MARGREET LUTHER, DE MOEDER
VAN MARTIN LUTHER.
BIJ HAAR 400EN STERFDAG
OP 30 JUNI 1931
Door Dr. G STANGE.
Als men zich bezighoudt met het leven van
een historisch persoon, vraagt men onwille
keurig ook naar zijn moeder,
hoe zag zij er uit?
Het uiterlijk van Margreet Luther is ons
goed bekend, want in de Lutherzaal op den
1 Wartburg hangt een schilderij van zijn
ouders, geschilderd door Lukas Cranadh de
oudere, geniale schilder uit den tijd der her
vorming Het is een typische Thüringsche
èoerln, zooals zij daar staat met haar witten
hoofddoek, haar over elkaar geslagen han
den en haar onregelmatige, magere, hoekige
gelaatstrekken. Ze paste volkomen bijhaar
man, met wicn zij een lang leven sleet,
waarin armoede, hard werken, een talrijk
kroost, twist en vriendschap en ten slotte
nog een zekeren welstand haar deel werden.
Haar sterfdag, 30 Juni 1531, is erbij ver
meld, dat is een van de weinige feiten, die
omtrent haar persoon vaststaan
Wij weten niet eens, wanneer zij geboren
Is Sommigen meenen, dat haar meisjesnaam
Lindemann was. Het is ook onbekend, op
welken dag haar huwelijk is gesloten, en
zij zelf kon later niet meer opgeven In welk
jaar haar tweede zoon Martin, de latere
kerkhervormer, ter wereld kwam Zoo weinig
gaf men toen om jaartallen Terloops ge
uite mededeelingen van haarzelf, haar zoon
of tijdgenootcn zijn het eenlge, waaraan
wij houvast hebben, en die zijn nog schraal
genoeg.
Dat lag in den aard der dingen In dien
tijd had een huisvrouw geen tijd om zich
veel in zich zelf te verdiepen. Dat leverde
niets op, er was veel te veel te doen in het
huishouden, haar man en kinderen namen
haar geheel in beslag en daarbuiten bleef er
niets voor haar over dan de Godsdienst Het
leven van Margreet Luther was niet anders.
Zij was een kind van haar tijd en werd ge
vormd door de omstandigheden, waaronder
zij was opgegroeid en waarin zij door haar
man werd gebracht Spalatln heeft haai een
merkwaardige vrouw genoemd en zeer zeker
moet zij een krachtige persoonlijkheid ge
weest zijn, doch dezelfde Spalatln spreekt
van een groote gelijkenis tusschen moeder en
zoon en dat kunnen wij toch niet onder
schrijven, als wij de portretten van beiden
eens naast elkaar leggen Melanchton roemt
haar: „Zij had vele deugden, die een eerbare
vrouw sieren Zij muntte vooral uit door
kuischheid, godsvrucht en vlijtig bidden,
zoodat zij door andere brave vrouwen als een
toonbeeld van zedigheid werd beschouwd".
Uit alles kunnen wij gerust woord voor woord
aannemen, ook al uitte zij dikwijls ruwe
woorden, grappen of scheldwoorden en al
hanteerde zij de roede op een wijze, dat
haar kinderen wegkropen Maar in dien tijd
was dat heel gewoon Wij moeten dat dan
ook niet tragisch opvatten Evenmin behoeft
het ons te verwonderen, dat deze streng
geloovige vrouw aan den anderen kant het
meest primitieve bijgeloof aannam Doch
zoo dachten al haar tijdgenooten en zelfs
haar groote zoon heeft zijn leven lang het
met de booze geesten te kwaad gehad Mar
greet zag achter alles kobolden, feeën en
heksen, zij vreesde zon- en maansverduis
teringen en kometen, de griezelige „staart
sterren", doch wanneer deze angstbeelden
haar te zeer benauwden, zocht en vond zij
altijd steun in het gebed Haar man dacht
er precies eender over HIJ geloofde haar
onvoorwaardelijk, toen zij verklaarde dat
een buurvrouw heksenkunsten aan het uit
halen was, op het oogenbllk dat de kleine
kinderen begonnen te hullen en niet tot be
daren waren te brengen Hij was het vol
komen met haar eens, dat zij de booze
vrouw geschenken moesten brengen om zoo
den invloed van haar zwarte kunst te neu-
trallseeren.
Margreet Luther heeft haar zoon Martin
nooit losgelaten. Geen van belden schijnen
zij bepaald bemind te zijn geweest, doch
Margreet gat grif toe. dat zij daar zeil de
oorzaak van waren door hun stroefheid
Toch had zij een flink, eerlijk karakter In
haar spreken was zij niet tijzonder vlot of
geestig, maar ze zei wat haar voor den mond
kwam Het was in het geheel niet moeilijk,
haar te doorgronden Ze had misschien gc-en
groote gaven, doch in het dagelljksch leven
kon ze er wezen Recht van hart en recht
van wil ging zij door het leven dat niet
gemakkelijk voor haar is geweest en on
danks al haar strengheid, hielden haar kin
deren van haar. Laten wij dus de eenvoudige
moeder van den grooten hervormer her
denken als een vrouw zonder gekunsteldheid,
zonder ernstige fouten WIJ eeren haar het
beste door aan haar te denken als de vlij
tige. de rechtschapen boerin, de trouwe en
gehoorzame echtgenoote, de strenge doch
rechtvaardige moeder en de voorbeeldige
hulsvrouw en wij zullen niet meer aan haar
trachten toe te schrijven, dan Margreet
Luther zelf wist te bezitten
(Nadruk verboden-
Bekoorlijke zomerjapon van rose linon
met lichtblauw borduursel De even
klokkende rok. de korte mouwen en
het over elkaar staande lijfje geven een
modern geheel Geel batist met borduur
sel in dezelfde kleur ls hier verwerkt tot
een elegante Japc met spits toeloopende
ïgezette deelen in effen passen om schou
ders en heupen Lavendelblauwe zomerja
pon met wit borduursel. Inplaats van een
kraag is het lijfje aan een pas gezet, die
van achteren rondloopt en van voren een
fichu nabootst De banen van den rok zijn
alle eenigszlns klokkend geknipt.
Japon van witte .oile met roode
bloempjes, waarop van roode volle
ee schuin geknipte rand en een fichu
kraag zijn aangebracht De kraag wordt
ook van achteren nog eenmaal gekruist en
tenslotte van voren bij wijze ±n ceintuur
dichtgebonden
Japon var blauwe crepe de Chine. die
met donkerblauwe en zwarte bloemen is
bedrukt De opzij dichtgebonden fichu is
a'gemaakt net een schuin geknipte rand
van effen zwarte crepe doch de ceintuur
wordt gevormd doe een zwart lint In den
rok is ook van achteren een geplisseerd
paneel aangebracht; het ls echter lager in-
geze* dan van voren
Japon van beige mousseline, bedrukt met
rood en geel Door drie geplooide en
eenigszlns klokkend geknipt» volants van
.-fien beige mo sseline wordt de rok ver
wijd. de ceintuur ls van effen roode mous
seline gemaakt en de dubbele volants Van
de kraag van efftn gele mousseline
Aardige japon van strookieunge Honau-
zljdt met lichtgroene spikkels en kringen
D? zybanen van den rok en de stolpplooien
voor en achter reven de noodige ruimte
I kraag is voorzien van groote. flauw ge
bogen schulpen
Eerste zomerdae op Schevenmgen
Stralend zomerweer Op de boulevard is
het een komen en gaan van auto's, fietsen
en wandelaars. Voor het loketje op de pier
staan we een kwartier te wachten Eindelijk
gaan we met de groote stroom mee door het
hek. Modeshow op de pierl Groote hoeden,
lange Japonnen Sierlijk? Een enkele keer
wel, maar meestal kijk ik met meer pleizler
naar de vlugge aardige plooirokjes met
sportjasjes en frUch gekleurde muts of lin
nen hoed. Toch, al dit „moois" begint ons
spoedig te vervelen en wij gaan eens over de
„verschansing" hangen om naar het gekrioel
op het strand te kijken. En hiermee kunnen
we wel een half uurtje zoek brengen.
Kinderen in zwempakjes genieten van het
water Ze spatten elkaar heerlijk nat. Zuige
lingen gaan op den arm van Pa of Ma in zee!
Ma heeft haar hoed met groote rose rozen
op een vuurroode zijden Japon, waarvao ze
de rok naar boven sjort om te voorkomen
dat üU door het zeewater bedorven wordt
Schoenen en kousen liggen bU ..opoe' die in
haar badstoel la blijven zitten Pa met de
Dijpen van de broek opgerold tot aan de knie
volgt natuurlijk zooals het een trouw echt
genoot betaamt Ma in zee! Kinderlijk blij
genieten ae van het heerlijke koele water.
dat over hun voeten spoelt Verder en verder
loopen ze. tot plotseling een gekrijsch van
Opoe hen doet omzaen Arle, niet zoo vreese
lijk vaer! Denk om Maxie!"
De zuigeling brult op de arm van Pa half
Schevenmgen bij elkaar Hij kan nog niet zo*
van het water genieten als ma. die met belde
voeten in het water staat te plassen, net
zoolang tot haar hoed met rose rozen op één
oor is gezakt i
Even verderop zit een familie in het zand
Het lijkt wel of ze allemaal in een bruin
uniform gestoken zijn Ondergoed, bovengoed
ot zelfs de bloote voeten. alleB heeft één kleur
Met kleeren en al in zee geloopen zijn ze
kletsnat in het zand neergeploft, dat natuur
lijk aan het natte goed blijft hangen.
Groote zus. die met natte haren zoo maar
op het zand is gaan liggen, wordt op een
gegeven moment aangenaam verrast door
een schep zand. dat boven op haar gezicht
wordt gegooid Vliegensvlug zit ze recht
overeind en gillend van het lachen, rolt- ze
het kleine zusje half door het water en half
door het zand Na deze stoeipartij gaan er
verschillende zakjes open Kleverige handen
worden opgehouden Sneden brood komen te
voorschijn, zuurtjes, chocolade enz enz^ Zoo
nu en dan rolt er etwat in het zand
maar deze familie is v^n meening: „Vieze
varkens worden niet vet."
Alleraardigst is een „zwembassin" door de
kinderen in zee gemaakt, waarin de kleintjes
in hun badpakjes naar hartelust ronddartelen
Nu nog een kijkje langs de Boulevard.
Bleeke gezichtjes verscholen onder een zon
nig gekleurd parasolletje. Rood geverfde lip-'
pen, zwart aangezette wenkbrauwen. Wit
zijden jurk, blanke armen, hooggehakte ge
vlochten schoentjes. Toonbeel van netheid.
Eentonige, verveelde uitdrukking op het ge
zicht, blasé rondkijkend naar al dat „gedoe"
dat langs hen trekt. Nu en dan proevend
met heel kleine hapjes van het ijs. dat voor
hen staat. Echtgenoot of verloofde zwijgend
rr.ee aanzittend, sigaret tusschen de lippen,
langzaam rookwolkjes uitblazend, betreurend
z'n vrijen middag die zoo saai verloopt!
Nuttige Huwelijkscadeaux
Wat wij het jonge paar kunnen geven.
Elke keer, dat er een vriend of vriendin
van U gaat trouwen, vraagt U zich af
„Wat voor een cadeau kan ik geven?" In
een wanhopige poging om iets oorspron
kelijks te bedenken, raadpleegt U een ca
talogus van een juwelier, om eindelijk be
sluiteloos de straat op te gaan. In een
étalage ziet U zes mooie zilveren thee
lepeltjes in een doosje van lila fluweel.
..Ja, dat is mooi," besluit U, „niet omdat
die lepeltjes in werkelijkheid zoo mooi zijn,
maar omdat U al moe ls van het voort
durend zoeken. En zoo krijgt de bruid
haar zesde doosje theelepeltjes.
Maar mijn voorbeeld is slecht gekozen,
want theelepeltjes komen op den duur
altijd te pas. Laten wij nu eens veronder
stellen, dat u een koperen vruchtenschaal
had gekocht. Bij uw eerste bezoek aan het
pas getrouwde paar ziet u echter, dat die
vruchtenschaal geen plaatsje heeft gekre
gen. En u kunt dat het jonge vrouwtje
niet eens kwalijk nemen, want haar heele
voor-suite is met aardewerk versierd en
daarbij z<?u iets van koper uit de lijn val
len. Maar in stilte verwijt u zichzelf da*
u daaraan niet gedacht heeft. Bovendien
ziet u nu, dat dat mooie fluweelen kussen
van tante Martha ook nergens te vinden
ls. Het kleurt niet bij de rest van de in
richting
Een gebruiksvoorwerp komt altijd veel
beter te pas En electrische toestellen zijn
in deze groep wel het meest geschikt. Ze
behoeven heusch niet alijd duur uit te
komen. Ik denk b.v. aan het electris -he
strijkijzer, dat nog niet zoo heel lang ge
leden als een luxe voorwerp werd be
schouwd, maar nu een noodzakelijk voor
werp is in elk modert ingericht huishou
den De beste nebben een wijzertje, waar
door ze naar keuze op drie versch» lende
temperaturen gebracht en gehouden kur-
nen worden Voor fijne stoxfen neemt men
de laagste temperatuur om 5».hroei te
voorkomen De regeling van de tempera
tuur is dus een groot voordeel dat de
nieuwe strijkijzers op de oude hebben Aar
dig U?r ook de kleine strijkijzertjes voor de
reis, die maar weinig stroom verbruiken en
soms nog op een bepaalde plaats krulijzers
warm kunnen maken
De andere electrische toestellea zijn niet
zoo bekend maar daarom even practisch
De nieuwe electrische ketels regelen dt
temperatuur op dezelfde wijze Bij de oude
ketels kan men niet den stroom Inschake
len, als er geen water in is. want dan
droogt het element uit en de ketel is ver
der waardeloos Doch de nieuwe ketels zijn
voorzien vai een wijzertje dat zoo gestelo
kar worden, dat de temperatuur niet bo-
ver een bepaalde grens kan stijgen, zoo
dat de ketel niet beschadigd behoeft te
worden Veel goedkooper dan de electri
sche ketel is de /.g Altron. die men een
voudig in iet water steekt Na een paar
minuten kookt iet reeds Ook voor een
ma is zoo'n Altron handig voor het ma
ken van scheerwater
De electrische kookplaat is van meer al
gemeen nut Men kan er water, melk enz
op koken wat ook met de Altron kan ge
beuren doch me~ kan er ook eieren,
vleesch opek op braden of met behulp van
eer rooster er brood op roosteren Er zijn
ook afzonderlijke electrische roosters die
het brood uit zichzelf omkeeren
De bruid, di' zulke nuttige cadeaux
krijgt zal veel meer in haar schik zijn.
dan wanneer zij een groot aantal decora
tieve geschenken krijgt, die zij toch niet
kan gebruiken
Huishoudelijk allerlei.
Houten keukenlepels die er door het
gebruiken bij versch ♦'.lende gerechten min
der smakelijk uit gaan zien legt men een
dag of vijf in koud sodawater, waardoor
zij hun natuurlijke kleur weer terug krij
gen
Emali-pannen. die op zijde 'n gaatje ver-
toonen. warrdoor ze lek worden, kan men
uog heel lang gebruiken. Indien men ze
m glaslijm estrijkt. die men daartoe in
de hand"" week kneedt en aan den bin
nen- en buitenkant de kapotte plek hier
mede bestrijkt; de pan wordt eenlge we
ken niet gebruikt en op een warme plaats
gedurende een Daar weken weggezet, ech
te'" zóó dat de gerepareerde plek niet ge
raakt wordt De lijn wordt dan keihard en
de pan kan nog lang mee.
Het openen van blikken asperges ge
schiedt niet door het blik aan den boven
kant te openen, zooals men dit bij alle:
andere blikgroenten doet, maar men ver
wijdert den bodem, daar men dan ver
mijdt. dat de koppen der asperges afbre»
ken.
Hard geworden schoencrême wordt door
bijvoeging van een weinig glycerine weer
zacht en geschikt voor het gebruik.
Het branden van nieuwe schoenen kan-
men veel verminderen door de schoenen!
alvorens ze aan te trekken met eau de
Cologne of alcohol vochtig te maken en
dadelijk daarna aan te trekken.
(Nadruk verboden).
RECEPTEN
Wat voor groenten, visch, wild en gevogelte
hebben wij in de maand Juli?
Groenten Worteltjes, bloemkool, spi
nazie, artiehokken, auberglnès, postelein,
tomaten, doperwten, kropsla, andijvie, sla»
boonen, snijboonen.
Visch: Kreeft, paling, zalm, tarbot, tong,
wijting, makreel, baars, bot, forellen, haring
en snoek.
Wild en gevogelte: Wildduiven, goud.
pluvieren, kwartels, kievitten, eenden, dul-
van. kalkoenen, piepkuikens, poulardes,
kapoenen.
POSTELEIN SOEP.
Benoodigd: 1 L. vocht van postelein
met eenige blaadjes postelein, 40 gr. tarwe
bloem, 40 gr boter.
Bereiding: Gebruik hiervoor het vochtj
dat na het uitlekken der postelein over
blijft, maar doe er eenige blaadjes postelein
bij in Breng het vocht aan de kook, ver
warm terwijl roerende de boter met de bloem
tot een gladde massa, voeg daarbij roe
rende het vocht en laat de soep nog 10 mi
nuten koken. Giet ze desverkiezende voor
zichtig bij een in de soepterrine geklopt ei
en presenteer er kleine dobbelsteentjes
brood bij, die lichtbruin en knappend zijn
gebakken in een koekenpan met wat botei
of wat veel zuiniger en vlugger gaat
gemaakt vet (b.v. Delfrite of Delftsche sla-
in een diep ijzeren potje met dampend heel
olie) op dezelfde wijze dus, als men appel
beignets zou bakken.
VERSCHE KREEFT.
3 of 4 groote kreeften gaar koken gedu»
rende een kwartier en koud laten worden
doormidden hakken, het vleesch er ui'
nemen, in stukjes snijden en met den ruse,
kant naar boven weer netjes in de scha?
plaatsen, zóó dat het vleesch er gemakkelijl
uitgenomen kan worden
Den schotel afwerken met peterselie en
enkele gele slablaadjes.
Mayonnaise en aangemaakte kropsla er b{
presenteeren.
Deze schotel wordt meer als eindschotel
gegeven.
POULARDE MET ARTISJOKKEN EN
CHAMPIGNONS
2 gezouten poulardes opzetten met een
stuk boter, uit. wortel, peterselie laurier
blad, selderij, truffel (liefst een verschel!
licht laten aanbraden, water toevoegen vol-j
doende voor de saus, ongeveer y2 Liter en
met deksel op de pan gaar stoven gedurende/
ongeveer 2 uur en een kwartier van te voren'
ongeveer 1 d.L witten wijn (Graves) toe
voegen
Van dit vocht met boter en bloem een]
gebonden witte saus maken en deze afwer-j
ken met 2 d.L. room, Parmezaansche kaad
peper, citroensap en eidooier
Eén poularde snijden, de achterpooten
verwijderen en in tweeën verdeelen, de vleuJ
gels met een weinig borstvleesch er aan
afsnijden en dan het vleesch van de borstj
aan beide kanten in nette stukken verdeeleo,
Van de tweede poularde de borststukken'
afsnijden, het borstbeen geheel verwijderen,
deze poularde op den schotel plaatsen en
het gesneden vleesch er in doen de mooie,
witte stukken bovenop, zóó dat het geheel
één groote poularde lijkt
Aaja de pooten komen manchetten
Een gedeelte van de saus er over doen en
de rest er bij presenteeren
De poularde van boven garneeren met
uitgestoken schijven ossetong ter groottij
van een rijksdaalder en uitgestoken schil va*
truffel
Rondom afwerken met fonds d'artichaudl
in jus opgestoofd, gevuld met doperwtenj
waarover een weinig gehakte peterselie en
gestoofde, versche champignons
Een rand fleurons er om heen
ONZE PA I KONEN.
Patrom-r vai de tnod Uien van mantel]
en kinderjurken «(jn verkrijg baai bij onai
mode-redactrice Mejuflr L Berendes
Ylaetsuyckerstraat 96 Den Haag
De patronen voor dames kosten
die voor kinderen t 0.80 Bet duurt
veer 10 dagen alvorens ee 'n bet oezf
komen van degenen die patronen iafl*
vragen
U onxi
Joaf
•ng»
Aan de lezeressen die een patroor t stel-
r wordt beleefd verzocht b|) 4e aanvrafi
het verschuldigde bedragln sluiten «I
voorkoming van administratiekosten.