Alieieci Nitm-
Uitmuit- iuiliitilii.
ASPIRII
GEESTELIJK LEVEN.
K. Blaauboer
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
TABLETTEN
Auto=Meubelwagens
Voor Heeren.
Politiek in de Staten.
Zaterdag 17 Januari 2931.
SEHAGER
74ste Jaargang No. 8800
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per weck: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot s morgens 8 uur, woitien Adver
tentiën nog zooveel mogelijk in hel eerstuitkomend niilfimer ueplaat-d
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TIcN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsno.
inbegrepen). Grootere lettors worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF BLADEN
Sfeer.
MISSCHIEN kijkt een enkele lezer wat vreemd
tegen het woord „sfeer", dat hierboven ge
schreven staat, aan. Wat beteekent het eigen
lijk, vraagt hij zich af. En tien tegen een, dat
hij er mee zit, als hij 't zeggen moet. Eerlijk gezegd,
zit ik er óók een beetje mee. Toch voel ik de betee-
kenis heel goed. De groote moeilijkheid is dikwijls om
piecies in woorden weer te geven wat wij gevoelen.
En als men dit niet terstond kan doen, is men al
gauw geneigd om een boek tc raadplegen, want ik
had me eenmaal voorgenomen om over „sfeer" iets te
schrijven en 't onderwerp lachtte mij aan.
Derhalve greep ik het vreemde-woordenboek van
Fokko Bos uit mijn kast om te zien welke verkla
ring hij van dit woord geeft.
En nu, terwijl ik dit schrijf, ligt 't opengeslagen op
de s. voor mij.
En ik lees: sfeer v., bol; gezichtskring; omvang
van iemands macht, kundigheden enz., kring van in
vloed; werkkring.
Dit brengt mij op den goeden weg. Het woord heeft^
dus verschillende beteekenissen, maar als wij deze*
goed overdenken, bespeuren wij spoedig dat er sa
menhang tusschcn is. Eerst staat cr „bol". Nu wat
een bol is, weten wc allemaal. Dat is iets ronds, iets
derhalve waarvan de omtrek overal even ver van het
middenpunt is verwijderd. Dan wordt gesproken van
„gezichtskring". Daar hebben wij ook het idee „rond"
in. Iemand die oni zich heen ziet, kijkt uit een mid
denpunt van een cirkel, een kring.
De volgende verklaring is „omvang van iemands
macht, kundigheden^ enz." Ook dat klopt met de let
terlijke beteckenis van bol, ook daarin, maar meer fi
guurlijk de idóe „rond". Immers de persoon die macht,
kundigheden enz. bezit, kunnen we ook beschouwen
als een middenpunt van waar naar alle zijden iets
uitgaat. Zoo wordt ook geheel in overeenstemming
daarmede gesproken van machtssfeer.
En dan staat er: „kring van invloed".
Hiermede ben ik gekomen, waar ik wenschte te
zijn.
Sfeer kring van invloed. Juist, dat is dus: wat
om iets of iemand heen is, wat van iets of iemand
uitgaat en wat door anderen wordt ervaren, gevoeld.
Een saai „geestelijk leven", hoor ik u zeggen, waar
de lezer. Ik geef u gelijk, maar ik had dit school
meesterachtig begin noodig, opdat wij elkaar goed zul
len begrijpen. Schoolmeesters zijn onmisbare men-
schen, voor wie ik grootcn eerbied heb en ik bedoel
•dus met dit schoolmeesterachtige niets minderwaar
digs. Maargroote menschcn willen niet graag
beschoolmccstcrd worden, nietwaar?
Wij weten dus nu wat we onder sfeer hebben te ver
staan: het is dat eigenaardige, hetwelk wij aanvoe
len, wanneer wij ons in-een bepaalde omgeving bevin
den en hetwelk wij ook ervaren als iets, dat uitgaat
van onze medemenschcn.
Zulk een sfeer kan sterk op ons inwerken. Kan
bepaalde stemmingen wekken, gevoelens oproepen.
Als gij dit zeer levendig wilt ervaren, moet ge,
als gij eens een bezoek brengt aan Amsterdam, de
Kalverstraat doorwandelen en dan het Begijnen-
straatje ingaan naar het Begijnenhof. Dan zult gc
onmiddellijk begrijpen hoe verschillend de sfeer van
die straat en dat hofje is en hoe dit op u inwerkt. In
dc Kalverstraat is het druk, opgewekt, daar voelt ge
iets van liet woelige leven, van de menschelijke ijdel-
'heicl en mooi-doencrij en gij wordt er in meer of min
dere mate door beinvloed. Gij kunt u niet geheel ont
trekken aan dien sfeer.
Maar nu verlaat gij de Kalverstraat en komt op
het hofje. Absoluut anders. Het is cr stil. De ge
ruchten der voetstappen en menschelijke stemmen
dringen liier niet door. Winkels zijn er niet. Een
oud' kerkje en rustige eenvoudige huisjes scharen zich
om het pleintje. Daar is een sfeer van rust, van inner
lijkheid, van ernst. En gij hebt andere gedachten; er
gaat iels van die rust over op uzelf. Gij gevoelt nei
ging tot zelfinkeer. Och, misschien kunt gc het niet
precies onder woorden brengen, maar ge zult zeggen:
hier wordt je toch even anders.
Laat ik u op een andere tegenstelling wijzen; waar
uit dc beteckenis van den sfeer duidelijk wordt. Gij
komt een huiskamer binnen, waar het rommelig is of
waar een volkomen gebrek aan smaak zich openbaart
ia de kunsteloozc en prullige versierselen, die op kast
en tafel en aan den wand prijken. Het doet u onaan
genaam aan, het hindert u. De sfeer in die kamer
deugt niet, hij roept niet in u wakker de gedachte
aan gezelligheid, aan een bchagelijk zich-thuis-voc-
len.
Maar nu treedt gij een tweede huiskamer binnen.
Er is harmonie in liet meubilair, in de kleuren van
kleeden en gordijnen, er is een spaarzame maar
kunstzinnige versiering. Er is orde. Hoe gansch an
ders gevoelt ge u hier. Hier hebt gc lust u neer tc
zetten. Dat is de sfeer der gezelligheid, der intieme
huiselijkheid, welke in het vertrek aanwezig is, uit
gaande van alles dat met elkaar in rustige overeen
stemming is. En ge denkt: hier moet 't prettig wo
nen zijn, hier is een plekje waar dc mensch met al
zijn moeiten en zorgen, zich toch bchagelijk kan ge
voelen.
Wanneer gij, mijn waarde lezers, het vorenstaande
met mij eens leunt- wezen, dan zult gij u ook stellig
niet tegen mij verzetten, als ik zeg, dat dc sfeer van
grootcn invloed is op onze stemming en onze gedach
ten verrichting.
Maar als dit zoo is cn twijfel lijkt me hier onmo
gelijk! dan spreekt vanzelf dat wij vaak behoefte
zullen gevoelen om in een goeden, weldadigcn sfeer
tc zijn. Dikwijls gebeurt het. dat wij ons in een ver-
koorde stemming bevinden. Het leven stelt ons teleur;
wij hebben onaangename ervaringen; wij zijn soms
onverschillig, cynisch of moedeloos; vertwijfeling
komt in ons op; wij verliepen ons geloof en vertrou
wen; mcnschenverachting schijnt onze menschen-
liefde uit te bannen. Dan, wanneer zoo iets het ge-
Val is, kan een bepaalde sfeer zulk een weldadigcn
invloed op ons hebben.
Dit hoeft de roomschc kerk zoo goed begre. Pleit
het niet voor haar zielkundig inzicht, dat zij hare ge
bouwen niet alleen, wanneer cr dienst is, maar ook
op andere uren van den dag, de gansche week door
openstelt? En is hot niet eveneens juist gezien van
haar dat zij poogt het interieur dezer gebouwen zoo
te maken, dat er een sfeer komt daarin, een sfeer
die stemt tot devotie, tot zelfbetracliting? Ik geef toe-
dat dc versiering der roomschc kerken menigmaal
smakeloos en onkunstzinnig is. Mij mishagen dikwijls
de bonte kleuren cn de lcelijkc gipspoppen, die ik er
zie. Maar daar zullen vele roomsche, eenvoudige
menschcn nog geen oog voor hebben. In ieder geval
is daar een sfeer, die velen goed doet, rustig stemt en
vrede geeft.
Gij weet allen, hoe ik sta tegenover de roomsche
leer, hoe ik haar volkomen verwerp cn toch kan
ik-u verzekeren dat ik menig goed uur in roomsche
kerkgebouwen hel) doorgebracht, wanneer ik daar stil
neerzat zonder dat er dienst was. Dan onderging ik
den invloed van den sfeer, die er hcerschte onder de
hoogo gewelven, in het schemerende licht, dat bin-
ncnzcefde door de gekleurde vensterruiten. Dan kwa
men mooie, ernstige gedachten in mij op; dan kon ik
beleven de heerlijke eenheid mei het Al.
Daarom lijkt 't mij een fout van liet protestantisme,
dat het, zijn kerk interieur niet beter verzorgt (dit
wordt den laatstcn tijd beter) maar vooral dat het zijn
gebouwen buiten den diensttijd potdicht houdt. Hoe
menigeen, die behoefte heeft aan wijding, aan inkeer
tot zichzelf en die thuis er niet toe komt of niet toe
komen kan, zou graag even zich willen afzonderen in
een omgeving met een ernst- en rustscheppcnden
sfeer!
Ik weet wel, dat geestelijk sterke menschcn zich
altijd kunnen concentroeren op hun innerlijk leven
maar daar zijn zoovele anderen; zwakken, die inner
lijk dreigen te verschrompelen, als zij niet eens ko
men in een omgeving, welke sterk tot hen spreekt en
diep-liggende gevoelens weer wakker roept. Voor hen
is het zoo goed, dat er is een plaats, waar ze als van
zelf liet banale, het dagelijksche loslaten, om zich
van hoogcrc dingen bcvVust te worden!
Het zijn niet alleen de omgeving en hot interieur
waardoor een zekeren sfeer geschapen wordt. Ook dc
mensch als enkeling en als grootere of kleinere groep
schept een sfeer óm zich heen. Dat wil zeggen: er
gaat iets uit van één of van meerdere menschcn te
zamen, waardoor anderen worden beinvloed in gun-
stigen of ongunstigen zin.
Hebt gp wel eens opgemerkt, hoe plotseling een ge
zellige, opgewekte stemming kan worden gebroken
door bet binnentreden van iemand, die den aanwezi
gen sfeer verstoort alleen door zijn aanwezigheid?
Wanneer wij precies zouden moeten zeggen, waar
door dit komt, zou het ons zeer moeilijk vallen. Is de
binnentredende onze vijand? Neen! Zegt hij onaange
name dingen? Neen! Gedraagt hij zich onhebbelijk?
Neen! Heeft hij een terugstootend uiterlijk? Neen! En
tóch is er iets, dat van hem uitgaat en dat ons be
klemt en onze stemming bederft. We ondergaan iets
van zijn aanwezigheid in ongunstigen zin; 't is of
we ons niet vrij durven uitspreken, wij gevoelen ons
niet op ons gemak. In zulke gevallen, welke iedereen
wel eens heeft meegemaakt, wordt 't ons duidelijk
hoe een mensch door den sféer, dien hij schept een
bestaanden sfeer kan veranderen.
En nu begrijpen we ook wat het is, wanneer wij
ons maar niet eigen kunnen gevoelen met sommige
mensc h en.
Laat ik eens een paar persoonlijke ervaringen mo
gen mededeclen.
Ik bracht een bezoek bij een familie, waar ik nog
nooit eerder was geweest. De ontvangst was harte
lijk. Gastvrouw en gastheer beide de vriendelijkheid-
zelve. Voor 't oog was alles goed. er was geen schijn
van disharmonie tusschen deze twee. En toch zeide
ik. thuisgekomen, dat hun huwelijk niet in orde was.
Dat had ik gevoeld; dc sfeer om die beide menschen
was kil en koud. Ongeveer een jaar later waren zij
gescheiden!
Ik denk aan een gezin van man, vrouw en één
kind, waar ik enkele maanden geleden een korten
tijd vertoefde. Daar was die sfeer van waarachtig
samenleven, van zuivere harmonie, van warme
liefde, die zoo verkwikkend is en zoo heerlijk stil-
gelukkig stemmen kan. In zulk een omgeving voelt
men de beteelcenis van hetgeen van een mensch kan
uitstralen. Nog zie ik dc gelukkige moeder zich
over haar kindje neerbuigen; nog hoor ik, hoe zij het
aanspreekt met de woorden „mijn rijkdom" en ik
weet weer opnieuw hoe die heerlijke moederliefde,
welke de diepste en onbaatzuchtigste is, een sfeer
schept zóó zuiver, zóó rein, dat zij zelfs een voor ont
roering weinig vatbaar mensch kan treffen. „Mijn
rijkdom"; ligt daarin niet opgesloten, dat voor die
moeder het bezit van haar kind het allerhoogste is?
Is in 't algemeen gesproken, om elke moeder, als
zij vol toewijding met haar kind bezig is, niet die
wonderbare sfeer van goedheid, van liefde?
Het is inderdaad niet onverklaarbaar, dat er een
Maria-vereering is ontstaan in de Boomsche kerk,
dat de grootsten der schilders hun beste krachten
hebben gegeven om de madonna met het Jezuskindje
te verbéélden met het. penseel. Wie de prachtige Ma
donna van Rafaël kont, begrijpt dat deze schilder
den invloed moet hebben ondergaan van den sfeer
die is om de moeder, uit wier gansche wezen de
reinste liefde straalt.
Een machtig middel om een goeden of
kwaden sfeer te scheppen is het gespro
ken woord. Een spreker in een vergadering, die de
gave bezit om zich goed uit te drukken, is in staat
om zijn hoorders volkomen te beheerschen. Hij kan
een gewijde ernstige stemming wekken, die voelbaar
is in de zaal;; hij kan de menschen opvoeren ver
boven het nlledaagsche naar de wereld van den
geest; hij kan ze tot schreiens toe bewegen door ze
te doen inleven in de ellende, in de zielesmart van
anderen, wier leven hij schetst; hij kan ze doen tril
len van geestdrift door zijn getuigen van eigen, echt
idealisme.
Wij weten allen wel bij ervaring hoe groot de span
ning in een vergadering kan wezen, omdat niemand
zich kan onttrekken aan den sfeer, door het wsrme,
waarachtige woord gewekt.
•Maar eveneens weten wij hoe een saai spreker,
iemand, die de bekwaamheid mist om op pakkende
wijze zich uit te drukken, een sfeer van verveling
schept, welke de menschen gemelijk en onrustig
stemt.
Wanneer wij de macht van den redenaar als schep
per van een sfeer willen leeren kennen, dan moeten
wij b.v. de Fransche revolutie bestudeeren en ken
nis nernen van redevoeringen van mannen als Mira-
beau en Danton.
liet is duidelijk dat die sfeer evenzeer kwaad als
goed kan zijn, d.w.z. zoowel leelijke als mooie gevoe
lens en gedachten kan oproepen.
Dit bemerken wij trouwens ook in het particuliere
leven op.
Daar zijn menschen die door hun spreken, hun
geheele houding op den kring, waarin zij verkeeren
een verheffenden invloed uitoefenen. Van wijlen pro
fessor Kuonen, die eens d e groote man was van de
theologische faculteit aan de hcopeschool te Leiden,
werd verteld, dat, zélfs toen hij nog student was, zulk
een zuiveren invloed uitging, niemand er aan dacht
in zijn gezelschap een dubbelzinnigheid of een schui
ne woordspeling te debiteeren.
Omgekeerd zijn er menschen, die het peil der aan
wezigen, temidden waarvan zij zich bevinden, kun
nen omlaag voeren tot ver heneden het betamelijke.
Genoeg! Wij weten dus wat wij onder sfeer hebben
te verstaan en hoe de mensch in staat is een be
paalde sfeer te scheppen. Daarmede is gewezen op
den invloed, welken iemand kan uitoefenen op an
deren.
Mij dunkt, dit te weten, moet in ons het gevoel
van verantwoordelijkheid versterken. Bewust of on-
TEL. 49. SCHAGEN.
Complete Mecbileermg.
Vanaf 1 Maart disponibel
voor verhuizingen en transporten.
Groot en klein laadvermogen.
Nieuw materiaal. Compleet uitgerust.
Vakkundige bediening.
Aan huis te ontbieden.
Droge opslagplaats voor inboedels.
Aanbevelend,
K. BLAAUBOER.
Vertegenwoordiger voor DEN HELDER:
J. HAUKES, Kerkgracht 27.
LET OP ORANJE BAND
Weiger namaak en let er op dat op elke
tablet het woord „BAYER" stoot. Prijs 75 ets.
bewust werken we in op hen, met wie wij in aan
raking komen: wij kunnen hen verheffen, maar ook
doen dalen; wij kunnen reine, maar ook onreine ge
dachten wekken; wij kunnen idealisme, zedelij ka
strijdlust, maar ook cynisme, moedeloosheid, onver
schilligheid oproepen. Het is afhankelijk van den
sfeer die om ons is, die uitstraalt uit onze gansche
persoonlijkheid en vertolkt wordt door ons woord,
ons gebaar, onzen lach, onze traan, ons gedrag.
Ik hoorde eens dat van iemand werd getuigd: „als
je met hem in aanraking komt, dan wordt je er
beter van." Mij dunkt, sehooner getuigenis is niet
denkbaar.
Wat zeggen zc van ons, van u, mijne lezers, en van
mij? Welke sfeer scheppen wij?
ASTOR.
Correspondentie. Aan C. S. te Ewijcksluis en P.
G. te St. Maartensbrug. Dank voor de brieven. Ik
hoop bij gelegenheid de door u heiden gemaakte op
merkingen in een of meer „Geestelijke Levens" te
verwerken.
Aan „de Zuiderzeewerker" te Wielingen. Ik las
uw uitvoerig schrijven met groote belangstelling.
Binnen korten tijd zult u wel een Geestelijk Leven
onder de oogen krijgen, waaruit u zal blijken, dat
u niet tevergeefs hebt geschreven.
Aan mevr. G. te D. U wacht waarschijnlijk al op do
behandeling van het tweede door u genoemde onder
werp. Ik denk dat daar niets van komen zal. Wel heb
ik eenige lectuur daarover, maar mij ontbreekt een
vaste meening zoowel pro als contra. Overigens re
ken ik er op dat u uwe belofte houdt!!
Heeren die gewoon zijn na het scheren zich
even te poederen, maken gaarne gebruik van
Purolpoeder, dat verzachtend en gezond voor
de liuid is. Prijs 45 et. per doos en evenals
Purol verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten.
Vrij algemeen geldt de opvatting, dat er in de Pro
vinciale Staten weinig plaats is voor „politie k". Daar
is wel iets van waar, doch bij de verkiezing der leden
viert de politiek niettemin hoogtij, in niet mindere
mate dan bij Kamer- en Raadsverkiezingen. Steeds zijn
het de partijen, die de candidaten stellen en den
verkiezingsstrijd voeren en het behoort tot de hoogc
zeldzaamheden, als iemand buiten deze om een zetel
weet te veroveren.
Zulk een geval deed zich bijv. voor bij de jongste
Kamerverkiezing, toen de heer Floris Vos door zijn
strijd voor opheffing van tollen, juist genoeg populari
teit wist te verwerven, om een Kamerzetel te veroveren.
In de Noordhollandsche Staten kennen we een geval,
dat er iets op lijkt. In 1927 stelde de Vrijheidsbond zijn
aftredend lid Dr. M. de Hartogh niet weder candidaat.
Die liet zich echter niet zoo maar aan den kant zetten.
Buiten zijn vroegere partij om werd hij gecandideerd en
na een zeer kostbare propaganda ook herkozen. 1)
Als regel, een hoogst enkele uitzondering dan daar
gelaten, als regel beslissen de partijen en de Staten
leden zijn dan ook gevoegelijk in te deelen naar hun
politieke richting.
Hoe die na de a.s. verkiezing in April zal zijn, is
natuurlijk niet precies te zeggen. Onder het stelsel van
evenredige vertegenwoordiging komen echter groote
veranderingen zelden voor en daarom kan de huidige
samenstelling der Staten ons wel iets leeren, vooral
als we daarnaast laten zien, hoe de verhouding in de
vorige Staten was.
Een en ander blijkt uit het volgend staatje.
Partijen
Aantal zetels
van 1923—27 van 1927—'31
S.D.A.P.
19
24
R.K.
19
17
Vrijheidsbond
8
10
V.D. en
(9
(6
Plattelanders
(1
(2
A.R.
7
6
Chr. Hist.
10
8
Communisten
3
3
Chr. Dem.
1
0
Middenstand
0
1
Totaal
77
77
Veel grond voor een of andere voorspelling geven
deze cijfers niet. Beschouwt men ze echter ook in ver
band met de uitkomsten van nog vroegere verkiezin
gen, dan lijkt het wel heel waarschijnlijk, dat de S D.
A.P. er ook dit jaar in zal slagen, om haar aantal ge
kozenen te vergrooten.
Mag ook de Vrijheidsbond dit verwachten, omdat hij
in '27 met twee zetels vooruitging?
Wij vreezen voor hem van niet en zullen daar niet
om treuren. Het zou verzwakking der democratie zijn
en dus achteruitgang. Dit lijkt ons niet de geest, die
in onze provincie heerscht en heelemaa! niet in haar
belang. Vooral in zulke slechte tijden, als we nu be
leven, ligt ons heil niet in reactie, doch in moedig voor
waarts gaan.
Uit tal van besluiten der Staten blijkt hun vertrou
wen op de toekomst. De periode 1927—1931 is in dit
opzicht zeer belangrijk geweest. Wij verwachten, dat
ook de kiezers dit zullen erkennen en door hun stem
zullen zorgen, dat deze koers niet gewijzigd wordt.
Intusschen zit er in verkiezingen dikwijls iets on
zekers. Eenige aanwijzing, dat we thans voor onaan
gename verrassingen zouden kunnen komen te staan,
zien we echter niet en als wij ons den uitslag der
Kamerverkiezing herinneren, vooral in Noord-Holland
boven het IJ, dan kunnen we den uitslag in April met
groot vertrouwen in de democratie tegemoet zien.
Wij hebben eens uitgerekend, hoe de Noordholland
sche Staten samengesteld zouden zijn, als de Kamer
verkiezing in 1929 ook voor de Staten had gegolden.
Wij zetten die cijfers achter de tegenwoordige sa-
menmenstelling en komen dan tot dit staatje:
Aantal leden
zooals ze zouden
in de Staten, zijn volgens de
zooals ze nu zijn: Kamercijfers:
S.D.A.P.
24
27
R.K.
17
17
Vrijheidsbond
10
7
V.D.
8
7
A.R.
6
6
Chr. Hist.
8
6
Communisten
3
4
Middenstand
1
0
Floris Vos
0
3
Totaal
77
77
Onzerzijds onthouden wij ons op dit oogenbMk v
eenig commentaar.
Wie uit deze cijfers versterking der reactie kan
afleiden, mag het ons zeggen.
1) De verloren, of liever: dc uitgeworpen zoon is
toen weer in genade aangenomen of althans als lid
der Vrijheidsbondsche fractie toegelaten.