Schier Courant
De begrafenis van Mr. P. J- Troelstra.
Vierde Blad.
Een enorme menschenmassa op de been.
De rouwplechtigheid.
De Zaansche schatgravers.
Een vrachtauto geslipt.
Tweede Kamer.
Zaterdag 17 Mei 1930
73ste Jaargang. No. 8664
Massale en indrukwekkende manifestatie
van trouw en liefde van tienduizenden je
gens den ontslapen staatsman.
De begrafenis van het stoffelijk overschot van den
grooten socialistische leider en stichter van de Neder-
landsche arbeidersbeweging is gister tot een onvergete
lijke plechtigheid geworden, waarvoor duizenden van
zijn volgelingen uit heel het land naar de Residentie
waren opgetrokken.
Deze enorme en ontroerende belangstelling bewees
wel. hoezeer mr. Troelstra in den kring zijner geestver
wanten als een der grootsten werd beschouwd en de
uitdraging naar zijn laatste rustplaats is dan ook ge
worden tot een massale en indrukwekkende manifesta
tie van trouw en liefde van tienduizenden jegens den
ontslapen staatsman.
Reeds in den vroegen morgen begonnen uit alle dee-
len des lands de extra-treinen de Residentie binnen te
rollen, met de duizenden deelnemers voor de plechtig
heid.
Uit Friesland kwam een extra trein met belangstel
lenden aan het staatsspoor station aan. Aan de Hollan-
sche Spoor arriveerden twee extra treinen uit Amster
dam. De meeste treinen, welker in Den Haag aankwamen,
waren versterkt en voerden aanzienlijke menschenmas-
ea's aan.
Het weer, dat in den vroegen ochtend nog grauw en
somber was, klaarde op en onder stralenden zonneschijn
trokken de groepen in de richting Scheveningen.
De geheele weg, van het centrum der stad naar het
Belgische Park. was een groote trek van menschen. Al
lerlei organisaties, afdeelingen der partij en socialisti
sche vereenigingen waren met omfloerste vaandels en
banieren naar Den Haag getrokken om den beminden
volksleider de laatste eer te bewijzen.
Overal zag men partijrouw dragen: een rood strikje
met zwarten achtergrond.
Vele partijgenooten waren met autobussen uit omlig
gende plaatsen gekomen; de intercommunale lijnen der
H.T.M. voerden eveneens talloozfen naar Den Haag.
Langs de gansche route, van Koningskade, Raamweg
en Badhuisweg, was één rij van standaarden, vlaggen en
banieren.
Naar mate het dichter naar twaalf uur liep, groeide
de menigte aan en concentreerde zich alles meer en
imeer op den Badhuisweg, waar de stoet zich geleidelijk
opstelde.
De lengte van de stoet verscheidene kilo
meters.
Steeds groeide het aantal deelnemers nog aan, zoodat
tegen, 1 uur een onafzienbare menschenmenigte in de
omgeving van het Belgische Plein opgesteld had.
De lengte van den stoet bedroeg verscheidene kilome
ters; eerst toen men zich aaneen begon te sluiten kreeg
men een indruk van de niet te beschrijven belangstel
ling.
Daar liepen de leden der S.D.A.P. Eerste en Tweede
Kamerfracties, de leden van het Partijbestuur, het hoofd
bestuur van het N.V.V., vertegenwoordigers van de In
ternationale van Vakvereenigingen, van de Intern.
Transportfederatie van de Arbeiderspers en van de
hoofdbesturen van tallooze organisaties bij liet N.V.V.,
aangesloten. Daarachter hadden zich de deelnemers
provinciegewijze opgesteld.
Het eerst kwam Friesland, waarvan buitengewoon veel
belangstelling was gekomen. Uit de kleinste plaatsjes
uit die provincie had men de reis naar Den Haag on
dernomen om de nagedachtenis te eeren van mr. Troel-
stra, die da.r waar hij geboren en opgevoed was, in de
harten der arbeiders een zeer bijzondere plaats steeds
ingenomen had.
Dan kwamen groote groepen uit Groningen, uit Dren
the en uit alle andere provincies. De groepen waren alle
weer onderverdeeld in de verschillende organisaties.
De groote steden Amsterdam, Rotterdam en Den Haag
vormden ieder een eigen groep.
Machtig was de indruk, welken de Arbeiders Jeugd
Centrale maakte, welke met vele duizenden leden aan
wezig was en met tallooze banieren langs den Pomp-
etationsweg stond geschaard, gevolgd door den Nederl.
Arbeiders Sportbond.
Nog tallooze andere organisaties volgden. Het aan
tal deelnemers is op geen duizenden te schatten, doch
naar verluidt waren er meer dan 25.000 menschen uit
de verschillende deelen des lands gekomen, waarbij dan
nog niet gerekend zouden zijn de groote steden.
Een belangrijke afvaardiging was ook aanwezig van
Boc.-dem. club te Antwerpen.
Het uitdragen.
Het was even voor eenen, toen de eikenhouten lijk
kist uit de woning, waar mr. Troelstra zijn laatste
levensjaren heeft doorgebracht, naar buiten werd ge
dragen en in de lijkkoets geplaatst. De vlag van de
partij, waarvan hij de groote leider is geweest, werd
over de baar gelegd. Twee grdote kransen van sparre-
groen met roode aronskelken van het Troelstra-oord
werden aan den lijkwagen gehangen.
Een groote krans van de S.D.A.P., eveneens van
«parregroen cn roode bloemen, werd achterop de lijk
koets bevestigd. Op het lint de woorden: „Van de
partij, die hem zoo lief was."
Partijbestuurders werden als eerewacht opgesteld,
terwijl de lijkstoet werd gevormd.
In het eerste rijtuig nam mevr. Troelstra met de
kinderen plaats. Daarna volgde de politieke leider der
S.D.A.P., ir. Albarda met den partijvoorzitter, den heer
Oudegeest in het tweede rijtuig. Later kwamen per auto
de Belgische partijgenooten Van der Velde en Kamiel
Huysmans aan. Eerstgenoemde nam toen nog plaats in
het rijtuig van den heer Albarda. De heer Huysmans
zag men later loopen in den kop van den stoet, welke
zich onmiddellijk achter het laatste rijtuig aansloot.
Om 10 minuten over één zette de stoet zich in bewe
ging. Overal langs den weg, welke de stoet volgde,
stonden dichte rijen menschen geschaard om het voor
bijtrekken gade te slaan; waar de lijkwagen met het
stoffelijk hulsel van mr. Troelstra voorbijkwam, werd
eerbiedig het hoofd bntbloot.
Omstreeks kwart voor twee kwam de lijkstoet in de
onmiddellijke omgeving van het kerkhof, terwijl op dat
oogenblik het achterste gedeelte van den stoet nauwe
lijks 't sterfhuis gepasseerd was.
Op de begraafplaats, die aan beide zijden door de
politie werd vrijgehouden voor den rouwstoet, was voor
het hoofdgebouw Kanaalzijde een met zwart kleed be
dekte katafalk geplaatst, terwijl zwarte loopers waren
gelegd.
Op deze katafalk zou de kist worden geplaatst, terwijl
daarachter ruimte was gereserveerd voor de naaste
familieleden en dé andere personen, die in de volg-
rijtuigen met den stoet zouden meekomen.
Het partijbestuur heeft een grafkelder voor den ont
slapene gekocht, die als familiegrafkelder is bestemd.
Een aantal orde-commissarissen uit de S.D.A.P. as
sisteerden voor de regeling van het défilé.
Onder de belangstellende niet-sociaal democraten, die
op het kerkhof het voorbijtrekken gadesloegen waren
o.m. de Kamerleden prof. ir. Van der Bilt, mj. Mar-
chant, mr. Oud, mr. Boon en het oud-Kamerlid Örion.
Tegen drie uur rukten, onder plechtige stilte, hon
derden jongens en meisjes aan van de roode jeugdbe
weging. Slechts de rhythmische passen verbraken de
stilte. Zij werden gevolgd door sociaal-democratische
studenten en groote groepen roode afdeelingen uit de
grootste steden; en het einde was nog lang niet te zien.
Even voor vieren was het défilé geëindigd. Het voor
bijtrekken heeft ruim twee uur geduurd. Gedurende
al dien tijd bleef de plechtige stemming gehandhaafd.
Er waren er, wien het na het passeeren van de kist
te machtig werd.
Ruim dertigduizend personen van de soc.-dem. bewe
ging hebben aan hunnen voortrekker op waardige wijze
de laatste hulde gebracht.
Het laatste eerbetoon.
Het oogenblik was nu gekomen voor het laatste eer
betoon. De heeren Hermans, Moltmaker, Kupers, Van
Zadelhoff, Schaper, Ankersmit, Mendels. Van der Walle,
J. ter Laan en H. de Boer droegen de kisL naar de
groeve. Slechts onder hun aanwezigheid en Inder die
van de familie werd ze in het graf neergelaten.
Op de kist werden bloemen gestrctoid als een laatste
afscheid aan mr. P. J. Troelstra.
Belangstelling uit onze omgeving.
Ook uit Hollands Noorderkwartier was groote belang
stelling. Zoo was de afdeeling Den Helder met een de
putatie van 60 dames en heeren en voorzien van het af-
deelingsvaandel aanwezig, terwijl ook de afdeeling Scha-
gen mede met haar vaandel tegenwoordig was.
In het Gebouw van Kunsten en Weten
schappen te Den Haag.
In het Gebouw van Kunsten cn Wetenschappen te
Den Haag is daarop de rouwplechtigheid gehouden,
is aan den voortrekker op waardige wijze hulde ge
bracht en zijn baanbrekend werk herdacht. Het ge
bouw was om drie uur reeds stampvol.
De voorzitter der S.D.A.P., de heer J. Ouden
geest sprak het eerst over den heengeganen leider
in warme bewoordingen en eindigde met: „Troelstra,
heb dank!
Vervolgens sprak de heer J. W. Albarda, de
voorzitter der S.D. Kamerfractie, die het baanbre
kend werk van Troelstra herdacht, wiens 40-jarige
lange streven de arbeidende klasse tot groote over
winningen heeft gevoerd.
Namens de Socialistische Tweede Internationale
sprak dan de Belgische oud-minister Vander
velde, waarna de Duitsche afgevaardigde Wel
enkele woorden van groote waardeering aan den out
sla pene wijdde.
Aan het ontstaan van de samenwerking tusschen
partij en vakbeweging in 1917 herinnerde tenslotte de
heer F. v. d. Walle, die namens de gansche mo
derne vakbeweging het woord voerde.
Onder enorme belangstelling heeft Vrijdagmiddag
te 's Gravenhage de begrafenis plaats gehad van
wijlen Mr. P. J. Troelstra, stichter en eersten leider
der S.D.A.P. De kist met het stoffelijk overschot
wordt in den lijkwagen gebracht.
De zoon dankt. SCHIPPERSVROUW DOOR EEN GIEK GETROFFEN
De heer Jelle Troelstra, zoon van mr. Troelstra,
sprak hierna, diepbewogen woorden van dank voor
de wijze, waarop de nagedachtenis van zijn vader
was geëerd.
„Dat was gehécl in zijn geest!" „Dank ook aan
allen, vooral aan de ouderen, die hem tijdens zijn
ziekte zoovele, blijken van haar, oprechte belangstel
ling hebben gegeven.
„Dat heeft hem lang staande gehouden."
Na deze in diepe stilte aangehoorde redevoeringen
(vooral het dankwoord van den heer Jelle Troelstra,
maakte diepen indruk), zong „De Stem des Volks"
het socialistisch lied: „Morgenrood".
ltystig, stil, een stilte nu cn dan gestoord door het
snikken van menschen uit het publiek in de half
donkere zaal, ging de bijeenkomst kwartier vóór
zessen uiteen.
Het was een waardige, aangrijpende plechtigheid.
De voormannen van de S.D.A.P. Vooraan de heer
Oudegeest, voorzitter der S.D.A.P. Achter hem Mr.
Albarda.
Verschillende berichten.
Een snapshot van den ontzaglijken stoet, die de
lijkbaar naar de begraafplaats volgde, waardoor de
teraardebestelling tot een groote demonstratie werd.
Een nieuwe phase. -—Nog steeds niets ge
vonden. Houdt er den moed maar in!
D? Zaansche schatgraverij heeft nog steeds geen suc-
s. Is elders in dit blad meegedeeld, dat men Donder-
ag met een grondboor begonnen is te trachten het
•oud naar boven te brengen, thans kan gemeld
worden, dat deze boringen op het oude kerkhof al weer
zijn gestaakt. De kuil is weer verlaten. De schat is niet
gevonden., zelfs niet op 11 meter diepte. Maar nog geeft
de combinatie den moed niet op. want na gistermorgen
is de schatgraverij in een nieuwe phase getreden.
De Duitsche, blijkbaar twijfelend aan hun eigen ge
gevens, hebben thans met den heer Ros, den vroegeren
eigenaar van het aangrenzend terrein, een overeen
komst aangegaan, waarbij de heer Ros de juiste plek,
waar de schat ligt. zal aanwijzen, aan de hand van
vroegere hem gedaan zijnde Fransche hlederziende aan
duidingen. Dien tengevolge is gisterochtend de heele
boorinstallatie der Purmerender firma verplaatst naar
het voormalige terrein-Ros en begint men daar met
nieuwen moed te boren. De heer Ros beweer,t dat men
op de plek, welke hij aanwijst, binnen twee dagen met
twee man arbeidende den schat moet vinden.
Aldus houdt men er den moed maar in!
De bestuurder van een personen-anto
zwaar gewond.
Op rlen Gelderschen weg bij Eindhoven reed gister
middag omstreeks TJ uur een kolenhandelaal' uit
Geldrop met een vrachtauto in de richting Eindho
ven, van waar de heer J. Scholts, wonende te Eind
hoven, met zijn auto kwam aanrijden. Bij het uitwij
ken voor wielrijders slipte de vrachtauto, met het
gevolg, dat de personenauto recht op de dwars over
den weg staanden vrachtauto reed. De vrachtauto
kwam in een sloot terecht, doch de bestuurder be
kwam geen letsel. De personenauto werd totaal ver
nield. de bestuurder .1. Scholts. kreeg een hersen
schudding en een dubbele beenbreuk. In zeer zorg
wekkende» toestand is hij naar het ziekenhuis te
Eindhoven overgebracht.
Aan boord van het zeilschip „Dwaal Ik wacht
U", dat Donderdagmiddag door de Oude Plantage te
Botterdam voer, is de 40-jarige schippersvrouw \Y.
II. de JongeVan der Ben door een samenloop van
omstandigheden ernstig gewond. Daar de schipper
niet voldoende snelheid kon krijgen wilde hij het
grootzeil bijzetten, doch door een ongelukkige ma
noeuvre botste hij tegen een voor den wal liggend
schip aan, waardoor het zeil scheurde. I)e vrouw
werd getroffen door een loshangende giek en over
het dek geworpen. Ernstig gewond is zij door den
G.G.D. naar het ziekenhuis aan den Coolsingel ver
voerd.
VADER VERDRINKT VOOR DE OOGEN VAN ZIJN
ZOON.
Ernstig ongeval bij Schiphol.
Donderdagmiddag te halfzes was de heer M. P.
W. Hom, oud 37 jaar cn van beroep steenzetter,
met een bootje, waaraan 'u kruisnet was bevestig
op de Ringvaart nabij Schiphol aan het visschen. On
gelukkigerwijze kwam het bootje met een motor-,
poot, komende uit de richting Aalsmeer, in aanvaring
en sloeg om. Ilorn geraakte te water en verdronk.
Zijn 15-jarige zoon, die eens naar zijn vader was-ko
men kijken, was van het ongeval getuige. Het lijk
werd s avonds door de politie opgehaald.
BESTRALING VAN KIPPENEIEREN.
Bespoedigde het uitkomen. Ultraviolet door
latend glas bevorderde den leg in den winter.
Onlangs hebben dr. Ch. Sheard en M. Higgins van
de Mayo-stichting te Rochester, in den Amerik.
staat Minnesota, proeven genomen met bestraling van
kippeneieren. Het bleek, dat de stralen van een kwarts-
kwiklamp door de schaal en het binnenvlies daarvan
heengaan. De ultraviolette stralen deden, in normale
omstandigheden. 20, percent der eieren 24 tot 48 uren
eerder uitkomen dan een gelijk aantal eieren dat niet
bestraald was.
Voorts konden onderzoekers vaststellen, dat, wanneer
men kippen in het winterseizoen achter ultraviolet
doorlatend glas houdt, zij tweemaal zooveel eieren leg
gen dan achter gewoon glas gehouden hoenders.
VAN EEN WISSEN DOOD GERED.
Volgens een bericht uit Honoloeloe is de stoomboot
riawaii er in geslaagd acht militaire vliegers op te
pikken, die gedwongen waren geweest op zee neer te
dalen tusschen de eilanden Maui cn Ilawaii, waar
het wemelt van haaien.
Een vliegtuig, behoorende tot een eskader van 18
vliegtuigen, moest, terwijl het eskader zich tusschen
de heide eilanden bevond, neerdalen.
Een watervliegtuig kwam het te hulp, doch ook
dit kon tengevolge van den hoogen zeegang niet meer
opstijgen. Twee andere vliegtuigen, die ook neerstre
ken, trof hetzelfde lot. Een der vliegtuigen was reeds
00 K.M. afgedreven, voor dat de inzittenden konden
worden gered.
Een der vliegers is verdronken.
De besprekingen over de wijziging Gemeentewet
zijn Vrijdag voortgezet met het gevolg dat na nog
cenig debat het amendement-Dr. Vos over den zoo-
genaamden dubbelen raad hij onteigening, samen
voeging of opheffing eener gemeente werd verworpen
Er waren maar 7 stemmen- voor.
Daarna werd gedebatteerd over de bevoegdheden
van den Raad en Rutgers van Rozenburg (c.h.) stelde
voor art. 135 zóó te wijzigen, dat het zal luiden: „hij
(de raad) maakt de verordeningen, die hij in het
belang der gemeente noodig oordeelt.' De bedoeling
van de wijziging schijnt te zijn de beperking van de
bevoegdheid van den raad in het tegenwoordig art.
135 neergelegd, op te heffen.
Dientengevolge zal het toetsingsrccht van den
rechter vervallen. Door de wijziging wordt echter
ook het vernietigingsrecht van de Kroon beperkt. De
bevoegdheid van den raad wordt door de wijziging
vrijwel ongebreideld.
En het is een zeer lang debat wat zich over dit
punt ontspint en bleek wel dat men hier te doen had
met een zeer grondige verandering van het verorde-
ningcnrecht en wordt door verschillende sprekers
de voorkeur gegeven aan de tegenwoordige redactie.
De tegenwoordige redactie gaf duidelijk aan al dat
gene. wat de raad heeft te doen tot uitoefening van
zijn taak. In de wijziging zal een stimulans zitten om
de gemeentetaak uit te breiden buiten de grenzen
van die taak.
Aldus uitte zich o.a. de heer Knottenbelt (v.b.).
Ook de heer Kortonhorst (r.k.) acht de wijziging nn-
gewenscht. De onderstelling is niet gewaagd, dat aan
de voorbereiding van de gedachtenwissèling tus
schen regeering en volksvertegenwoordiging nog al
iets heeft ontbroken. Achter liet art. 135 liggen aller
lei problemen verborgen. Wat is do bedoeling van de
voorgestelde wijziging? Brengt zij nieuwe staatsrech
telijke begrippen omtrent do verhouding van het
staatsgezag en de gemeenten?
Do heer Smccnk (a.r.) acht. do tegenwoordige redac
tie. die 75 jaar good heeft gewerkt en waaronder tal
van verordeningen zijn geboren geworden, uitstekend.
De heer Bcunier (a.r.) meent zelfs dat do autonomie
der gemeenten hier in hot gedrang komen.
Nadat nog een paar sprekers het woord hebben go-
voord en de heer Aalberse (r.k. zijn slem vóór liet
artikr4 heeft gemotiveerd en de Minister aan het
woord is geweest, wordt de stemming aangehouden
cn de vergadering verdaagd tot Dinsdagmiddag.
