderen. Hij is niet de eenige Russische
emigrant, die zich met energie en ondernemingsgeest
weder een goede plaats in de wereld heeft veroverd en
over deze emigranten) zou iets te schrijven zijn, dat leer
zaam zou kunnen wezen, ook voor hun Russische tegen
standers, als deze tenminste willen leeren.
Vanaf Rasjka, dat tot 1912 een Servische grens
plaats tegen Turkije was, is men; op oud-Servisch ge
bied. Hier zijn de wegen breeder en beter dan op het
vroeger Turksche gebied, maar aan de eischen van
het moderne verkeer voldoen ze toch zeker ook niet
en ook hier klinken in het gebegte telkens de ont
ploffingen van mijnen* die rotswanden doen springen.
Het is alsof Joego-Slavië haast heeft zich geheel aan
te passen aan het moderne Europa. Koortsachtig ar
beidt het en wel onder zeer ongunstige omstandighe
den. De kosten moeten worden bestreden uit de ge
wone inkomsten, daar Joego-Slavië nog steeds geen
grooto buitenlandsche leening heeft kunnen sluiten:
een langdurige perscampagne der Oostenrijkers, die
reeds tientallen jaren vóór den grooten oorlog begon
nen is, doet nog haar nawerking gelden.
J. K. BREDERODE.