Wetenschap en Techniek.
r z ij licht
Het lot van de Nautilus.
Oppassen voor kouvatten
Geheime smokkelgangen
onder de
Duitseh-Nederlandsche grens.
nE GROOTSTE EN MODERNSTE ELECTRISCHE
CENTRALE VAN EUROPA.
Be energie van millioen P.K.
Door
Dr. Ir. E. REHMER.
(Directeur van het Electrisch Bedrijf te Berlijn.)
In een ruime, lichte kamer, waarin het daglicht
menvalt door een glazen dak, zit een gemoedelijke
jj een pijp te rooken, terwijl hij zijn ook gevestigd
iudt op het trillende wijzertje van een controle-
justrumentje, dat voor hem op den tafel ligt Dat is
ia koortsthermometer, die aan moet geven of in het
noote lichaam der controle alles in orde is. Deze
man behoeft slechts op een knopje te drukken om het
udü® levenslicht uit te blazen. Hij is het centrale hersen-
- -fcjsei ervan. Van hieruit loopen de zenuwstrengen,
lie de werkzaamheid der groote aderen met hun hon-
ierdduizend paardekrachten metende energie regulee-
ren. In deze kamer komen alle kabels samen, enkel
jm te laten zien dat ze goed werken, voordat zij
hun verdere reis gaan beginnen. Zij vervoeren de
reusachtige electrische energie, die in de hal daar
naast wordt opgewekt.
Wie wekt die energie eigenlijk op? Groote monsters,
ep den vloer vastgeklonken, die elk zoo sterk zijn als
paarden. „Turbo-aggregaten" worden ze door
4en vakman genoemd. Zij hebben een vreeselijken
honger en dorst. Van de langsstroomende Spree moest
«1 arm worden afgesplitst om het noodige koel- en
esüX widingswater te verkrijgen. Door allerlei roosters
e jeinigingsinrichtingen wordt het water naar de
fc» groote, horizontaal liggende centrifugaal pompen
■jacht, die het door meterdikke buisleidingen naar
hg ketel huis drijven. Er moest een compleet onder-
n&h kanaal worden aangelegd om die buisleidin-
fs$ te nemen. De druk is zoo groot, dat men de
te* niet als gewoonlijk door schiroefsluitingen met
e*: verbonden heeft, doch ze aan elkaar moest
prfipn. Nergens mag het water doorheen kunnen
£tlen. Zijn weg wordt het nauwkeurig voorgeschre-
wen leidt naar de ketels en koelkamers.
Id de groote ketels woidt 't „vloeibare element der
wden' in stoom veranderd door het helsche vuur, dat
«der de ketels raast. Het is een echte heksensabat.
De bruid is de wind: de luchtstroom de.- indrukwek
kende ventilatoren en de trek der 110 M. hooge
ichoorsteencn. Zij vereenigt zich met de gloeiende
steenkolen, die langzaam op beweegbare roosters
voortschuiven. Er heerscht een temperatuur van meer
dan 1000 graden in deze hel, waarin men slechts door
aen venster een blik kan werpen. Onophoudelijk, on-
rerbiddellijk nemen de roosters de gloeiende kolen
met zich mee en werpen ze, nadat het laatste beetje
warmte eruit gehaald is, in dooftrommels. Nu zijn het
no? maar slakken. Met stalen tanden worden ze fijn
gemaakt en vervolgens uitgestort in een afloopende
goot, die ze naar buiten brengt om verder verwerkt
te worden tot materiaal voor het aanleggen van we
gen of tot steenen voor het bouwen van huizen.
Het water van de Spree lescht den dorst van de
monsters in de machinehal en de steenkolen stillen
hun honger. En hun honger is niet minder hevig dan
hun dorst. Evena's de watervoorraad moet ook d-
iteenkoolvoorraad op peil gehouden worden. In een
kunstmatig haventje, een vierkante verbreeding der
Spree, komen de booten met de zwarte diamant aan.
Vanaf een brug grijpt een machine naar beneden om
eiken keer 3000 K.G. kolen op te trekken en in een
trechter te laten vallen. Vandaar komen zij op een
hand tonder eind, die ze 26 M. hooger brengt en
(laar in de kolenbunkers boven de ketels laat vallen.
Automatisch stort de steenkool verder naar beneden
in het helsche vuur. Wat er meer aangevoerd wordt
dan de groote centrale kan verslinden, wordt in spe
cial? goten automatisch gesorteerd en bewaard.
Al die zwarte massa's worden eens omgezet in elec-
frieitelt, die door dikke kabels naar het transformato-
remtation wordt geleid, cm onder hooge spanning in
de millioenenstad voor de menschen te gaan werken.
Zij gaat naar de fabrieken om de machines aan te
drijven, zij laat treinen rijden en verlicht de straten
en huizen, zij komt zelfs wel op een eenzaam dak
kamertje om een naaimachine te bewegen. Overal
doet de in electriciteit omgezette steenkool zich gel
den. En één mensch in de lichte bovenkamer van de
centrale beheerscht die verandering van zwarte steen
kool in stralend wit licht, zonder daarvoor iets an
ders te moeten doen dan de bewegingen van een wij
zertje te controleeren. Dat kleine wijzertje voor hem
op d*n tafel waarschuwt hem tijdig. Het waakt over
decentrale opdat elke tlectriciteitsverbruiker rustig
kan gaan slapen met d»? zekerheid dat hij ook
nachts zijn iamp zal kunnen aandraaien of zijn
elertrische kachel kan aanzetten.
De nieuwe Centrale West is vooral voor technici
menig opzicht zeer interessant. Het doel ervan is,
wn stroom te leveren op die uren, dat er het meeste
trtmiiki wordt. Waar deze centrale dus telkens
"Mtoeerdan enkele uren werkt, moet zij aan bij-
zoodirt «schen van spaarzaamheid voldoen en snel
in-es uitgeschakeld kunnen worden. De Centrale-
heeft half zooveel ketels, maar dubbel zooveel
k? &ls de centrale-Klingenberg. Bij het in- en
juwchakebn van de centrale behoeft daardoor tel-
*ens een kleinere massa in beweging te worden ge
zet, vandaar dat er ook minder tijd en brandstof mee
tenoren gaat
Als er plotseling veel stroom noodig is. kan door
fv :n R'Cfking stellen van turbines dadelijk aan de
£«oefle worden voldaan. Het is n.1. niet voldoende,
triL? wordt voortgebracht; de stroom
w»n k° op elk cewenscht oogenblik en ln elke ge
coachte hoeveelheid aan het net worden onttrokken,
^cpcie werking is dus noodzakelijk en ook het steen-
pZ^fhruik moet dienovereenkomstig geregeld kun-
vvvnrT»en' verbranding is zoodanig geregeld dat
klmn eerst in Duitschland ongesorteerde kolen
Vfït Worden Rebruikt. Het inkoopen der kolen le
en aaardoor minder bezwaren op; men is niet meer
n een bepaalde soort gebonden, doch koopt, wat op
^rijgerf k on(*er de RunstiRs:e voorwaarden te
JS? ziin de beide concurreerende systemen van
"nuting, die van Bailey en die van Tailor, heide
SLS*™ ^komstig, voor het eerst op groote
kin» nifiast elkaar uitgevoerd. Hierdoor is vergelU-
a*. ook met betrekking tot verschillende soorten
^'—•nkolen, mogelijk geworden, waarmede aan de
^Ulick en industrie een grooten dienst is bewezen*.
^Pionierswerk zal ongetwijfeld alhier waardeering
rv *n'
holentransport op deze groote schaal is iels
Bovendien kunnen dc uit de booten of goede-
agens opgehaalde kolen, inplaats van voor ei-
Ecormlt in den trechter te worden gebracht, ook
^"scstort worden op andere vervoermiddelen, die ze
m» F een anflere centrale kunnen brengen, waar
ooodig zijn. Ook hier dus een prijzenswaar
van bedrijf.
om 1 trouwens voor een groote stad als Berlijn
i!i?.r Z^cr uiteanloopende behoeften een eerste
ter dAn Daarom i» groot aantal centrales be
to»vrv. e m°nsteraehtig groote. Een storing in den
leven ÜJ?" eIcct"citeit beteekent n.1. in het zaken-
een »r!vï* een 0ITherekenbare indirecte schade. Bij
liseh "n,al centrales behoeft men daarvoor prac-
«e v*r!>>! .1 ^Tcezen- En voor de uren van het groot
feun! 5« ï00*1 men dan nog de Centrale-West ge
bouwd 8 CCn mcKle,iïarichting kan worden bc-
De duikboot zal te Bergen gesloopt woor
den, omdat zij niet meer over den Oceaan
kan. „Een gesprongen conservenblik!®."
De Nautilus, de duikboot waarmee sir Herbert Wil-
kins een expeditie naar de Noordpool zou onderne
men. ligt nu al eenigen tijd te Bergen op den slooper
te wachten. Toen het vaartuig de Noorsche haven bin
nen liep, merkten deskundigen reeds op, dat het on
verantwoordelijk zou zijn, de Nau.ilus nog eens ir zee
te laten steken. Hij had veel van het ijs geleden, er
zaten groote deuken in de huid en op enkele plaatsen
hadden de klinknagels los gelaten. Sir Hubert stel
de zich kort na aankomst in verbinding met Was
hington om te vernemen of men er daar iets tegen
had, dat de Nautilus te Bergen zou blijven om er
mettertijd gesloopt te worden. Verschillende bladen
wisten te melden, dat Wilkins ten antwoord had ge
kregen, dat de duikboot naar de Vereenigde Staten
terug moest komen. Hoe het ook zij, de bemanning
vertrok met de eerste dc beste gelegenheid naar the
old country en de boot bleef alleen te Bergen achter.
Nu heeft een verslaggever van Tidens Tegn zich tot
professor Sverdrup, die zooals men weet de expeditie
meemaakte, gewend. Sverdrup kon, daar al het
nieuws betreffende de Nautilus aan een pers-syndi
caat is verkocht, weinig mededeelen. Maar hij gaf toe,
dat de reis met de duikboot zeer onaangenaam was
geweest, en hij vertelde, dat de Nautilus absoluut niet
nóg eens de reis over den Atlantischen Oceaan zou
kunnen maken. Wat tusschen Wilkins en Washington
was bedisseld wist prof. Sverdrup niet, maar hij gaf
de verzekering, dat de duikboot te Bergen gesloopt
zou worden.
Merkwaardig is wat een van dc twee loodsen uit
Lodingen, die de Nautilus naar Bergen loodsten, op
zijn terugreis aan een journalist te Trondjhem vertel
de. Loods Petterscn zeide o.a.: Het was het ergste
karwei, dat we ooit hebben gehad, het waren dagen,
die noch mijn collega, noch ik ooit zullen vergeten.
Het is onbegrijpelijk dat Wilkins ernstig van plan is
geweest met zoo'n conservenblikje als de Nautilus
naar de Noordpool te gaan. Op het oogenblik is de
onderzeeër een miserabel wrak en veel meer was hij
ook wel niet, toen men er mee naar het Noorden
ging. Alleen al op de reis naar Bergen waren wij ge
noodzaakt, drie maal geruimen tijd stil te liggen, er
was telkens hier of daar iets niet in orde of kapot. De
tocht van Lodingen naar Bergen moet als levensge
vaarlijk beschouwd worden. De kapitein had reden
bang te zijn, eiken keer als we een stuk open zee kre
gen. Als zeeman ben je wel aan een en ander gewoon,
maar zelfs tegen hooge betaling zouden we die rei.'
niet nog eens willen maken, ook niet binnen de sche
ren. Het is begrijpelijk, dat een onderzo; ër tenge
volge van zijn vorm nogal wat slingert. Maar nu"
vroeg je je telkens af, wat nu weer los zou slaan.
De heele onderzeeër leek een klip en daar bovenop
was een ellendig hekwerk aangebracht, waaraan we
ons krampachtig vast moesten houden als er weer een
nieuwe zee oversloeg. We hadden den heelen tijd het
gevoel, met het hekwerk naar de diepte te zullen
gaan.
Wilkins, zoo vertelde de loods verder, lag meestal te
slapen of te lezen. Het zag er naar uit, of hij niet
zoo bijzonder met het verloop van de vaart ingeno
men was. De bemanning bestond uit over 't algemeen
geschikte kerels, maar ze zagen er tengevolge van de
vuiligheid aan boord uit als wilden. We konden ons
gedurende vijf dagen niet wasschen en we moesten
Het aller-vreeselijkste van de heele reis was wel
toen we door de Skomakarsund moesten ,wont toen
raakte de stuurinrichting defect, en het scheelde een
haar of we waren met ons „gesprongen conserven
blikje" naar den kelder gevaren.
Loods Pettcrson deelde voorts nog mee, dat Wilkins
aanvankelijk het plan had gehad om buiten de sche
ren, dus over open zee, naar Bergen te varen, omdat
men dan geen loodsen behoefde te betalen. De gezag
voerder van de Nautilus had zich hiertegen verzet,
omdat zijns inziens een verdere vaart over zee levens
gevaarlijk zou zijn. Tenslotte kreeg de gezagvoerder
zijn zin. Maar toen de Nautilus te Bergen aankwam,
deelde Wilkins aan de loodsen mee, dat hij hun met
het volledige verschuldigde loodsgeld kon uitbetalen.
Hij betaalde hun een deel en verzocht hun, hun te
goed aan de expeditie te schenken.
DE DOKTER AAN HET WOORD
door Dr. N. BEDELBERGER.
Dit Jaar zal het koude jaargetijde naar alle waarschijn
lijkheid vroeger inzetten dan gewoonlijk. En nu kan men
wel door allerlei wetenschappelijke proeven bewijzen,
dat het weerstandsvermogen van het menschenlijk li
chaam in alle Jaargetijden even groot is. dat verandert
niets aan het feit dat de ongunstige Invloeden, welke
van buitenaf op het organisme inwerken, sterker zijn.
Onder die invloeden oet allereerst de koude genoemd
worden.
Als het lichaam uitwendig voldoende tegen de koude
beschermd wordt, allereerst door doolmatige kleeding.
zal het inwendig ook wel genoeg weerstandsvermogen
tegen de koude hebben om verkoudheid en allerlei ziek
ten niet te laten ontstaan. Het valt daarom te betreuren
dat vele vrouwen de eischen der mode voor laten gaan
boven de eischen der gezondheid.
Ontstaat een te groot verschil tusschen de tempera
tuur van het lichaam en die van de directe omgeving
daarvan, dan zal het organisme nog trachten, de noodige
warmte langs chemischen weg voort te brengen, m.a.w.
door verhoogde werkzaamheid der organen.
Het is bekend, dat niet eerst bij een bepaalde lage
temperatuur of bij een bepaaldo kracht van den guren
wind gevaar voor kouvatten optreedt Als het lichaam
In aanraking komt met lucht, water. enz. van een lage
re temperatuur, dan hebben de bloedvaten de neiging,
zich samen te trekken om de natuurlijke warmte /an
het lichaam vast te houden. Deze samentrekking heeft
ten gevolge, dat het bloed zich meer binnen in het li
chaam concentreert, terwijl tegelijkertijd dergelijke sto
ringen in de bloedvaten ook kunnen optreden op ge
deelten van het lichaam, die niet door de koude getroffen
zijn.
Soms is een zeer lichte afkoeling reeds voldoende om
deze storingen teweeg te brengen en het kouvatten voor
te bereiden. Zulke storingen in den bloedsomloop behoe
ven echter niet altijd kouvatten tengevolge te hebben.
Wordt de verdeeling van het bloed nog tijdig gereguleerd,
dan is geen schade voor de gezondheid te vreezen.
Het aantal menschen, dat volkomen onvatbaar is voor
verkoudheldsversohijnselen, is zeer klein, nauwelijks 10
pet Verreweg de meeste menschen worden op hun tijd
verkouden, volgens de statistieken gemiddeld 3.7 maal
per jaar.
Behalve de lage temperatuur is ook de vochtigheid
van do lucht van grooten Invloed. De maatregelen, om
het lichaam tegen de koude te beschermen, kunnen dan
ook niet geregeld worden naar den kalender, doch moe
ten afhankelijk worden gesteld van het weer. dat toeval
lig heerscht Als een verkoudheid zich begint te ontwik
kelen, dan kan zij door tijdige behandeling nog voorko
men worden. Het succes hangt echter niet zooala ve
len denken, van het zweeten af, maar van de warmte.
Deze warmte kan zoowel in- als uitwendig worden toe
gepast Nadat men een warm bad genomen heeft begeeft
men zich te bed (het bed moet van tevoren aangewarmd
zijn) en drinkt met niet te groote tusschenpoozen hee'e
thee of warme wijn. In de thee kan men wat cognac
of citroentap doen. Goede diensten bewijzen ook Priesz-
nitzverbanden om hals en borst
Hoe ongevaarlijk een verkoudheid ook schijnt: het is
aan te raden er dadelijk wat tegen te doen. Sociale ver
plichtingen moeten dan voor een of twee dagen maar
opzij gezet worden: anders heeft men de kans veel lan
ger tijd noodig te hebben om de gevolgen van de ver
koudheid te overwinnen.
Oorzaak en gevolg worden maar al te dikwijls met el
kaar verwisseld. Zoo is de winterlucht op zichzelf on
schadelijk: gevaarlijk zijn alleen de verkeerde levensge
woonten der menschen tijdens den winter, waardoor zij
het natuurlijke vermogen van hun lichaam, om ook aan
de veranderde weersinvloeden weerstand te bieden, on
dermijnen. Alleen al om de toevoer van zuurstof is het
noodig. dat men dagelijks in de buitenlucht komt. ook a'.
la het weer slecht Slechts zieken moeten thuisblijven.
Even verkeerd is het de kamers angstvallig af te slui
ten van de buitenlucht Daardoor wordt meer gevaar
aangehaald dan door welk weer ook kan worden veroor
zaakt. Zeer verkeerd is de meening. dat de kamers kou
der worden, als er behoorlijk gelucht wordt Kouder
wordt het in het geheel niet; wel wordt de lucht grondig
gezuiverd. Men vergeet nJ. dat de kamer in ieder geval
zichzelf lucht, maar dan... door den vloer heen! Dat is
vooral het geval, wanneer In de kamer onder ons niet
gestookt wordt. Een dergelijke „luchtverversching" is
uiterst gevaarlijk, omdat zich ln de reten tusschen de
planken altijd vuil verzamelt, waarin de noodige ziekte
kiemen zitten.
De jarenlange ervaring in de sanatoria voor longlij
ders, waar 'a winters de resultaten veel beter zijn dan in
andere jaargetijden, bewijst wel dat dewinterlucht niet
alleen ongevaarlijk, doch door haar zuiverheid zelfs ge
neeskrachtig is. Als men goed toegedekt is, kan zelfs
in de slaapkamer deze zuivere winterlucht geen kwaad
doen. Zwakke of gevoelige personen dienen dan echter de
kachel op de slaapkamer matJg hard te stoken, terwijl
het raam slechts een handbreed openstaat.
Mettertijd is ook door een geleidelijke gewenning der
huid aan koudeprikkels veel te bereiken. Hardlngsmaat
regelen moeten door gevoelige personen echter met
groote voorzichtigheid worden genomen. De eenvoudig
ste middelen zijn koele of koude afwasschingen, douches
en luchtbaden, d.w.z. In een kamer met open raam on
gekleed zitten. Ais men met de kuur begint, neme men
steeds 'n warm bad, gevolgd door 'n koele afwassching
die vooral niet te koud mag zijn. Eerst eenlge dagen
later worde de temperatuur van het water Iets lager ge
nomen en eindelijk wanneer de huid reeds geheel aan de
temperatuurswisseling gewend is, kan men het warme
bad achterwege laten.
Na 4e koele of koude afwasschingen zijn eenlge gym
nastische oefeningen bij open venster aan te raden.
Mocht na de afwassching het roodworden der huid en
een gevoel van warmte uitblijven, dan is dat een bewijs,
dat de temperatuur van het water te laag is geweest,
zoodat in het vervolg minder koud water moet worden
gebruikt In dit geval dient men ook met het geleide
lijk verlagen der temperaturen zeer voorzichtig te werk
te gaan.
Nog een laatste waarschuwing tegen zweetkuren. Per
sonen met zwakke bloedvaten en lijders aan tuberculose
kunnen daar dikwijls niet tegen. Ze worden toegepast om
een beginnende verkoudheid tegen te gaan en ze worden
den patiënt dikwijls noodlottig. Zelfs geheel gezondo
personen kunnen van een zweetkuur onaangename ge
volgen ondervinden, doch personen met zwakke bloed
vaten en lijders aan tuberculose moeten des te voorzicn-
tlger zijn, omdat bij hen het weerstandsvermogen van het
organisme toch reeds verzwakt is.
EEN VERSTANDIGE TTGEL.
„Wij egels, wij ezels," luidt een oud spreekwoord,
doch. wanneer men het volgende leest, lijkt een ander
van juistere strekking: „Et vos weet vele zaken, maar
de egel weet er eene van belang!"
Eenlge Jaren geleden kwam in Gelderland een egel
bij dierenvrienden blnnenloopcn. Het was meer dan
een beleefdheidsbezoek, want het dier bleef geruimen
tijd bivakkceren, maakte het zich in het kippenhok ge
zellig en was dankbaar voor de versnaperingen, dio
do kinderen aanbrachten. Op zekeren dag was het
beest zonder p. p .c. verdwenen.
Een half jaar later, ln een porlode van grote voch-
held, kwam mijnheer of vermoedelijk Juffrouw egel
terug met... een jong, dat er door al het nat blijkbaar
niet te beat aan toe was. Het egeltje werd In de keuken
gedeponeerd, het oude dier ging weg. Het had dan toch
maar onthouden, waar het zoo goed behandeld was. en
had de familie uitgezocht voo rde verpleging van de
jonggeborene, die ln de vrije natuur door weersomstan
digheden te kwade kans liep. Het diertje is goed ver
zorgd, maar is niet ln leven gebleven.
COURANTEN IN DE VER. STATEN.
Het totaal aantal van de ochtend- en avondbladen, dia
dagelijks in alle staten van Noord-Amerika verschijnen,
bedraagt per week meer dan 40 millioen. Zondags wor
den er 28 millioen exemplaren verkocht Ontspannings
lectuur en maandbladen verschijnen maandelijks ln een
oplage van 120 millioen exemplaren, hetgeen neerkomt
op een tijdschrift per hoofd. M' dan 20 ontspannlngs-
en vaktijdschriften hebben een oplage van meer dan
een millioen. De jaarlijksche inkomsten die men door as
uitgavs van couranten en tijdschriften ontvangt bedra
gen meer dan 1.5 billioen dollar. In de Amerikaanschs
couranten-industrie waren ln 1929 133.797 personen werk
zaam met een jaarlijks Inkomen van 249.995.501 dollar.
In 1914 werd aan abonnementsgelden 99.5 millioen, aan
advertenties 184 millioen dollar ontvangen. In 1929 be
droegen deze cijfers reep. 272.6 millioen en 191.5 millioen
dollar. Er bestaan in de Ver. Staten 60 couranten-con
cerns. die meer dan 300 van de 1940 couranten uitgeven/
De geïllustreerde New York Daily News «toot met een
d&gclijksche oplage van 1.25 millioen aan de spits van
alle ln Amerika verschijnende dagbladen. Daarop volgt
de Chicago Tribune.
DE VROUW DIE ALLES WEET.
De vrouw die alles weet, mevrouw Nathalle Bucknoll,
van de afdeeling navorschlngen der Metro-Go ld wyn-
Mayer Film Company, ls Woensdag vertelt de mede
werker van de Daily Express uit Hollywood te Londen
aangekomen.
Haar taak ls, elke vraag te beantwoorden, die bij ds
vervaardiging van talkies zich kan voordoen. Zij moet
in staat zijn, zaakkundige inlichtingen te verschaffen
omtrent architectuur van alle periodes der geschiedenis;
zij moet op de hoogte zijn van de manieren van kleeden
van duizend jaar geleden; zij moet de zeden en gewoon
ten van allo rassen der wereld, ook uitgestorvene, ken
nen. Dagelijks worden haar problemen voorgelegd be
treffende procedures voor rechtbanken, ceremonieën bij
huwelijken, doopplechtigheden en honderd andere.
Mevrouw Bucknall, een Russische van geboorte, ge
huwd met den Engclschen marineofficier George Buck
nall, besteedt leder oogenblik van den dag en dikwijls tot
diep In den nacht m et onderozeklngen.noodig om bij ds
productie der talkies nauwkeurig, stipt te zijn.
Toen Ramon Nova ito „Son of India" maakte, reee de
vraag: welk soort zadel gebruikt een Hindoe van voor
name geboorte? Mevrouw Bucknall verschafte het ant
woord binnen twintig minuten.
De vrouw die alles weet heeft een zeer avontuurltjlc
leven gehad. Nadat zij in den oorlog haar huis in Rus
land had verlaten, sloot zij zich aan bij het Bataljon van
den Dood, de eenlge vrouwelijke troepen die in actie
zijn geweest. Later heeft zij dienst gedaan als verpleeg
ster, eerst ln Russischen hospitalen en daarnA in een
Engclschcn hulppost te Ekaterinodar (Zuid-Rusland),
waar ook haar man werkzaam was.
AKEN EEN SMOKKELAARSMIDDELPUNT.
De modernste methoden.
Er zijn tegenwoordig in Europa drie groote smokkel-
centra. die zich allen om Duitschland groepeeren.
Dat zijn de Duitsch—Nederlandsche grens met als
middelpunt Aken, de Duitsch-Poolsche en Poolsch-
Russische grens met het middelpunt Kattowitz en de
Oostzee met het middelpunt Danzig-Gdingen. De om
vang van dezen .smokkelhandel is slechts naar een
zeer ruwe schatting bekend. Wanneer aan de west
grens van Duitschland verleden jaar alleen reeds
S000 smokkelaars gearresteerd en veroordeeld wer
den, dan geeft dit evenmin een begrip van den om
vang als het feit dat in het distri-t van hoofdtolkan
toor Aken op een dag drie millioen cigaretten en
duizend ton koffie in bc«lag werden genomen. Want
een leider van een smokkelbende heeft in een proces
eens verklaard, dat hij aan de hand van de statistiek
uitrekende, dat er op 70 smokkeltochten over de grens
één arrestatie voorkwam. Neemt men verder in aan
merking dat er bij een autotocht vaak 5 tot 6000 gul
den verdiend kunnen worden, bedenkt men verder,
dat er alleen in het district Aken 3000 bekende smok
kelaars zijn, dan moet men tot de overtuiging komen,
dat de omvang van den smokkelhandel zelfs niet
bij benadering is vast te stellen. Een iuist begrip van
de beteekenis van dezen smokkelhandel krijgt rr.en
eerst dan wanneer men in het milieu van het Eu-
ropeesche smokkelwezen. zooals het bijvoorbeeld in
het voornaamste smokkelge' ied, aan de Neder-
landsch—Duitsche grens tot uiting komt. een diepe
ren blik werpt.
Is Aken het organisatorisch middelpunt van den
smokkelhandel aan de westelijke grens, de plaats
waar do smokkelbeweging zich afspeelt, is het grens-
plaatsje Kaldenkirchen. Van hieruit wordt de Duit
sche tol-afweerdienst door geheime organisaties van
de smokkelaars bespionneerd. Er zijn hier talloozo
dorpen waar bijna alle inwonors tenminste als bij
baantje het beroep van smokkelaar uitoefenen, ge
smokkelde waren verborgen houden en aan den
strijd tegen de tolbeambten deelnemen. Daarom is
voor eiken douane-ambtenaar het gebied in de omge
ving van Kaldenkirchen oorlogsterrein. Heeft hij een
maal een invloedrijken smokkelaar gearresteerd, dan
behoeft hij zich in maanden niet in deze streek te
vertoonen, zonder zich aan levensgevaar bloot te
stellen. Drie waren worden hier gesmokkeld, koffie,
cigaretten en paarden. Dc wijze waarop de waren over
de grens worden gebracht is kenteekenend voor den
gcheclen smokkelhandel aan de oostelijke grens.
Moderne methoden.
De ouderwetsche manier van smokkelen, die daarin
bestond, dat een enkele smokkelaar bij nacht en ne
vel op een eenzame plaats over de grens trachtte te
komen is reeds langs docr moderne metboden achter
haald. Een leider, die in Slaastricht, Rotterdam. Brus
sel of Antwerpen zijn kantoor heeft, geeft opdracht,
dat 100 tot 200 smokkelaars, die van tevoren wor
den betaald, on een nacht tegelijkertijd de grens zul
len overschrijden. Hierbij wordt dan gerekend, dat de
Duitsche douane-beambten zelfs bij dc grootste waak
zaamheid slechts vijf tot tien smokkelaars kunnen
pakken, die later door de smokkclfirma schadeloos
worden gesteld voor den tijd, dien zij in hechtenis
doorbrengen.
Ook wel. en dit geschiedt hoofdzakelijk bij kost
bare waren, wordt een auto van pantserplaten voor
zien. Een geheele colonne dezer wagens onderhoudt
een regelmatigen smokkeldienst aan de grens. Daar
men er op de smokkelkantoren prijs op stelt dat de
zaken rustig afgewikkeld worden en men slechts
hoogst ongaarne in een vuurgevecht wordt gewikkeld,
wordt de weg dien de auto heeft af te leggen, zorg
vuldig nagegaan door wachtposten, die van tevoren
uitgezet zijn. Bovendien trachten enkele der gewiek
ste leden van de smokkclcentrale de douane-ambte
naren op een valsch spoor te leiden, opdat de laat-
sten er niet toe zullen overgaan barricades op te wer
pen om de in razende vaart rijdende smokkelauto te
gen te houden. Komt het ondanks alles toch nog tot
een botsing, dan wordt aan heide zijden, zonder een
enkele waarschuwing, met scherp geschoten. Een
menschenleven heeft hier geen waarde, erbarmen
kent men niet in den stiijd tusschen grensbeambten
en smokkelaars. De verbittering in beide kampen is
dus groot.
De meest geraffimerde wijze van den grenssmok-
kelhandel is kortgoleden in de buurt van Kalden
kirchen ontdekt. Hier worden boerenhofsteden, die
door de grens worden c( orsneden, gebruikt als grens
overgangen en als opslagplaats voor smokkelwaren.
Deze dorpshuizen zijn \an groote kelders voorzien
en wel zoodanig dat onder de aarde opslagplaatsen
voor groote hoeveelheden waren zijn ontstaan. Bo
vendien heeft men lange tunnels gegraven, die aan
beide zUden van de grens doorloopen en ergens al
leen aan ingewijden bekende plaatsen in een bosch
of achter struikgewas uitkomen en aldus gelegen
heid bieden ongemerkt de grens te overschrijden.
Zulk een stelsel gangen biedt natuurlijk verschillen
de voordeelen. Allereerst behoeven de smokkelaars
de grens boven de aarde niet meer over te gaan, de
een brengt de waren tot aan de grens in het huis,
een andere, die uit Duitschland komt, haalt ze af. Het
tweede voordeel schuilt daarin, dat men groote hoe
veelheden smokkelwaar aan deze zijde van de grens
kan opslaan. De Duitsche afnemers behoeven slechta
een teeken te geven en de waren worden op elk tijd
stip geleverd. De boeren hofstede ligt dag en nacht
rustig en eenzaam, want de toegang en uitgang zijn
bij de tunnels. Maar voortdurend is een troep smokke
laars in de hofstede geat&tionneerd, om in egval van
nood de opslagplaats mctfgeweld te kunnen verdedi-
gen.
Het is vreemd maar waar, dat er niet alleen vij
andschap tusschen de smokkelaars en dc grenspolitie
heerscht, maar ook een bloedige vijandschap tusschen
de smokkelaars onderling- Teeken van onzen tijd is,
dat de groote smokkelondernemingen steeds meer ter
rein winnen en de oude, zelfstandige smokkelaars
families, die het „bedrijf van vader op zoon erfden,
verdringen. Het gevolg hiervan is wederkeerig ver
raad en een bloedige strijd. Meer dan eens heeft de
politie in de bosschen lijken van smokkelaars ge
vonden, het onderzoek naar de moordenaars bleef
zonder succes. Den laatsten tijd trachten de kleine
zelfstandige smokkelaars zich in clubs te organiseeren
Zoo is dan ook de club met den veelbeteekenenden
naam „Vcrzage nicht" ontstaan, die koi.gcicvlcn voor
de jury-rechtbank te Gladbach werden veroordeeld tot
elk een maand gevangenisstraf. Met zijn twaalven
moesten ze daarbij ook nog 600.000 mark geldstraf be
talen. Maar, zooals wij reeds boven schreven, er wor
den honderdduizenden met den smokkelhandel ver
diend, zoodat ook deze boete er wel afkan. Smok
kelaars laten zich noch door boete, noch door geven
genisstraf van hun beroep afschrikken.
