f, 253.
De lange winteravonden
komen weer.
PHILIPS m
A. KEESMAN
Teruggang der Openbare School.
Loon naar Titel.
Maak ze gezellig door
een Radio-Toestel te koopen!
NIETS GAAT ER BOVEN
EEN EIGEN TOESTEL.
Standaard - Combinatie
25
LOET E 55 - SCHAGEN.
De openbare school verliest ter
rein. Cijfers die aan duidelijk
heid niets te wenschen over
laten. Zal de voorspelling van
jaren geleden uitkomen, dat op
den duur de Openbare School
een armenschool zal worden?
Wanneer we de artikelen, die in de verschillende
Schoolbladen voorkomen, lezen, en zoo af en toe een
desbetreffend bericht in de dagbladen ons onder de
oogen komt, dan zou men al bijzonder optimistisch
gestemd moeten zijn, om dan niet in te zien, dat de
Openbare School terrein verliest.
Daaraan valt niet te twijfelen, schrijft het „Hsbl."
en voorstanders van neutraal, openbaar onderwijs,
die dat nog niet zouden willen erkennen, gedragen
zich als vogels die den kop in het zand steken, om
hun vijand niet te zien.
De oorzaken liggen voor een deel in, voor een deel
buiten de school. Van de exogene factoren zijn te
noemen: de rationalistisch-materialistische idee, die
do laatste helft der 19de eeuw overneerschte en het
denkleven van zoovelen, ook van de onderwijzers
doordrong, in de jaren dat „De Dageraad'' in bloei
was en dat Büchners „Kracht en Stof" voor velen de
■basis vormde van hun wereldbeschouwing, is bijna
■weggekwijnd; het atheïsme heeft plaats gemaakt voor
agnosticisme, voor zoover het niet in positief gods
dienstige wereldbeschouwing overging.
Voorts heeft het godsdienstige deel van ons volk
gezorgd, dat het zijn confessioneele scholen kreeg,
jarenlang uit eigen beurs, daarna kwam de Groninger
motie die de vrije school in het leven riep. Daarmee
was de eerste stap gezet op den weg, die over de pa
cificatie van 1920 heen volgebouwd zou worden met
scholen van alle mogelijke kleuren, vaak sectescholen
in engeren zin, die het onderwijsbudget in verhou
ding tot de overige Rijksuitgaven in ons land tot het
duurste in de geheele wereld maken, naar een Ame-
rikaansch tijdschrift eenigen tijd geleden berekende.
Het is nu ruim vier jaar geleden, in April 1925, dat
het „Hsbl.' in een reeks van vier artikelen de vraag:
„Verloopt de openbare school?" behandel
de. Daarin kwam de schrijver tot de conclusie dat de
openbare school inderdaad iets van haar domein aan
het verliezen was en noemde als indicatie onder
meer de oprichting van neutrale bijzondere scholen.
Sindsdien is het aantal daarvan grooter geworden
en het zal, blijkens de plannen van S.D.A.P. en N.V.V.,
die in Zuid-Limburg een school voor neutraal bij
zonder onderwijs willen stichten, nog grooter worden.
Het sloopingsproces, dat de openbare school, ondanks
het oprichten van „Comités voor de Openbare school"
en ondanks de sinds eenige jaren ingevoerde Volks
schoolcollectes dreigt te gronde te richten, gaat zijn
gang en het zal dieper ingrijpen, als er niets ge
beurt. Vier jaar geleden toen we over de vraag schre
ven, gaat het „Hsbl." verder, hebben onderwijsbla
den ons dat euvel geduid: men wilde niet zien. Thans
is het zoover, dat „School en Huis" een reeks artike
len schrijft over „Versnippering", die feitelijk neer
komen op de erkenning, dat het mis gaat met de
openbare school; en dat „Het Schoolblad" van 17 Oc-
tober aankomt met de volgende cijfers, die aan duide
lijkheid niets te wenschen overlaten:
Aantal leerlingen, dat de openbare
Plaatsen. school bezocht, in procenten van het
totaal aantal leerlinigen ter plaatse.
1915 1920 1923 1926
Amsterdam 70.0 69.5 69.2 65 0
Arnhem 59.6 58.7 52.7 58.0
Breda 36.5 35.2 25.9 18.2
Enschede 60.3 61.5 60.2 56.5
's Gravenhage 60.1 5S.4 51.9 47.1
Haarlem 53.8 54.4 52.4 49.3
Heerlen 58.1 32.8 11.8 11.6
Leeuwarden 69.1 69.0 60.8 56.9
Leiden 57.2 55.9 52.1 47.3
Maastricht 110 19.2 21.1
Nijmegen 21.7 20.5 15.5 12.6
Rotterdam 68.3 67.5 64.4 59.1
Schiedam 48.6 49.1 47.4 44.9
Tilburg 6.6 4.7 4.0
Utrecht 47.3 44.8 42.8 40.6
Vlissingen 64.6 63.8 57.0 54.8
Bovendien vermeldt het blad, dat er al 150 g e-
meenten zijn, waar geen openbaar on
derwijs meer te krijgen is. (Spntieering van
ons. Red. S. C.) Dat brengt de opvatting van dr.
A. Kuyper in herinnering, dat de bijzondere school
niet, zooals toentertijd één derde, maar drie derden
van de leerlingen moet hebben. Wel mag „Het School
blad" zeggen, dat de openbare school zich in een
benarde positie bevindt en het behoeft niemand te
verwonderen, dat rechtsche bladen triomfantelijk
commentaar geven op die erkenning. De katholieke
„Volkskrant" zegt, dat de cijfers aantoonen, dat het
volksreferendum zich ten voordeele van het bijzonder
onderwijs uitspreekt en vraagt in het opschrift boven
zijn artikel „Eerbied voor de volksovertuiging".
Als het inderdaad een volksovertuiging, een volks-
referenjdum zou zijn, dan was er reden, om eerbied
te vragen. Maar zoo zien wij het niet.
Onder de uiterlijke oorzaken die tot verloop van de
openbare school meewerken en meegewerkt hebben is
in de eerste plaats te noemen het feit, dat verschillen
de besturen ook van groote gemeenten nagelaten heb
ben, tijdig bij de stadsuitbreiding rekening te hou
den met de toekomstige behoefte aan openibare scho
len. De voorstanders van confessioneel onderwijs, ge
dreven door hun beginsel, zorgden evenwel, dat er
fonkelnieuwe schoolgebouwen gereed waren, soms
zelfs op overigens nog onbebouwd terrein. Het moe
ten al felle tegenstanders van het bijzonder onder
wijs zijn, die niet liever hun kind naar een modern,
prettig uitziend bijzonder schoolgebouw in de buurt
sturen dan naar een ver afgelegen ouderwetsche
openbare school. Zoo kwamen op de bijzondere scho
len tal van kinderen, die van huis uit feitelijk tot het
openbaar onderwijs behoorden. Dit verschijnsel is
ook in christelijke schoolbladen erkend en zelfs is
daar de vrees uitgesproken, dat de confessioneele
school wel eens zou kunnen ontaarden indien zij te
veel rekening houdt met die groote percentages „neu
trale" leerlingen.
Tot zoover enkele uitwendige oorzaken. Maar er
zijn ook oorzaken, die binnen de school zelve te zoe
ken zijn. In de eerets plaats behaagt het lang niet
alle voorstanders, dat er onder de dienaren van hel
lager onderwijs, althans onder de voormannen, zoo-
velen links georiënteerd zijn of ijverige propagan
disten voor de S.D.A.P., voor de eenheidsschool en
voor afschaffing van het Fransch, dat een paedagogi-
sche wensch scheen, maar meer een politieke was:
zucht om te nivelleeren naar beneden. Zeer vele
ouders bleken van die afschaffing niet gediend en
in vele steden en ook in kleinere plaatsen werden
cursussen voor Fransch buiten de schooluren opge
richt. Die bloeien in hooge mate, maar de leerlingen
moeten daarvoor vrije uren opofferen.
Anders daarentegen staat de bijzondere school er
voor: ze moet 22 lesuren per week geven voor de in
de onderwijswet genoemde leervakken en de overige
uren gebruiken, voor onderricht van b.v. Fransch,
dat dan, practisch gesproken, binnen den gewonen
schooltijd valt
Een ander verschil tusschen de openbare school en
de bijzondere is, dat de eerste geen ambulant hoofd
heeft, de laatste in vele gevallen wel, waardoor de
bijzondere school, althans in de oogen van sommi
gen, een voorrecht heeft boven de openbare.
Jaren geleden is in onderwijsbladen voorspeld, dat
op den duur de openbare school armenschool zal
worden en nog is het wel niet zoover, maar er zijn
aanwijzingen dat het dien kant uitgaat.
I>e bijzondere scholen kunnen veel meer selectief
optreden wat het toelaten van leerlingen betreft, dan
de openbare en vandaar, dat menigmaal leerlingen,
die op de openbare school gaan, door de ouders naar
oen bijzondere school worden overgeplaatst. De bij
zondere school, die uit particuliere fondsen dingen
doen kan, die de openbare zich niet kan veroorloven,
heeft in de oogen van velen, die niet principieel
voorstanders van bijzonder onderwijs zijn, wat vóór
boven de openbare. Dat heeft men ingezien en daar
om zijn hier en daar door de oudercommissies van
openbare scholen speciale schoolfondjes gesticht.
Dat is iets, maar het is niet genoeg. De onder
wijzers der openbare scholen kunnen veel doen, om
hun instellingen aantrekkelijk te maken. Op ver
schillende plaatsen hebben hoofden en onderwijzers
kwijnende openbare scholen er bovenop geholpen. En
er kan nog meer gedaan worden Maar eerst moet
men loeren inzien, waarin de bijzondere school een
voorsprong heeft, en dan eerst kunnen de voorstan
ders der openbare school ernstig aan het werk gaan.
Het is niet juist, schrijft het „Hdbld.", dat, zooals
de „Volkskrant" meent, het volksrefercndum uit
spraak heeft gedaan. Niet het grootste deel van het
volk verlangt bijzondere scholen. Ware dit zoo, dan
behoefde de christelijke school zich niet zoo onge
rust te maken over de volksverhuizing van de open
bare naar de christelijke school, maar dan zou ze
juichen. Het is een niet-principieele verplaatsing,
veroorzaakt door de bepaalde aantrekkelijkheden.
Toen de pacificatie tot stand was gekomen, heeft
het Hdbld. voorspeld, dat binnen 25 jaren een actie
zou ontstaan voor de openbare, neutrale school.
Thans schijnt de tijd daarvoor gekomen. Als in ons
van oudsher vertheologiseerd land allen, die het ver-
deelend confessioneel onderwijs ongewensoht achten,
zich vereenigen, dan kan er nog veel gered worden
van de school, die zooveel goeds heeft gedaan in ons
land en waarvan velen der besten, ook uit christe
lijke kringen, in hun jeugd geprofiteerd hebben.
Maar dan geen partieele actie zooals die in Zuid-
Limburg, waar de school door sommige al bij voor
baat als een „roode" school wordt gedoodvex*fd. Al
wat de splijtzwam kan doen tieren op dit gebied,
moet geweerd worden en eendrachtig dienen allen,
die zien, dat de pacificatie op over-pacificatie is uit-
geloopen: liberalen, vrijzinnig-democraten, S.D.A.P.
en de tusschengrocpen samen te werken.
Mogen dan zij, die de openbare school welke de
kinderen wil opvoeden tot altruïsme boven partijlief
de een goed hart toedragen, de handen ineenslaan,
om die school op te heffen uit haar verval.
EEN MOEILIJKE VOORSPELUNO,
(Buen Humor.)
Dokter.'. Als jij je losbandig leven nog een
voortzet zul je binnen zes maanden dood zijn.
OP DEN HIT I< IJ K.
Ged. Staten van Zeeland hebben de vorige week
een salaris-verhooging bepleit van enkele hoofd-amb-
tenaren of zooals dat in de officieele taal heet ,.een
herziening van de. wedden". Op zich zelf is dit niets
^-zenderr: ('n dergelijk voorstel zal in andere pro-
'nrics oe1* wel eens worden gedaan) het zeer bijzon-
r'cre schuilt echter in de motiveering. „Ged. Staten",
zoo heette het in de toelichting, ..doelen meer hc-
naald op de wedden van den griffier en van den
hoofdingenieur van den Prov. Waterstaat. Vergeleken
hij andere provincies blijkt dat beider aanvangswedde
de laagste is, tenvijl de maximum wedde in acht der
elf provincies meer of minder uitgaat boven de hunne.
Een verhooging van minimum en maximum, zoodat
de wedoPfcremiddcld bedraagt hetgeen elders wordt
genoten, achten Ged. Staten daarom niet slechts
wen schel ijk, doch zelfs <-eboden. Voor den griffier
stellen zij voor f6500, f8000 met 3 tweeiaarlijlksche ver
hoo^-infen van f500 en voor den hoofdingenieur even
eens". Zoo men ziet. ontbreken aan deze motivee
ring alle noodzakeliikhëidsovcrwegingcn. Ged. Sta
gen Men opeens schieten de overal gevolgde methode
van loon naar arbeid en loon naar verantwoordelijk
heid: zij rennen er niet over dat de functionarissen
nnvoVo^n^e beloond worden, dat men him uit recht
vaardigheidsoogpunt te kort doet; neen, Ged. Stoten
komen plotseling met een nog nergens cevolgde
methode: loon rmar waardigheid, loo^ na^r titel. Om
dat b.v. de grffier der Staten in Noord- en Zuid-
holland zooveel verdienen, daarom moet de dito vn.n
Zeeland hetzelfde bedrag hebben. Overwegingen, als:
...genoemde provincies hebben viif- a zesmaal meer
inwoner* on de arbeid is daar heel wat omvangrijker'*
of „de lasten kunnen daarover heel wat meer men-
cohen verdeeld worden", schakelen Ged. Staten ra
dicaal uit. Alleen het dragen van eenzelfde titel geeft
recht op dezelfde salarmerine. Vermoedelijk zullen
Ged. Staten wel hun zin krijgen. Het loont tegen 6
December en de meeste volksvertegenwoordigers spe
len altijd graag voor Sinterklaas uit dn nlgemenne
kas, doch er zitten toch eenige leelijke consnouenties
vast aan hun toestemming. Zal men b.v. de burge
meesters van Aagtekerke, Nisse of Overslag met een
kleine f800 mogen tevreden stellen, terwn' hun con
frater te Vlissingen en Middelburg bijna f7000 ontvan
gen?
Het zijn allen immers burgemeesters!
Met de talrijke toestellen, die wij tot nu toe plaatsten, hadden wij steeds veel sneces.
Schitterende klankreinheid en beslist storingsvrij. Twee onontbeerlijke dingen bij de ont
vangst van Radio-mnziek, welke wij U absoluut garandeeren bij den verkoop van onze
verschillende type toestellen.
ADIO
De bekende
leveren wij thans voor
Aangewezen adres voor:
Alle mogelijke apparaten op electrlsch-, gas-
en waterleidinggebied.
ELECTRISCHE LAMPEN in keurcollectle.
Aangewezen adres voor:
Den aanleg van Gas, Water en Electrlciteit.
Sanitaire Artikelen in de meest nltgebreide
sorteering.
