i
Bij Examens
Brabantsche brieven.
privaten meer over de slooten staan. Tn onze gemeente
staan er echter nog een berg en spr. acht het gewenscht
de verordening te handhaven.
De Voorzitter raadt aan even te wachten tot we de
gemeentereiniging hebben. De emmers zijn besteld en
den menschen zal den prijs opgegeven worden.
De heer Kuiken vraagt of het dan meteen afgeloopen
is dat die riolen in de slooten uitloopen. Spr. noemt een
paar plaatsen, waar het meer dan erg is.
De Voorzitter zegt dat ook dit op het lijstje staat.
Hierna sluiting.
IU Jt
FEUILLETON.
VERTELLINGEN.
Ulvenhout, 26 Mei 1930.
Menier,
Nie da'k om 'n smoesje
verlegen ben, daar nie
van. maar as g'op d'n
oogenblik alles zoo's nagaat
uit wat er in de kraanten
gepotlooid wordt, ollee,
amico, dan is 't in de we
reld op den oogenblik zoo
maar 'nen aarlgen krlppot!
As ge ieveraans leest wat
de Moes weer aan 't klaer-
stoven is. dan zou-de 'm da
gekke mutskfe van 'm (Trui
verassereert as da-d-et 'n
doodgewone theemuts is,
zooas ze in de stad gebrui
ken), maar dan zoude 'm die theemuts over z n oogen
trekken. Waant wat dieën ruziestoker bezielt da mag
d'n duvel weten. Hij kan z'nen kwèèk nie opendoen (en
die ga-d-even gemakkelijk open as d'n leën van Trui)!
of 't is om keet te zoeken!
Neeë, amico, ze kunnen daar in Italië heel erg in d'r
nopkes zijn mee d'ren does. wa mijn betreft kunnen ze
'm kedoow krijgen, met of zonder theemutske.
Hij is op reis gewiest. Gelijk heet ie. 't Mooie weer
kom nouw aan. Maar da doet ie ok al op zo'n vrimde
manier. Hij is dan in Milaan gewiest, maar veur ie daar
aankwam Het "ie eerst de Milaneezen die gin fassist wa
ren in d'n bak douwen. En toen is ie op 'n balkonneke
gaan staan en daar hadde 't lieve leven weer aan d'n
gang. Nog ging vijf minuutjes stong ie daar to kaaiëren
of de Milaneezen, die nog nie in de bajes zatten, riepen:
„Weg mee Frankrijk!" En toen zee de theemuts: „Wij
motten mergen op alle verassings veurbereid zijn!" Nouw
gij! „Ik ben zee d'n Moes, ,,'t hoofd en d'n maker van
't fassismé" (hij schijnt er gatvernolle nog groot op te
gaan ok!) „en ik zal 't verdedigen." Maar dan toch ze
kers mee de Italiaanders die nog vrij rondloopen? Daar
koom 't al: .'.blijven guillie allemaal staandvaatig", zee
't ie. „houdt de geweren in de hogte!" As ze da leste
nouw maar altjj doen, dan vallen er ten minste gin
dooien! Dan schieten ze hogstens zoo wa gotjes in de
locht, net as d'ren „schepper" altij doet En in Florence,
waar ie ok al gewiest is, hij schijnt op vakaansie te
zijn, daar riep ie vanaf 't balkonneke (as ie 'n balkon
neke ziet, krupt ie er boven op en begint te spietsen),
„da-d-et vlootbouwprogram ton veur ton zal worren uit
gevoerd. Negenentwintig nuuwe oorlogsschepen zal ie
op stapel laten zetten!"
„Woorden," ging ie deur, „zijn heel schoone dingen,
maar geweren, mieterejeurs, kenonnen, oorlogsschepen
en vliegtuigen zijn nog veul schondere dingskes!"
'k Zou 'm da nog wel 's willen heuren zeggen, ami
co, as ie uit zo'n schoon vliegtuig 'n bommeke boven op
z'n theemuts kreeg! Ollee, dan zou-'t-ie wel aanders pie
pen.
En as ge me nouw vragen zouw, hoe 't komt as dat de
Moes bp d'n oogenblik zoo heetgebakerd is, dan denk
ik zoo, omdat die vredes-konferèènsle, lest in Londen,
zoo op z'n neus gedropen is. Daar kos z'nen menistar,
Graandi witte wel, d'n dieën mee da nijdig sikske, z'n
verhaal nie halen. Die kon 't op die vreedeskonferèèn-
sie nie veur mekaar gebokst krijgen om, mee toestem-
mink van die aandere gasten, in naam van d'n vrede
'nen kwak oorlogsschepen te meugen bouwen.
Daar is zo'n konferèènsie toch maar goed veur, wa gij?
Nouw doen ze 't daar zonder die toestemming!
En... nouw is er meteen de mot ok in! Waant de Moes
gift veurnamelijk de schuld aan d'n Fraanschman Brie-
jaand en veurloopig is al z'n getier teugen Fraankrijk
bedoeld. Da's zoowa-d-'t veurnomste gevolg van de leste
vredeskonferèènsie: mot tusschen Italië en Fraankrijk.
Nouw zou da-d-allemaal nog nie zoohéél stark zijn,
was 't nie da Fraankrijk zelf vrede zou willen houwen
zonder oorlogsvlootuitbreidlng. Maar daar wrong nouw
sjuust d'n schoen!
D'n eene wouw daar veul meer „schondere-dingskes-
dan -woorden" emmen (kenonekes en bommekes-gooien
en zoo) om d'n vrede te bewaren as d'n aandere en da
zette bij d'n Moes noeuw kwaai bloed.
Da's van éénen kaant te begrijpen. As oewen nosten
buur mee alle geweld in vrindschap mee oew leven wil
en dus 'nen gelajen revolver in z'n zak stikt, dan wilde
veur die vrindschap nie onder doen en ge zet 'n kenon
op oewen erft, d'n kaant van oewen vrindelijken buur
uit,
In d'n Bels is 't al evenmin kousjer. Keb gelezen, in
'n Belse kraant, as da zuillie persies twee keer zooveul
soldaten emmen as wij, terwijl me alelbei 'n zelfste poep
.laandje zijn van 'n zeuven muljoen zielen.
Ge mot nie vragen wa da kost! Waant ge wit zekers
©k wel, dat wij elk jaar nog 'n dikke honderd muljoen
©p motte brengen veur óns leger en vloot, bestemd om
neutraal te blijven, tusschen al da vredeswerk!
Belgie beschouw z'n eigen na d'n oorlog as 'n groote
mogendheid. Maar alles bij mekare kan ik er nikske
aanders in zien as 'n klein manneke me 'n veuls te
groot soldatenpak aan. da z'n beentjes nog 's brikt over
z'nen veul te grooten sabel.
In Duitschland is 't al nie veul beter. Daar willen
de menisters ok meer soldaterij, „waant," zee menister
Greuner, „Fraankrijk, Engelaand en Polen emmen veul
en veul meer gereedschap om te schieten en vredes
werk te doen, as wij!" Dus de rest die snapte!
In Oostenrijk emmen de regeerders d'r haandjes vol
aan d'r eigen soldaten; de Spaansche koning zit op 'nen
troon die te wiemeien staat om kruisdol te worren;
Engelaand wit gin raad mee al z'n werkeloozen en zoo
geleuf ik niet dat 'k teveul gezeed em, hierboven aan
m'n briefk®, da-d-et in Europa 'nen heel aarigen krip-
pot is.
En Praankrijk, da mee z'n nostc buren openlijk over
hoop leet en mee z'n oorlogsvrinden bedektelijk: da-d
aan 't uitstarven is omdat er gin kinderkes genogt
geboren worren: da van alle kaanten dus in z'nen
piepzak zit. Fraankrijk kom nouw weer overnuuw aan
dragen mee z'n idee om 'nen Europeeschen Statenbond
op te richten. Briejaand wil 'n eigen Volkenbondszaak
openen! .Hij zee netuurlijk wel van nie, maar de die-
pelmaten, die nouw al veftlen jaren laank ruzie zitten
te maken om d'n vrede, die weten op 't lest zeivers
nie meer wanneer ze liegen.
Toch is 't 'nen grappenmaker, da Briejanneke. Keb
'm in d'n Haag toen meegemokt op de konferèènsie
ge wit da 'k daar indertijd gewiest heb en as ge 'm
zoo ziet staan riddeneeren, amico, mee z'n hoog rug-
geske en mee z'n haanden veuruit die even druk
mee „praten", dan doet ie mijn denken aan 'n kopman-
neke op de mart da poeiers verkopt die goed zijn veur:
koorts, hoofdpijn, heksteroogen, 'n „zeer" hoofd en rim-
meltiek, zooas 't er bij ons in de stad Dinsdag en
Vrijdags geregeld zo'nen wonderdokter aan 't woord is.
Ollcen, die gebrükt er nog 'nen valschen trumpetter bij.
't Is nie kwaad bekeken van Briejanneke om 'n kom-
panjonschap aan te gaan nouw z'n eigen zaak nie meer
datte 13! Van dieën kaant heet-ie grif gelijk.
En meschient zouw't 'n middeltje zijn om nog meer
vrede te genieten, waant in de kleinste affaire kun-d-'t
al geregeld meemaken: as-t'er twee komjmnjons zijn is
't er geregeld keet in de kiepenkooi. Kek maar de ver-
eeniging van d'n Echt, waar twee veurzitters zijn...
Neeë, amico, keb in die nuuwe affaise van Briejaand
gin fieduusie!
Mee d'n Engelschman die ok gère baas is en
d'n Düts, die 'nen Fraanschman lust mee huid en ha
ren, zou er meschient wel 'n tweede China van groeiën
en dan zeg ik nog maar niks van de Balkaneezen en
de Bolsjewiekerts,
Sodemearel, wa zou da 'en arigen stamppot worren
bij mekare.
In ieder geval, amico, as er nog 's 'nen dag komt da
ze aan ons vragen of wij mee doen aan de oprichting
van da tweede China, dan is 't het beste maar da wij
wéér neutraal blijven! En aanders dempen me de
Noordzee maar 'n stukske verder af en kruipen daar
op mee ons zeuven-muljoenen.
Waant ik weet nog nie wa-d-erger. is: wéér oorlog of
zo'nen Franschen vrede van Briejaand. En lid zijn van
de een en zelfste vereeniging as d'n Moes...!
Dan gaai ik nog liever Turk worren. Zo'n rooi petje-
zonderklep sta me net zoo goed als rum z'n theo-muts;
wa gij?
Amico, ik gaai d'r afscheiën. 'k Zit snotverdemalle-
ir.osterdpot zóó diep in de pollitiek da'k al ruzie gaai
krijgen veur m'nen brief klaas is... Leve d'n vrede; Trui
gif m'nen dubbelloops 's aan!
Amico, tot de noste week.
Veul groeten van Trui en as altij gin horke minder
van oewen toet a voe
DRé.
Provinciale subsidie voor
Rijwielpaden.
Ged. Staten en de 'Wegencimmissie z\jn er voor.
In de voordracht betreffende een nieuwe begrooting
van het Provinciaal Wegenplan, deelen Ged. Staten het
volgende mede over eventueclen steun voor fietspaden:
Naast de rijwielpaden, welke deel uitmaken van de
wegen, worden, door de zorg van enkele vereenigingen,
in deze Provincie, in aan natuurschoon rijke streken,
rijwielpaden aangelegd, welke een zelfstandige wegbaan
hebben. Voor deze rijwielpaden worden veelal bijdragen
uit de provinciale kas gevraagd. Voor zoover zoodanig
pad. hoewel niet onmiddellijk deel uitmakend van een
op het wegenplan voorkomenden weg, kan dienen om
het verkoer daarop te ontlasten, schijnt de mogelijkheid
niet uitgesloten, dat daarvoor een bijdrage uit de op
brengst der wegenbelasting wordt toegekend.
Voor zoover de rijwielpaden echter niet voor een uit-
keerlng als bovenbedoeld in aanmerking komen, meenen
Ged. Staten, dat er wel aanleiding bestaat, dat daarvoor
uit de provinciale kas naar gelang van de omstandig
heden een bijdrage wordt verleend- Door den aanleg
van laatstbedoelde paden wordt tegemoet gekomen aan
den meer en meer tot uiting komenden drang der be
volking om van het natuurschoon te genieten.
Aangezien het Ged. Staten niet wel mogelijk schijnt
voor deze subsidieerlng algemeene regels te stellen, doch
veeleer ieder geval afzonderlijk beoordeeld zal moeten
worden, schijnt het hun in overeenstemming met het
advies der Wegencommissie, de meest voor de hand lig
gende oplossing, dat voor uitkeeringen als deze jaar
lijks een post op de begrooting wordt gebracht. Ged.
Staten zullen zich dan gemachtigd rekenen, daaruit bij
dragen toe te kennen voor aanleg en onderhoud van
laatstebedoelde paden. Zij meenen, dat de kosten niet
groot kunnen ziin.
Wij voegen daaraan toe:
En uitstekend besteed.
Nieuwe begooting van
het Wegenplan.
VAN 22 OP 36V% MILLIOEN.
Gedeputeerde Staten hebben de kosten, welke de uit
voering van het Provinciaal Wegenplan zal vorderen,
opnieuw laten ramen, en- deelen aan de Provinciale
Staten mede, dat die thans gesteld kunnen worden op
f 36.250.000. dat is f 14.250.000 hooger dan in 1925 werd
aangenomen.
De oorzaken van die stijging zjjn velerlei:
1. Oorspronkelijk was voor alle wegen van het ver
keersplan hetzelfde profiel aangenomen, n.1. en kruir.s-
breedte van 12. a 13 c.M. en een verhardingsbreedte
van iVz a 5 M. Dit achten Gedeputeerde Staten niet
rationeel, omdat de omvang van het verkeer sterk
uiteenloopt. Zij komen thans tot 3 wegprofielen, waarbij
de breedte der wegbanen resp. 15, 10 en 8.50 M. zal
zijn. Door de ervaring geleerd en met het oog op het
steeds groeiend verkeer, stellen zij zich de verharding
der rijbanen als regel niet smaller voor dan 5.50 M.
Voor wegen in dicht bevolkte streken en met druk ver
keer zal de verhardingsbrcedtc veelal op 6 M. gebracht
moeten worden. Voorts dienen aansluitende rijwielpaden
ten minste 0.75 M. breed te zijn. Rijwielpaden, wellte
bestemd zijn voor verkeer in beide richtingen, zullen
steeds van dc wegbaan gescheiden zijn en naar gelang
van het te verwachten verkeer, eon breedte- krijgen
van 1.50 M. k 2.50 M.
Daar in de meeste wegen leidingen moeten worden
aangebracht en veelal ook beplanting wenschelijk zal
zijn, achten Ged. Staten de bovengenoemde breedte der
wegbanen stellig niet te groot. Op plaatsen, waar wan
delaars zijn tc verwachten, zooals bijv. bij het Woesper
Zandpad en den Zwarteweg tusschen Bussum en Hil
versum en op plaatsen, waar bebouwing is te voorzien,
zullen voetpaden worden aangelegd.
2. In de nieuwe begrooting is er op gerekend, dat
voor alle wegen van het verkeersplan een strook van
zoodanige breedte wordt gekocht, dat op den duur ook
de wegen, welke nu onder profiel 2 of 3 worden ge
bracht, zonder verderen aankoop verbreed kunnen
worden tot profiel 1 en dat de strook niet alleen ruimte
biedt voor de eigenlijke wegbaan, maar ook voor ae
taluds en de wegslooten over de volle breedte, bene
vens nog 0.50 M. terrein aan de landzijde. Aldus ver
zekert de Provincie zich volledige zeggenschap over
haar wegen.
Deze wijzigingen hebben gemaakt, dat niet. zooals In
1925 werd geraamd, 290 H.A. grond noodig is, doch
476 H.A.
3. De begrooting voor grondwerken is van f 6.703.000
gestegen op f 11.450.000. De reden is gelegen zoowel in
de benoodigdc hoeveelheden zand. die aanzienlijk groo-
ter moeten zijn, als in de zandprijzen, die in den laatsten
tijd zijn opgeloopcn.
4. Voor verbetering en vernieuwing van kunstwerken
was in 1925 gerekend op f 2.651.000, terwijl thans een
bedrag van f 4.934.000 is becijferd. In het oorspronkelijke
plan was gerekend op eenvoudige bruggen. Ged. Staten
vinden het thans echter wenschelijk, ze aanmerkelijk
brceder te maken, zoodat het wegprofiel op die kunst
werken zoo min mogelijk wordt ingesnoerd.
Gebleken is, dat de spoorwegkruisingen zooveel mo
gelijk door viaducten of onderdoorgangen moeten wor
den vervangen.
De verbreeding der beharding heeft tot gevolg, dat
die een uitbreiding ondergaat van bijna 310.000 M2.
Naar Ged. Staten mededeelen. gaat de Wegencom
missie met een en ander accoord.
Tegenover de grootere uitgaven staan hooger In
komsten. Er was niet op gerekend, dat do uitkeering
uit de opbrengst van de Wegenbelasting het mogelijk
zou maken groote sommen te storten in het Wegen
fonds. Deze zijn zoo aanzienlijk, dat Ged. Staten hot
mogelijk achten, de financiering op dezelfde wijze
voort te zetten.
Intusschen stellen zij toch een andere regeling voor.
omdat de uitkeering uit de Wegenbelasting natuurlijk
door wijziging of afschaffing gevaar kan loopen en ook
omdat er uit de Staten bij herhaling op bespoediging
van de uitvoering is aangedrongen.
Uit overweging, dat thans de middelen nog ruim
vloeien, willen Ged. Staten voorshands voor den aanleg
der wegen zooveel mogelijk alles uit de gewone midde
len van het Wegenfonds betalen en alleen leenen voor
grond-aankoop Daarom wenschen zij dit fonds te ver
sterken door 5 jaar lang, van 19301934, niet f 750.000,
doch 1 millioen in te storten en er voorts 2 miliioen
aan toe te voegen uit het reservefonds der Provincie,
dat 4 millioen groot is.
Met de te kweeken rente en de uitkeeringen uit de
Wegenbelasting, welke samen op f 5.400.000 worden
geraamd, komt men dan tot eind 1934 op een totaal
van 19 millioen. Reeds is 3 millioen verwerkt, zoodat
voor de jaren na 1934 nog voorzien moet worden in een
bedrag van ruim 14 millioen.
De financiering daarvan stellen Ged. Stalen zich voor,
tijdig te regelen voor het eind van de vijfjarige perio
de, dus uiterlijk in den loop van 1934.
Daarbij zal dan rekening zijn te houden met de om
standigheden en tevens met de nieuwe verhoudingen,
die ontstaan doordat de opcenten op de personeele be
lasting komen te vervallen en daarvoor opcenten
Inkomsten en vermogensbelasting in de plaats moeten
treden.
In de zitting van 17 Juni a s. komt deze kwestie aan
de orde. Waarschijnlijk gaat het voorstel dan naar een
Statencommissie, wier rapport gelijk met de voordracht
op 1 Juli in openbare bespreking komt.
blijft men kalm cn helder, indien men vooraf
Mijnliardt's Zenuwtabletten gebruikt.
Koker 75 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
Ingezonden Stukken.
Geachte Redactie!
Schoorl, 29 Mei 1930
Gaarne wilde ik even antwoorden op het ingezonden
stukje van den heer Roos.
Mijn bedoeling is geweest, toen het bleek bij de stem
ming voor een lid der commissie tot wering van school
verzuim, dat de heeren tegenstemmers liever een burger
dan een arbeider in die commissie zagen, er mede uit
te drukken: dat ze gerust den heer Roos konden stem
men, want het is een kalme, bedaarde man, dus geen
opposant. Ik wil erkennen, dat m'n gezegde (een zoete
arbeider) geen gelukkige is geweest. Wat het echter met
een waschechte sociaal-democraat te maken heeft, be
grijp ik niet. Immers wanneer de heer Roos mij niet
goed genoeg was geweest, had ik toch heusch niet zoo
verontwaardigd behoeven te zijn, toen het bleek, volgens
de heeren tegenstemmers, enkel boeren of burgers de
behartiging van het onderwijs zijn toevertrouwd.
Wat de tweede vraag betreft, of mij soms de naam
zoete arbeider niet toekomt. Nou heer Roos, daar moest
ik maar niet op ingaan, wanneer u zelf daarover zoo
verontwaardigd is, zou ik dien naam ook maar niet aan
een ander geven.
Geachte Redactie, mijn dank voor de plaatsing,
Hoogachtend,
Schoorl. A. GUTTER.
BOERDERIJ en \EEHOUDERIJ
Indrukken van de laatstgehouden Algem.
Verg. der Holl. Maatij. van Landbouw.
II.
De belangstellende lezers van deze landbouwkro-
niek zullen zich herinneren, dat wij de vorige week
ten tooneele voerden de heet* Kistemaker uit de Haar
lemmermeer. Deze stoere landbouwer heeft een men-
pchenleeftijd cn nog langer misschien in de Haar
lemmermeer gewoond, heeft dus alle tijden meege
maakt, zoowel slechie als goede jaren en geen won
der dat deze spreker de aandacht der vergadering
had; immers van hem zouden wij geen bespiegelin
gen hooren, neon, hier was de zuivere praktijk aan
het woord, gegrond op een langdurige ervaring. En
wat waren nu de wenschen van dezen door de er
varing gerijpte landbouwer: „bescherming van onze
landbouwproducten, bescherming en nog eens be
scherming was de inhoud van zijn rede. Zonder dat
zou het niet meer gaan.
't Speet mij, dat deze spreker niet even een terug
blik gaf over de vele jaren dat de landbouw zich
wel zonder beschermende rechten heeft kunnen
redden, ja zelfs een geweldige vlucht, heeft kunnen
nemen. Immers als menschen van het kaliber als
Kistemaker in goeden doen zijn komen te verkeeren,
hebben zij dit mede te danken aan de ontwikkeling
van den landbouw zonder beschermende rechten.
Daarom had m.i. toch ook wel eens even mogen wor
den herinnerd. Doch de geachte spreker had nog
meer. Dat de Staat de credietverleening door de Coöp.
boerenleenbanken zou verruimen door zich in be
paalde gevallen borg te stellen, achtte de heer K.
absoluut uit den booze. Door dergelijke hulp te aan
vaarden zou de landbouwer in een chronischen ziek
tetoestand blijven verkeeren, hetgeen de Staat
enorme kapitalen zou kunnen kosten; neen, dan
was uitzieken veel beter. Degenen die het niet kon
den volhouden, moeten sneuvelen. Dan wordt de toe
stand van de overblijvende» beter, t Kan waar zijn,
deze redeneering, doch wenschelijk is zij zeker niet.
Zoo spreekt een volbloed agrariër, die te veel aan
eigen belangen denkt en te veel vergeet, dat de
maatschappij niet bestaat uit eenheden, doch een in
gewikkeld samenstel is van diverse mogelijkheden.
Ik vermoedde zoo, terwijl de heer K. stond te spre
ken, die mijnheer kan zeker nog wel een stootje ve
len, die staat zeker nog niet op het kantje van de
sloot; hoe wreed moet deze redeneering in de ooren
klinken van hen, die gaarne ecnige hulp van rpgee-
ringswege zouden aanvaarden om staande te blijven.
Immers alle tijden hebben hunne weertijdon. Ik kan
mij indenken, dat een tijdelijke hulp van den Staat
op finantieel gebied hier en daar veel leed zou kun
nen voorkomen enveel welvaart in de toekomst
zou kunnen brengen. Een dergelijke maatregel
wel niet van Staatswege is in 1923 meen ik geno
men voor de koolstreek aan den Langcndijk. Had
men toen ook geredeneerd als nu de heer K., dan
zouden waarschijnlijk velen hun bedrijf hebben moe
ten staken, hetgeen mogelijk voor de finnntieel ster
keren voordeeliger zou zijn geweest; doch de maat
schappij in haar geheel zou m.i daarvan schade heb
ben ondervonden en daarom ia het steunen in moei
lijke jaren in mijn oog nog lang geen verkeerde daad
van de regeering, al geef ik grif toe, dat aan dit
vraagstuk ontzaggelijk veel voetangels en klemmen
zitten en zeker pas mag worden toegepast als alle
andere middelen om door de misère te komen, onder
d3 oogen zijn gezien.
Wat ik den ouden heer K. wel kwalijk neem is, dat
hij met geen woord gerept heeft over een verbeterden
oorlichtingsdienst en zich zelfs verklaarde tegen
de oprichting van lagere landbouwscholen. Nu was
de heer K. afgevaardigde van de afd. Haarlemmer
meer. Ik neem aan, dat deze ufdeeling een vergade
ring heeft gehouden en dat dit punt van alle kan
ten is bekeken en dat daarna aan den heer Iv. op
dracht is gegeven om zich tc verklaren tegen de op
richting van lagere landbouwscholen. Foei, foei. af-
decling Haarlemmermeer, wat een kwade beurt
maakt ge hiermede en wat legt ge daarmede getui
genis af, dat ge zelf nog heel veel ontwikkeling op
landbouwgebied tekort komt. Daarmede laat gij L'
duchtig in de kaart kijken en het spijt mij dat geen
der aanwezigen op deze woorden gereageerd heeft
en U even de ooren heeft gewasscnen. Ge hadt dit
ruimschoots verdiend. Laat ik eens even op dit pun
tje doorgaan. Hoe staat het met het landbouwonder
wijs in do Haarlemmermeer? Deze polder is groot
zooals men weet 18000 H.A Nemen wij als gemid
delde grootte voor een bedrijf aldaar aan 40 H.A., clan
staan in den geheelen polder 450 boerderijen, be
woond door evenveel gezinnen met het noodige per
soneel. Nemen wij aan, dat op elke boerderij mani
éën persoon aanwezig is tusschen 10 en 24 jaar, dan
zouden er dus in het geheel 450 personen kunnen zijn,
die in de termen vielen om landbouwonderwijs te
volgen. In Hoofddorp staat een Christelijke land-
bouwwinterschool die jaarlijks pl.tn. 15 leerlingen
toelaat, waarvan het grootste gedeelte gewoonlijk van
buiten de Haarlemmermeer komt. Bovendien wor
den er gewoonlijk drie landbouwcursussen gehou
den, één te Hoofddorp, één te Nieuw-Vennep cn één
te Halfweg. De cursus te Nieuw-Vennep wordt ge
woonlijk nog het beste gevolgd. Dit jaar met 1b leer
lingen. doch de cursussen te Hoofddorp en te Half
weg worden met kunst cn vliegwerk in het leven ge
houden en kunnen nauwelijks bevolkt worden met
het minimum-aantal leerlingen, d.i. 12. Op den cur
sus te Halfweg komen ook nog leerlingen die niet in
de Haarlemmermeer wonen. Resumeercnde volgeni
alzoo in dezen geheelen bouwpolder- ongeveer 40
jongens tusschen 16 en 24 jaar landbouwonderwijs.
Jk heb mij dit nooit goed kunnen begrijpen doch sinds
ik den heer I\. heb hooren spreken, denk ik, ja, dat
is nu geen wonder meer. Inplaats dat deze menschen
het landbouwonderwijs zullen bevorderen cn steunen,
zijn zij tegen de volle ontplooiing van dit onderwijs.
Zij bewijzen daarmede de gemeenschap geen dienst.
Voor zich zelf mogen menschen als Iv. de overtui
ging hebben: wij zijn er ook gekomen zonder voor
lichting en onderwijs, men moet niet vergeten dat de
tijden geheel veranderd zijn. Toen de eerste land
bouwers in de Meer aldaar een bedrijf gingen stich
ten pljm. 1850, had de grond een geringe waarde.
Langzamerhand is dit. veel beter geworden en de eer
ste eigengeërfde landbouwers uit de Meer hebben
dus in flinke mate geprofiteerd van do stijging der
landprijzen tusschen 1850 en nu. Hieraan hebben zij
veelal in de eerste plaats hun dikke portemonnaie te
danken. Doch veelal wordt dit door henzelf over het
hoofd gezien en dergelijke menschen zijn vaak ge
neigd om te zeggen: boeren, och, dit kan men wel
zonder ontwikkeling. Kijk maar naar mij. Ik heb
nooit geen landbouwonderwijs gehad en bon ik er
niet evengoed gekomen. Een paar flinke armen aan
het lijf, een goed verstand en het gaat vanzelf; dan
kun jc het onderwijs wel missen.
Helaas, de heer K. staat in deze meening niet ge
heel alleen. Er zijn er onder de ouderen nog velen die
aldus re de ne eren en niet, genoeg inzien, dat dc tijden
van heden en de tijden van vroeger geheel andere
eischen tellen aan den mensch cn hun bedrijven, en
ik vrnaag mij af of als al die voorstanders van pro
tectie uit dc Haarlemmermeer eens wat meer wisten
van Staathuishoudkunde, of zij dan ook nog zoo zou
den praten. Want het lag er vaak duimen dik op dat
de menschen die zoo luid riepen om bescherming, de
gevolgen van zoo'n politiek niet genoeg hadden over
dacht. Zij hadden zich blind gestaard op het directe
voordcel, zonder zich voldoende rekenschap te geven
yan de gevolgen die dergelijke maatregelen zouden
hebben voor de maatschappij. Hier wreekte zich al
in dc eerste plaats het tekort aan onderwijs en het
tekort aan voorlichting. Had men in de jengd of la
ter op rijperen leeftijd dat zou zelfs nog heter zijn
voldoende dergelijke quaesties van alle kanten loe
ren bekijken, cn had men geleerd hoe belangrijke
vraagstukken, van alle kanten moeten worden beke
ken, alvorens een definitief oordeel uit te spreken,
dan zouden de uitspraken van menschen als I\. en
anderen in vele gevallen veel minder positief zijn
geweest.
Eon kleine aanvaring tusschen dc hoeren Bultman
en De Boer (Stom pet oren), waarbij dc laatste zee
bleef houden, dient voor de volledigheid alsnog te
worden vermeld.
Vertier was aardig de opmerking ik weet niet
meer precies van wien toen het ging of dc land
bouw gediend was met de aanstelling van een Direc
teur-Generaal of een afzonderlijke landbouwministerie
meer van noode was, dat deze afgevaardigde veel
meer gevoelde voor een Minister. Immers een Direc
teur-Generaal wordt voor zijn leven benoemd. Viel die
man togen en was hij niet de rechte persoon, dan zat
men er moe opgeschept; deze afgevaardigde voelde er
veel meer voor om een Minister van Landbouw te
hebben dien men zoo noodig naar huis kon zenden als
hij fouten maakte, doch met onze verpolitiekte regce-
ring staan ministers ook al niet op vóór zij hun
diensttijd hebben uitgediend. Dat een eensgezinde Ka
mer die de belangen van het geheele volk behartigt,
een minister dwingt om heen te gaan, och, dat be
hoort tot het verre, grijze verleden.
De heer Barendrecht (Houtrijk en Polanon) bracht
nog zeer adrem naar voren dat eenige protectie op
den tarweprijs de broodprijs niet direct behoeft tc
beïnvloeden. Na dcai val in de tarweprijzen hebben
wij nog weinig goedkoop brood gegeten, zoo zei hij;
de bakkers handhaven over de geheele linie hun
oude prijzen, trots de belangrijke prijsdaling der
tarwe. Dit komt zoo zei hij omdat de tarweprijs van
veel minder invloed is op den broodprijs dan bijv.
hot arbeidsloon en de verdere exploitatie der bakkerij.
En hij vergat er bij te vermelden, dat ons distribu
tie-systeem ook uit den tijd is.
Enfin, op zoo'n vergadering hoor jc van alles en
nog wat en het was ruim namiddag, toen de Voor
zitter de sprekers beantwoordde. Hij deed dit naar
de inzichten van eenigen wel wat te zachtzinnig en
zij meenden dan ook goed tc doen den Voorzitter een
duwtje te moeten geven, opdat hij zich nog tegelegener
plaats deze vergadering zou herinneren. Deze zachte
drang ontving de voorzitter in den vorm van een
motie, die aldus luidde:
„De vergadering enz., van oordeel dat onmiddellijk
steun van de Regeering aan den landbouw noodza
kelijk is, besluit dit ter kennis te brengen van de
Regeering en van de Staton-Gencraal cn gaat over
tot de orde van den dag."
Daarmede gingen wij huis toe en behoorde dit be
langrijke landbouwers-congres weer tot het verleden.
We zijn nieuwsgierig wat het zal hebben uitgewerkt
om de crisis te bezweren
S.
V.
