Alicicei Kiciws-
Het Luchtschip R 101 verongelukt.
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
NOTARIS VRIJBURG, t
In Frankrijk tegen de aarde
geslagen en verbrand.
Op de plaats van
de ramp.
Het verhaal van een
ooggetuige.
De aanleg van provinciale
wegen in Noordholland.
Dinsdag 7 October 1930.
SCHAGER
73ste Jaargang No. 8743
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 'b morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bcwijsno.
inbegrepen). Grootere letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Zeer onverwachts bereikte ons gistermorgen het be
richt dat „Notaris Vrijburg" te Schagerbrug was
overleden. Wel was bekend dat de heer Vrijburg on
gesteld was, maar waar dit een niet ernstige onge
steldheid was, trof dit onverwachte heengaan dubbel.
Eö zoo zal het ongetwijfeld velen gaan, omdat No
taris Vrijburg een zeer geacht en algemeen bemind
man was. Steeds bereid te helpen, altijd klaar met
raad en daad is hij voor talloos velen in zijn leven ge
weest een raadsman en hulp. Hij was een notaris in
den besten zin van het woord, de steun en vraag
baak van allen die zijn hulp of raad noodig had
den, hij was in moeilijke dagen hun vriend.
Van een onkreukbare eerlijkheid en rechtschapen
In zijn levensopvatting hield hij zijn ambt hoog en
was men steeds vervuld met respect voor zijn per
soon en zijn werk.
Zijn ambt had Vrijburg lief, zijn werk ging bij
hem voor alles en met weergalooze ijver en stoere
werkkracht heeft hij zich aan zijn ambt gewijd. En
in den loop der jaren heeft hij zijn kantoor, dat hij
van onderaf heeft moeten opwerken, gemaakt tot een
der drukste uit onze omgeving.
Gerben Vrijburg is 69 jaar oud geworden. Hij is 12
September 1861 te Beetsterzwaag geboren, waar zijn
vader kantoorhouder der Posterijen en rentmeester
van verschillende families was.
In 1880 kwam Vrijburg als geaggregeerde klerk bij de
registratie te Schagen en bereidde zich daar voor
voor zijn examens als candidaat-notaris.
De bekende ontvanger der registratie, de heer C. J.
Plomp, was zijn leermeester, evenals de heer Van
der Hurk.
Zijn examens heeft hij met gunstig gevolg afgelegd.
Bij overlijden van notaris G. van Os te Schagerbrug
werd hij belast met de waarneming van dat kantoor
en volgde in 1899 zijne benoeming tot notaris, met
als standplaats Zijpe.
23 Augustus 1928 nam de heer Vrijburg ontslag,
wat hem op de meest eervolle wijze werd verleend.
Zijn opvolger werd de heer Van Wegener Sleeswijk.
Behalve dat de heer Vrijburg zich met volle toewij
ding gaf aan zijn druk notariaat, kon hij ook nog tijd
vinden om zich in verschillenderlei opzicht verdien
stelijk te maken in het openbare leven.
Vele jaren trad de overledene op als secretaris van
den Zijpe- en Hazepolder en wij schrijven niet te
veel, als wij beweren dat hij in die jaren in alle op
zichten de ziel is geweest van dat polderbestuur. Zijn
kennis van zaken, zijn weloverwogen en degelijke ad
viezen brachten hem als vanzelf in dit milieu op een
hervorragende plaats.
Maar al wat verder de Zijpe en Schagerbrug in 't
bijzonder betrof had zijn aandacht en belangstelling.
Groot is het aantal functies geweest dat hij heeft
vervuld. Als mede-oprichter der Boerenleenbank, als
medestichter der straatverlichting gaf hij o.a. ondub
belzinnig blijk dat hij warm voelde voor de plaats zij
ner inwoning.
Trouwens nog na het neerleggen van al die func
ties, w.o. ook tenslotte het notariaat, bleef „notaris"
Vrijburg, zooals men hem bleef noemen, zijn woon
plaats getrouw. Hij voelde zich in alle opzichten in de
Zijpe thuis en daar bleef hij, nog steeds met al zijn
interesse bij wat er in zijn gemeente voorviel.
Vrijburg was een eenvoudig man, die aan het leven
geen hooge eischen stelde. Hij was wars van alle
weelde en die eenvoud des harten, die soberheid ken
merkte zijn heele leven. Maar ook mede daardoor
was voor velen de gang naar hem zoo gemakkelijk
en legde men zoo vrijuit zijn hart voor hem bloot.
Dat maakte notaris Vrijburg, zonder dat hij het
zelf zocht, tot een populair en bemind man. En bij
zijn 25-jarig jubileum als notaris, hoe stil of dit feit
ook was gehouden, ontving hij de meest ondubbei-
«innige bewijzen van aanhankelijkheid aan zijn
persoon.
En wij weten dat al was deze werker de laatste
paar jaar in ruste, men zijn persoon algemeen zal
missen als een betrouwbaar raadgever en hulpvaar
dig vriend.
Met „notaris Vrijburg" verliest Zijpe een zijner
beste burgers.
Na een hopeloozen strijd tegen den
storm. Ontzettend einde van de
vlucht naar Britsch-Xndië. Vijf
tig dooden, onder wie hooge
autoriteiten Slechts acht gered
den.
Zooals we reeds Zondagmiddag per bulle
tin aan het gebouw van de redactie bekend
maakten, Is in don nacht van Zaterdag op
Zondag omstreeks 2 uur 30 het Engelsche
luchtschip de R 101, het grootste ter wereld,
op zijn reis naar Britsch-Indië boven Frank
rijk verongelukt. Na een hopeloozen strijd
tegen de overmachtigen storm is de lucht
reus bij Allone, een dorpje op 6 K.M. af
stand van Beauvais (dep. Oise) tegen de
aarde geslagen en in brand gevlogen.
Van de 58 peronen, die zich aan boord be
vonden, zijn er slechts acht gered.
Tot de slachtoffers behooren o.m.:
Lord Thomson, minister van Luchtvaart;
Sir Sefton Brancker, vice-luchtmaarschalk en di
recteur van de civiele luchtvaart;
Irwin, de commandant van het luchtschip;
Eskaderleider Palstra van de Koninklijke Austra
lische luchtmacht;
Eskaderleider W. H. L. O'Neil, die zich als verte
genwoordiger van den minister van Indië naar Ka-
ratsji wilde begeven;
Vleugelcommandant R. A. B. Colmore;
Luitenant-kolonel V. C. Richmond, onder-directeur
voor den iuchtdienst en ontwerper van de R 101;
Majoor G. H. Scott, onder-directeur van den lucht-
schepenbouw en commandant van de R 100;
Eskaderleider S. M. Rope, majoor P. Bishop en ver
der tal van officieren en ingenieurs.
Zoo is dus het trotsche Engelsche luchtschip, enkele
uren nadt het van Cardington uit, den grooten tocht
naar Britsch-Indic ondernomen had. door storm en
regen geveld. Een geweldige ontploffing zette de
luchtreus in vlammen. Van de bemanning en passa
giers konden er slechts acht aan den wreeden dood
ontsnappen.
Diepe ontsteltenis heeft het bericht in Engeland
gewekt. Welgemoed heetf men Zaterdagavond af
scheid genomen van passagiers en bemanning, die
niet konden vermoeden, welk vreeselijk lot hun bo
ven het hoofd hing.
Waarschijnlijk is reeds boven het Kanaal de wor
steling met de elementen tegen den opstekenden
storm begonnen. Waarschijnlijk hebben dc vijf mach
tige 585 P.K.-motoren het luchtschip niet voldoende in
bedwang kunnen houden, hoewel zoowel de motoren
als de navigatie-inrichting bij de proeftochten hoven
Engeland, die nog de vorige week werden gehouden,
alle hebben voldaan.
Het was e entrotsch schouwspel. Zaterdag het gev
vaarte aan den landingsmast te Cardington «e zien.
Tegen het vallen van de duisternis geleidelijk de ver
schillende lichten aan. en een groot aantal belang
stellenden was te Cardington aanwezig, om het ver
trek van het luchtschip hij te wonen.
Het zou de eerste grooie reis worden, bedoeld te
vens als proefvlucht en als voorbereiding voor een
eventueel in te stellen vasten luchtschependienst En
gelandIndië.
Het was reeds bijna donker, toen het luchtschip
van den ankermast werd losgemaakt. Precies te G mi
nuten over half acht verhief het gevaarte zich statig
in de lucht. Het was een schitterend schouwspele het
verlichte luchtschip omhoog te zien stijgen tegen den
donkeren avondhemel. In de gondels, in de kajuiten
en in de salons brandden de lichten, en statig ver
dween de R 101 in de richting van Londen, naar het
Zuid-Oosten om nooit meer terug te keeren!
Om half twaalf Zaterdagavond had de R 101 de
Fransche kust bereikt, en een paar uur later worstel
de het met de hevige rukwinden. Een oogenblik na
dat de bewoners van Beauvais het luchtschip voorbij
hadden zien gaan, volgde een hevige knal, die geen
twijfel liet of er was iets met de R 101 gebeurd.
Weldra zagen zij de rossen gloed, die hun de
plaats der ramp wees. Het luchtschip was neergrstoit
in een stuk land in hun gemeente, doch toen zij na
derden bleek de hitte zoo ontzettend, dat er geen den
ken aan was het brandend karkas te bereiken en
hulp te bieden aan de opvarenden. Evenwel zagen zij
weldra eenige schaduwen zich tegen den vuurhaard
afteekenen en spoedig bereikten zij een achttal per
sonen, die het er levend hadden afgebracht. Het wa
ren alle ingenieurs, en de marconist.
De massa moet met een geweldige kracht zijn neer
gestort, want de motoren bijv. hebben zich diep ir.
den grond gewerkt. Het geheele voorgedeelte van het
luchtschip vormt een vormlooze massa, doch het
achtergedeelte, hoewel .geheel ontwricht, toont nog
welk een geweldig beeld van de moderne techniek,
het luchtschip was, dat zooveel stoutmoedige en be
wonderenswaardige tochten volbracht, doch thans
weer als een ontzettende getuigenis tegen den grond
ligt van het wrakke van alle menschenwerk.
Het grimmige karkas ligt juist in de holte van een
Een foto van de R 101, terwijl de luchtreus
aan den 60 meter hoogen meermast van
het vliegveld te Cardington, gemeerd ligt.
kleioe vallei en gehuld in den grijzen nevel van den
na'jaarsochtend levert de plek des onheTls een trooste-
loozen aanblik op. Van de hoofdcabine, zijn verschil
lende spijlen neg niet geheel verbrand en op het
verzengde en gebladerde hout ziet men nog het ver
guldsel der decoratie, en het is of het een grijnslach
is van de weelde der inrichting van het trotsche
luchtschip, zoo machteloos om de zwakke levens te
beschermen.
Eenige lakens zijn op een rij uitgelegd op den grond
en in het midden doet een verhooging vermoeden,
wat ze bedekken. Het zijn een aantal verkoolde lij
ken, die nog niet geborgen konden worden, aangezien
nog niet genoeg kisten zijn aangekomen. Te Beauvais
heeft men van de eerse uren af alle beschikbare
doodkisten gezonden en vervolgens voorloopige kisten
gemaakt, doch er zijn er zooveel noodig.
Zoo spoedig het karkas afgekoeld was en men het
kon naderen is het reddingswerk ondernomen dooi
de brandgasten van Beauvais, het personeel van het
vliegkamp van Beauvais en een ploeg vrijwilligers,
doch men moest werken zonder hoop, in de overtui
ging dat het reddingswerk slechts bergingswerk zou
zijn.
Onmiddellijk nadat het luchtschip was
neergestort.
De commandant van de gendarmerie uit Beauvais.
die zich onmiddellijk per auto naar de plaats van dis
ramp had begeven met zijn mannen, die bij de hand
waren, doordat men gezamenlijk naar het overvaren
van het luchtschip had gekeken, zag hoe de branden
de massa, waaruit de vlammen huizenhoog opsloe
gen, verschillende vuurhaarden had, waaruit de vlam
men met donderend geweld opraasden, vermoedelijk
gevoerd door de brandstof, en oliereservoirs. Helaas
is voor vele omgekomenen 't lijden ontzettend lang
durig geweest. Aanvankelijk door de gesloten cabine
tegen de vlammen beschermd, hebben zij met het
schrikkelijk lot, dat hun wachtte voor oogen, het
oogenblik zien naderen, waarop zij de prooi der vlam
men werden, want de commandant hoorde nog de
ontzetlende kreten van tal van slachtoffers die met
den dood worstelden.
Toen liij zag, dat hulp niet kon baten, trachtte hij
de buiten den vuurhaard gevallen slachtoffers te be
reiken. Twee bleken geheel ongedeerd. Zij zeiden aan
het vuur te hebben kunnen ontsnappen, omdat het
waterreservoir boven hun caj)in9 was gesprongen en
daardoor het vuur ze niet direct had kunnen berei
ken. Op de kreten afgaande met zijn mannen en de
toegesnelde bewoners van de streek vond men een
tiental gewonden. Waarvan er twee bezweken zijn
voor hun overbrenging naar het ziekenhuis en twee
in den loop van den dag in he hospitaal van Beauvais
zijn overleden.
Omtrent de wijze, waarop het Engelsche luchtschip
R. 101 is ten onder gegaan, vertelt de Kngelschman
George Darling, die te Beauvais woont liet volgende:
Het was mij bekend, dat de mogelijkheid bestond,
dat het Engelsche luchtschip R. 101 op zijn vlucht
naar Britscn-Indiö over het gebied ten Noorden van
Parijs, komende van het Kanaal, zou vliegen. Aange
zien het luchtschip Zaterdagavond zou vertrekken,
was ik opgebleven in de hoop, het luchtschip ie zien.
Ongeveer te kwart voor twee in den nacht zag ik
het luchtschip in de richting van Beauvais vliegen.
Het luchtschip maakte echter vreemde bewegingen:
het ging op en neer en ik veronderstelde dat het in
moeilijkheden verkeerde. Ik ben rhet m'n auto het
luchtschip gevolgd.
Plotseling zag ik de R. 101 den grond raken, Een
geweldige slag volgde en op hetzelfde oogenblik sloe
gen de vlammen uit het luchtschip. Ik sprong uit
mijn wagen en rende onmiddellijk naar de plaats
waar het gevaarte was neergekomen.
Daar vond ik eenige mecaniciens in halfverdoof-
den toestand, die uil het luchtschip waren ontsnapt.
De eerste overlevende die ik sprak, was de meca-
De weg Schagen—Helder niet over
het Wad, maar langs de spoorbaan
SchagenHelder.
Verschenen is het verslag omtrent hetgeen in zake
den aanleg van wegen voor doorgaand verkeer in
het afgeloopen jaar in Noord-Holland is verricht. Dit
verslag is in September afgesloten.
Bij besluit van 22 Januari 1930 is, zooals eerder ge
meld is, een commissie benoemd onder voorzitter
schap van den heer D. Kooiman, welke aan Ged. Sta
ten adviezen zal uitbrengen in zake aanleg van land
en waterwegen.
Aan het verslag is het volgende ontleend:
Bij de nadere nitwerklng van de plannen
voor het kanaal Kolhorn-Schagen-Stolpen is
de wenschelijkheid gebleken, het tracé van
den ontworpen provincialen weg Schagen—
Ondeslnis in plaats van over het Wad te laten
loopen langs de spoorbaan Schagen—Helder.
Op ongeveer 45 k.m. na zijn thans de opmetingen
voor het geheele net ter lengte van ruim 310 k.m.
voltooid.
nicien Leech. Deze vertelde mij, dat niemand aan
boord van het luchtschip had geweten, dat de R. 101
in moeilijkheden verkeerde, tot enkele oogenblikken
voor de ramp. De opvarenden wisten alleen, dat de
commandant, luitenant Irwin, trachtte een comman-^
do naar de machine-kamer door te geven om de mok
toren te doen stoppen. Toen stortte het gevaarte plot
seling naar omlaag en sloeg tegen de helling van een
heuvel. Onmiddellijk daarop volgde een ontploffing,,
waardoor het luchtschip in brand vloog.
Darling vertelde verder, dat hij aan de zijde, het
verst van de vlammen verwijderd, in het luchtschip
klom, door een ruit stuk te slaan. Hij kwam in een
der machineruimtes. Hij liep door. maar werd dppr
de vlammen teruggedreven. Het was' hopeloos, re
trachten iets te doen; het eenige was zoo spoedig mo
gelijk hulp halen.
Van andere personen, die kort na de ramp ter plaat-,
se waren, vernam V.D., dat het luchtschip, toen het
was neergestort, een brandende massa vormde. Thans
is het een ijzermassa van ongeveer 15 metér hoogte.,
Hoe de overlevenden aan den wreeden
verbrandingsdood ontsnapten.
Zondagmiddag had V. D. te Beauvais een onder
houd met don heer Bell, een der mecaniciens, die
de ramp heeft overleefd. Hij vertelde dc wonderbaar
lijke wijze, waarop hij gered werd.
„Ik had de wacht in de achterste motorcabine. Ik
was juist afgelost door den mecanicien Binks, die
ook gered-werd. Ik bleef echter nog eenige seccn-.
den in de cabine om een paar woorden met hent te
sproken. Dit gesprek heeft mijn leven gered. Indien
ik huiten de cabine was gegaan, dan zou ik zeker ge
dood zijn.
Toen ik met Binks stond te spreken, kwam plot
seling het sein de motoren langzaam te laten draaien.
Het luchtschip maakte plotseling een scherpen hoek
en de neus van de R 101 dook naar de aarde. Plot
seling sloegen wij tegen den heuvel. Een oorverdoo-
vend gekraak volgde, terwijl onmiddellijk daarop de
vlammen uitsloegen. Binks en ik werden tegen elkan
der gegooid, toen plotseling de watcrballasttank, die
boven de motorcabine was aangebracht, uit elkaar
sloeg. Wij werden door het water overstroomd en
daaraan hebben wij onze redding te danken. Wij hiel
den natte lappen voor ons gelaat en zochten een uit
weg door het ontwrichte geraamte van het wrak
en konden op den grond komen.
De ramp is, voor zoover ik het weet, een volledig
mysterie. Alle motoren liepen op kruissnelheid, toen
wij op den heuvel sloegen. De heuvel, waarop het
luchtschip verpletterd werd, is zeven honderd voet
hoog. Er was een hevige wind en het regende toen de
ramp plaats had, doch wij schenen goede vorderin
gen te maken."
De marconist Disley verklaarde, dat hij sliep toen
de ramp plaats greep. Toen hij ontwaakte, lag hij in
het veld met verbrande handen.
Volgens den mecanicien Leech waren er voor het
ongeluk verscheidene schokken geweest. De verslagen
over het ongeluk zelf wijzen uit dat niet, zooals
men dacht, de meesten in den slaap door den dood
overvallen zijn, maar dat velen, blijkens de houding
waarin hun verkoolde lichamen gevonden werden,
zich tegen den dood verzet hebben. Drie man zijn ge
red. doordat de tanks met waterballast boven hun
hoofden barstten. Anderen hebben inspannende po
gingen moeten doen om de wanden van hun vertrek
te vernielen. Bij de lijken zijn alleen allerlei eigen
dommen gevonden, waaraan hun identiteit misschien
vastgesteld zou kunnen worden. Dc afwijkende le
zingen over het aantal menschen aan boord doen ver
moeden, dat een verstekeling aan boord was. Maar
aan het departement acht men dit onwaarschijnlijk.
De overlevenden zijn uit over den heldendood van
Irwin, die men tot op het laatste oogenblik kalm op
zijn post gezien heeft, zonder ccnigc poging om zich
het leven te redden. Bij dit ongeluk zijn vijf van de
chefs van het departement omgekomen en bijna al
de voornaamste deskundigen op het gebied van con
structie van luchtschepen; ook de man, die het schip
zelf ontworpen heeft. Vermeld wordt nu, dat Lord
Thomson voorbestemd was om dc volgende onderko
ning van Indië te worden. Verder dat hij en zijn ka
merdienaar zich verzekerd hadden, maar dat Sir Sef
ton Branker onverzekerd was, evenals de geheele be
manning en het schip zelf, dat ongeveer zes milliocn
gulden gekost heeft.
Het onderzoek naar de oorzaak van de
cataslrophe begonnen. De meeste lijken
niet herkend.
Dato gister meldt het X.T.A uit Parijs:
Hier kwamen heden op de plaats van de ramp
technische deskundigen aan voor het instellen van