De Roode
Donderdag.
BILLY BOO.
111
De Winkelsluitingswet,
We zullen dus nu het postkantoor, dat we alleen als
belangstellende toeristen hadden bezocht, zoodat we
geen drie uur noodlg hadden om weer in het frisscho
aroma van Engel Halff's versche kabeljouwenmagazijn
te komen, dankbaar en voldaan verlaten en ons nog
eenlge oogenblikken genoegelijk bezig houden met een
aantal gewichtige gemeentelijke voorvallen de revue
te laten passeeren.
In de weer ijselijk gewichtige raadsbijeenkomst van
vrije en vroede geesten is besloten geen esperantocureus
te geven aan de bedienaren der gemeentereiniging. Zij
behoeven zich niet aan de vreemdelingen te identifi-
ceeren, daar de lieflijke reuk hunner deugden hen reeds
voorafgaat.
Hebben de ingezetenen van „GroGobukenbu' (nieuwste
telegramadres) tot hun diepe teleurstelling vergeefsch
gehoopt op belastingverlaging door de oprichting van
een eierveillng, thans is die hoop opnieuw verlevendigd
door de vestiging van een piepkuikenmarkt, die enor
me voordeden belooft en het marktwezen in nieuwe
banen zal leiden. Het marktartikel is dan ook voor uit
breiding vatbaar en Is men niet bevreesd, dat er bij
onvoldoende Inzending in Grootgortbulkenburg nog
„uilskuikens" genoeg zullen worden gevonden, om de
markt zonder stagnatie voort te kunnen zetten.
Tot meerdere veiligheid en bevordering der gezondheid
der marktbczoekers die hier altijd bijzonder worden ge
waardeerd, zoolang ze de politieverordeningen en ande
re voorschriften ten dienste van moreele en lichamelijke
orde en netheid niet overtreden, heeft men besloten, de
graanmarkt met een passende, door schoonheidscom
missie toegestane overkapping te voorzien. BU regen
achtige dagefi hoopt men op een verdubbeld bezoek vah
vreemdelingen die hun paraplule hebben vergeten.
Plannen, ten dool hebbende moderniseering der in ver
val geraakte vischmarkt, zullen eveneens weldra den
raad der gemeente bereiken.
Men stelt zich voor het maken van doorstroomende
bassins met zoet-, brak- en zout water, waar de cliënten
hun geliefde jodonponen of steenkarper geheel vrij naar
keuze, zelf kunnen ophengelen. Indien de kosten niet te
hoog worden, denkt men ook nog over een deskundig
bestuurd aquarium, alwaar de eerstdaags onverkrijg
bare Zuiderzeevisch: ve.sche en harde bokkem, gekook
te garnalen, geba.kken bot en braadspiering, kan worden
aangekweekt. Lange Sier van Volendam en Bart Engel
van Hoorn, zullen dan als directeuren worden voorge
dragen. Waar ten slotte uitzending der radio van car-
navalsiawaaj door het ontbreken van een behoorlijke
maskerade in Grootgortbuikenburg, daar de deelnemers
zich niet verkleed op straat mogen bevinden en de
sluiting door de politie is vastgesteld op den aanvangs
tijd, niet doenlijk is, heeft men zich voorgenomen, de
uit muzikaal oogpunt zeer belangwekkende en harmo
nieuze klanken, door koeien, kalveren en varkens ont
wikkeld op de groote veemarkten, in de microfoon op
te nemen en geheele beschaafde wereld door te zenden
onder den titel: Sounds of the Grandgortboukenborough
markfct for cattle. Ten einde geen heibel te krijgen of
afbrekende critiek zullen de diverse markten, worden
uitgezonden door de A.V.R.O. en de K.R.O., terwijl als
oproeper zal optreden de explicateur von de V.A.R.A.,
mijnheer Westbroek. Om in de terminologie van de
markt te blijven, wordt alzoo de „geit" en de „kool" ge
spaard.
Met een kushandje,
Dirk. D. Jr.
In verschillende groote wereld
steden botsingen tusschen poli
tie en communisten. Verschei
dene dooden en gewonden-
Donderdag hebben in verschillende groote steden ter
gelegenheid van den door de communisten aangekon-
digden „Rooden Donderdag", betoogingen plaats gehad,
waarbij het hier en daar tot een ernstig treffen tusschen
politie en communisten is gekomen.
Rumoerige dag te Berlijn.
Vooral te Berlijn waren uitgebreide veiligheidsmaat
regelen getroffen, welke de communisten blijkbaar wel
wat hebben afgeschrikt. Alleen' op de Bülowplatz, voor
het gebouw van het communistische orgaan, de „Rote
Fahne"' ging het Donderdagmiddag om half twee tus
schen politie en communisten warm toe. Gedurende den
gehelen ochtend waren er communisten in kleine groep
jes voorbij het gebouw getrokken. Om half twee veree
rt igde.n zich de groepjes voor het gebouw, waar men de
Internationale zong en waar voormannen de menschen
toespraken. Ongeveer 50 politieagenten, die In de zijstra
ten patrouilleerden, werden geconcentreerd en kregen
bevel de menigte uit elkaar te v drijven. In een looppas
en met hun gummistokken in de hand gingen zij tot den
aanval over. De betoogers vluchtten luid gillend en tie
rend in de zijstraten en In weinige minuten was de
BÖlowplatz ontruimd, De politie trad echter al te hard
handig op en tal van voorbijgangers kregen flinke klap
pen met den gummistok. Dit heeft tengevolge, dat zelfs
gematigde bladen niet al te best zijn te spreken over de
houding der agenten.
Van de verdere aangekondigde actie is niet veel te
recht gekomen. In de stad viel er van betoogers nlet3 te
merken, alleen viel het op, dat er meer politieagenten
op straat waren dan anders.
Tegen den avond stak het verzet echter weer op en
kwam te Charlottenburg de politie, door een troep van
300 a 400 betoogers bedreigd, zoo in het nauw, dat zij
met 3cherp moest schieten. Zij slaagde erin een. aantal
betoogers uiteen te drijven, maar twee van hen werden
neergeslagen. Zij zagen zich verplicht van de revolvers
gebruik te maken. Vier personen werden géwond, o.a,
een chauffeur van een vrachtauto, die juist voorbij reed.
Volgens latere berichten zouden twee der gewonden
zijn overleden. In het geheel werden 14 agenten gewond;
200 personen werden Ingerekend.
Te Neuköln is met een ontplofbare stof een aanslag
op een tram gedaan. De ontplofbare stof, waarschijnlijk
kruit, vloog in de lucht zonder schade aan te richten
In het geheel zijn naar de politie mededeelt. 73 men
schen gearresteerd. Er zijn 11 gewonden geteld.
Op een hoek van de Friedrichs- en de Leipzigerstrasse
moest een agent uit zelfverweer schieten en trof een
demonstrant in de buik. Op de Weddingplatz werden 2
polltie-agenten door boksbeugels zoo ernstig gewond,
dat zij naar een ziekenhuis vervoerd moesten worden.
Op den hoek van de Münz en de Alte Schönhauser
strasso hebben demonstranten gepoogd een barricade op
te richten van steenen en straatlantoorn. Toen de politie
opdaagde, vluchtten de belhamels,
Twee dooden te Hallo.
Te Halle ls het herhaaldelijk tot botsingen gekomen
tusschen communisten en politie. Tot twee maal toe
poogden de communisten een optocht te organiseeren.
Toen de politie de tweede maal ingreep, werd zij aange
vallen. Een aantal agenten raakte onder de voet. Een
agent, die zijn kameraden te hulp snelde, was genood
zaakt te vuren en doodde daarbij 2 demonstranten.
Rustverstoorders op de Lelpziger Messe.
In Saksen en Silizië heeft de politie niet veel moeilijk
heden met de betoogers gehad. Op de messe te Leipzig
had de politie echter onophoudelijk werk, om de rustver
stoorders die zich onder de beursbezoekers gemengd had
den, te verwijderen. Op verscheidene plaatsen werden
ruiten ingegooid, o.m. in het gebouw van de sociaal-de
mocratische Lelpziger Volkszeiting. Er zijn ruim 30 per
sonen ln hechtenis genomen.
Te Maagdenburg werd de toestand 's avonds gevaar
lijk, toen er een opstopping ontstond ln de Jabokstrasse.
Een politieagent werd door dertig communisten mis
handeld. Tenslotte werd de straat ontruimd.
Te Dresden en Chemnitz werden communistische -bla
den in beslag genomen, waarin tot ongehoorzaamheid
aan de beschikkingen van de regeering werd opgewekt
Do georganiseerde
rustig verloopen.
.gevechtsdag" to Parys
De comundsten hadden voor Donderdag te Parijs den
„gevechtsdag" georganiseerd. Alle takken van openbare
en particulieren dienst te Parijs en omgeving function-
neerden gewoon.
Slechts in de metaalbedrijven, de bouwvakken en on
der de arbeiders, die aan de Métro werken, waren eenige
afwezigen.
In de omgeving van de groote fabrieken werd een
strenge ordedienst gehandhaafd.
Slechts werden tien arestaties gemeld vaon personen
die oproerige kreten slaakten of biljetten aanplakten,
waarin de bevolking opgewekt werd om de straat op
te gaan, om te betoogen. De ordedienst beeft de pleinen
en kruispunten opgeruimd, waar taxi's én autobussen
opzettelijk het verkeer befemmerden. Om 3 uur was
het verkeer op de verschillende punten weer normaal.
In Londen zoo goed als geen incidenten.
De „roode Donderdag" ls te Londen zoo goed als zon
der incidenten verloopen. Alleen een optocht van onge
veer 500 werkloozen maakte een kleine wandeling door
de stad, „onder geleide" van de politie, die eerst hande
lend optrad, toen de demonstranten naar Mansion
House wilden optrekken om c „n onderhoud aa nte vra
gen met den lord-mayor. Toen eerst zijn er enkele harde
klappen gevallen, waarbij zes mannen en een vrouw
door slagen met den gummistok gewond werden. Na
korten tijd was de rust daarop weergekeerd.
In de Vereenlgde Staten.
Uit New York wordt gemeld:
Op Union Square heeft een betooging plaats gehad,
waaraan ongeveer 75.000 personen deelnamen. Dozijnen
sprekers voerden van vorschilende tribunes het woord.
Uit volle borst werd de Internationale gezongen.
Te Boston zijn zeven arrestaties gedaan, 17 te De-
trolt, 20 te Pittsburgh. Te Detroit moest de politie een
half uur vechten voor zij een menigte van honderd
duizend menschen verspreid had .Er zijn twaalf gewon
den.
Ook in ons land.
o.a .in den HMaag had ter gelegenheid van den Inter
nationalen Werkloozendag een demonstratie plaats,
Het terrein was nu vol leven, maar tot nu aan
toe had Billy geen enkel stukje wild kunnen be
machtigen. Maar, omdat hij zoo buitengewoon
licht was op zijn grijze merrie, was hij de an
dere berijders vooruit gerend, en had zelfs den
graaf en de gravin achter zich gelaten.
En dan plotseling, vooraan, met de honden vlak
achter zich, zag hij het wild. Het was een groot
majestueus hert met een groot gewei, en toen
Bllly hem zag, zonk de moed hem in de schoenen.
Maar het hert was nu in gevaar, want zijn
krachten waren geheel uitgeput, en Billy voelde
veel medelijden met het arme achtervolgde
dier.
„Stop!" gilde Bllly, terwijl hij voor de andere
trachtte te komen. „Stop!" laat hem loopen,
honden dat jullie zijn. Schiet hem niet dood!
Dat ls niet mooi van jullie!"
Het spreekt van zelf, dat de honden, noch de
jagers er ook maar de minste acht op sloegen.
Maar toen herinnerde Billy zioh zijn amulet, en
haalde het vlug uit zijn zak.
„Himpy-ha-ha!" fluisterde hij. „Red assieblleft
het arme hert, want de honden zullen het be
slist dooden!"
En wat gebeurde? Toen Bllly zijn amulet wreef,
verdween het hert als bij tooverslag en de hon
den stonden stil met hun staarten tusschen
hun pooten en de jager viel bijna van zijn zadel
van verwondering en schrik.
Kan je je de verwondering van den man voorstellen?
waarbij Lou de Visser vanaf het bordes van het Volks
gebouw enkele honderden demonstranten heeft toege
sproken. Van eenlge botsing met de politie is hier
echter geen sprake geweest en na een ordelijke op
tocht door de stad werd de stoet op het Oranjeplein
ontbonden.
Donderdag is de Kamer beginnen met de behande
ling van het wetsontwerp tot regeling van de winkel
sluiting.
Dc eerste spreker, de heer Van Rappat-d, vraagt
zich eerstens af of dit wetsontwerp in verband met
het lib'erale beginsel, wel onmisbaar is en meent
dat de wetgever hier te diep ingrijpt in de vrijheid
van het individu, dat verzet geboden is, Hier wordt
niet gelet op het algemeen belang maar staart men
zich blind op het groepsbelang,
Het is niet de taak van den wetgever, eenvormig
heid te brengen in de concurrentie. De belangen van
de groote groep ongeorganiseerden zullen worden op
geofferd aan die van de georganiseerden. De kleine
winkelier mag niet arbeiden, ook al wil hij het. Den
grooten magazijnen mag het niet te lastig worden
gemaakt door de kleine winkeliers. Lichamen als Dc
Bij en korf hebben reeds een reuzen-voorsprong en nu
moeten de kleine winkeliers ook nog vroeg sluiten
ten voordeele der groote bedrijven, En dat heet ge
lijkwaardigheid in concurrentie. Dit is een aanslag
op den middenstand, die het toch reeds zoo zwaar te
verantwoorden heeft,
Er wordt geheel voorbijgezien, dat voor de eene
groep de ochtend-, voor een andere de middag-, voor
weer een derde de avonduren de beste zijn, En is het
ook niet eigenaardig, dat allen, die zich pro of con
tra de winkelsluiting uitspraken, geen oogenblik re
kening hebben gehouden met de belangen der koo
pers?
Is het noodig, dat er een rijksregeling komt? Dc
voorstanders zeggen: ja, want de bestaande verorde
ningen scheppen rechtsonzekerheid, die door een
rijksregeling moet worden weggenomen; de tegen
standers zeggen: neen, want hier is geen rechtsonge
lijkheid, de gemeenten kunnen het best de belangen
harer ingezetenen dienen. Naar spr.'s oordeel zijn do
gronden vóór een wettelijke regeling niet gewichtig.
Er wordt gewezen op het bezwaar, dat aan elkaar
grenzende ge-meenten niet altijd gelijke regelingen
hebben, doch dit is een theoretisch bezwaar, dat bo
vendien te ondervangen ware door het maken van
regelingen door kringen van gemeenten in onderling
overleg, Voorts betoogde, spr., dat na het Werktijden
besluit een Winkelsluitingswet niet noodig is, dat zij
in ieder geval nog had kunnen wachten, Hij meent,
dat dan waarschijnlijk zou blijken, dat ze niet noo
dig is,
Spr. wijst vervolgens op verschillende fouten van
de wet. Kleine kunstwinkeliers moeten sluiten, de
venters gaan met de winst strijken. Op seizoenplaat
sen, badplaatsen geeft Zondagsluiting een groote
schade. De grensbewoners zullen hun verteringen
over de grens maken.
Deze verstrekkende maatregelen zijn niet noodig
en spr. wijst op de enquête van de winkeliers in Den
Haag, waaruit bleek dat reeds 66 der winkels
Zondags sloot, 25 waren er tegen, maar deze kun
nen juist den verkoop niet missen.
Op het platteland, waar de kerkgangers na den
dienst hun inkoopen doen is Zondagssluiting zeer
ongewenschte. Over het avondsluitinguur zijn de
meeningen in den Middenstand verdeeld, spr. noemt
9 uur.
De heer Van Hellenberg Hubor (r.k.), gaat de ge
schiedenis na en meent dat het verzet tegen de win
kelsluiting eerst is gekomen na het in het leven roe
pen der gemeentelijke regelingen. Spr. is voorstan
der van de rijksregeling. Er is thans zelfs reden de
invoering te bespoedigen om aansluiting te krijgen
aan het werktijdenbesluit Het wordt voorgesteld als
of het gaat om bescherming van de economisch
sterken, doch dat is een verkeerde voorstelling. De
winkeliers kan men verdeelen in drie categorieën; de
eerste categorie van winkeliers met zooveel perso
neel dat zij kunnen rouleeren; de tweede categorie
zijn de winkeliers, die met weinig personeel werken;
de derde categorie zijn de winkeliers die zonder per
soneel werken. De tweede categorie nu heeft de win
kelsluiting het meest noodig; van bescherming van de
economisch sterken is dus geen sprake. Zij zou in
een zeer onbillijke verhouding tot dc groote zaken ko
men indie er geen rijksregeling kwam, en zij ten
gevolge van het werktijdenbesluit toch vroeg zouden
moeten sluiten, terwijl de winkeliers zonder per
soneel den winkel open zouden kunnen houden.
Spr. uit zich tenslotte ook voor Zondagssluiting.
De heer Smeenk (a.r.) betoogt, dat mr. Talma zich
terecht op het standpunt heeft gesteld, dat de Rogec-
ring niet blind mag zijn voor de gevolgen der wet
telijke maatregelen voor de bedrijven. Toch zijn er
sterke principieele gronden voor dit ontwerp aan te
voeren. Het gaat hier niet om de aantasting van den
individueelen arbeid, want dit wordt niet aangetast.
Het gaat hier om de inperking van de bedrijfsvrij-
heid en die mag worden beperkt volgens spr., al
is dat ook in strijd met het doctrinaire liberalisme.
Wie een bedrijf begint treedt toe tot een bedrijfsge-
meenschap, waarin de houding van den een invloed
heeft op de gedraging van anderen.
De vragen van opening en sluiting van winkels
mogen dan ook niet door ieder individueel worden
beantwoord. De z.g. vrijheid hfeeft geleid tot dwang.
Door onwil van enkelen waren anderen gedwongen
hun winkel open te houden Het was volkomen terecht
dat de overheid ingreep om dien dwang weg te ne
men. Waar zij dat deed zijn de winkeliers in groote
meerderheid met de sluitingsverordeningen ingeno
men. Maar moet er nu, waar er hoe langer hon meer
gemeentelijke verordeningen komen, nog een rijkswet
tot stand worden gebracht?
Spr. beantwoordt deze vraag bevestigend op gron
den van practisch beleid.
Spr. behandelt daarna de gemaakte uitzonderingen
in dit wetsontwerp en meent dat het aanbeveling ver
dient die uitzonderingen zooveel mogelijk te beper
ken.
De heer Snoeck Henkemans (c.h.) acht. het niet
zoo gemakkelijk zijn houding tegenover dit wetsont
werp to bepalen. Een groot bezwaar is hot toch wol,
dat het ontwerp een nieuwe stap is in de richting
van overheidsingrijpen in dc vrijheid van het be
drijf en de vraag mag gesteld worden of daarvoor de
gronden in voldoende mate aanwezig zijn. De vraag
is of de overheid mag ingrijpen in de vrijheid om
gelijkheid te brengen in de concurrentie-voorwaarden.
Als men dien weg opgaat is er nooit een eind aan.
Spr. zou er zich krachtig tegen verzetten als alleen
op dien grond het ontwerp werd ingediend. Het is
niet juist, dat het wetsontwerp moot worden aange
nomen omdat het werktijdenbesluit is afgekondigd,
want lang voor er een werktijdenbesluit of een Ar
beidswet was, was reeds een winkelsluitingswet in
overweging. Andere redenen, van gezondheid en re
delijkheid, zijn krachtiger argumenten.
Nu is er nog een ander bezwaar, n.1. dit, dat dit
een materie is, die zich bijzonder leent voor regeling
door den gemeentelijken wetgever. En wanneer het
alleen ging om de winkelsluiting, des avonds, dan
zou spr. niet gelooven, dat er gronden waren voor
een rijkswet Maar het ontwerp regelt ook de Zon
dagssluiting. Omtrent de avondsluiting bestaan reeds
zooveel verordeningen, dat men gerust kan zeggen,
dat het ontwerp zich aansluit bij wat door de zeden
O.flO
Tabletten (1.0,25 en fl. 1,20. Slechts echt in blauwe
verpakking met het portret van den uitvinder.
Monsters gratis en franco v. d. vertegenwoordiger
R de Bruin. Amsterdam Oost. Unnaeusparfi weg 16
in ons land reeds is voorbereid. Daarbij wordt in art.
9 aan gemeentebesturen dc vrijheid gegeven af te
wijken van de wet in bijzondere omstandigheden.
Daarom meent spr., dat het. ontwerp aanbeveling ver
dient Het is niet juist, dat het ontwerp, voor zoo
ver de Zondagssluiting betreft, de Zondagswet over
bodig maakt. Het is juist voor ons volk van belang,
dat op den Zondag de stempel van christelijken Zon
dag blijve gedrukt.
De heer Lingbeek (Herv. Ger. St. P.) noemt deze
wet tweeledig, deze wet regelt de Zondagssluiting en
de sluiting op andere dagen. Het is tegelijk een
christelijke wet en een sociale wet. Spr. bewondert
dat niet en had liever dat de regeering kwam met
een andere Zondagswet, open en vrank. Spr. wil de
Zondagsrust, maar vraagt of winkelsluiting 's avonds
gewenscht is Spr. noemt practische bezwaren: de
wet dwingt nl. ongelijken om gelijk te zijn. Zij stelt
voor een kapper gelijke regelen als voor een krui
denier en heeft dezelfde bepalingen voor een kruide
nier op het dorp als voor een groote zaak in Den
Haag. Het ontwerp is van alles, maar het is nog niet
alles.
I)e heer I. H. J. Vos (lib.) betoogt, dat de strijd ora
de winkelsluiting veel van zijn actualiteit heeft ver
loren tengevolge der gemeentelijke verordeningen.
Waar 't ontwerp den gemeenten de bevoegdheid geeft
af te wijken van de wet, wordt erkend dat een wet
telijke regeling niet juist is. Spr. meent, dat de ver
ordeningen in de groote steden wel ongerept zullen
Mijven en dat de wet vooral voor het platteland zal
gelden.
Men kan vierderlei belang onderscheiden: dat van
de bedrijven, van de werkgevers, van de werknemers
en van de consumenten, over welke laatste groep
hier nog geen woord is gerept.
Het belang der bedrijven brengt mee, dat de over
heid zich niet alleen bepaalt tot sociale voorschriften
en lasten, maar dat zij ook regelen stel$ voor een
goeden gang van zaken in de bedrijven. Het belang
van de werkgevers brengt dit ook mee evenals het
belang van den consument. Het oeconomisch leven
eischt. organisatie ook volgens het liberale beginsel.
En nu meent spr., dat vooral in dezen tijd iedere dag
meer om organisatie vraagt. Maar wat doet de over
heid voor het distributief bedrijf? Bevordert zij dat?
Alles wijst erop, dat inplaats van een progressieve
een regressieve ontwikkeling plaats heeft. Allerlei
kleine arbeiders worden door werkloosheid naar het
middenstandsbedrijf gedreven. De middenstand wordt
kapot gemaakt door het marginale bedrijf, dat niet
aan behoorlijke eischen voldoet. En het is een be
lang van den middenstand, dat er zekere rainimum-
eischen gelden voor een middenstandsbedrijf.
Deze wet heeft volgens spr. te enge grenzen, zij
zal ruimer moeten zijn, zoodat zoowel de belangen
van stad als platteland daaronder vallen kunnen.
Het werktijdenbesluit heeft al veel last meege
bracht en ontslag van velen en men zal zich ook nu
moeten afvragen: wat zullen de gevolgen zijn? Als
de kleine winkels openblijven, ziet spr. daarin geen
gevaar voor de groote zaken.
Spr. behandelt daarna enkele wenschen der Jood-
scbe winkeliers, voor wie het onmogelijk is een deel
van den Vrijdag, den geheelen Zaterdag en Zon
dag zijn zaak gesloten te houden.
De heer Drop (s. d.) acht het bezwaar van vrij
heidsbeperking niet zeer gewichtig, daar de aan
drang tot winkelsluiting, vooral is voortgekomen uit
don drang tot eperking van den arbeidstijd der win
kelbedienden, die dikwijls zeer lang was. Maar bo
vendien is de actie voor winkelsluiting, vooral in de
laatste jaren van veel wijdere beteekenis geworden.
De winkelsluiting is niet alleen voor de winkelbe
dienden, maar ook voor den kleinen handeldrijven-
den middenstand van groote beteekenis gebleken,
Voor hem is zij het eenige middel gebleken om hem
te beschermen voor de ongebreidelde concurrentie.
Zonder wettelijke regeling is een bevredigende toe
stand niet te verkrijgen.
Wat hier wordt voorgesteld is niets bijzonders; in
tal van landen is reeds wettelijke winkelsluiting inge
voerd en ons land kent reeds vele gemeentelijke ver
ordeningen. Men kan zeggen, dat deze materie ge
schikt is voor gemeentelijke regeling, maar men ver
geet, dat vele plaatsen, tengevolge van de gemeen
telijke indeeling, dicht op elkaar zitten en ver
zwakking van een gemaakte regeling noodig is met
het oog op de naburige gemeente.
De kwestie van Zondagsluiting wil spr. alleen be
zien uit het oogpunt der wenschelijkheid van een
vrijen rustdag voor iedereen.
Evenwel wanneer art. 2 van de Zondagswet wordt
gehandhaafd, dan zal iedere bepaling van het aan
hangige ontwerp in strijd zijn met dit artikel. Een
tweede opmerking, die spr. wil maken is deze, dat er
geen gelijkheid is voor winkeliers en venters. Op
dit punt behoeft het ontwerp verbetering.
De heer Visscher (a.r.) acht het ontwerp noch noo
dig, noch mogelijk. De groote verscheidenheid in het
maatschappelijk leven in verschillende deelen des
land maakt één regeling voor het geheele land onge-
wenscht. Men zou ten hoogste kunnen voorschrij
ven, dat iedere gemeente een regeling moet treffen.
Naar spr. s oordeel moet het volksleven niet dan
wanneer de nood daartoe dringt, in een keurslijf
worden gewrongen; noodeloos worden allerlei volks
gewoonten aangetast. In vele streken bestaat de ge
woonte, dat de boeren uit den omtrek op een dag in
de week des tivonds naar het dorp komen, om er
hun inkoopen te doen, zich te laten scheren en de
dorpsnieuwtjes te bespreken. Door alles meer en meer
in een keurslijf te wringen wordt de sociale wetge
ving niet populairder.Het wordt een peuterwerk,
waarbij de groote lijnen verloren gaan. Men behoort
deze materie over te laten aan de gemeentebesturen.
Een bittere teleurstelling is het ontwerp ten aan
zien der Zondagsluiting. Het is een streven om ieder
een tevreden te stellen. Men mag toch van een wet
ook eischen, dat zij haar beginsel hooghoudt en door
voert. Men zegt, dat het uitgaat van de Zondagswet,
maar laat allerlei uitzonderingen toe. Men mag van
wege de Arbeidswet des morgens geen versch brood
eten, en spr. heeft er vrede mee. Maar waarom mag
men des Zondags dan wel versch banket koopen, dat
voor de gezondheid veel schadelijker is dan versch
brood.
Volgens spr. moet de geheele rechterzijde tegen dit
wetsontwerp protesteeren. Spreker zou bereid zijn
zijn stem aan het ontwerp te geven indien winkel
sluiting op Zondag werd doorgevoerd voor alle zaken,
die genotmiddelen verkoopen.
De heer Bakker (c. h.) hoewel een regeling nood
zakelijk achtende, kan deze regeling niet bewonde
ren. Vooral in het Noorden des lands is de winkel
sluiting in vrijwel alle gemeenten bij verordening
geregeld en het was beter de regeling aan de ge
meenten over te laten, desnoods met inachtneming
van door de wet te stellen normen. Voor spr. zou er
dan ook liaast reden zijn om tegen het ontwerp te
stemmensen in spr.'s fractie zijn er dan ook, die een
zeer gereserveerde houding ten opzichte van het ont
werp aannemen. Wanneer door het aannemen van
amendementen de regeling van de Zondagsluiting
zeer zou worden verslecht, zou spr. tegen moeten
stemmen.
De heer Braat (platt.) meent, dat van het ontwerp
de burgers de dupe worden. Denkt men dat, wan
neer op een dag geen sigaren worden gekocht, die
