Alftlft! Bitlis-
M. KLERCQ,
Geld verdie-
DE STEUN AAN DE DOOR DE AARDAPPELZIEKTE
GEDUPEERDE TUINBOUWERS.
UitgeversN.V. vJl TRAPMAN Co, Schagen.
Eerste Blad.
[Huis te Lyon ingestort
ftmitie-depöt in China ontploft
aanslag op den D-trein.
De Wieringermeer in
exploitatie.
Ingezonden Stukken.
Het kaartrondje.
Steeds dieper in de schuld.
Zaterdag 15 Augustus 1931.
SCHAGER
74ste Jaargang No. 8917
COURANT.
|ad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder-
li Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
ién nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomcnd nummer geplaatst
POSTREKENING No. 23330. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN*
TIëN van 1 tot 5 regels f 1.10, iedere regel meer 20 cent (bewijsna.
inbegrepen). Grootere letters worden naar plnatsruimte berekend.
»IT NUMMER BESTAAT ÜIT VIER BLADEN
Vele dooden en gewonden.
|y.D. verneemt d.d. gister uit Parijs:
het plaatsje Villeurbanne, ongeveer 5 K.M. ten
>n van Lyon, is in den afgeloopen nacht een
!uis ingestort tengevolge van een explosie,
Ijrëarvan Ie oorzaak nog niet kon worden vastge
steld.
jöet ingestorte huis werd voornamelijk bewoond
rAlgeirynen en Spanjaarden, die in liet algemeen
D leer veel kinderen liaddea
I politie te Lyon deelde hedenmorgen mede, dat
tn ;?vcn uur vanmorgen in totaal vijf dooden en
tanar gewonden uit de puinhoopen konden wor-
j geborgen.
jeu vermoedt, dat nog ongeveer twintig personen
Dder bet puin bedolven liggen.
Het reddingswerk wordt in koortsachtig tempo
rigezet
et ongeluk geschiedde tegen twee uur in den af
lopen nacht. De bevolking van het voorstadje
d toen door een hevige explosie uit den slaap
lekt. Politie en brandweer verschenen reeds kor-
tijii later ter plaatse.
jit de puinhoopen van het ingestorte huis hoorde
j het steunen en jammeren van de slachtoffers,
in bed door het ongeluk werden verrast,
lij het licht van schijnwerpers werd met het red-
Bgswerk onmiddellijk een aanvang gemaakt.
Onvoorzichtigheid de oorzaak?
t een nader telegram blijkt, dat het ingestorte
iw. hetwelk in de voorstad Villeurbanne stond,
e verdiepingen bestond. Reeds werden dertien
i naar het ziekenhuis gebracht,
li onliggende huizen werden alle min of meer
ibadigd. In den omtrek sprongen alle ruiten,
rde oorzaak kan nog niets met zekerheid wor-
gezegd, doch men spreekt van onvoorzichtigheid
een soldaat, die dynamietpatronen wilde maken
f de, overigens verboden, vischvangst.
Instortingen te Parijs.
[en Oosten van Parijs is Donderdagmorgen bij het
Lpen van een drie verdiepingen hoog huis, dat
[s «enige maanden geleden op voorschrift der po-
ontruimd, een ernstig ongeluk gebeurd.
arbeiders, die zich op de eerste verdieping be-
^ondene werden onder het puin bedolven. Eerst na
Tenlange pogingen der brandweer konden zij wor-
"n gered. Twee van hen moesten zwaar gewond naar
I ziekenhuis worden overgebracht,
ïen ander ernstig ongeluk heeft plaats gehad bij
1 aanbouw van een huis. Voor de overbrenging
I) sieenen naar de bovenste verdiepingen was een
lan opgesteld, die door tot nu toe onbekende oor-
|Ik jlotseling is ineengestort, waarbij twee arbei-
deerlijk werden verminkt.
Groot aantal dooden en gewonden.
|fcbet aan Portugal toebehoorende Macao, in Zuid-
Ti, is. naar de telegraafagentschappen melden,
Munitie-opslagplaats door een ontploffing ver-
Er zou tien ton dynamiet in de lucht zijn ge-
yiD- E-r zijn daarbij 26 menschen gedood en 62
Kf is aanzienlijk. Schier alle huizen van
"latijn beschadigd. De telefoonverbindingen en de
fische geleidingen zijn vernield.
ontploffing moet te wijten zijn geweest aan zelf-
■jWMding.
fw schade wordt op 2X millioen gulden geraamd.
Een persoon die vermist zon zijn behou
den aangekomen.
i-D. verneemt uit Berlijn:
directie der riiksspoorwegen deelt in verband
p oen spoorwee-aanslag bij Juterbog mede, dat
STueht. dat zich onder één der omgeslagen wa-
bt nCJ? ff11 vermiste zou bevinden gelukkig on-
j1<4kf,n' Peze a,s vermist aangegevene, uit
^BBriand afkomstig, was in Hallo uit den trein
ponien0 'S behouden te Breslau aan-
pan de zeven omgeslagen personenrijtuigen zijn
Pezet. en op de rails gebracht,
Kr«thovenlk'/i'tU'K6n 60 h6t restaurat'criitui8
i2n kraanwaPen van de spoorwegen is ter
ornen* waavmee men gister de ove-
f- ns weer op de rails hoopte te brengen.
EE RAMP VAN DE „ST. PHILBERT".
Het totaal aantal dooden 452.
P'it Parijs:
■rganVwuut*' nU !let wrak van het voor St. Nazaire
eHn «S®rïaariuiR "St" Philihert" plicht is,
M slachtnffft' definitief vast te stellen hoe-
mkt. s ^et noodlottige ongeluk heeft ge-
4r,< p:°.r 1- 0m .efl eP°d e el d'-d n t van de in totaal
400 ïijkpn «ÜTvJ;en doo<* hebb«n gevonden. Er
^ntificeerd kond^worde'aarVan Sl6Cht8 300 g*
Het eerste roggebrood van de droogge
maakte Zuiderzeegronden. Gladiolen
aan de KoninginMoeder aangeboden.
Ingenieur van Oppen heeft ven den bloemist F. Bra
kenhof drie bouquetten gladiolen aangekocht, welke
in den Wieringermeerpolder waren geteeld. Deze
bouquetten waren prachtig van stuk, en werden gister
aangeboden aan H.M. de Koningin-Moeder.
De eerste rogge uit den Wieringermeerpolder is
reeds gedorscht en aangekocht door bakker S. Half
weg te Haukes. Van de nog versche rogge heeft deze
zoo goed mogelijk het eerste echte Wieringer rogge
brood gebakken. Het brood is aangeboden aan ver
schillende ingenieurs en andere autoriteiten, die bij
den roggebouw betrokken waren. De smaak was zeer
goed.'Ook heeft voornoemde bakker er Groninger
brood van gebakken, welk gebak eveneens zeer goed
voldeed.
GEBRUIKTE AUTOMOBIELEN
verkoopen wij onder GARANTIE en op PROEF
Garage C. NIEUWLAND, BERGEN.
IN DE HAVEN VERDRONKEN.
Driejarig kind het slachtoffer.
Een driejarig zoontje van den heer C. Peerdeman te
Enkhuizen geraakte gistermiddag bij het spelen in de
Oosterhaven en werd even later levenloos opgehaald.
door thans Uw
MEUBELEN, BEDDEN, DEKENS,
LEDIKANTEN, MATRASSEN, enz.
te koopen in onze nieuw herbouwde
magazijnen van
SPOORSTRAAT 8-10 - HELDER. - TEL. 206.
Laat thans Uw Matrassen en Bedden door
ons bijvallen en opnienw opmaken.
Complete Meubileering.
Mijnheer de Redacteur,
Gaarne had ik voor het volgende ecnige ruimte in
Uw blad. waravoor bij voorbaat mijn dank.
Het rondje bestond lang en bestond uit 4 personen,
de eerste was een middenstander (winkelier), de
tweede een rentenier-grondbezitter, de derde een ar
beider en de vierde een tuinbouwer.
Zooals ik reeds schreef, was dit reeds lang zoo ge
gaan, tot voor 9 jaar er iets aan begon te haperen, de
tuinder kon niet best meer mee, maar door een klei
nigheid werd dit toch weer verholpen.
Maar het vorig jaar liep het heelemaal weer mis
met den tuinder, wéér moesten de anderen beraad
slagen, om hem er weer door te helpen en wederom
hielpen zij hem, al moest hij dan ook de gelden weer
Icenen. Het kaartspel kon weer doorgaan; en hoe
staat het thans? De tuinder kan niet langer mee
.'.oen, zijn geld is op en toch mag het spel niet on
derbroken worden. Zoodra hij niet meer mee kan
spelen, verliest ook de arbeider zijn geld, ook de
grondbezitter verliest en de winkelier, onverschillig
TUINDERS OP DEN RAND VAN DEN
ONDERGANG.
Een onaangenaam schrijven van twee voormannen
op tuinbouwgebied aan den Langendijk.
Dat de zoo vroeg opgetreden aardappelziekte dit
jaar groote schade heeft aangericht behoeft geen na
der betoog na alles, wat daarvoor in verschillende
kranten is geschreven. Langendijk en omstreken, het
Langendijker tuinbouwdistrict, waar de vroege aard
appelteelt van groote beteekenis is, is daarbij helaas
niet gespaard gebleven en de gevolgen er van zullen
velen nog langen tij-d heugen. Aan de twee veilingen
van Langendijk, die van den Noordermarktbond te
Noordscharwoude en van de Langendijker Groenten-
centrale te JBroek op Langendijk, werden verleden
jaar rond 27 millioen K.G. aardappelen aangevoerd
en naar vrij nauwkeurige schatting zal het dit jaar
10 millioen K.G. zijn. De prijs op 5 gulden per 100
K.G. schattende, is dit een mindere ontvangst van
850.000 gulden.
Wie de toestanden op tuinbouwgebied aan Langen
dijk de laatste jaren heeft gevolgd, zai niet onkundig
zijn van het feit, dat die zeer slecht zijn geweest. Lage
prijzen, misgewas door het optreden van verschil
lende ziekten in de. gewassen, natuurrampen, alles
werkte samen om de resultaten van den tuinbouw
verre beneden het bevredigende te brengen. De her
haalde steun van overheidswege verleend, wijst er
wel op, hoe de vertegenwoordigende lichamen den
nood der tuinders inzagen en tevens hoe ernstig de
toestand van zoovele nijvere tuinders was geworden.
Nadat nog pas in het voorjaar van 1931 aan hon
derden tuinbouwers door de Boerenleenbanken cre-
dieten waren verleend, onder borgstelling van ge
meenten en provincie, trof hun slechts enkele we
ken later de ramp van de aardappelziekte. De credie-
ten. nog pas verleend om het bedrijf op gang te hou
den, om kunstmest enz. te koopen, troffen alzoo het
doel niet en op het oogenblik zijn de meesten van
de met overheidscrediet gesteunden er eigenlijk nog
slechter aan toen dan vóór de credietverleening. Im
mers, zij zitten nu nog dieper in de schulden dan en
kele maanden geleden en de conscientieuzen voelen
zich bezwaard, nu zij niet in staat zullen blijken,
te zijn de rente van de opgenomen gelden te voldoen,
laat staan een deel van deze gelden af te lossen.
Onder deze omstandigheden is het zeer begrijpelijk
dat voormannen in den tuinbouw, de leiders der tuin
bouworganisaties zich de vraag stellen: Wat nu?
Het strekt den leiders van den L.T.B. tot eer, dat ze
het initiatief namen ora te komen tot een hulpver
leening, omdat ze wisten, dat in vele tuindersgezin
nen bittere armoe geleden werd. We zullen niet her
halen, wat in Hugowaard en Obdam en ook in an
dere plaatsen werd gedaan om den grootsten nood
te lenigen, doch herinneren er alleen aan, om te
doen zien, hoe de plaatselijke autoriteiten van oor
deel waren, dat hier moest worden geholpen, en wel
spoedig geholpen.
Mocht men nu meenen, dat deze steunregelen de
onverdeelde sympathie hadden van alle tuinders, dan
had men gerekend buiten de voorzitters van Tuin-
bouwbelang te Noordscharwoude en Grocntencul-
tuur te Broek op Langendijk. Men lette* er wel op,
wat wij in den aanvang aanstipten over het schade
bedrag aan de veilingen, juist in de genoemde tuin-
bouwgemeenten. Genoemdo voorzitters keuren in
„De Tuinderij" deze steunbeweging af en ze wijzen
er daarbij op, dat dan ook wel steun zou mogen ver
leend worden voor de schade door de draainartig-
heid aangericht en door andere oorzaken. Ze wijzen
op de onbillijkheid, welke soms wordt begaan bij de
steunmaatregelen en achten het in één woord uit den
Dooze, om in zulke gevallen steun te verleenen.
We weten niet, of genoemde heeren in opdracht
van hun vereeniging schreven. We denken wel van
niet, ofschoon we uit de vermelding hunner qualiteit
als voorzitter, zou mogen opmaken, dat zij het wel
als zoodanig deden. Misschien was het om wat meer
cachet aan hun schrijven te geven, maar in ieder
geval is het ons niet bekend, dat een leden- of be
stuursvergadering die opdracht gaf. Als we afgaan,
op wat we uit de kringen der tuinders hoorden, zou
den we wel als vaststaand kunnen meedeelen, dat
zij als voorzitter hunner organisatie het recht mis
ten ora in die qualiteit te schrijven.
Hoe dit dan ook zij, buitengewoon onaangenaam
zullen vele tuinders zijn getroffen, die thans op den
rand van den ondergang staan. Als twee voorman
nen, temidden van de grootste financieele moeilijk
heden, waarin honderden tuinders verkeeren, niet
meer en niet minder zeggen dan: geen steun aan die
diep ongelukkigen, dan moet zich wel een gevoel van
wrevel van die menschen meester maken en moeten
zij wel de verzuchting slaken: zijn dat nu onze lei
ders!
Ongetwijfeld hebben de opponenten tegen deze
steunverleening wel hun gefundeerde motieven, die
ongetwijfeld voor een deel ontleend zijn aan de theo
rieën van het beginsel: geen te belangrijke over
heidsbemoeiing, doch dit komt in het schrijven niet
naar voren. Allicht ook, dat zij van oordeel zijn, dat
die gedupeerde tuinders dan het bijltje er maar moe
ten bij neerleggen. Maar wat dan? Moeten ze dan'
maar arbeider worden? Voor hen is voor den tegen
woordige al geen werk in den tuinbouw. Moeten ze
dan het leger der werkloozen nog vergrooten? Maar
dan zullen ze toch ook gesteund moeten worden.
Dan zullen de voorzitters van Tuinbouwboiang en
Groentencultuur die menschen toch niet willen la
ten crepeeren? Of moeten ze dan maar naar het
Armbestuur? Dat zij dan bedenken, dat ook daar
voor geld noodig zal zijn. Of is dan het ideale van
steunverleening volgens genoemde voorzitters be-
reikt?
Ons komt het voor, dat de regeering een nuttig, een
edelmoedig en christelijke daad zou verrichten, als
zij de honderden tuinders met rentelooze voorschot
ten steunt. Principes zette men voor een tijdje op zij
en men betrachte den christelijken plicht» om wie
in nood verkeert, de behulpzame hand te bieden.
Dat is niet slechts de taak van ieder mensch, maar
ook die van een voorzitter eener tuinbouworganisa
tie, die voor de belangen zijner leden behoort op te
komen.
wat voor kaart deze trekt, ook deze zal moeten er
kennen, dat de tuinder mee moet spelen, of ook moet
verliezen.
Nu hebben zij jaren lang in één potje gespeeld en er
staat nu ongeveer f20 in. Wat nu te doen, wat is nu
net beste? Met z'n drieën kunnen ze niet verder, het
oeste is dat zij de tuinder er f5 van geven en dan
zouden zij weer door kunnen spelen. Op deze gedach
te schijnen ze evenwel nog niet te willen ingaan of
ie kunnen hegrijpen.
M. de Red., vergeef me m'n fantasie, U zult wel
reeds begrepen hebben, welke kant ik uit wil.
De zaak staat zoo: in 1922 begonnen de tuinders
de gevolgen van de inflasie te ondervinden, wat zoo
aanliep, dat er naar middelen moest worden omge
zien, om de noodlijdenden te helpen. In die dagen
liep de Burgemeester van Sint Pancras reeds met
het plan rond, toeslag van regeeringswege te ver
krijgen, ging zelfs naar Den Haag, doch zonder re
sultaat.
Het liep op Provinciaal crediet uit, dit was voor
de provincie Noordholland een bedrag van f300.000,
wat natuurlijk afgelost moest worden, plus rente,
waarvan het vorig jaar nog f 80.000 stond te be
talen.
Het vorig jaar (1930) was er weer sprake van een
noodtoestand, en ter bespreking hiervan had het be
stuur van de Langendijker Groentencentrale, alle bo-
sturen van de aangesloten vereenigingen uitgenoo-
cligd, en allen waren present, bewust als zij waren
van den nood der tuinders.
Op deze zelfde vergadering stelde ondergeteekendo
voor, om bij de regeering aan te dringen op t o e 8 l a g
en wel een bedrag uit te betalen per snees van f 10
f420 per H.A. Voor dit voorstel kon ik geen steun
vinden, want niemand die mij bij viel, over het al
gemeen voolde men meer voor crediot. Ook dit cre
diet is gekomen, voor diegenen die er voor in aan
merking kwamen, waarvoor de provincie 70 en do
gemeente 30 voor haar rekening nemen, en de
tuinders konden weer doorgaan en z ij n doorgegaan.
Maar nu, hoe gaat het nu? F,on antwoord heb ik
hierop niet te geven, die het weten wil, gaat naar
de veilingen, en daar zal hij zien. welk een treurig
heid er geschiedt, hij zal véél arbeid en zorg zien en
hooren. F.r wordt, ais er twee tuinders bii elkander
staan, niet veel meer gesproken dan: „Waar moet
dat heen?" „Ik weet het niet".
En zoo zijn er velen, zij weten het niet, maar dit
weten zij wel, dat als er niets gebeurt, er veel zal
gebeuren. Wat zal er gebeuren, als er niets gebeurt?
zal een buitenstaander vragen. Het land zal braak
blijven liggen, de arbeiders zullen geen werk hebben,
de landvcrhuurders zullen hun land waardeloos zien
worden en geen huur ontvangen, de winkelier en ne
ringdoenden (zooals men ze noemen wil) zal niets
kunnen verkoopen en de tuinder is broodeloos.
Het trof mij in het laatste raadsverslag van Oud*
karspel, waar gezegd is: „Toen de kool f 1200 de wa
gon waard was. toen konden ze den Langendijk vin
den, maar waar blijven ze nu?" Dat was een waar
woord, in de mobilisatiejaren, toen wist men waar
de Langendijk lag. toen waren de tuinders verplicht,
om voor de voedselvoorziening voor het binnenland
te zorgen en werden er noodwetten gemaakt van 40
voor binnen- en 60 voor buitenland.
De tuinder morde niet, hij had een goed bestaan
en dat er wat aan hem verdiend werd. daar kon
hij best tegen. Alles ging weg voor maximumprijzen,
die best waren, en dat de N.U.M. er véél en véél meer
voor maakte, dat wist hij, niet dat van de 40 voor
binnen nog wel eens wat overbleef en ook voor hoo-
ger bedragen werd verkocht, ook dat wist hij niet.
Zooals ik het vorige jaar meerdere malen schreef,
de regeering heeft van deze zelfde handelsvereniging
de N.U.M. nog een groot bedrag bij likwidatie ont
vangen van veertig millioen gulden.
Nu las ik in de Tuinderij van 7 dezer een inge
zonden stuk. onderteekend door de voorzitters van
„Groentencultuur". Broek op Langendijk en van
„Tuinbouwbelang" te Noordscharwoude. Deze hee
ren komen er tegen op. om steun te geven voor na
tuurrampen en dat er steeds menschen zijn, die het
er om te doen is. te plukken, wat er te plukken valt.
Zeker, zulke menschen zijn er en zullen er jammer
genoeg wel altijd blijven, maar toch denk ik. dat er
procentsgewijze niet zoo velen zijn, maar dat wij
tuinders altijd en altijd, waar de gelegenheid zich
maar biedt, geplukt worden.
Wat zou het kosten voor de provincie Noordhol
land, als er f 10 toeslag werd gegeven? Dit zal een
som worden van vijf millioen. Waar moet dit van
daan komen, zal er gevraagd worden en terecht is
dit een vraag waard.
Nu is het een vaststaand feit, dat bijna algemeen
de openbare kassen de laatste jaren gezorgd hebben
voor ecnigen weerstand, zoowel gemeenten als pro
vincie, evenzoo particuliere bonden. (Zie mijn inge
zonden stukken van vorig jaar over de middelen van
het Centraal Bureau, toen nog f300.000.)
Als ik het wel heb. had de provincie Noordholland
vorig jaar nog een reserve van ruim 15 mjllioen
gulden, wat toch naar mijn meening. uit de circula
tie gehaald is. Zou het nu zoo erg zijn. om daar een
derde van te nemen en weer in circulatie te bren
gen? Verbiedt de Kroon echter om van een reserve
iets te nemen, wat zou er dan tegen wezen, als de
provincie een leening uitschreef? Deze zou immers
direct volteekend zijn. dat leert ons toch de practijk.
Deze richting zal er toch ingeslagen moeten worden,
hetzij toeslag, hetzij een renteloos voorschot op langen
termijn. Gebeurt dit niet, dan zal Iedere lezer, on
verschillig welk beroep hij uitoefent, direct of indi
rect bij dezen noodtoestand betrokken worden. Velen
zullen het wellicht niet met mij eens zijn. maar dit
staat voor mij vast: dat wel ieder tuinder, misschien
op een enkele uitzondering na, mij wel gelijk zal
geven; het kaartspel is uit.
U, M. de Red., mijn hartelijken dank voor dfl
plaatsing.
Hoogachtend,
Jb. DE VRIES Jz.
St. Pancras, 13 Augustus 1931.
