KGEflENHUIS ROGGEVEEH-TUTTAS,
Openlucht-meeting f=
Bloem-, Tuin- en
De Millioenenkwesie der
Zuiderzee-drooglegging.
Dr.I.H.J.VOS Lijst 31
y
CH.tl. m. «CtlMALZ
Bespuit vooral tijdig
HUWELIJK.
NIEUWSTE ZOMER-
m VILTHOEDJES n
Barbierszaak,
■rooier
Huishoudster,
NED. HERV. KERK
JULIANADORP.
Groote
naaM-m JOKCiEifgëüEEDimi Goede en Goedkoope Optiek.
te WINKEL,
op Zondag 23 Juni,
£>e beste in alles!
JO DE HAAS
TINUS WESSELS
Koopt Uw
D. HARTLAND,
Schagen.
Fa. Gebr. ROTGANS - Hoogzijde E 16
Heeren Mode=Artikelen, Over=
hemden, Hoeden en Petten.
Normaal-Pappoeder
en alle soorten KUNSTMESTSTOFFEN
SI G. I. KROL 8 Co's
voorheen Fa. Joh. F. Morra
Alkmaar.
10.000 taaie roode
Koolplanten,
ongeveer 20.000 Deensche
Witte Koolplanten.
Hijschblokken
en Touwwerk,
D. DE GRAAF,
Koolplanten,
40000 Deensche
witte Koolplanten,
4 H.A. Weiland
Koolplanten,
DAMES!
Boekhandelv.h.
Trapman Co.
Orerschnjding van de raming der kosten.
EEN UITEENZETTING VAN DEN MINISTER.
„Geen vrees, dat het grooische werk voor ons land
een gevaar zal worden, wat de financiën betreft,
en op een ramp zon kannen uitloopen".
Verschenen is de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer betreffende de wetsontwerpen tot:
le. wijziging van de begrooting van inkomsten
en uitgaven van het Zuiderzeefonds voor het dienst
jaar 1928;
2e. verhooging van het IXde hoofdstuk der Staats
begrooting voor het dienstjaar 1928;
3e. vaststelling van de begrooting der inkomsten
en uitgaven van het Zuiderzeefonds voor het dienst
jaar 1929;
4e. wijziging van het IXde hoofdstuk dér Rijksbe-
grooting voor het dienstjaar 1929.
Daaraan wordt ontleend dat ook de minister van
.Waterstaat aanvankelijk onaangenaam is getroffen
geworden door de nader verstrekte gegevens, waar
uit bleek, dat aanzienlijk grooter bedragen met de
uitvoering van de werken zouden gemoeid zijn dan
vroeger waren becijferd. Echter had hij gehoopt, dat
na de uitvoerige uiteenzettingen, die hij zoowel
schriftelijk als mondeling aan de Tweede Kamer der
Staten-Generaal heeft verstrekt, in hoofdzaak duide
lijk zou zijn geworden, waaraan de verhooging der
ramingen is te wijten en waarom destijds niet was
te voorzien, dat deze verhoogingen zich "zouden
voordoen in de mate, welke thans is becijferd.
Vast staat, dat, toen in 1924 de ramingen werden
opgemaakt, men slechts rekening kon houden met
de gegevens, waarover men toenmaals beschikte.
Dat betrekkelijk spoedig zich belangrijke finan-
cieele afwijkingen zouden voordoen, moet worden
toegeschreven aan de omstandigheid, dat men zich
geen voldoende voorstelling gevormd heeft, noch
ook zich heeft kunnen vormen, van de schaal, waar
mede dit waterstaatswerk behoort te worden geme
ten, en die, althans wat de dijkwerken betreft, be-
paladelijk is overschat.
Sedert 1924 zijn verschillende prijzen belangrijk
verhoogd en wel in de eerste plaats die van bag-
gerwerken, welke eene stijging van ongeveer 50 pet.
ondergingen.
Ook de arbeidsloonen zijn op de werken omhoog
gegaan.
Van de verschillende materialen, die voor gebruik
in aanmerking komen, is de prijs gestegen; die van
cement tengevolge van syndicaatvorming, met 80
pet., waardoor de prijs, van beton, welk materiaal
bij de kunstwerken de voornaamste plaats inneemt,
met ongeveer 25 pet. is gestegen. Ook de prijzen van
enkele andere materialen zijn, zij het in mindere
mate, omhoog gegaan; wel is waar staat hiertegen
over, dat de kolenprijs is gedaald, doch bij de kust-
werken heeft'dit weinig invloed.
Er is nagegaan, welken invloed de verhooging
van het prijsniveau gehad kan hebben op de in 1924
opgemaakte begrootingen van de afsluiting en de
droogmaking van de Wieringermeer.
Wat de afsluiting betreft, zou het bedrag van 90
rnillioen, geraamd naar de prijzen van 1924, thans 23
millioen meer bedragen. Bovendien zijn sedert 1924
nog eenige hoogere eischen aan de werken gesteld,
waardoor de. kosten met rond 5 millioen zijn ver
hoogd.
Hadden al deze omstandigheden gegolden in 1924,
dan zou de begrooting voor de afsluiting gesloten
hebben op 118 millioen, terwijl hiervoor bij de thans
geldende prijzen op eene uitgave van 128 millioen of
8Ï4 millioen meer zou moeten worden gerekend en
zulks niettegenstaand de ervaring tot nu toe heeft
geleerd, dat de opgemaakte ontwerpen goed zijn,
door voortgezette studie^zelfs nog enkele vereenvou
digingen mogelijk bleken en de voortgang der wer
ken zeer bevredigend genoemd mag worden.
Bij een werk van kortoren duur als de dijk van
den N. W. polder tusschen Wieringen en Medemblik
is de invloed van de zoo ongunstige beginjaren in
hoogere mate merkbaar, met als gevolg, dat de ra
ming van 1924 daarbij dan ook het sterkst wordt
overschreden. De bedijking van de Wieringermeer
is in 1924 geraamd op 10.5 millioen, welk bedrag bij
den tegenwoordigen stand der prijzen op 15 millioen
zou zijn gesteld, terwijl hiervoor thans rond 24 mil
lioen noodig wordt geacht, of 9 millioen meer.
Van de totale overschrijding van de begrooting
van de Wieringerzneer van 23 millioen, komt blij
kens het vorenvermelde, 13,5 millioen ten laste van
de bedijking, terwijl in verband met aanwijzingen
van den Zuiderzeeraad, de kosten van sommige
werken nog eenigszins zijn opgevoerd, zoodat van de
overschrijding rond 9 millioen drukt op de 26.5 mil
lioen geraamde overige werken van den polder,
eene overschrijding dus met 34 pet.
De voorgaande beschouwingen resumeerende, kan
gezegd, dat de hoogere uitgaven dan in 1924 zijn
geraamd, in het algemeen verband houden met de
prijsstijgingen, in het bijzonder met die van bagger-
werken en dat verder een tegenvaller is ondervon
den bij de kosten van de uitvoering van het grond
werk voor de dijken.
De minister becijfert de gezamenlijke uitgaaf voor
de drooglegging op 495 millioen gulden, welk be
drag nog 15 millioen blijft beneden de geraamde
waarde ad 510 millioen gulden van de droogge
maakte gronden.
Bij de onderstelling zou dan alleen nog voorzien
moeten worden in de betaling van rente der gelden,
N welke voor elk der drie nog droog te maken pol
ders moeten worden besteed tot op het oogenblik,
waarop de gronden van dezen polder hunne nor
male cultuurwaarde zullen hebben verkregen.
Ten einde een denkbeeld te verkrijgen van den fi-
nancieelen last, welken deze rentebetaling zou
kunnen medebrengen, is in de eerste plaats globaal
berekend hoe hoog de rentelast, bij een rentevoet van
4 pet., gerekend met rente op rente, zou zijn op het
oogenblik, ,dat de laatste gronden hunne normale
cultuurwaarde zullen hebben bereikt," op welk oogen
blik, vallende 27 jaar nadat zal worden aangevan
gen met de drie nog te maken polders, het geheele
werk dus als geëindigd kan worden beschouwd. De
som van deze renteposten bedraagt rond 233 mil
lioen gulden.
Indien nu zou worden besloten dit renteverlies in
den vorm van eene over een aantal jaren te ver-
deelen bijdrage ten laste van de gewone Staatsbe-
grooting, dan kan dus thans de grootte van die an-
nuiteit worden vastgesteld, ivanneer eene onderstel
ling is gedaan omtrent het tijdstip waarop de eerste
annuiteit zal worden verstrekt. Na het gereedkomen
van de afsluiting zal jaarlijks een bedrag van 8
millioen gulden op de gewone Staatsbegrooting wor-
den gebracht tot dekking van het tekort op den N.
VV. polder, zoodat dit tekort dan binnen 5 jaren af
geschreven zal kunnen zijn. Daarna zou dan begon
nen kunnen worden met de dekking van het tekort
op de overige polders. Wanneer nu met deze pol
ders aangevangen zou worden direct na het gereed
komen van de afsluiting, op welk tijdstip ook de
N. W. polder geacht kan worden gereed te zijn, dan
zouden dus nog 22 jaren beschikbaar zijn voor dek
king van den rentelast van 236 millioen gulden van
de drie overige polders.
Tot dekking van dezen rentelast zou dan jaarlijks
een bedrag van rond 6.5 millioen gulden noodig zijn,
dit is, -naar de minister meent, nog geen ondraaglij-
ken last voor ons land; men behoeft dus niet te
voorzien, dat het grootsche werk van de verdere
drooglegging der Zuiderzee voor ons land een ge
vaar zal worden, wat de financiën betreft, en op
eene ramp zou kunnen uitloopen.
Gefortuneerde jonge dame, leeftijd 25 jaar, fris-
sche verschijning, niet in de gelegenheid met
Heeren in aanraking te komen, zoekt langs dezen
weg kennismaking met beschaafd Heer. (Fortuin
niet noodzakelijk.)
Vereischten: autorijden,paardrijden, goed ten
nissen, keurig dansen, luchtaspiraties bezitten en
...Gomarus-sigaren roolteiu Discretie verzocht en
verzekerd.
De heksenwaag te Oudewater.
WAAR NIEMAND TE LICHT BEVONDEN
WERD.
En dus aan galg of brandstapel ontkwam.
De 21sten Juni a.s. zal het 200 jaar geleden zijn, dat
de Stadswaag te Oudewater in Zuid-Holland dienst
heeft gedaan voor het wegen van „heksen". Op initiatief
van den burgemeester aldaar, heeft zich nu, naar de
corr. van de Msb. te Oudewater meldt, een Comité ge
vormd, dat op dien datum in het oude waaggebouw een
kleine tentoonstelling organiseert, betrekking hebbend
op de geschiedenis van Oudewater in het algemeen en op
die van de heksenwaag in het bijzonder.
Voorts zal door dr. A. C. A. Hoffman uit Gouda des
avonds in de Doelenzaal voor genoodigden en belang
stellenden een lezing worden gehouden betreffende het
heksenwezen In ons land. Jammer dat over den oor
sprong van de heksenwaag niets met zekerheid kan
gezegd worden. Toen in 1575 door de Spanjaarden met
bijna de geheele stad ook het stadhuis is verbrand, zul
len de documenten, die hieromtrent opheldering konden
verschaffen, wel teloor zijn gegaan. De heer van Kin
schot, oud-burgemeester dezer stad, die haar geschie
denis uitvoerig heeft beschreven (uitgegeven in 1747 bij
den stadsdrukker Reinier Boitet te Delft) weet omtrent
haar oorsprong niet anders te vermelden, dan ook reed®
beschreven was in een in 1657 verschenen boekje
„Waerborg" om geen Quaed Hals-Gerecht te doen in
de daarin opgenomen „Voorrede van het wegen der
toovennaars tot Oudewater". De Stadsbode, tevens bar
bier en ambtshalve belast met het verleenen van hulp,
wanneer manspersonen moesten gewogen worden (bij
vrouwspersonen moest de stadsvroedvrouw optreden)
•vertelt aan den fechrijver van laatstgenoemd boekje, dat
er omtrent den oorsprong „tweederley gevolgen was,
beyde daarin overeenkomende, dat Keyzer Karei de V,
Heere van den Lande zijnde, Oudewater met dat voor
recht hadde beschonken: 't welk daardoor scheen ver
sterkt te worden, dat het niet alleen binnen deze Pro
vinciën kracht hadde, maar zelf ook verre daebuyten,
als in het stift unster, Paderborn, Coln, etc. „Dit laatste
blijkt wel juist te zijn, want op 24 Februari 1644 werd
gewogen Maria Konings, uit Konings in Zurlh ia t
Kerspel van Boekholdt (thans Bocholt) in het gebied
van Munster.
Omtrent het eerste „gevoelen" vertelt de stadsbode
en barbier, dat Keizer Karei, die op reis was door Hol
land, binnen het dorp Polsbroek kwam, waar een per
soon van tooverij beschuldigd, zou worden verbrand;
doch dat men om den Keizer te eeren het proces op
nieuw heeft aangevangen, waarbij de Keizer zou heb
ben bemerkt, dat er eenig bedrog school bij het wegen
en daarom gelastte, dat niet meer aldaar doch te Oude
water zou moeten worden gewogen „als daer troysche
wicht wordt gebruykt". Omtrent het tweede zegt hij:
„Dat sijne Keyserlijke Majesteyt binnen ofte omtrent
Oudewater komende en verstaen hebbende, dat aldaer
niemand ooyt om het stuk van Tooverye was gebrant,
nochte yemant van Oudewater elders daerom was go-
doodt, "daeruyt gelegentheydt heeft genomen, om dio
Stadt met deze privilegie te begiftigen.
Moge nu al omtrent den oorsprong geen zekerheid
bestaan, dit staat vast, dat in den loop der jaren tal
van personen wegens beschuldiging van hekserij zich
hebben laten wegen. De namen dezer personen staan
aangeteekend in de registers van de judiciele* en da-
gelijksche akten der stad. Hoe het wegen toeging, blijkt
heel duidelijk uit de telkens opgemaakte akten. Door
burgemeester, en schepenen werd het gewicht der
slachtoffers in verband ipet de „naturelijke proportiën
des lichaems" geschat waarop de weging door den
beëedigden „bedienaer van de wage" volgde. Bleek het
werkelijk gewicht niet beneden het geschatte te blijven
en tot eere van burgemeester en Schepenen moet
gezegd, dat dit nimmer het geval is geweest, dan was
het slachtoffer vrij en kreeg het daarvan een certificaat
voorzien van het stadszegel en de handteekenlngen
vaij de noodige autoriteiten, wat dit voor hen beteo-
kende, weet ieder, die maar eenigszins bekend is met
de heksenprocessen uit vroeger eeuwen.
Niet weinigen moesten een beschuldiging met hun lo
ven en verbeurdverklaring van goederen boeten. Eea
voorspraak beteekende behoud van leven en bezit.
Hiermede is in het kort het een en ander over do
bekende heksenwaag te Oudewater medegedeeld, en
naar men in het middeleeuwsche stedeke verwacht, zal
er den 21sten Juni groote belangstelling bestaan voor
hun waag, die in het heksenwezen zoo'n belangrijko
plaats heeft ingenomen en het feit, dat ménig beschul
digde aan haar zijn leven heeft te danken.
Advertentiën.
ZONDAG 23 JUNI,
'b Morgens 10>£ uur Ds. DAMSTE.
Feestelijke herdenking 10-jarig be
staan der Zondagsschool onder lei
ding van Mej. G. TIEL e.a. De
kinderen zullen gezamenlijk zin
gen.
Nam. 2K uur: Openbare les der
Zondagsschool, voor ieder vrij toe
gankelijk.
Komt allen! Extra collecte.
Verheffing van het peil van het onder
wijs op d' openbare school
Is steeds geweest en zal steeds zijn
het liberaal parool.
Namens bet Bestuur der Centrale Kiesveréeniging,
D. DE BOER Dz.
VOOR DE KERMIS ONTVINGEN WIJ
EEN ZENDING VAN DE
ZIET DE ETALAGE
Beleefd aanbevelend,
LAAN SCHAGEN.
lij sjoldoelméép
en koot mindep
bij R. LAAN.
Aanvang 2.30 uur n.t.
Sprekers:
Onderwerp:
„Anarchisten en de Oorlog".
Wetenschap in dienst der misdaad.
Opgeluisterd door muziek,
f Entrée naar verkiezing.
bU
Wegens verandering ter overna
me aangeboden een goedbeklante
op een wedvarend dorp in N.-H.
Het nieuwe daarvoor ingerichte
huis, kan desgewenscht gehuurd
worden, terwijl dan de som, voor de
overname gevraagd, in gedeelten,
met de huur kan \yorden voldaan.
Brieven onder letter BB. Bur, van
dit blad.
BRILLEN.
LEESGLAZEN
TOONEELKIJKERS.
VELDKIJKERS.
PRISMAKIJKERS.
FOTOTOESTELLEN.
Goed en goedkoop bij de
Gediplomeerd Opticien.
Alle Foto-benoodigdheden - Rolfilms - Afdrukpapier -
Geelfilters - Tijdmeters - Ontwikkelaar - Fixeerzout, enz.
Afdruk- en Ontwikkelinginrichting.
Qonfeetie en Nanufaetusen
Sjeleb. lö SCgflASEH &ékT. 10
Benevens groot assortiment
uw aardappelen met
en gebruik daarvoor de door ons geïmporteerde Sproei-
machine merk „VERMOREL."voor dit doel de beste
Verder voorradig; Kopervitriool, Stuifkaik, Kiuitkalk, Sodex,
„POTA"
Erwten-Ruiters, Boonenstokken, Bamboestokken, Palen
in diverse maten.
Depot voor Landbouwzout en Liksteenen (Asse) en „ruwe".
Aanbevelend,
TE KOOP:
bij J. BORST, Waarland.
J. A. BAKKER, Wieringerwaard.
TE KOOP:
Nieuw en tweedehands.
Complete Hijschmasten voor den
hooibouw
te koop of te huur.
Aanbevelend,
Timmerman,
Korte Vliet, KOE GRAS.
TE KOOP:
Deensche witte
bij D. de GEUS, Stroet, St. Maar
ten. (Niet op Zondag.)
TE KOOP:
bij Jb. STRIJBIS, Harenkarspel.
^.Te koop gevraagd:
(beste zandgrond),
met woonhuis aan weg en vaar
water gelegen. Br m. uitv. inl.
onder No. 1808 aan NAUTA'S
boekhandel, Velsen.
gevraagd, door F. BLAAUBOER,
Langereis, gein. O. Niedorp.
TE KOOP:
alle soorten
bij D. HARTLAND, Schagen.
Gevraagd: Een
uit den boerenstand, P.G. Leeftijd
40—50 j., bij G. JONKER, Ruigewegf,
St. Maartensbrug.
Wij hebben steeds groote voor
raad van de nieuwste
Ook voor Kinderkleeding. Pa
tronen kunt U ook bij ons bestel
len.
