f
POLITICI OP REIS.
Het gestolen luchtballonnetje
De geschiedenis van twee deugnieten.
PE vergeten ikaris.
i de webbes van de gebroeders wright.
OT?»
De pioniers van het vliegwezen.
Door HERMAN ROYEK
Ito Lilienthal. de Duitsche pionier van het vlieg-
voerde bij de eeuw-verwisseling in de buurt van
riiin zijn zeiivlucht uit. die wel van beteekenis was
- het vliegwezen in het algemeen, maar toch niet
'"/je ontwikkeling van een bruikbaar vliegtuig voerde
voeren kon. Evenals de Piloot Pilcher, die hetzelfde
•1 nastreefde, stierf Lilienthal den heldendood van
onderzoeker. (Dezer dagen was het juist 35 jaar
leden dat Lilienthal met een motorloos toestel van
Stöllner-bergen bij Rathenow naar beneden stortte
daarbij den dood vond). Lanley, Kress en Blériot
leden be® °P» speurden en zochten, doch lieten het
srk eindelijk, door teleurstellingen ontmoedigd, rusten-
er veel van dat de mensch 't vliegen nog niet
l#dlg.onder de knie' zou krijgen, Geheel en al in stilte
j/gt hadden twee jonge Amerikanen, do broeders Wil-
en Orville Wright, gewerkt, en op 17 December van
jaar 1903 gelukte het dezen twee jeugdigen energie-
onderzoekers de eerste vlucht In de geschiedenis
en ggoachheid te maken, welke geschiedde met een
- - -ni-*der dan lucht"-apparaat Later heeft Wilbur daar-
volgende verteld:
[jkeerste pogingen om met een machine te vliegen
Lrfeo17 December 1903 ondernomen. Vijf personen wa-
ciarbij aanwezig. De eerste vlucht duurde twaalf
K M «ooaitB- Dat Is, In vergelijking met de vlucht van een
lerij fc maar oen nietig resultaat maar men moet niet
dat het de eerste keer in de geschiedenis der
wggtiteid was dat een, met menschen bemande ma-
i± uit eigen kracht in de lucht had verheven en
kort ook, had gevlogen. De tweede en derde
jjpfrr ttren langer en de vierde duurde reeds 59 se-
Ia 1004 konden wij een tweede vliegmachine
loma en daarmede reeds belangrijke pogingen wu-
Aanvankelijk besteedden de oouranten heev
lemaal geen aandacht aan de uitvinding-
Dm kkoniek-meegodeelde feiten omvatten de geschie-
na de (tot nu toe) belangrijkste uitvinding van de
eeuw en deze spaarzaamheid van woorden is
jatypisch voor de manier waarop de menschen
toentertijd de uitvinding ontvingen. Want hij die dacht
ewasï
schal
ide
van
te A
t
eid os
ding i
3t COEj
groots
eveBI
Orville Wrightde schepper van het
motorvliegtuig.
De machine, waarmee de gebroeders
Wright 17 December 1903 hun eerste
vlucht volbrachten.
dat de eerste vlucht van de Wright's als een groote
sensatie zou worden ontvangen, heeft het mis. In den
eersten tijd zwegen de kranten het geheele geval syste
matisch dood. Niet eens een enkel berichtje verscheen ln
de kolommen van de bladen die overigens toch niet
„vies" waren van sensatie. En toen de proeven toch door
bleven gaan en de kranten wel om der wille van de
volledigheid melding moesten maiken van de „zonderlinge
manipalaties van de gebroeders Wright" gescheidde dit
ln termen als „Naar verluidt'"... of „De gebroeders
Wright zouden..." of „Er wordt verteld". Men was ge
woon niet geneigd te gelooven dat de wereld zulk een
grootsche ontdekking, zoo'n geweldige uitvinding ten
deel zoti kunnen vallen. De gebroeders Wright hadden
zich overigens reeds op een herfstdag van het jaar 1873
bezig gehouden met het „vliegprobleem". Ze kregen toen
namelijk hun vader, den bisschop Milton Wright uit
Dayton een stuk speelgoed gemaakt van papier, bamboe
en kurk, dat kon vliegen. De jongens bouwden het na...
grootere modellen volgden... hun levenstaak was gevon
den...
En toen zy ook later het probleem ernstig bestudeer
den en reeds gebruik konden maken van de resultaten
van Lilienthal, en zich in de steun van den onderzoe
ker Chanute konden verheugen, die ln Chicago experi
menteerde en van hem zelfs den vorm van hun vlieg
tuig, den tweedekker mochten, hebben zij toch door hun
principieels uitvinding het eerst de oplossing gevonden:
door de uitvinding van de z.g. alleron. Dit instrument
aan beide vleugels is tot op heden nog altijd het eenige
middel om een vliegtuig in de lucht te stabiliseeren. En
het is alleen het genie van de Wright's geweest dat deze
ailerons, die zooals gezegd voor de luchtvaart van het
grootste belang zijn, heeft doen ontstaan.
De uitvoerende is steeds Wilbur geweest, Orville heeft
steeds de rol van raadgever en theoreticus vervuld. Maar
toch was zijn practische medewerking niet gering en het
is te betwijfelen of Wilbur zonder de hulp van den thans
zestigjarigen broeder tot zulke goede resultaten zou zijn
gekomen. Geen enkel onderdeel van het apparaat ont
stond zonder dat de broeders er samen over gesproken
hadden. Ze begonnen van onderaf. Hun goed-rendeeren-
de rijwiel-reparatie inrichting in Dayton werd verkocht
en in de buurt van Kitty Hawsk in Noord Caroline waar
een gelijkmatige, sterke wind uit den Atlantischen Oce
aan woei. bouwden ze een werkplaats en begonnen met
de verwezenlijking van hun fantastische plannen.
Eerst probeerden zij het met zeilvluchten, toen met
een, door henzelf geconstrueerde motor van 16 P.K. En
het gelukte!
ber van het jaar 1908 bij fort Myers ernstig veronge
lukte waarbij zijn passagier, luitenant Selfridge den dood
vond, deed de rest Wilbur vertrok uit Europa..
Orville bleef nog in Europa maar men wilde In het
Wrightsche vliegtuig nog altijd niet meer zien dan een
zonderling varieténummer. En zoo verliet ook Orville.
een jaar na zijn broer, met dezelfde verbitterde gevoelens
het zoo ongastvrije Europa.
Nog altijd gooiden ze het werk er niet bij neer. Ze
bouwden eerst een ééndekker cn hielden zich daarna
weer met de zeiivlucht bezig. Men zegt dat zij eens on
geveer tien minuten met een motorloos vliegtuig in de
lucht bleven. Toch was dat niet meer het ware en spoe
dig daarna hielden ze met hun pogingen op.
Misschien hadden ze het werk weer opgenomen als in
1912 de toen 47-jarige Wilbur niet door de typhus werd
weggerukt. Orville had niet zooveel eerzucht en leefde
zonder zorgen van het geld dat de patenten opbrachten.
Maar het is werkelijk beangstigend, als men ziet hoe
snel de wereld dezen pionier vergeten heeft Wie weet
bijvoorbeeld dat Orville nog leeft? Denkt men nog wel
eens aan de heroïsche legende van de mannen die den
grondslag legden van het huidige vliegwezen? Tegen
woordig regeert de anonieme vliegtuigfabriek de wereld
En de pionier, de onderzoeker. Ikarus, de eerste vliege
nier is vergeten. De oude man die tegenwoordig in Day
ton een rustig leven leidt.. Wie bekommert zich om
bem...?
Wat een toerist 150 Jaar geleden
noodig had.
Wij zitten in de vacantie-periode, al dan niet met mcoi
weer! Dezer dagen werd een extract gepubliceerd van
een reishandboek van ongeveer 150 Jaar geleden en deze
publicatie geeft een interessant beeld van hetgeen een
toerist ln die dagen noodig had. De kampeerders kun
nen hun weekend-bagage tegenwoordig in eenige minu
ten inpakken en dan uit de benauwde stad naar de
vrije natuur vluchten om eenige prettige dagen in een
boschrjjke omgeving of aan het strand door te brengen.
Hun voorgangers uit de tweede helft van de achttiende
eeuw moesten een groot aantal benoodigdheden meene
men, wanneer zij besloten eenige dagen van huis te gaan,
hetgeen blijkt uit de volgende lijst: een bijbel, een reis
gids, twee albums, een agenda, een boek briefpapier,
Inkt, een pen, een almanak, een spiegel, een wekker, een
snuifdoos, drie paar zilveren knoopen, een veldkijker,
een paar messen en lepels, een doos naaigereedschap,
een kompas, een zwaard, een wandelstok, een borstel,
een verbandkistje en twee zilveren schoengespen.
Dan volgen beschrijvingen betreffende de kleeding.
waaronder eenige zeer zware kleedlngstukken, terwijl
verder nog eenige vorken, kurkentrekkers, kaarten, hand
doeken en badcostumes tot de noodige uitrustingstuk
ken behooren.
Of
De kern van de uitvinding der Gebr. Wright
Bij alle proeven met hun vliegtuig, die nu volgden,
waren zij er op uit om de ailerons voor de buitenwe
reld verborgen te houden omdat dit de kern van hun
uitvinding was, en langen tijd gelukte hen dat ook. Tot
dat ze een patent moesten aanvragen en toen was het
natuurlijk uit met de geheimzinnigheid. Maar, daar zij
vanaf het jaar 1905 ophielden met experimenteeren dach
ten ze het groote geheim nu te kunnen luchten. Tot 1908
werkten ze nog slechts aan de financieele vraag van hun
uitvinding en men heeft het de broeders schijnbaar
zeer kwalijk genomen dat ze aan hun uitvinding ook
wat wilden verdienen. In ieder geval heeft men bij hen.
als zakenfnenschen evenzoogoed een haar moeten laten'
als, toen men probeerde hen het patentrecht te bestrijden
Deze strijd begon namelijk toen Wilbur in 1908 naar
Parijs ging om hier een onderneming te zoeken die zijn
uitvinding zou willen financieren. Inderdaad bracht de
groote financier Lazare Weiller deze onderneming tot
stand, maar van de' vijandschap en openlijke tegenwer
king, waarmee men hier had te kampen, kan men zich
bijna geen begrip vormen. Plotseling ontdekten de Pran-
schen, die hun pogingen eerst ontmoedigd hadden ge
staakt*- weer nieuwe kracht in zich, en in 1909 hadden
hun pogingen werkelijk resultaat. Blériot vloog op 25
Juli voor het eerst over het kanaal, in Augustus werd bq'
Reims een „Vliegweek" gehouden waarbij men niet min
der dan 38 verschillende vliegtuigtypen kon bewonde
ren; twee- en eendekkers allen van Fransche constructie
Al deze dingen zullen Wilbur met recht verbitterd heb
ben; het neerstorten van zijn broeder, die op 17 Octo-
158.
De machinist, van den schrik bekomen,
Hielp dadelijk de arme vrouw.
Ze viel hem om den hals en zeide:
Ik wist wel dat U me helpen zou.
Machlnistje wat heb ik geleden,
'k Dacht daar kom geen einde aan.
En het warme ding bleef maar rijden,
Alsof het niet stil zou staan.
159,
Daar zag de koopman eensklaps Wlm weer,
En het gesprek werd snel gestaakt
HIJ liep hard achter Wim, den deugniet,
Die zich snel uit de voeten maakt.
Ik krijg Je toch, leelijke jongen,
Hoe jij je ook keert of wendt
Ik zal je net zoo lang vervolgen,
Tot jij in mijn handen bent
VEILIGHEIDSMAATREGELEN BIJ REIZEN
TE LAND EN TE WATER.
rnemiil
en, ft
gesiM
deze
■zich
Steeds sterker verkrijgt men den in
druk, dat het vreeselijke spoorwegongeval
bij Jüterbog niet door gewone misdadigers
is geënsceneerd, doch dat het hier de per
soon van den uit Rome terugkeerenden
Rijkskanselier Dr. Brüning gold. Het zal
een iedereen daarom zeker interesseeren
eens van deskundige zijde te hooren, wel
ke veiligheidsmaatregelen bij buitenland-
sche reizen en over het algemeen bij rei
zen per spoor ol per boot genomen worden
ten opzichte van vooraanstaande politici
cn van andere personen, die in het mid
delpunt der hedcndaagsche belangstelling
staan.
I* de geschiedenis der politieke misdaden
dat gemeene en achterbakschc wapen in den
strijd tegen den politieken tegenstander
kef1, aru? tr 8p*}en. spoorwegongcvallen van ouds een be-
l,in*n tfni *N,og nooit hee't de spoorwegvernieler re-
pin* 5 b fc'".0U(,en met het leit, dat het gevolg van zijn
andfnj r °aa(l niet alleen den persoon tref'., waarop hij het
envijij ien heeft, doch dat steeds talrijke onschuldigen
'gel'iv zwaar verminkt worden. f)c Russische ter
voor!» fci 5"' f!e Kfhcime Balkangenootschappen, de radi-
3 z*n Ln w/ljen,inde cen,rftle F.uropeesche landen heb-
dv nitrl mePePlichtigen altijd voor oogen gehouden,
istitf r-iman j van 1 programma is 't uit den weg
nj'rt di» v..,„Van Pers°on, die hen in den weg staat,
t n ^et vuur aan de schenen heeft
rheró® *®J|at het bijzaak is of hun daad meer slacht-
komt 07 T00 andere menschenlevens
het daarbij niet aan
Ongi
ke dit
elangri
zoom
ken vi
erande
chilleni
terwijl
bij Site
okken.
>mend<
idig w*
tweed
akt
bewooi
te
iterle.:
ertotf
ndeo*
anpi»* laatstede politieke chaos in Europa gedurende de
Iritrn J,aa,r n.auwkeurig heeft nagegaan en de
weet rt, 'ïll)k im ««kaar heeft weten te houden,
tonder twüJi* °Pvatting der radicale centralen, die
gesteld innit» tweede instantie verantwoordelijk
eltff de laatste Wofden voor alle politieke moorden, in
«d» Immer» met meer 200 veel om het UI7 heeft
i *te ,aren in jronve8-aans!agen heeft men in de laat-
£5 l °D C1,,r,pV'n' het oog
a.e-1 speca.1 ,0 DuiUch-iad. haast
het laatste on-
niet meer mee
gemaakt. Inderdaad zijn de politie-autoriteiten en de
spoorwegautoriteiten in den laatsten tijd zachtjesaan
ingesluimerd, gerustgesteld door de opvatting, dat het
dierlijke in den mensch toch wel niet zoo sterk zou
zijn, dat de heeren bommenwerpers en spoorwegmis-
dadigers er toe zouden overgaan, behalve het eigen
lijke slachtoffer ook nog honderden andere menschen
wreedaardig van het leven te berooven of levenslang
te verminken. Wel houdt men steeds rekening met
revolverschoten, of met uit een hinderlaag geslinger
de handgranaten, met helsche machine's, enz., maar
aan spoorweg-aanslagen had men geen aandacht
meer geschonken. Dat zou te absurd zijn, meende
men!
Dat desondanks bij reizen van vooraanstaande po
litici of van andere in het middelpunt van de pu
blieke belangstelling staande personen, verstrekken
de veiligheidsmaatregelen genomen worden, spreekt
vanzelf. Weliswaar is men uit zuinigheidsoverwegin
gen er van afgestapt, het voorbeeld te volgen van den
vermoorden Russischen tsaar, die namelijk bij een
reis steed drie, volkomen op elkaar gelijkende trei
nen liet klaar zetten, die elkaar op korten afstand
volgden, zonder dat iemand, zelfs het treinpersoneel
wist. in welke van de drie treinen zich de tsaar be
vond. Bovendien was de geheele spoorbaan steeds be
waakt door een lange keten van betrouwbare troepen,
die bevel hadden, iedereen zelfs eventueel met ge
bruikmaking van de wapenen van den spoorweg
verwijderd te houden.
Van deze kostbare methode om zich te beveiligen
tegen spoorwegaanslagen (de eenige methode, die de
tsaar overigens aanwendde) maakt men dus geen ge
bruik. Wel is men er in Duitschland reeds dikwijls
toe overgegaan om in tijden, waarin de politieke
hartstochten bijzonder werden botgevierd, voor de
langzaam rijdende trein uit een enkele locomotief te
laten rijden, die den machinist van den trein, waarin
zich de te beveiligen persoon bevond, tijdig kon waar
schuwen, wanneer de rails waren opgebroken, of wan
neer er opvallend veel volk om den spoorweg zwierf.
Tegenwoordig berust de veiligheidsdienst bij reizen
van politici bijna uitsluitend in de handen van de
spoorwegpolitie, die de te berijden route zooveel mo
gelijk bewaakt, vooral van speciaal afgerichte politie
honden een druk gebniik maakt. De trein zelf, spe
ciaal de salonwagen, waarin de politicus heeft plaats
genomen, alsmede de daarvoor gehaakte waggons en
de locomotief, staan onder bewaking van politie, die
meerijdt en er is steeds een hooggeplaatste spoorweg
ambtenaar aanwezig, alsmede een aantal detectives,
die steeds een waakzaam oog houden op den persoon
van den politicus en op de omgeving. Andere vei
ligheidsmaatregelen heeft men in de laatste twee of
drie jaren in Duitschland zelfs bij spoorreizen van
den rijkspresident niet genomen. Zelfs oordeelde
men het onnoodig de tijd van vertrek en de tijd van
aankomst op de betreffende stations geheim te hou
den. Ook afzetten van de perrons bij tusschenstations
werd principieel vermeden, zoodat het publiek ruim
schoot* de gelegenheid is den eersten ambtenaar
SP Wtii
Het africhten der politiehonden voor de
bewaking van den spoorweg.
van het Duitsche Rijk en vertegenwoordigers van het
Duitsche volk te begroeten, of te Vanzelfsprekend
is het, dat de bezetting van den trein gereed staat
bij het eerste alarm dienst te doen, terwijl tusschen
de menschenmassci op het perron ongemerkt detecti
ves en spoorwegpolitie in civiel staan en nauwkeurig
toezien, of er zich verdachte individuen onder be
vinden.
Eveneens zal het voor den leek begrijpelijk zijn, dat
de door deze speciale treinen tc berijden route s van
te voren, d.w.z. kort voor het vertrek van den trein in
kwestie, door betrouwbare „railsloopers" zijn nage
gaan. Zij stellen vast of er niet ergens een verbin-
dingslasch losgemaakt of een dynamietpatroon aange-
gebracht is. Deze „railsloopers" hebben opdracht om
den stationschef vanuit iedere spoorwegtelefooncel en
vanuit ieder baanwachtershuisje rapport uit te bren
gen omtrent hun bevindingen. Door de chefs worden
deze rapporten dan aan de directie doorgegeven. Er
is dus gelegenheid nog tijdig genoeg naar gevaarlijke
plekken patrouilles uit te zenden of maatregelen te
nemen voor het leiden van den trein over een ander
spoor, enz. Heeft zulk een „railslooper" zich na een
bepaalden tijd niet telefonisch gemeld, dan wordt er
onmiddellijk bericht gegeven nog niet te vertrekken,
alvorens zijn uitblijven is opgehelderd. Het zou im
mers mogelijk zijn, dat zulk een railslooper onderweg
werd opgelicht en zijn taak niet zou kunnen uitvoe
ren.
Maar politici, economen en andere, in de radicale
gelederen als doodsvijanden beschouwde personen,
reizen gewoonlijk niet alleen per trein, doch ook per
vliegtuig of per schip. Bij zeereizen van dergelijke
personen blijven de veiligheidsreizen natuurlijk tot
het betreffende schip beperkt; gelukkig is men in de
misdadigerswereld nog niet zoo ver tenminste hier
in Europa, dat men schepen torpedeert of bombar-
dert, omdat er een vooraanstaande persoonlijkheid
aan boord is. Den scheepsdetective wordt nu een aan
tal rechercheuns in civiel toegevoegd en somstijds
wordt de leiding in handen gegeven van een persoon,
die met het schip en de situatie aan boord volkomen
vertrouwd is.
Bij reizen per vliegtuig kan van een specialen vei
ligheidsdienst zoo goed als niet gesproken worden.
Natuurlijk worden alle personen, die niet tot het per
soonlijke gevolg van den politicus behooren, streng
geweerd. Verder wordt de leiding van de vlucht op
gedragen aan een bijzonder ervaren en betrouwbaar
piloot, terwijl het vliegtuig na elke halte zorgvuldig
wordt onderzocht, temeer daar er in de vlieghavens
geen afzettingen worden aangebracht. Ook detectives
in het vliegtuig wordt als overbodig beschouwd. Men
staat hier op het volkomen juiste standpunt, dat het
bij een overigens steeds even scherpe bewaking van
het vliegverkeer onmogelijk is, aanslagen op het vlieg
veld of in het vliegtuig zelf uit te voeren. Bij de rit
naar de vlieghaven worden de politici natuurlijk,
evenals bij andere autoriteiten, door beambten van
den recherchedienst gevolgd in een tweede auto, die
zoo ongemerkt mogelijk achter den anderen wagen
aanrijdt.
Slechts in bijzondere oproerige tijden worden de tij
den van aankomst en vertrek, of zelfs de reisdagen,
geheim gehouden. Ook wel worden er onjuiste gege
vens verspreid. Maar dat komt gelukkig zelden voor,
even zelden als men er toe moet overgaan de trein
over een ander spoor te leiden, dan oorsproonkelijk in
de bedoeling lag. In den laatsten tijd stelt de directie
van de spoorwegen alsmede het Duitsche ministerie
zich op het standpunt, de veiligheidsmaatregelen zoo
min mogelijk in het oog te doen loopen en deze sterk,
te beperken. Alleen is men kieskeuriger in het kie
zen van de personen, die de verantwoordelijkheid dra
gen. Gelukkig heeft de praktijk de juistheid van deze
meening bevestigd, want spoorwegaanslagen of bom
aanslagen op schepen, waarmede politici of andere
bekende persoonlijkheden reizen, zijn tenminste in
Duitschland in de laatste jaren vrij zeldzaam ge
weest. Doch nu na de afschuwelijke misdaad op
den D-trein Bazel—Berlijn, overlegt men of het
mot het oog op een eventueele nieuwe serie aansla
gen niet beter zou zijn, nieuwe en scherpere veilig
heidsmaatregelen in te stellen en het leven der mi
nisters en andere politici beter te verzekeren tegen de
dreigende gevaren. En niet alleen het leven van hen,
doch ook dat van hun medereizigers
