PAR EE'JV/ENOUDE
BURCHTEN OPRIJZEN.
WAL00G OP HET DAK.
HUMOR.
Moderne schatgravers.
Bji het tienjarig onafhankalijksfeest van Bnrgenland.
Na den oorlog zijn heel wat landen verdeeld en op
nieuw ingedeeld, zonder dat de zoo hoog geroemde
volksbeschikking er meestal iets in had mee te ver
tellen Het zelfbeschikkingsrecht der volkeren is voor
al in de Middenstatcn veelal een paskwil geworden.
Maar er zijn uitzonderingen en tot die uitzondering
behoort het Burgerland, dat nu sinds tien jaar be-
boort bij het land, waar het werkelijk bij behooren
wilde. Dit is de landstreek, die reeds door de Gothen
en de Longobarden bewoond werd. Ten tijde van Ka
rei den Groote was dit land reeds Duitsch grondge
bied Deze vestigde hier als uiterste grensmuur van
het Oostenrijksche rijk Frankische en Beiersche ne
derzettingen. Ken wisselvallig lot was hier den Duit-
schen kolonisten beschoren. De stormloop der Ma-
gyaren vernietigde in de tiende eeuw de vooruitge
schoven posten totaal. Gedurende de twaalfde en der
tiende eeuw kwamen nieuwe kolonisten in het land.
Duitsche graven-geslachten bouwden machtige burch
ten. welke tegenwoordig nog voor het grootste gedeel
te in hun majestueuze pracht zijn blijven bestaan.
De Heinz von Gussings streden en intrigeerden zoo
lang. tot zij zich tot de dynastie van dit gebied wis
ten op te werken en bereikten hierdoor, dat zij de
aangewezen heerschers voor Kroatië werden. In den
tijd. toen men in Hongarije nog de koningen koos,
werden enkelen van dit geslacht zelfs paladijnen
Tan het Hongaarsche koninkrijk, tot eindelijk je
Habsburgers de macht over dit land kregen, dat ge-
I feitelijk bij Stiermarken en gedeeltelijk bij Neder-
Ooötenrijk werd ingelijfd. In 1018 verslingert Ferdi-
nand II om de erfelijke koningswaardigheid over
Hongarije voor de Habsburgers te verzekeren, de
ffensgraafschappen aan de Stefanskroon. Magyaar-
i Kfct geslachten doen hun intocht op de Duitsche
burchten. In 1835 verlangt de Neder-Oostenrijksche
ujpdering der standen de teruggave van Neder-
(Vijrfflrijk. Tevergeefs. De bevolking blijft echter
Itech. ondanks Turksche en Magyaarsche over-
jfcehing.
Dt machtige Schneeberg, die winter en zomer zijn
tfrerglanzenden top in de azurenlucht laat schitie-
rce, het grootsche Rax-plateau, dat ook bijna het ge-
beele jaar wit van de sneeuw is, steken hun trotsche
toppen uit boven dit land van duizend heuvels en
borgen, de bultige wereld, die langzaam naar de Do-
nauvlakte afdaalt. Het is een liefelijk land, waarin
honderdduizenden vruchtboomen in de vroege lente
al een weelde van bloesems tentoon spreiden. Mid
den in dit land klotsen de golfjes van het Neusiedler
Meer. aan welks Westelijken oever de vurige wijn,
het„Huster Gold" gedijt. Aan de andere zijde van het
meer strekt zich de vlakte uit, waar tallooze kleine
meertjes zich aaneen rijen tot ver in de schijnbare on
eindigheid der steppen.
Toen in 1918 de volkeren van het oude Hongarije
lun eigen lot in handen namen, verlangden de boe
ren van dit land de vereeniging met het moederland.
Hun verlangen werd ingewilligd. Weliswaar niet ter-
wille van het zelfbeschikkingsrecht, maar alleen om
dat men do Hongaren wilde benadeelen en de Tsje-
«nen en Zuid-Slaven, die hier zoo graag een corridor
hadden willen hebben, deze verbinding misgunde.
Het moest een twistappel worden, maar deze opzet is
mislukt. De Tsjechen en Zuid-Slaven hebben zich er
bij neergelegd, maar de Magyaren niet. liet gelukte
hur. op het laatste oogenblik door een handig opge
zeten volksopstand een volksstemming tefverkrijgen.
Hierdoor werd dit gebied in twee deelen gesneden.
l)e hoofdstad Oedenburg tezamen met acht andere
Poortje in Rast.
Kort verhaal
Door
CHARLEY AMER.
n onderlijk mooi uitzicht.
inderdaad, mr. Luider.
Dat men er niet meer gebruik van maakt!
U bedoelt?
door hier een daktuin aan te leggen. Het
1011 er een ideale plaats voor zijn.
d»Ti m'nste a's ^et wecr altijd zoo Is als nu. Maar
laat nog al eens te wenschen over.
Dat zag ik even over het hoofd, zei Harry Luider,
*n hij vervolgde:
pa' zou inderdaad een groot bezwaar wezen,
«en heeft hier aan de westzijde geen beschermende
txjjmen, zooals in het oosten.
ve heide mannen wandelden over het dak naar de
oorzijde van het huis, dat op het Oosten lag. Ze
*aren beiden in rok.
kende acteur Harrv Luider had tegen inspec-
Melvill de opmerking gemaakt, dat hij iets voel-
If'ssche lucht en zij hadden de zalen waar het
mriijksche Allington-feest in vollen gang was, ver-
d~ïn °n waren op voorstel van Luider even naar het
g< -'aan. Beiden waren getrouwe bezoekers van de
gnttgton-parlij. Het was een der aantrekkelijkste
l*n u die hfrt seizocn bood, het duurde een gehee-
d n 8 uPlus Kroot deel van tlcn daar°P volgen
en nacht. Des morgens waren er natuurlijk nog
ar Wc'nig gasten, maar reeds in de vroege middag-
de v ,'uin aantal vrij talrijk, voornamelijk om
vp>aaaA or'8ineele wedstrijden, die dan op het gras-
v°Jr liot buitengoed plaats hadden. Dezen keer
nm«Ji Vooral de heerenkampen geweest, die voor
usante oogenblikkcn hadden gezorgd. De clou was
De grensbarcht Gassing.
groote gemeenten werden hierdoor aan het Burgen-
land onttrokken.
Wat aan Oostenrijk kwam, kreeg den naam Bur
genland. Het werd een zelfstandige bondsstaat met
een eigen landdag en een eigen regeering, welke in
Eiscnstadt haar zetel heeft. Dit stadje, dat slechts
enkele duizenden inwoners telt, is door Joseph Ilaydn,
die hier 30 jaar lang als kapelmeester heeft gewerkt,
bekend geworden. Hier schiep de groote kunstenaar
zijn schoonste composities en een melodie, die hij van
de boeren uit deze streek had afgeluisterd, werd het
grondmotief van het door hem gecomponeerde Oos
tenrijksche volkslied.
Rust is een patriciërsstad, die iets meer dan dui
zend inwoners telt. maar in het oude Hongarije het
groote voorrecht genoot, een koninklijke vrij-stad te
zijn. Met vele honderden vaten wijn en tienduizen
den ducaten was deze vrijheid gekocht. Uitgestrekte
kelders bergen de schatten, die de zuidelijke zon laat
rijpen, er strekt zich het meer uit, als een fijn zijden
dek glinstert zijn waterspiegel. Reigers klapperen
Boeren echtpaar uit Burgenland in hun traditioneele
dracht.
door de lucht, wilde eenden schieten schichtig door
het wuivende riet, meeuwen scheren langs de water
vlakte en de zeilen van de bootjes der Weensche
jeugd, die hier haar week-end doorbrengt, bollen in
den wind. Oostelijk van het meer strekt zich de hei
de uit, eens een moerassige steppenvlakte, doch te
genwoordig veranderd in akkers, waarop de graaov,
aren in gouden schittering golven an velden, waarop
kudden vee weiden.
De „bultige wereld" verbergt nog meer schoonheid.
Even voorbij Bad-Sauerbrun verheft zich op een twee
honderd meter hooge Dolemietentop het slot Forch-
tenstem Het is een van die imposante marktgrens-
burchten, die. het land tegen het Oosten hadden te
verdedigen Op een nieuw aangelegden weg, die over
Sieggrauen leidt, suist onze wagen Zuidwaarts voor
bij het slot Kobersdorf naar Raiding, waar Franz
Liszt, de groote toovcnaar op de piano, werd gebo
ren. Even verder treffen we de geweldige verdedi
gingswerken aan van de ruine Lan^lsee, bijna geheel
onder het groen verscholen. Het slot Lockenhaus
staat ernstig en forsch temidden van het landschap.
Wij snellen voorbij Bernstein. ook voorbij de Gothi-
sche kerk van Mariasdorf en komen zoo in Bad Taz-
mannsdorf. Daar zijn we ook niet ver meer van het
Doornroosjesslot van het Burgenland, slot Schlai-
ning. Het is een voorbeeld van middeleeuwsche ves
tingbouw. Geweldig en koen rijzen de hooge Cyclo-
penmuren over den steilen afgrond, waardoor de
oude handelsweg van Weenen naar den Balkan
loopt. De sluitsteen in het Zuiden wordt gevormd
door de hoogopgaande vestingmuren van Gussing,
van waaruit de Heinzen ver in het rond het land be-
heerschten.
Het Burgenland kan na vele jaren weer zichzelf
zijn, het Hongaarsche vernisje is er afgebladderd,
geen vreemde heerschers komen de rust en het ka
rakter van de eenvoudige, doch stoere bevolking
verstoren.
(Nadruk verboden.)
de wedstrijd zakloopen geweest, rondom het huis, ge
wonnen door Tonny Berkeley, een jongmensch. vol
gens veler oordeel de menschelijke copie van een be
jaarde slak. Terwijl hij alle anderen in hun haast zag
struikelen, bereikte hij door heel langzaam voor
waarts te schuifelen het eerste den finish.
Verder was er nog een wedstrijd in het eierloopen,
in het klimmen in de hoornen voor het huis en in het
slootspringen. Een en ander was niet zonder risico's(
zoo bekwam Melvill een natten voet, Luider kreeg een
leelijke winkelhaak in zijn pantalon en de jonge graaf
Wethenholme had het ongeluk dat het blanke ei, dat
met hem de zege had veroverd, even voorbij de finish
brak zeer ten ongerieve zijner schoenen.
Maar toen men zich verkleed had. waren al. deze
ongelukjes vergeven en vergeten. Een eminent jazz-
orkest wischte de laatste bekommernissen weg.
Zullen we maar weer naar beneden gaan? stelde
Luider voor.
Melvill ging voor. Hij had juist zijn voel op de bo
venste trede van de ijzeren trap gezet toen een schot
klonk. Het kwam van de voorzijde van het huis.
Beide mannen bleven staan en luisterden.
Beneden in het huis hoorden ze geraas, gebiedende
mannenstemmen, vrouwen gilden
Toen holden ze naar beneden. Melville drong tich
door de gasten heen die zwijgend opzij gingen. In
een fauteuil voor een der openstaande serre-ramen
zat miss Joyce Griffith. Het hoofd was haar op de
borst gezonken. Een blik was voldoende om te con-
stateeren, dat de actrice dood was. De kogel had haar
in de hartstreek getroffen.
Melvill, die zich even over de doode had gebogen,
richtte zich op.
Zat mis Griffith hier al lang?
Zeker reeds een kwartier, deelde kolonel Russell
mede. Daar ik zag, dat ze zoo alleen zat, ging ik naar
haar toe. De laatste 10 minuten hebben we samen ge
praat.
Ze werd van buitenaf neergeschoten, stelde Mel
vill vast en vervolgde tot Russell: Hebt u niets ge
merkt, eenig geluid voor het raam, voetstappen b.v.?
Kolonel Russell schudde het hoofd.
Niets. Overigens bevinden we on9 hier op de 1ste
EEN TOCHT DOOR HET LAND VAN DEN DOOD.
De onuitroeibare dorst naar schatten.
(Door onzen reizenden correspondent.)
De schatgravers zijn niet uitgestorven. Wèl liggen
steden verlaten en dood, dio voor eenige tientallen
jaren van woelig leven getuige waren, ook zijn de
wegen, waarlangs eens de goudzoekers van Alaska
trokken, eenzaam geworden en is het diamantzoeken
een door den staat georganiseerd bedrijf maar
er zijn andere schatten.
In Het Niemandsland van Australië, honderd mij
len van alle teekenen der levende wereld verwijderd,
leven vijftig stoere kerels, die naar opaal graven.
Zij wonen onder do aarde in loopgraven en eten
slechts 's Zondags vleesch. Eenmaal per week komt
een auto door de van wegen gespeende woestenij
naar Ocobcr Pedv, zooals het schatgraversoord heet,
en brengt de levensmiddelen en post.
In Zuid-Amerika trekken vier verschillende expedi
ties door de oerwouden, uitgerust met alle moderne
hulpmiddelen, gefinancierd door kapitaalkrachtige
vennootschappen, op zoek naar de schatten, die de
Inca's verstopten toen de blanken hun land verover
den. Honderdmaal meldde men reeds dat men den
grooten schat had gevonden, maar even zoovele ma
len bleek, dat men slechts een klein depot had ont
dekt. Nog steeds is het geheim van den geweldigen
Inca-schat niet opgehelderd. In het „dal van den
dood" zoekt men echter naar wolfram
Van Los Angelos gaan wij per auto twee dagen
lang door de Mojave-woestijn langs de uitloopers der
Siërra Nevada naar Lenepine om vandaar 100 meter
onder den zeespiegel te duiken in een van de ver
schrikkelijkste streken der wereld, een van de heet
ste dalen der aarde. Aan den rand van dezen woestijn
worden do films gedraaid, die in Afrika spelen. Die
in Hollywood opgenomen films vertoonen bijv. scè
nes uit het vreemdelingen-legioen. Wegen zijn hior
niet meer; voorbij eenige zoutmeren komen wij over
rotspaden, die tientallen jaren geleden door goud
gravers werden uitgehakt, moeizaam in het „dal van
den dood".
Hier is geen spoor van vegetatie. Slechts hitte
en stof. De aarde is met zoutkristallen en kali be
dekt. Rondom rijzen kale rotsen op tegen den helde
ren hemel. Men moet er overheen klimmen om in
het eigenlijke hoofddal te komen. Een star maan
landschap omgeeft den bezoeker twee dagen lang.
Een plateau wordt bereikt. In het midden van deze
koude eenzaamheid ligt een uitgestorven stad. Een
stad met hotels en bars en vele halfvervallen huizen,
een stad voor ongeveer 80.000 menschen. Skidor heet
ze. Goudgravers bouwden ze topn de roes in Cali-
fornië zijn hoogtepunt had boreikt.
Nu leeft er slechts één enkel mensch. Tezamen met
duizenden ratten. Op klaarlichten dag loopen zij re-
gimentsgewijze door de straten, hokken in de venster
banken der danszalen en in de loketten van de tal
looze bankgebouwen.
Twintig jaar geleden knalden hier nog de revolvers,
kolkte er een rusteloos leven, vlogen de leeren zakjes
met goudpoeder over de bars en in den schoot der
schoone dansmeisjes.
Roofbouw en watergebrek deden slechts één enkel
mensch hier achterblijven. Hij is in lompen gehuld,
half waanzinnig, zijn witte haren fladderen langs zijn
gelaat. Nog steeds gelooft hij de groote ader te zullen
vinden, nog eenmaal goud in klompen te bezitten
Steil afwaarts van deze stad voert de weg in het
dal van den dood.
In duizend kleuren lichten de bergen in den om
trek, als een lijkkleed schemert de aarde wit van de
zoutkristallen.
Dan komt een streek, die koolzwart is van vulkani
sche asch. En dan komen de zandduinen, een einde
looss woestijn* die in niets verschilt van de zand
heuvels der Sahara, hier en daar slechts onderbro
ken door dorre cactëen. Overal stoot men op gra
ven. Lage heuveltjes, met een spade erin gestoken
inplaats van een kruis. In den steel zijn naam en
ouderdom uitgesneden. Grijsaards liggen hier, maar
ook heel jonge menschen, allen door den dorst naar
goud hierheen gedreven en door de hitte en ver-
Het troostelooze landschap wordt slechts door dorre
cateëen onderbroken.
étage, de dader kan zich dus niet vlak voor het
huis hebben opgehouden, daar hij dan geen trefkans
gehad zou hebben. Hij moet vanuit het geboomte aan
den overkant geschoten hebben.
Precies mijn opinie, verklaarde Melvill. Ik zou
alleen wel eens willen weten
Hij hield plotseling in. Harry Luider lag op zijn
knieën bij don fauteuil waarin de doode vrouw zat.
Zijn gelaat was wasbleek. Alle gasten keken zwijgend
toe. Bijna allen kenden de groote liefde van Luider
voor zijn tegenspeelster Joyce Griffith.
Het was Melville, die de beklemmende stilte ver
brak door een daad. Hij richtte Luider op en bracht
hem naar een nevenvertrek. waar hij hem met eenige
vrienden en de gastvrouw achterliet.
Teruggekeerd boog hij zich opnieuw over het slacht
offer, ditmaal langer den de eerste keer. En plotseling
floot hij zachtjes tusschen zijn tanden en keek naar
buiten
Hebt U eenig idee? vroeg kolonel Russell.
Misschien, zei Melvill ontwijkend.
Hij dacht aan Luider, met wien hij op het dak had
gestaan toen het schot viel en schudde het hoofd.
Daarop liep hij naar het zijvertrek waar hij een
klein zwijgend gezelschap had achtergelaten. Hij
vond er alleen de gastvrouw met haar zoon.
Waar is Luider?
Hij is wat gaan omloopen, hier kon hij het
niet meer uithouden, vertelde Kathlecn Allington.
Zonder een woord rende Melvill weg, vloog de trap
pen op en bereikte hijgend, buiten adem het platte
dak. Flauw zag hij een gestalte zich afteekencn, een
hand werd opgeheven.
Wacht nog even, zei inspecteur Melvill zacht
maar duidelijk.
Luider's hand zakte.
Toen begon in den nacht dit gesprek:
U hebt miss Griffith gedood, mr. Luider?
Een droge lach.
Hoe kan dat nu. mr. Melvill, we stonden im
mers samen op het dak.
En toch deed U het
Ik luister.
U trof vanmiddag de voorbereidingen. U was de
man die dien boomklimwedstrijd voorstelde. U had
Een halfverdwaasde grijsaard gelooft nog steeds een
goudader te zullen ontdekken.
moeidheid, door dorst en vertwijfeling gedood. „Ge
storven van dorst", staat op de meeste graven
Dan wordt de aarde weer effen en glad als een
renbaan. En na een dag van klamme hitte overvalt
ons een ijzige koude in de oase ..Furnaco Ranch",
een boraxmijn, die aan een Engelsche mijnbouw-
maatschappij behoort. Hier wordt door Indianen ge
werkt. Geen ander ras kan deze temperatuur verdra
gen. Den volgenden dag gaan wij voorbij het „golf-
veld van den duivel". Zout, dat in don vorm van hef
tig bewogen zeegolven gokristalleerd is.
Overal zijn stukken steen losgebroken, steeds
moeilijker wordt het voor dc auto om verder te ko
men. Het kost steeds meer moeite om door de duinen
te komen, door de dorre eenzaamheid zonder wegen.
Tien uur rijden wij door het dal, wij ontmoeten
geen enkel levend wezen. Geen dier, geen mensch,
geen grashalm
De koeler stoomt, stoot rookwolkjes in de lucht,
onze waterzakken zijn leeg. Eerst tegen den avond
vinden wij een bron. Dicht in de huurt daarvan lig
gen de verbleekte skeletten van twee menschen en
een paard Treurige waarschuwing om het wa
ter niet aan te raken. De koeler kunnen wij vullen,
maar meer niets. De bron is vergiftigd. Door de na
tuur vergiftigd, sterk arsenicumhoudend.
Velo goudzoekers stierven hier, toen zij dachten
dat ze gered waren.
Weer een nacht, die koud en helder en onverge
telijk schoon is, ofschoon do tong aan het verhemelte
blijft kleven en de dorst steeds kwellender wordt.
Een moeilijke klimpartij over do passen van de
Siërra Nevada, terugkeer naar Los Angelos. Weken
lang worden de meegebrachte monsters onderzocht,
die veel van het kostbare metaal Wolfram inhouden.
Te weinig echter om het uit deze dalen te halen, te
weinig om de kosten van aan te leggen waterleidin
gen en de fantastische hooge loonen te dekken, de me
nigvuldige voorzorgen, die noodzakelijk zijn.
Mislukte tocht? De schatgravers trekken er op
nieuw op uit, zullen betere monsters meebrengen, zul
len nog dieper in de woestijn binnendringen.
Wolfram, goud, diamanten, opaal dat alles is
slechts een voorwendsel.
De menschen, die deze gaan zoeken, tegenwoordig
evengoed als voor honderd jaren, worden door een
hartstocht gedreven, die onuitroeibaar is.
Fanatiek gelooven zij aan hun geluk. En dikwijls
vinden zij het. Ook thans nog
Je beschouwt hem als een beproefd vriend?
Ja, lk beproefde een Uentje van hem te leenen.
Arrestant: ..Ach, agent, daar waait mijn hoed af!
Zal ik hem even achterna rennen?"
Agent: „Wat? Zeker om weg te loopen en dan niet
meer terug te komen! Niks hoor, Jij blijft hier staan en
ik zal er wel achteraan gaan!"
Charly: „Maar ik heb je verzocht, liefste, om ons
engagement nog geheim te houden!"
Ella: „Ja. maar die akelige Carolien zei, dat ik nog
niet getrouwd was. omdat er nog noooit een man zoo
klioot was geweest een aanzoek bij mij te doen en
toen zei lk, dat jij bet hadt gedaan!"
Toen U hem mijn hand weigerde, vader, viel hij
toen op zijn knieën?
Dat weet lk niet Ik heb niet gekeken hoe hij la
neergekomen!"
Moeder: „We moeten een meisje voor de baby heb
ben!"
Vader: „Een meisje? We moeten een nachtwaker
hebben!"
A: „Wat ls die Jansen voor een snuiter?"
B: „Wel, hij ls een van die menschen. die als er een
plano versjouwd moet worden, dadelijk het piano-
krukje pakt!"
met gemak kunnen winnen. Maar gebruikte uw tijd
om de revolver te bevestigen. Daarna wierp u den
draad op het dak, waaraan een klein zwaar voorwerp
zat. Was het een stukje lood, mr. Luider?
Gaat U voort
Vanavond toen het feest in vollen gang was, noo-
digde U mij uit op het dak een luchtje te scheppen.
Tevoren had U miss Grifftih naar den fauteuil ge
bracht, waarop de revolver was gericht Op het mo
ment, dat wij naar heneden gingen en ik met den
rug naar U toe stond, hebt U aan den in het don-
kpr onzichtbaren draad getrokken. De draad, die de
haan overhaalde voor het doodelijke schot.
Stel, dat het waar is, mr. Melvill, wat voor reden
zou ik gehad hebben op Joy om miss Griffith
te dooden?
Uw groote liefde voor haar, mr. Luider, Uw
groote en hopelooze liefde.
Hoe weet U
Vermoedelijk heeft haar mededeeling dat ze de
volgende maand met Richard Vene, den tooneel-
schrijver zou trouwen, den doorslag gegeven.
Stilte.
Dan een donkere, hartstochtelijke stem.
liet g ebeurde, zooals U het vertelde, mr. Mel
vill, ik heb er niets meer «an toe te voegen. Ik deed
het op deze manier, omdat ik wist de daad niet te
kunnen volbrengen als ik die vrouw die ik liefhad
zag. F.n nu mr. Melvill, wilt U me zeker arresteeren?
- Neen, zei Melvill, gaat Uw gang, ik zal U niet
storen.
Hij ging naar beneden.
Een schot viel. Men vond Luider korten tijd later
dood op het platte dak liggen. Nieuwe opwinding,
rennende menschen, bleeke gezichten. Kolonel Russell
trok zenuwachtig aan zijn grijze snor.
Geef ons de oplossing, smeekte hij.
Inspecteur Melvill, die naast hem stond haalde zijn
schouders op.
Het is mij één groot raadsel, zei hij.
Inspecteur Mehrill kon soms afschuwelijk liegen.