Syrië en de zelfregeering.
Allerhande.
Een Baby-uitzet,
til
>f i*.
Kunstschilders namen meestal oude vervallen
krotwoningen als onderwerpen voor hun schilderijen.
Lar ambtenaren van het woningtoezicht kwamen en
VfUrden die krotten af. Ze werden onbewoonbaar ver
en""* klaard. afgebroken en vervangen door gezonde, minder
^romantischer, maar bewoonbaarder hulzen. De roman-
Se* en de vooruitgang verdragen elkander slecht Zoo
het Bedoeïner»vraagstuk, waarvan ik in vorige
t .Ji/1 kABAkfAAl nnlr Aam TAAr
wer
alle
itigi
kffrzijde der romantische medaille-
de onvoltooide opvoeding. - listige
"propaganda om europa te bedrle-
gen. vrijheidsliefde en
duitendieverij.
(Van onzen reizenden correspondent).
DAMASCUS, 8 September 1931.
In deze droeve wereld beeft elk vraagstuk meerdere
e -artikelen de romantische zijde beschreef, ook een zeer
ernstige sijde. welke zelfs internationale L - teekenis
ieeft Het gaat hierbij om de rust en den vrede in
'te gebieden en om de zekerheid van het verkeer.
Ruim 200.000 krijgslieden kunnen alleen reeds de Be
doeïnen van het Fransche mandaatgebied op den been
brengen. Dank zij den Franschen is de bewapening
deier massa zeer Incompleet. Over kanonnen, mitrail-
jiu-s of vliegmachines beschikken de Bedoeïnen niet
trfbovendien zijn ze het onder elkander sterk oneens.
Ren zekere raseenheid (meer nog geloofsverwantschap)
bestaat tusschen de nomadische Bedoeïnen, maar van
io i\t rasseneenheid zijn zij zich niet bewust. Voor hen
jj er boven het gezin slechts één eenheid, de hoogste,
die van den stam. Alles wat buiten den stam ligt is
tlecmd en dus in beginsel min of meer vijandig. Men-
róhen. die in Europa zwetsen van „de nationale aspi-
K)r*!| nties der Arabieren", geven daarmede het bewijs de
laa<1 *xstanden niet te kennen.
Onder de meer ontwikkelde, bezadigde, ..gehuisves-
tre^ Arabieren heerscht daarom eenlge onrust over het
tba der Franschen met goedvinden van den Volken-
Syrië te ontvoogden en het een zoo goed als
•**1 onafhankelijke regeering op democratischen
■pdslag te schenken. De Franschen volgen hierbij
y voorbeeld van Engeland, dat zich uit Irak terug-
Hit, daar de opvoeding van de bevolking zoo ver
«orderd zou zijn, dat zij op eigen voeten kan staan.
)rer Irak kan Ik niet oordeelen, al heb ik sterk den
fciruk, dat er aan de opvoeding der bevolking daar
»g heel wat ontbreekt. Wat Syrië aangaat ben Ik
Beer bevoegd en naar alles wat ik er aanschouwde,
de wijze, waarop door de eersten des volks de
reeds verkregen vrijheden ten koste van de massa
worden misbruikt, zonder dat deze massa dit Inziet en
op grond van haar verworven rechten er paal en perk
tan stelt, meen ik het recht te hebben te gelooven,
dat de bevolking hier nog niet rijp is voor zelfregeering
en een voogd nog hard noodig heeft. Dit volk Is nog
te weinig intellectueel ontwikkeld en heeft geen zin
voor het „gemeenebest", het algemeen welzijn. Ieder
kent nog slechts uitsluitend het eigenbelang. Hoogstens
kent men nu en dan ook nog een min of meer gemeen-
ecr.appeiijk sentiment, een min of meer duidelijk uit
gesproken „vreemdelingenhaat", die echter meer een
fanatiek godsdienstigen dan nationalen grondslag
heelt, zoodat de Christelijke Arabieren b.v. deze haat
niet deeien. Op dit oogenblik richt die haat zich, in
verband met de gebeurtenissen in Palestina, het sterkst
tegen de Joden.
Menschelijk zeer begrijpelijk is het, dat zoowel
Frankrijk als Engeland zoo spoedig mogelijk hun han
den af willen trekken van hun mandaatgebieden. Ze
xijn daar in opdracht van den Volkenbond gekomen
om het volk op te voeden tot zelfregeering, maar
«enig Wangrijk direct nut heeft geen der beide landen
van hun mandaatgebied. Economisch kunnen zij er
hun eigen producten niet bevoordeelen, door b.v. voor-
keartirieven. In deze mandaatgebieden worden de pro
ducten der verschillende landen vrijwel op denzelfden
voet behandeld en zoo kan men in Syrië constateeren,
dat Xederlandsche artikelen, o.a. textielwaren, kaas,
hier, cacao, radio-toestellen, geconserveerde melk, bon
bons er onder gelijke omstandigheden concurreeren
met Fransche waren.
Zeer zeker hebben zoowel Frankrijk als Engeland
ln deze streken ook nog petroleumbelangen, doch deze
belangen zijn gemakkelijk te verzekeren door tractaten
en eventueel met enkele garnizoenen. De „opvoed
kundige'' taak der twee groote mogendheden brengt
zeer veel moeiten, zorgen en kosten mee en daarom
zijn belden wel bereid deze taak als geëindigd te be
schouwen, wat in Europa door allen, die de werkelijke
toestanden niet kennen, met ingenomenheid zal worden
begroet, doch bij de gematigde, werkelijk productieve,
„gehuisveste" elementen ln den Oriënt ernstige zorg
baart
Een Arabisch blad „Lissan al Ahrar" schreef juist
dezer dagen over de beloofde „bevrijding" „Als we
eenmaal onafhankelijk zijn verklaard .zullen wy dan
ook de kracht bezitten onze steden te beschermen tegen
de Bedoeïnen, onze helden der woestijn? Zullen we
zelfs in staat zijn respect ln te boezemen aan de in
onze landen .gehuisveste" verschillende stammen en
een bloedigen binnenlandschen oorlog kunnen voorko
men? Zonder een oogenblik te aarzelen antwoorden
we: neen en nogmaals neen".
Inderdaad, zóó ls de toestand. Het geheel terug
trekken der Fransche militairen zou beduiden bloed
baden op groote schaal, niet alleen tusschen „gehuis
veste" Arabieren en nomaden of tusschen de verschil
lende „elans", doch ook tusschen de aanhangers der
verschillende godsdiensten, waarvan men er hier on
geveer twee dozijn vindt Weliswaar schijnt het plan
te bestaan in Syrië een aantal Fransche officieren,
een soort militaire commissie te laten, die toezicht zal
houden op de te vormen Syrische legermacht, maar
zal dat voldoende zijn? In elk geval verklaren de Sy
rische „nationalisten", een kleine luidruchtige groep
zjch zelfs tegen het blijven dier weinige Fransche mi
litairen. Deze nationalisten maken ook in het buiten
land krachtige propaganda. Dezer dagen bevatte een
Fransen sociaal-democratisch blad een artikel van
Syrische „republikeinen", waarin werd verklaard, dat
het volk verlangt een eigen regeering, die neutraal
staat tegenover de godsdiensten. De lezers van het
blad zullen dit wel geloofd hebben, maar in werkelijk
heid bepaalt een door de nationalisten ontworpen
grondwet, dat de president der Syrische republiek
aanhanger van den Islam moet zijn.
Zoodra men met Oriëntalen (tenminste die uit deze
streken) in aanraking komt, onverschillig of het Ara
bieren, Turken, Grieken, Armenieërs, Druzen, Maro
nieten of wat ook zijn, is het ergste wantrouwen ge
boden Onder elkander bestaat bij hen evenmin ver
trouwen. Ons kent ons. Vrijwel stuk voor stuk willen
die „nationalisten" aan de „zaak der vrijheid" nog wel
wat verdienen, zooals ook nog dezer dagen bleek. Tot
nog kort geleden heerschte er zoowel te Beyrouth als
te Damascus een boycot tegen de electrlsche tram, die
daar ln handen is van een „bultenlandsche maatschap
pij". Aan dezen boycot werd een nationaal tintje ge
geven. Een geestdriftig boycot-comité had de leiding
en dit comité ontving ondersteuningsgelden voor het
trampersoneel, dat door den boycot werkloos stond.
Heel veel geld liep niét binnen, want men schreeuwt
wel voor die zoogenaamd nationalistische idealen, doch
wil er geen offers voor brengen. Van het geld, dat In
liep ontving het werklooze trampersoneel nog geen
tien procent. De rest verdween in de zakken der geest
driftige comitéleden. Een rijke bewoner van Beyrouth,
die het ernstig meende, schonk 1000 Syrische pond
(f 2000), de eenige groote gift, die inkwam, doch daar
hij zijn Pappenheimers kende, overhandigde hij dit be
drag niet aan het geestdriftige boycot-comité, doch
verdeelde het persoonlijk onder het trampersoneel, daar
hij wel wist, dat anders minstens 900 van de 1000 Sy
rische pond aan maat- en strijkstok zou blijven hangen.
Van dit soort zijn hier de voor de vrijheid vechtende
nationalisten, die met elders gehoorde en voor hen
onbevattelijke leuzen in Europa trachten sympathie te
wekken, ten nadeele van de rustig levende, werkzame
bevolking die niets gevoelt voor zoogenaamde vrijheid
en democratische regeeringsvormen, als ze daarvoor
rust en veiligheid xpoet offeren.
Bij dit alle3 droomen' in de woestijn de Bedoeïnen
van een nabije toekomst, dat ze weder, als vroeger,
een afkoopsom kunnen elschen van eiken reiziger, die
zich buiten de steden waagt. J. K. BREDERODE.
waarin Purol en Purolpoeder ontbreken,
is niet compleet. Want volkomen behagelijk
zal Uw kindje zich eerst dan in zijn mooie,
nieuwe kleertjes voelen, als U de gesmette en
stukke plekken van zijn huidje met Purol ver
zacht en ze met Purolpoeder droog houdt,
Purol in doozen van 30, 00 en 90 ct. Tube
80 ct. Purolpoeder in strooibussen van 60 ct.
Verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten.
Geld in een bouwvallig en verlaten huis.
Voor ongeveer l 350 gevonden.
De Telegraaf geeft het volgende verhaal:
Op korten afstand van de Dultsche grens, ln het
dorpje Glanerbrug, bchoorende tot de gemeente Lon-
neker, staat ergens, in de kom van het dorp, een bouw
vallig huisje, dat reeds drie jaar geleden door een be
jaarde, eenigszins zonderlinge weduwe, was verlaten.
Een gedeelte van het huisraad was er blijven staan; zy
zelf was naar een andere plaats vertrokken. De jeugd
had spoedig haar baldadigheid botgevierd en thans
stond het daar half als een ruïne. Op een avond van de
vorige week besloten eenige jongens, eens een ontdek-
gingstocht ln 't huisje te doen. En wat vonden ze er?
gekl! Duizelig van geluk kwamen ze weer bulten, en ze
zetten het zoo gemakkeiyk verkregene in lekkernyen
en rookgerei om.
Een volgenden avond gingen ze nogmaals op onder
zoek uit en weer vonden ze geld. Dubbeltjes, kwartjes,
guldens, gewikkeld in krantenpapier en op verschillen
de plaatsen verstopt Dat ging zoo eenige dagen door,
tot de politie er lucht van kreeg. En toen kwam het
geheim aan den dag. Een der jongens vertelde, dat hy
een bankbiljet van f 25, in een stuk papier gewikkeld,
en in een soeppan verstopt had gevonden. Maar hy
vond dat zoo'n groot bedrag, dat hy het niet durfde
uitgeven en het toen maar weer op dezelfde plaats te
ruggebracht. Hy vertelde er verder nog by. dat hy
zelfs een bankbiljet van f 200 had zien liggen. Daar
durfde hy heelemaal niet aankomen!
Thar.s heeft de politie zelf een nader onderzoek Inge
steld. Ze vond inderdaad, in kopjes, in borden, ln pan
nen, In kasten en op de meest onmogeiyke plaatsen
verstopt geldswaardig papier en munten, verouderde
zilverbons, te zamen tot een bedrag van ongeveer f 350.
Ook vele gouden en zilveren voorwerpen werden er aan
getroffen.
Veiligheidshalve heeft de politie alles onder eigen
beheer genomen: het huisje ls dichtgespykerd en onder
bewaking gesteld, totdat de rechtmatige eigenares zal
zyn opgespoord.
Tegen de jongens ls proces-verbaal opgemaakt we
gens ongeoorloofd binnendringen ln eigendommen van
een ander. Maar als zy dien ontdekkingstocht niet
gewaagd hadden, dan zou er mettertijd misschien wel
Iemand gekomen zyn, die zich zonder het minste ge
wetensbezwaar den schat zou hebben toegeëigend.
Slachtoffers van blauwzuurgas.
Drie mannen vergiftigd, waarvan een over
leden ia
Donderdagmorgen omstreeks half twaalf zyn drie ge
meentearbeiders ln het café „Het Gilde" aan den Katen-
drechtachen Lagedyk te Rotterdam gekomen. Een van
hen, de 54-Jarige C. van der Stel uit Ridderkerk, begaf
zloh naar de W.C., maar omdat hy zoo lang wegbleef
gingen zyn kameraden kyken of hem iets was overkomen
zy vonden toen hun collega bewusteloos en zy probeer
den hom zoo spoedig mogeiyk naar buiten te brengen,
Zy zelf geraakten evenwel ook bewusteloos en 2 bur
gers hebben de mannen naar bulten gebracht. De ge
neeskundige dienst werd onmiddeliyk gewaarschuwd en
men poogde de levensgeesten weder op te wekken. BU
twee van de mannen is dit inderdaad gelukt, maar Van
der Stel bleek te zyn overleden.
Uit het onderzoek ls gebleken, dat de drie arbeiders
ln de Klaverstraat, ln de onmiddeliyke nabijheid van
het café woningen hebben ontgast met blauwzuurgas.
Vermoed wordt, dat dit gaa een weg heeft weten te
vinden door den luchtkoker van de W.C. in het café,
waardoor deze ruimte met gras is gevuld. Naar de juiste
oorzaak wordt nog een onderzoek ingesteld.
Een van de overlevenden, de 65-jarlge B. Hofman is
op advies van zyn huisdokter naar het ziekenhuis aan
den Cooisingel overgebracht
WEER INBRAKEN IN HEILO.
Donderdagnacht la te Hello opnieuw Ingebroken en
dezen keer hadden de dieven het voorzien op het
woonhuis van den heer J. Oostwouder aan den Ryks-
straatweg aldaar. De dieven hebben een ruitje van de
tuindeuren uitgesneden en vervolgens deze deuren ge
opend. Vermist wordt eenig geld en gouden en zilve
ren sieraden. Er werd eveneens een aantal sigaren
meegenomen.
Deze diefstal toont merkwaardig veel overeenkomst
met die, welke deze week reeds te Hello hebben plaats
gehad. Alles wyst er dus op, dat waarschyniyk de
zelfde daders aan het werk zyn geweest
GEVAARLIJK KINDERSPEL.
In de 3e Schinkelstraat te Amsterdam heeft de
straatjeugd opnieuw een gevaariyk spelletje bedacht. De
kinderen staken door het slot van een „peperbus" van
de G.E.W. een yzerdraad, dat binnen in contact kwam
met den blanken draad van den electrischen stroom
tengevolge waarvan kortsluiting ontstond. Persooniyke
ongelukken kwamen niet voor, - meer geluk dan
wysheid. De brandweer stuurde een mannetje om ver
dere onheilen te voorkomen en inmiddels werd de G.E.
W. gewaarschuwd, die het schakelhuisje weer ln orde
bracht
Nieuwe brug te Buiksloot
Het zal velen uit het Noorderkwartier, die per auto
Amsterdam bezoeken, verblijden, dat op de Waterstaats-
begrooting voor 1932, een eerste uitgave van een ton ls
uitgetrokken voor de vervanging van de gevaarlijke
twee bruggen over het Noordhollandach Kanaal te
Buiksloot
Waarom Pfriemer's putsch mislukte.
Onderhoud met gevluchten leider.
Het Wad de „Prawda" te Belgrado publiceert een In
terview, dat een bijzondere oorrespondent heeft gehad
met den leider van den mislukten Putsch der Oosten-
riiksche Heimwehren. dr. Pfriemer. Het onderhoud had
plaats in de Joegoslavische grensplaats Marburg. Dr.
Pfriemer toonde zich over de OoatenrUksche gebeurtenis
sen zeer terneergeslagen en verbitterd. Op de vraag
van den Journalist waardoor de Putsch mislukt was,
verklaarde dr. Pfriemer, dat de zaken in Oostenrijk er
thans heel anders zouden uitzien, wanneer geen verraad
was gepleegd. De schandelijkste rol heeft baron Frank
gespeeld, die aan den eenen kant la ingewyd geweest ln
alle plannen van de Heimwehren en anderzijds met de
regeering ln contact stond. Vooral als gevolg van dit
verraad is de Putsch mislukt. „WU hadden de beschik
king over 10.000 mannen. Onze bedoeling was een concen
trische aanval op Graz en daarom hebben wy Opper-
Stiermarken tot aan den Semmering bezet
Te Grasz stonden wy in contact met militaire kringen,
die ln vertrouwen waren genomen. In het geval van een
aanvankeiyk succes, zouden deze militaire kringen zich
by de beweging hebben aangesloten en onze actie hebben
ondersteund. De verdere plannen waren een gezamen
lijke opmarsch met de Neder-OostenrUksche Heimwehren
naar Weenen. Starhemberg moest in Opper-Oostenrijk d>
dekking in den rug vormen. Ingeval de regeering ln het
Salzburggebied tot mobilisatie zou zyn overgegaan. Met
Tirol bestond, door den afstand, geen contact. Na hot
Innemen van Graz zou de blokkeering van Weenen heb
ben moeten volgen. Wy waren voorbereid op hindernis
sen, en zouden, ingeval van moeliykheden ook een stryd
in grooten styi niet uit den weg zyn gegaan.
Maar de actie mislukte, aangezien de militaire krin
gen niet voldoende overtuigd waren van de noodzake
lijkheid van den Putsch. Dr. Pfriemer besloot zyn ver
klaringen met er op te wyzen, dat de Heimwehren wel
licht te vroeg opgetrokken waren, maar dat zy daartoe
waren gedwongen door de ontwikkeling van den buiten-
landsch-polltieken toestand.
NIEUW SABOTAGEPROCES IN RUSLAND-
Togen 33 staatsambtenaren.
Moskou, 17 Sept Voor het Opperste Gerechtshof
is Woensdag een proces begonnen tegen 33 employé*»
van een staatsbedryf, die beschuldigd worden van
contra-revolutionnaire actie en sabotage. De schade
door den Staat hierdoor geleden wordt op eenige mll-
lioenen roebel geschat
De dagvaarding en verdere byzonderheden van het
proces zullen later worden bekend gemaakt.
NA DEN OPSTAND IN CHILI.
Zes leiders tAr dood veroordeeld.
New York, 17 Sept Zes leiders van den jongsten
opstand op de Ghlleensche vloot zyn door den krygs-
raad te Santiago ter dood veroordeeld, twee tot levens
lange en zes tot 10 15 jaar gevangenisstraf.
In den nevel.
Hebt ii wel eens moeten varen of rijden, als het
sterk mistte of dauwde? Dat is geen pretje, lezers!
Men raakt alle zekerheid van beweging kwijt en de
grootst mogelijke omzichtigheid is noodzakelijk.
Zoo is nu de toestand op financieel gebied, zegt Mi
nister Dc Geer namens de. Regcering en hij geeft aan
noe er gekoerst moet worden om vastloopen te voor
komen. Daarmee is niet iedereen het eens en ook wij
t" nooren tot de stuurlui aan den wal, die het beter
mcvjien te weten.
JJ- Wven jaren van 1924 tot en met 1930 waren
»ctie jaren. Herhaaldelijk werden ons groote tekor-
n vo°r&pe]d, doch het werden royale overschotten,
te ramen niet minder dan 325 millioen!
■v' zal, zoo tracht men ons wijs te maken, 1931
i n naaeelig saldo opleveren van 26 millioen, terwijl
in i:c.2 zelfs 72 millioen zou bedragen, indien
er met sterk werd bezuinigd en indien er geen nieu-
e .-asten worden opgelegd. Geleerd door de ervaring,
r men wij hot eerst gelooven, als de feiten het uitwij-
*yn; door sombere voorspellingen der Regeering laten
n?S n'et in ccn Paniek-stemming brengen.
Jnogeüjk, dat het voorloopig met de overschot-
,®nn is en dat er tekorten zullen komen. De
«Jaen zijn slecht en de bronnen van inkomsten vloei-
niet zoo rijkelijk als anders. Wij zullen dus wel
rzichtig moeten zijn en de tering zetten naar de
Li?0*' ons cc*,ter voorzichtig zijn en niet aan-
n wat voor het behoud van onze volkskracht on-
t misbaar is.
F Oncrhoord lijkt het ons bijv. om het onderwijs
li ,c ™akpn door slechts één onderwijzer te be-
tfi iPcrt 'l:' 'eerlinJ*en. Dat beteekent voor het
man w a nd' dal ve*8 twee-mans-schooltjes tot één-
nians-schooltjes verschrompelen en tal van drie-mans-
Un v Voo,daan slechts 2 leerkrachten zullen tel-
*°°r het heele land komt het neer op grooter
cn dus op slechter onderwijs niet echter
■*or alle leerlingen, want de beter gesitueerden zul-
j do scholen voor hun kinderen wel zorgen, dat
•fVi i?SOn k'e'n blijven. Dot zal hun alleen wat extra
••■h i-n' doc^ .waar za! men het beter voor be-
.?.n °°r de kinderen is het beste immers nau-
j'uks goed genoeg!
extract101* a"e(!n» dat de groote massa der ouders die
7ii i« stfn n'el kunnen dragen, maar waarom zijn
uw» zo-° d°m om niet rijk te zijn!
°adenvijzers denkt men uit te sparen. Is het
un !r, ?.1 ons dc gal wat overloopt, als wij heden-
ken'...n voor de overgroot® meerderheid onttrok-
wamï. r.n vv-orrlcji nan de gewone volksscholen, zeer
\i£hé1 Jk- vooral aan die °P hct Platteland?
oenten wy het maar eens zeggen'
Voor oorlog en marine wordt voor 1932 precies
drie mihioen minder geraamd dan 1931: niet 101 mil
lioen, doch 98 millioen.
Een werkelijke bezuiniging is dat echter niet,
want de vermindering wordt alleen bereikt door den
vioolbouw te vertragen en niet door iets te
schrappen.
Hier zou anders een goudmijn aangeboord kunnen
worden! Stel u voor dat de jaariyksche lichting eens
tot bijv. 6000 man werd beperkt en dat de herhalings
oefeningen werden afgelast. U ziet, we willen niet
eens het onderste uit de kan. Toch twijfelen we niet,
of dit enkele middel zou voldoende zijn om het volks
onderwijs ongeschonden te kunnen laten.
En als er hooger belastingen moeten komen, waar
om die op vermogen en inkomen dan niet verzwaard?
Die houden rekening met ieders draagkracht en sche
ren de schapen naar ze wol hebben.
Heel makkelijk is ook de bezuiniging, welke de re
geering toepast op de salarissen van het rijksperso
neel, de onderwijzers daaronder begrepen. Zoo is 7
millioen te halen, niet zooveel als Colijn er indertijd
afplukte, doch toch weer een aanzienlijk bedrag, niet
geen andere troost dan dat het, althans voorloopig,
slechts drie jaar zal duren en dat zii aldus op klin
kende wijze meehelpen om het vaderland te redden.
Dit deed na de mobilisatie-jaren de oorlogswinst-
belasting. Die zal ditmaal ontbreken, zegt de rege>
ring en verzucht:
„Zij moge althans ten deele vervangen worden door
„het ernstig gemeenschappelijk streven, de normale
„uitgaven binnen de engste mogelijke grenzen terug
„te voeren".
Mooi gezegd, doch de daden, de middelen treffen
zeer ongelijk en wat zoo goed als heel ons volk zou
toejuichen: sterke vermindering der de-
f e n s i e-u i t g a v e n, blijft achterwege.
Sparen.
In 1930 hebben de spaarders bij de Rijkspostspaar
bank 15 millioen meer ingelegd dan teruggehaald. Dit
schijnt een mooi resultaat in een jaar van beginnende
crisis en steekt gunstig af bij de uitkomst ven 1929,
toen het overschot slechts 2V4 millioen bedroeg.
In deskundige kringen meent men echter, dat die
15 millioen niet op meerder welvaart hoeven te wij
zen. Er is ongetwijfeld heel wat geld voor belegging
beschikbaar geweest, doch waarschijnlijk is daarvan
een belangrijk deel bij de Rijkspostspaarbank terecht
gekomen, omdat belegging elders nog minder zou heb
ben opgebracht. Door de malaise is er in het zakenle
ven weinig vraag naar geld. Wie het niet renteloos
wil laten liggen in zijn brandkast of wat minder
secuur is, in een oude kous in het kabinet, die moet
wel zijn toevlucht zoeken bij het Rijk. Dat geeft niet
veel, maar 2.64 doch het is in elk geval beter dan
niets en zoo secuur als de Rank.
Zoo gezien cn er is veel te zeggen voor deze
verklaring zijn die 15 millioen dus niet anders dan
een crisis verschijnsel, al is het er een van een eigen
aardig soort.
Pyama.
Volgens ons woordenboek beteekent pyama nacht
gewaad en bestaat ze uit een ruime broek en jas
van lichte stof. De ouderen onder ons zijn er niet in
groot geworden, tenzij ze in Indië zijn opgegroeid en
genoten hebben van slaapbroek en kabaja, waarvar.
de pyama naar het ons voorkomt, een navolging is.
Tien, twaalf jaar geleden is deze hier geïmporteerd en
vrij spoedig voor mannen en jongens de algemeene
dracht geworden, dat wil zeggen voor zoover het
gewoonte was of is, om een apart imchtcostuum te
dragen.
Later heeft de pyama pas de dames veroverd en
nu heeft ze deze zoo te pakken, dat zij er zelfs strand-
pyama's op na houden, een nieuwe bezienswaar
digheid op onze badplaatsen en een nieuwe ergernis
voor de zedelijkheidsapostelen.
Hoe zij het zoo gauw klaargespeeld hebben, weten
wij niet, maar zij zijn er onmiddellijk in geslaagd om
voor deze afwijking van het gewone een bijbelwoord
te vinden, die het veroordeelt. Mozes heeft n.l. ge
zegd, dat een man geen vrouwenkleed mag dragen en
een vrouw «een mannenkleed, en dus
Ja, er zijn uit die tijd meer voorschriften tert ons
gekomen, die blijkbaar in de onze niet meer opgaan.
Restaat er ook niet een oud gebod, dat het nemen van
rente verbiedt, terwijl tegenwoordig toch ook elk
«root christelijk dagblad de effecten-noteeringen pu
bliceert.
Dit is echter een kleine afdwaling, want onder
beursnieuws hoort de strand-pyama niet thuis. Laat
ons van dit modesnufje alleen nog zeggen, dat het
o.i. op zich zelf niets onoorbaars heeft, doch dat wij
ons best kunnen voorstellen, dat deze nieuwe weelde-
uiting minder vriendelijke gedachten wekt, zoodra
men bedenkt, hoeveel moeite het duizenden moeders
kost om de schamele kleeding van haar gezinnen
toonbaar te houden.
Wij 'bedoelen dit:
strandpvama's zijn o.i. geen demonstraties van on
zedelijkheid, maar wel van sociaal onrecht, dat ten
hemel schreit.
Beeldspraak.
De Brabantsche industrie heeft reclame gemaakt en
feest gevierd. Bij die gelegenheid is lekker gegeten en
mooi gesproken. Zoo noemde een der burgemeesters
de crisis een kruising van hel en duivel
en voerde hij de s t e d e m a a g d van zijn gemeente
ten tooneele, om ri n gd door haar zonen.
De moeders mogen daar wel goed op haar dochters
passen. Of hebben we hier te doen met een wonder
der techniek?
Drinkwater en sterfte.
Op Texel is geen drinkwaterleiding, doch is men
niet voor de eerste maal bezig met een onderzoek
naar de mogelijkheid van een centrale drinkwater
voorziening.
Of dat noodig is?
Of goed drinkwater een hygiënisch belang van
groote beteekenis mag heeten?
Hieronder laten wij enkele dorre cijfers volgen,
welke echter een duidelijke taal schijnen te spreken.
De zuigelingensterfte op Texel de sterfte dus
van kinderen benoden het jaar is heel gunstig. Die
zijn aan water-drinken nog niet toe en hen deert het
niet, als daar een luchtje of een smaakje aan is.
De Texelsche Courant geeft deze vergelijking:
Voor het geheele land bedroeg het kindersterfte-
cijfer de sterfte beneden het jaar per 100 levend ge
borenen in de periode 19241928 nog 5.80.
Voor Texel was het in denzelfden tijd slechts 3.05,
waarop de jonge moeders van het eiland trotsch mo
gen zijn.
Anders staat het echter met de algemeene sterfte
cijfers. Die geven Texel geen reden tot juichen, zoo
als uit dit staatje blijkt:
Aantal sterfgevallen per 1000 inwoners:
Texel. Het heele land. De 4 groote steden.
1928
12.0
9.5
8.8
1927
10.7
10.0
9.0.
1926
13.0
9.8
8.5
1925
12.0
9.8
8.3
1924
11.6
9.4
8.5
De vier groote steden zijn Amsterdam, Rotterdam,
Den Haag en Utrecht, wier drinkwaterleidingen resp.
dateeren uit 1853, 1874. 1874 en 1883. Het zou dwaas
zijn om te beweren, dat hun mooie cijfers alleen te
danken zijn aan het goede drinkwater. Er werken na
tuurlijk ook andere gunstige factoren, doch het zui
vere water speelt ongetwijfeld een belangrijke rol.
Wij mogen er in dit verband wel aan herinneren,
dat het aantal typhus-gevallen in Noordholland sterk
gedaald is. sinds de Provinciaje Waterleiding het plat
teland heeft veroverd.
Texel kan hiervan niet profiteeren, evenmin als
Vlieland, Terschelling en Urk. Het moet zich zelf
trachten te helpen en het is een gelukkig verschijn
sel. dat thans onderzocht wordt of een rendabele cen
trale watervoorziening mogelijk is.
Deze kwestie is nu niet voor het eerst aan de orde,
doch het komt ons voor, dat ze thans opnieuw is opga-
vat met de vaste bedoeling, ze tot een goed einde te
brengen. Het zal wel nooit gelukken om leidingwater
te brengen zelfs in de meest afgelegen woningen. Dit
gaat ook op het vasteland niet. Hoe jammer dit moge
zijn, ook een gedeeltelijke voorziening heeft
zijn waarde. Dan komt vanzelf de aandrang om Ie
100 percent zoo dicht mogelijk te naderen en het Pro
vinciaal Bedrijf bewijst wat in dit opzicht mogelijk is.
Een enkele gemeente als Texel zal daar aanmer
kelijk beneden moeten blijven, doch dit neemt niet
weg dat wat bereikbaar zal blijken, volstrekt niet te
versmaden is.
Behalve voor de volksgezondheid ls leidingwater
een uitkomst voor de huisvrouw. Voor haar is het
genot van een nooit uitgeputte waterkraan onbetaal
baar.