BRIEVEN OVER ENGELAND.
Op den Mont-Athos.
- De Wereldreis van -
Dicky en Dirrekie Durf
Spelden en
b ij g e I o o f.
WETENSWAARDIGHEDEN.
<Ten braven jongen en neuriede een vroolijk deuntje, toen
ik langs Marie wandelde, om naar de bank te gaan.
„Blijf asjeblief een poosje buiten, ga wat op de bank
zitten", zei Marie, „ik word draaierig, als Ik dat pak zie."
Ik ging op de bank zitten en dutle spoedig in, daar
het zonnetje nog warm scheen. Na een poosje liet mijn
vrouw mij roepen, omdat de thee klaar was. Ik wilde
opstaan... maar kon niet. Mijn kleeren zaten «nn <ie
bank vastgekleefd. Iemand had de bank pas donker
groen geverfd...
Na mij losgerukt te hebben, rende ik woedend naar
binnen. Marie ontving mij met een ijskoude blik en een
kop thee.
„Het beste is, dat je het laat verven, donkerblauw,
of zwart", zei Marie. Ik deed een snelle stap in de
richting van Piet. Maar Marie nam spelend den ijzeren
pollepel op en zei met nadruk: „Ik heb Piet opgedra
gen, de bank te schilderen, aardig kleurtje wel, vin Je
niet? En doe nu dadelijk een fatsoenlijk pak aan, voor
dat je me mijn stoelen bederft met die verf".
„En zoo", besloot mijn oude vriend Flipsen zijn ver
haal, „zoo komt het, dat ik dit voorjaar met een ge
verfd pak moet loopen,"
EINDE.
22 Maart 1930.
Het bijgeloof is zoo oud als de menschheid zelf,
mogen we zeker veronderstellen. In elk geval is het
ouder dan de speld.
Een vreemde overgang, zal menigeen denken. Wat
heeft een speld in hemelsnaam met bijgeloof te ma
ken? Laat ik maar terstond zeggen: Heel veel.
Ik zou niet durven beweren, dat Engeland een bij-
geloovigcr land is dan het. onze, of dat in vroegere
eeuwen het Engelsche volk bijgelooviger was dan
het Nederlandsche in denzelfden tijd. Maar ik durf
met de meest mogelijke vrijmoedigheid beweren, dat
het Engelsche volk door alle tijden heen een zeer
behoorlijke mate van deze mcnschelijke eigenschap
heeft gehad.
Bijgeloof openbaart zich in vele vormen. Het cijfer
dertien heeft er heel wat. mee uit te staan. IIet
s c h ij n t mij toe, meer hij onze overburen dan bij
ons. Of zijn er ook in ons land straten, waar num
mer elf gevolgd wordt door vijftien? Of door elf A,
maar in elk geval niet door dertien, omdat dit on
geluk aanbrengende huis niet verhuurd zou wor
den?
W ij kloppen ook nf op ongeverfd hout, en kijken
met bezorgdheid naar een omkieprend zoutvaatje.
Maar, voorzoover ik weet, passeeren wij met de
grootst mogelijke onverschilligheid onder schuin
tegen een huis staande ladders, tenzij we er een
schilder op zien staan, die een beetje erg royaal om
gaat met de verf van zijn patroon, Maar in dat ge
val speelt onze voorzichtigheid een grootere rol dan
het bijgeloof.
Aan heksen verbranden hebben wij ons natuurlijk
ook in vroegere tijden schuldig gemaakt. Maar toch
niet zoo lang als de Engelschen, geloof ik. Ouden
van dagen in Headingham in Essex kunnen zich op
dit oogenblik nog levendig voor den geest halen, hoe
in hun jeugd (het was in het .jaar 1833), een toove-
nanr zijn zwarte kunst met den dood moest bekoo-
pen. Het was de verdrinkingsdood en een dood zon
der een rechterlijk vonnis, rnaar de gevolgen zullen
voor het slachtoffer wel dezelfde geweest zijn.
Maar de spelden, zal men zeggen. Wat hebben die
nu met bijgeloof te maken?
In de eerste plaats dit. Onze voorvaderen in de
donkere middeleeuwen waren een hardhandig volk
je, dat niet van plan was met zich te laten sollen.
Zij dachten er niet aan hun vee ongestraft te laten
beloovcren, of zich zelf of hun kinderen door den
duivel te laten bewonen. Maar aan den anderen kant
gaven zij graag iemand een kansje. Heksen en too-
venaars hadden de onpleizierige gewoonte te bewe
ren, dat ze onschuldig waren en dus moesten op de
een of andere manier overtuigende bewijzen van
schuld gegeven worden Het ging toch niet aan, een
oude juffrouw te verbranden, of een ouden heer te
verdrinken, die aan de ziekte van je kind, of aan
het niet boteren van de melk niet de minste schuld
had. En voor het leveren van zulk bewijs was de
speld van onschatbare waarde.
De methode was eenigszins eigenaardig. Veronder
stel, dat Mrs. Jones van hekserij werd verdacht. In
de eerste plaats had zo daar redenen voor gegeven.
Ze was ongetrouwd, of weduwe. Met andere woor
den, ze had geen man om haar te beschermen. Ze
was oud, Ze woonde in een hutje alleen, een stuk
buiten het dorp. Ze had een kat, nog wel een zwarte.
Ze werd vaak gezien met een bezem Nu nog de
speldenproef toegepast, en dan, als deze succes had,
wat meestal het geval was, een, twee, drie met Mrs.
Jones naar den brandstapel of naar de sloot.
De proef bestond heel eenvoudig in het prikken
van de verdachte met de spelden in allerlei deelen
van haar lichaam. Zoolang zij schreeuwde was het
in orde, want een echte heks had één plaats in haar
lichaam, die voor speldenprikken ongevoelig was.
Die plaats had zij van den duivel in hoogst eigen
persoon ten geschenke gekregen. Maar zoolang zij
bleef schreeuwen, prikte men door. Want een men-
scbenlichaam is groot, en de waarschijnlijkheid bleef
altijd bestaan, dat men de ware plaats had overge
slagen. En als de arme „heks" ten slotte, om van de
kwelling verlost te worden, niet meer schreeuwde,
was het wettig en overtuigend bewijs geleverd, en
kon Mrs. Jones haar hutje, haar poes en haar be
zemsteel voor goed vaarwel zeggen.
Spelden hadden nog veel meer nuttige eigenschap
pen. Ze konden dienst, doen als amnuletten tegen
een groote verscheidenheid van kwalen. Ze behoed
den den drager er van tegen booze droomen, cn
maakten het onmogelijk, dat hij op reis, vooral wan
neer dit een zeereis was, een ongeluk zou krijgen.
Ik bedenk me nu, dat ik ook altijd eenige spelden
bij me heb op mijn dagelijksche reizen van en naar
Amsterdam. Ik hoop, dat het middel ook in Holland
van toepassing is. En tevens, dat het werkt bij vei
ligheidsspelden. Ik moet toegeven, dat ik ze bij
mij draag om ongelukken te voorkomen. Maar dit
zijn ongelukken van een andere soort, die in nauw
verband staan met het ontijdig bezwijken van een
bretel of ander onmisbaar onderdeel van onze man-
ncnkleeding.
Onze voorvaderen hadden, zooals wij weten, altijd
wel een of meer zijdjes-spek in den-schoorsteen han
gen. Heksen hadden de gewoonte om den schoor
steen te beschouwen als de meest voor de hand lig-
genden ingang van een huis. Maar in Engeland wist
men daar wel raad op. Eén van de stukken spek
werd vol met spelden gestoken, en geen heks, die het
waagde te passeeren. Het was gewenscht later
eenigszins voorzichtig ie zijn bij de consumptie van
dit heksenafweermiddel.
EEN KLOOSTER IN DIENST DER BUITENLAND-
SCHE POLITIEK. HET OUDE EN HET NIEU
WE RUSLAND. EEN NACHTELIJKE
KERKDIENST. HET RUSSISCHE
KOOR.
(Van onzen reizenden correspondent.
Klooster Punteleihion (Mont-Athos), Febr.
Niet minder dan vijfhonderd logeerkamers, waar
onder zeer luxueuse, heeft het Russische klooster
Panteleimon. Vroeger kwamen daar duizenden ge
fortuneerde Russen op bezoek, die er vorstelijke ge
schenken in gelei of in anderen vorm achterlieten,
lief, klooster was toen een voorpost van het oude,
heilige, eeuwige Rusland.
Eigenaardig is liet, dat sinds dien in de Russische
huitenlandsche politiek zoo weinig veranderde, al
word dan de tzaar met zijn gezin gruwzaam ver
moord en al kwamen communistische machtheb
bers aan het bewind. De landen, die diplomatieke be
trekkingen onderhouden met de sovjet-regeering,
hebben zich telkens te beklagen over communisti-
sehen ondergrondschen arbeid, maar indien zij daar
tegen bij den rooden Russischen gezant protesteeren,
antwoordt, deze: „Dat is een actie van de communis
tische partij in Rusland en de Russische regeering
slaat er buiten". Dat klinkt volkomen logisch, ech
terhet is heel moeilijk vost te stellen, waar de
scheiding ligt tusschen de huidige Russische regee
ring en het hoofdbestuur der communistische partij
in Rusland, Beiden zijn zoo innig verbonden, dat ze
practisch één geheel vormen. Een soortgelijke ver
houding bestond vroeger tusschen de oude Russi
sche regeering en de Russische orthodoxe kerk, doch
daar de orthodoxe kerk niet met het internationale
vlaggetje zwaait, was het terrein, waarop déze com
binatie werkte, uit den aard der zaak beperkter.
Waar het huidige Rusland macht uitoefent, wordt
maar één beginsel erkend: dat der communistische
partij; waar het invloed wil winnen, besteedt het
millioenon om communistische groepen te vormen,
communistische bladen to onderhouden. liet vroege
re Rusland bouwde met hetzelfde doel kerken,
poogde den Russische orthodoxen godsdienst te ver
breiden, al ging het daarbij niet zoo hardhandig te
werk als het huidige Rusland bij zijn pogingen om
zijn macht en ideeën op te dringen aan anderen.
Naderde men van de zeezijde de (overwegend I.u-
thersche) Finsche hoofdstad llelsingfors, dan zag men
dadelijk bij de kust de Russische kathedraal; te Be
val, titans hoofdstad van Estland, eveneens overwe
gend I.uthersch, verhief de machtige Russische ka
thedraal met gouden koepeldaken zich op een heu
vel midden in do oude stad; te Riga bevond zich de
Russische kerk in het centrum, aan een der schoon
ste boulevards en in het overwegend Roomsch-Ka-
tholieke Polen verrezen tot 1914 steeds meer Russi
sche kerken. In hot hart van Warschau domineerde
de Russische kathedraal alles (nu is ze door de Po
len afgebroken); hij dorpen aan den Weichsel, waar
twee, drie Russische families vvoonden( troonde op
een heuvel, uronver zichtbaar, een enorme Russische
kerk, zoodat een oppervlakkig reiziger den indruk
kreeg, dat het land Russisch en Grieksch-orthodox
en niet Poolsch cn Roomsch-katholiek was. Hand in
hand gingen Russische regeering en orthodoxe kerk,
zooals thans de Russische regeering met de commu
nistische partij.
Het groote klooster Panteleimon en twee kleinere
bij-kloosters, echter ook met geweldige typisch Rus
sische kerken, op Mont-Athos waren niet veel an
ders dan een uiting van dezen Russischen drang
naar expansie. Het nuchtere, kazerne-achtige van
een groot deel der gebouwen te Panteleimon zou het
vermoeden kunnen wekken, dat Russische militai
ren en de Russische kerk hier samen hebben ge
werkt. Door het kloosterbestuur werd me toegevoegd
een monnik, die zelfs in zijn monnikspij, welke van
zijde was, meer den indruk van een man van de we
reld dan van een geestelijke maakte. Hij sprak
vloeiend Fransch, Engelsch, Duitsch, Grieksch, Ita-
liaansch, Bulgaarsch, Turksch cn natuurlijk ook
Russisch. IIIJ leidde me rond en kwam ook telkens
op mijn kamer babbelen, vooral over het oude Rus
land en de steden, die ik er vroeger bezocht.
In het klooster Panteleimon zijn eenice tientallen
kerken, groote en kleine, en er is een indrukwekken
de klokkentoren, wiens stemmen kilometers ver te
hooren zijn. Een dier kerken is (wat ik nog nergens
heb gezien) een dubbele kerk. dat wil zeggen, dat
oen groote ruimte in de lengte door een rij pilaren
in twee deelen is verdeeld, waarvan elk deel een
aparte kerk inet altaar, ikonstation, ikoncn enz.
vormt. Overdadig weelderig zijn deze kerken door
het vele goud, zilver, verguld koper, geweldige licht
kronen, fresco's, schilderijen. Hier vindt men niet
het oude Byzantijnschc. De fresco's en schilderijen
zijn modern en al zijn het geen verbluffende mees
terwerken, ze treffen door de aangename kleuren
combinatie en door de vlotte teekening. Knap werk
is hot over het algemeen.
Den dag, dat ik te Panteleimon aankwam, was
juist vóór een kerkdijken feestdag ter oero van een
der orthodoxe heiligen en deze werd geëerd met een
nnchtolijkon kerkdienst, dien ik voor een deel bij
woonde. onder geleide van den eleganten monnik.
Er was bier, in afwijking van wat ik in Grieksche
kerken bijwoonde, een uitstekend vierstemmig kerk
koor, met prachtige stemmen Vooral een der bas-
baritons tevens koorleider, was bijzonder. De.stern-
vorming was natuurlijk, niet geknepen, niet kelig.
zoonis ik ze in de Grieksche kerken hoorde. De
Russen zingen, evenals de Serven cn Bulgaren, in
hun kerken, het oud-Slavisch en niet het Grieksch.
Zeer indrukwekkend was in het vage licht van
honderden waskaarsen deze kerkdienst. Het vier
stemmig gezang bracht meerdere wijding en dan
kwam het oogenblik, dat de breede deuren van het
„ikonstation" zich openden en men het gezicht kreeg
op het mysterieus verlichte altaar, daarvóór de
priesters, de misdienaars in wonderlijk schoone ge
waden in harmonische kleuren.
Op dat oogenblik van den dienst worden alle
lichtkronen in de kerk in slingerende beweging ge
bracht, wat nieuwe verrassende lichteffecten in de
goud- en zilverversieringen te voorschijn roept.
Dien nacht was er in acht kerken van het kloos
ter tegelijk dienst. Ergens in een kleine, overdadig
versierd kapel in een der groote gebouwen bad een
eenzame monnik voor het zieleheil der gestorve
nen. Dag en nacht bidt hier een monnik hij het
goud schemerende licht van drie kaarsen.
Na den kerkdienst, in den vroegen ochtend, ver-
eenigden alle monniken zich in de groote, gemeen
schappelijke eetzaal, want Panteleimon is een
klooster van gemeenschappelijk leven. Hier wordt
nooit, zelfs niet op Paschen, vleesch gegeten, en de
monniken leiden er een sober bestaan, anders dan
in het rijke Grieksche klooster Watopet b.v.
J .K. BREDERODE.
EEN GEM VARLITK WERKTE.
(Passing Show).
Schooljuffrouw: Heb je weer ge
vochten Tantje. ie ziet et zoo
Tantje: Nee. juf. maar we zijn gis
teren verhuisd en toen moest ik de kat
dragen.
dere manier. Wie daar zijn vijand om het leven wou
brengen, ging naar den tuin, zocht een pad op, be
weerde, dat dit a.rme dier zijn vijand was, en stak
hem daarna vol spelden. Aangezien deze bewerking
op de gezondheid van de pad heel funest werkte,
zag de nemer van de speldenproef in negen van de
tien gevallen zijn slachtoffer hals over kop in ge
zondheid achter uitgaan en daarna sterven. Dit gaf
hem de meest mogelijke voldoening, want het be-
teekende, dat de echte vijand tegelijk met de pad
aan het kwijnen en sterven was Als het later bleek,
dat dit niet het geval was, was de bewerking in een
of ander onderdeel niet heelemaal in den haak ge
weest.
In de laatste plaats dienden spélden ook nog als
geneesmiddel, als deze of gene door den duivel be
zeten was, wat in vroegere eeuwen om den haver
klap scheen voor te komen. Waarschijnlijk was het
iets dergelijks, als dat in onzen tijd iemand „door
zijn zenuwen wordt opgevreten". Maar het middel
was probaat. De door den duivel bezetene slikte een
aantal spelden door, de duivel vond dit zoo prikke-
rig, dat hij hals over kop verdween, cn de patiënt
ging gewoonlijk dood. Maar is dat niet juist als in
onzen tijd? De operatie is uitstekend geslaagd, en de
patiënt is overleden.
Ook voor wratten waren spelden een uitstekend
geneesmiddel. Het was alleen maar noodig, het tee-
ken des kruises over de wrat te maken en daarna
de speld, waarmee men het gemaakt had, ver weg
te werpen, om voor goed van de wrat verlost te wor
den. Als het niet hielp, had de een of andere heks
in de buurt de speld, de wrat, of den bezitter er van
wel betooverd.
Spelden waren verder een uitstekend middel om
je vijand het loven zuur te maken Veronderstel dat
mijnheer A. van allesbehalve vriendelijke gevoelens
jegens mijnheer B. vervuld was. Ilij wou nog niet
direct zoo ver gaan om hem dood te wenschen, maar
e.en flinke pijn in zijn buik zou lang niet kwaad voor
B. zijn. Dan zou hij zich voortaan wel' tweemaal be
denken, voor hij A. een koe verkocht, die veertien
dagen na levering dood ging
A. ging nu aan het werk. Hij nam een hoeveel
heid was of klei, en maakte daarvan, zoo goed als
zijn handigheid hern dit veroorloofde, een beeltenis
van B. Daarna nam hij een speld, eentje met een
flinke scherpe punt en stak die in de buik van het
wassen poppetje. Als alles goed gedaan was, lag B.
op hetzelfde oogenblik te krimpen van de buikpijn.
Werkelijk een heel aardig middel. Je kon er ook
nog verder mee gaan. Wanneer A. vond, dat B. nog
wel een beetje zwaardere straf verdiende, dan kramp
in zijn buik, dan ging hij met zijn wassen poppetje
voor het vuur zitten en zag het voor zijn oogen
smelten. Dit beteekende, dat B. door tering aangetast
zou worden en van dat oogenblik met rasse schre
den den dood tegemoet ging. v
In Wales deed men dit nog op een eenigszins an
Is het U bekend:
d a t de bevolking van Peiping, China, die tot 800.000
zielen daalde, toen de hoofdstad van China naar Nan
king werd verplaatst, weer tot 1.200.000 zielen Is aan
gegroeid?
dat slagschepen 45 pet. van de vloten der wereld uit
maken, en onderzeebooten 5 pet.
d a t de loonen en de prijzen der bouwmaterialen in
de 12 jaren tusschen 1914 en 1926 verdubbelden?
dat statistieken hebben uitgewezen, dat de boeren
vrouw gemiddeld 62 uur per week aan huishoudelijke
bezigheden wijdt, terwijl dat cijfer in de steden gemid
deld 48 uur is?
dat het papieren dollar-biljet ln Amerika zoo dikwijls
van hand verwisselt dat het zelden langer dan één jaar
in omloop blijft, dikwijls zelfs nog minder dan jaar?
dat er in de Chineesche Republiek ln begin 1930 62
radio-stations waren
d a t de lijm-industrie in Amerika in 1827 gevestigd
werd door zekeren Peter Cooper?
dat er over de heele wereld elke week 245.000.000
menschen naar de bioscoop gaan, waarvan de helft in
Amerika?
108. En wat jullie betreft, zegt burgemeester Bal-
zani, terwijl hij zich minzaam tot dc drie ontdekkings
reizigers richt, de Staat heeft mij gelukkig machti
ging gegeven om je naar verdienste te beloonen. Op
het terugbrengen van deze schat was een prijs van drie
duizend goudstukken gesteld Ziehier dus elk een zakje
met duizend dukaten. Gebruik het met wijs beleid, want
anders raakt je maag van de kook. Nu, deze redevoe
ring valt natuurlijk bij het edele drietal ln goede aarde.
Potverdikkedausie, grinnikte Gerrit, ben i k effe
een reuzekappitalist. As we weer thuiskomme kaup ik
'n complaite villazle faur maan ouwetjes mit een age
grazie en een pitrianau. Dirrekie weet heelemaal niets
te zeggen. Met groote oogen kijkt ze naar de schat, die
vóórh aar ligt en die ze heelmaal hebben mag! Ze kan
er met haar kleine kersenpit nog niet goed bij. Maar
Dicky snapt het best Hij maakt een luchtsprong, zoo
dat hij haast met zijn hoofd tegen het plafond stoot en
juicht: Duizend dukaten. Daar kunnen we duizend
miljoen pijpjes drop voor koopen, of slagroomtaartjes
en appelbollen en chocolade-sigaren!
169. Burgemeester Balzani brengt de drie helden hoogst-
eigenhandig tot aan den rand van het dorp. De Mottar
neezen hebben gehoord, welke hevige helden die drie
vreemde snoeshanen eigenlijk zijn. En dus worden
Gerrit, Dicky en Dirrekie nu uitbundig toegejuicht. Bij
het afscheid zegt de Burgemeester met diepe ontroering:
Deze dag, mijne jeugdige vrienden, zal ik nimmer
vergeten. Hij staat voor altijd ln mijn hart gegrift.
Vervolgt, edele knapen en lieftallige jongedochter, uw
reis door onze schoone wereld en blijft even rechtscha
pen als ge u in deze moeilijke uren hebt getoond. Zoo
zij het... Tot weerziens... En goede reis. Laife aupa
Balzani, roept Gerrit, die achterste voren op het siga
renkistje Is gaan zitten. En Dicky en Dirrekie herha
len geestrdrlftig: Leve opa Balzani! Dan gaat het weer
verder den bergweg af.
