De Protestvergaderiiig
tegen het Wetsontwerp-Terpstra.
POI DERVERKIEZING
ZIJPE EN HAZEPOLDER.
Predikbeurten.
Staatstoter'%
De rede van Mr. P. J. Oud.
De gevolgen binnen de
schoolmuren.
Gister had de stemming plaats voor Hoofdingelanden
van den Zijpe en Hazepolder met den navolgenden uit
slag:
A. periodieke aftreding van de heeren H. Dignum en
J. Brak (wit stembriefje): A. Slijkerman (Egalement)
315 stemmen: J. Brak (idem) 318 stemmen; H. Dignum
(Contrlbuabel) 340 stemmen; J. Komen (Idem) 328
stemmen en enkele verspreide stemmen. Gekozen de
heer H. Dignum. Herstemming tusachen de heeren J.
Brak en J. Komen.
B. Vacature-J. Rampen (gekozen tot Heemraa<r>
(rood stembriefje): P. Doorn (Egalement) 337 stem
men; G. v. d. Sluijs (Contrlbuabel) 327 en enkele ver
spreide stemmen. Geen van beiden heeft de volstrekte
meerderheid behaald, dus herstemming tuschen beide
candidaten.
WARMENHUIZEN
Vergadering van het Centraal Bestuur der Centrale
Veilingsverceniging „Warmenhuizen en Omstreken".
Afwezig de heeren L. Doekes en I* Stoop met ken
nisgeving.
Voorzitter de heer P. Slot, secretaris de heer P. Klant.
Voorzitter opent de vergadering en zegt, dat uit een
oogpunt van bezuiniging het aantel vergaderingen zoo
veel mogelijk wordt beperkt, zoodat dit de eerste ver
gadering is in het jaar 1932.
Ingekomen zijn:
1. Een schrijven van den heer Mallekote betreffende
de selectleproeven, waarbij deze aanbiedt de algemeene
vergadering ln te lichten over de proeven welke tot
heden zijn verricht.
Enkele leden vragen of onder de tegenwoordige om
standigheden subsidie kan worden verleend. Wanneer
de selectieproeven resultaten opleveren mogen in de eer
ste plaats wel maatregelen worden genomen dat het
Baad niet wordt untgeoverd.
Op voorstel van den Voorzitter wordt besloten dit
punt. nog eens te bespreken als de begrooting voor dit
jaar bekend is. Het zal dan wel blijken dat de kosten
dit jaar veel geringer zijn.
2. Een schrijven van de Afd. L.T.B. Tuitjehorn waar
uit blijkt, dat per 1 December J.I. bij verschillende le
den van deze afd. niet is geïnventariseerd. De secretaris
heeft dit onderzocht en juist bevonden. Het bleek een
misverstand te zijn van dengene, die met de inventa
risatie was belast.
3. Een schrijven van de vereeniging Groenteteelt, in
houdende de klacht dat te veel bonnen werden afge
geven voor den volgenden dag en het verzoek om in
den zomer het vellen van druiven en meloenen het
laatst te doen, daar anderen er op moeten wachten.
Het Dag. Bestuur heeft den veillngleider direct na
ontvangst van dit schrijven, daarmede in kennis ge
steld. Deze heeft toon een waarschuwend woord gericht
tot verkoopers en koopers, waarbij hij hun onder het oog
bracht, dat het beslist verboden !s producten onderhands
te verkoopen. welke niet denzelfden dag geleverd wor-
den. De veillnglelder heeft nimmer vergunningbonnen
voor onderhandschen verkoop afgegeven waarvan vast
stond dat de levering niet denzelfden dag zou plaats
hebben. Met het verzoek in zake het veilen van drui
ven en meloenen zal rekening worden gehouden.
4. Een suhsidie-aanvraag vfn de correspondenten
van den Plantenziektenkundigen Dienst. Besloten werd
weder f 20 subsidie te geven.
5. Een schrijven van de Prov. Commissie waarbij
wordt medegedeeld, dat met ingang van 1 April a.s. Is
benoemd tot secretaris-administrateur de heer P. Klant
te Warmenhuizen. Voorzitter zegt dat hij overtuigd Is,
dat allen zich over deze benoeming verheugen. De heer
Klant heeft alvorens te solliclteeren overleg gepleegd
met het Dag. Bestuur daar het natuurlijk voor zal ko
men. dat hij meer afwezig ls. Het Dag. Bestuur meende
daarmeede volkomen accoord te kunnen gaan. Hij acht
deze benoeming In de tegenwoordige omstandigheden
een zeer geluklge oplossing voor de vellingavereenlging
en voor den heer Klant.
6. Een schrijven van „de Koophandel" waarbij wordt
verzocht grossiers van bulten onze streek niet op de vei
ling als koopers toe te laten, waardoor zij b(j leden
van „de Koophandel" mceten bestellen.
Dit wordt een zeer Ingrijpende maatregel gevonden,
waarvoor algemeen niets wordt gevoeld. In den Vier
bond zal deze zaak nader onder de oogen worden ge
zien.
Tevens wordt door „De Koophandel" verzocht te be
vorderen dat de struiken van de aangevoerde winter-
kool goed vlak en kort wordt afgesneden, zoodat do
«truiken mooi wit zien en niet groezelig zwart, zooala
vaak gebeurt.
Dit zal gesohieden.
Versohillende ingekomen stukken van minder belang
rijken aard worden nog voor kennisgeving aangenomen
Vervolgens brengt de Voorzitter verslag uit van de
door hem bijgewoonde vergadering van „De Koophan
del".
De secretaris van de bijgewoonde vergadering van de
Provinciale Commissie voor de Tuinbouwkeurlngen.
Vervolgens stelt de voorzitter aan do orde de agenda
voor de vergadering van de Groep Veilingsvereeniging
op 7 April a.s. te Utreoht te houden.
Allen gaan accoord met de voorstellen en praeadvie-
zen van het bestuur der Groep. Als afgevaardigde voor
deze vergadering wordt de voorzitter aangewezen en
els diens plaatsvervanger de heer K. Molenaar.
Voorzitter stelt thans aan dc orde een voorstel om
voor het laatste gedeelte van het seizoen den minimum
prijs voor bewaarkool iets te verhoogen. Hij meent, dat
er niet minder kool door zal werden verzonden.
Allen gevcelen voor dit voorstel, zoodat besloten wordt
het initiatief te nemen tot eene vergadering van „De
Vierbond" waarin dit punt nader zal worden besproken
Eij de rondvraag vraagt de heer W. Gutker hoe de le
den denken over het vormen van een fonds, om daaruit
vergoeding te geven voor de producten, welke den mi
nimumprijs niet kunnen opbrengen.
Dit lokt een uitvoerige discussie uit. Ten slotte wordt
besloten hierover nog eens ernstig te denken.
De heer Blokdijk vraagt of de uitslag reeds bekend
van de door de Prov. Commissie aan de Provincie
oordholland gevraagde vrijstelling van rentebetaling
ov®*1931 van de verleende voorschotten.
heer W. Gutker zegt, dat de Prov. Staten hier
over moeten beslissen en dat deze eerst ln Juni samen-
«omen. Het wordt betreurd, dat deze beslissing zoo
Jang op 2ich laat wachten.
De heer A. Tesselaar bepleit om met het oog op de
ongunstige flnantieele uitkomsten, de vcreenigingen in
«e algemeene vergadering te laten vertegenw. door
afSevaardlged op Iedere 2 Oleden lnplaats van op ieder
10 leden. Dit vindt ge enbijval. De heer C. de Geus zou
e _ycnschelijk vinden, dat aan de regeering werd ver
zocht om hun, die proflteeren van de tarwewet enz. te
verbieden kool te verbouwen. Dit zal ln „De Vierbond"
worden besproken. Hierna sluiting.
B 4 RSÏN C. ERHORN
rle?p <ï?i?enfie d!.onstpIichtigen der lichting 1932 uit
nin-r ,wu .e zlJn °P«eroepen om voor eerste oefe-
T wapenen te komen: Jb. Broersen, S.
Lin? cn G' v' Klooster, op 16 Juni a.s. bij
nfoe? Am?®# infanterie (voorgeoefenden), 2e
f o*im™. I?f?ort; D- P°o1 O" 20 Juni b« het
nlne- Ie trn '",an!c™, (onlcklin-i onderofficier), 2o
Vew Vrlin7ri« n F' Ml ho' «e Hcfiment
Artillerie (beredenen), 2e ploeg te Leiden.
VRIJDAG 25 MAART
NED. HERV. GEMEENTE te:
Schagen, voorm. 10 uur, Ds. Eikema. Bevest. van
lidm. Extra-collecte.
Nam. 7 uur, Ds. Eikema. H. Avondmaal.
Dirkshorn, nam .7 uur, Ds. de Leeuw. Onderwerp: Bij
het GraX.
Hulsduinen, voorm. 10 uur, Ds. Damsté.
Julianadorp, nam. 7 uur, Ds. Damsté. Avondmaal.
Warmenhuizen, voorm. 10 uur, Ds. Seulljn. Bev. nieuwe
leden. Onderw.: „Er was stilte en ik hoorde een stem"
Nam. 7 uur, Ds. Seulijn. H. Avondmaal. Onderwerp:
„Een donkere wolk met zilveren rand".
Egmond a. d. Hyf, nam. 7% uur, Ds. Nobel. H-A.
Veenhuizen, voorm. 10 uur, Ds. Nobel. H.A.
Oudkarspel, nam. 7 uur, Ds. Van Dijk. Avondmaal.
Nieuwe Niedorp, nam. 81* uur. Ds. Van Dijk. Avondm.
Anna Paulowna, nam. 7 uur, Ds. Vorstman. Avondm.
Oosterland, nam. 7V> uur, Ds. Van Beek. Avondmaal.
Schagerbrug, nam. 7 uur, Ds. Witkop. Avondmaal.
Barsingerhorn, nam. 7 uur, Ds. Tinholt. Avondmaal.
VRIJ EVANGELISCHE GEMEENTE.
St. Maartensbrug, nam. 7.45 uur, Ds. J. J. Ruljs.
ZONDAG 27 MAART.
NED. HERV. GEMEENTE te:
Schagen, voorm. 10 uur, Ds. Eikema.
Barsingerhorn, nam. 2 uur, Ds. Eikema.
Dirkshorn, voorm. 10 uur, Ds. de Leeuw. Onderwerp;
De Blijde Boodschap.
Julianadorp, voorm. 10 uur, Ds. Damsté
Huisduinen, nam. 7 uur, Ds. Damsté.
Callantsoog, voorm. 10 uur, Ds. Eikema.
Warmenhuizen, voorm. 10 uur, Ds. Seulljn. Onder
werp: „Meer dan een lentefeest".
Egmond-Binnen voorm. 10.15 uur, Ds. Nobel.
Koedijk, nam. 2 uur, Ds. Nobel.
Winkel, geen dienst.
Oudkarspel, voorm. 10 uur. Ds. Van Dijk.
Nieuwe Niedorp, voorm. 10 uur, Ds. Van Baaien.
Oude Niedorp, geen dienst.
Hoogwoud, geen dienst.
Anna Paulowna, voorm. 10 uur, Ds. Vorstman.
Hippolytushoef, voorm. 10 uur, Ds. Van Beek.
Den Oever, nam. 2 uur, Ds. Van Beek.
Burgerbrug, Oudesluis, Schagerbrug, geen dienst.
St. Maartensbrug, voorm. 10 uur, Ds. Witkop, Bev.
nieuwe lidm. Coll. Fonds noodl. k. en personen.
Sint Maarten voorm. 9.30 uur. Ds. Tinholt. Bevestiging.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Barsingerhorn, voorm. 10 uur, Ds. R. van der Veen.
Burgervlotbrug, nam. 2 uur. Ds. R. van der Veen.
Nieuwe Niedorp. voorm. 10 uur, Ds. Haars.
EVANGELISATIE te:
Breezand, voorm. 10 uur, de heer Boon.
Nam. 3% uur. de heer Boon.
Hippolytushoef, voorm. 10 ur, de heer O. Deen.
VRIJ EVANGELISCHE GEMEENTE.
Groet (Wagenmakersweg) nam. 3 uur, Ds. J. J. Ruijs.
MAANDAG 28 MAART.
NED. HERV. GEMEENTE te:
Oudesluis, voorm. 10 uur, Ds. Witkop.
Valkkoog, voorm. 9.30 uur, Ds. Tinholt.
Noordscharwoude, voorm. 10 uur, Ds. Boeke.
Hulsduinen en Julianadorp, geen dienst.
Warmenhuizen, geen dienst.
Egmond a, d. Hoef, voorm. 10.15 uur, Ds. Nobel.
Veenhuizen, voorm. 10 uur. Ds. Deetman.
Oude Niedorp, voorm. 10 uur, Ds. Jellema.
Hoogwoud, voorm. 10 uur, Ds. RIjkx.
Westerland, voorm. 10 uur. Ds. Van Beek.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE te:
Oudesluis, voorm. 10 uur, Ds. R. van der Veen.
Trekking van Woensdag 23 Maart.
Ie klasse 3e lijst
No. 618 f 20.000.
No. 10079 t 2000.
No. 15817 f 1500.
No. 4562 f 1000.
Nos. 11812 en 16948 Ieder f 400.
Na 15482 f 200.
Nos. 6781 9809 14617 16591 20S29 en 20986 ieder f ll
Prijzen van f 20.
22 27 84 138 157 239 254 274
291 300 324 348 355 415 433 443
475 478 524 682 621 638 702 708
775 813 855 859 996 1000 1013 1077
1137 1211 1261 1269 1278 1309 1310 1319
1485 1561 1583 1605 1617 1630 1659 1750
1770 1801 1856 1873 2021 2071 2074 2125
2127 2162 2260 2347 2349 2388 2393 2472
2482 2496 2519 2576 2583 2608 2624 2679
2741 2849 2947 2956 2962 2971 2970 2989
3027 3059 3098 3136 3151 3160 3177 8192
3206 3209 3232 3252 3274 3350 3372 3412
3436* 3523 3615 3655 3656 3666 3816 3836
3910 3923 3961 3966 4041 4103 4112 4227
4245 4265 4291 4312 4327 4352 4359 4413
4550 4567 4601 4637 4822 4854 4871 4929
4939 4961 4979 5033 5073 5075 5204 5216
5260 5291 5345 5383 5436 5480 5510 5530
5639 5642 5686 5757 5779 5968 5969 5976
5981 5985 6009 6034 6092 6163 6179 6194
6253 6339 6354 6380 6405 6450 6504 6508
6579 6696 6727 6752 6936 7028 7046 7116
7129 7143 7154 7176 7177 7221 7223 7228
7231 7366 7383 7532 7708 7723 7782 7811
7847 7853 7933 7996 8055 8072 8088 8121
8194 8232 8237 ."294 8453 8475 8565 8615
8636 8668 8758 8917 8937 8980 9004 9129
9235 9276 9279 9388 0470 9474 9556 9579
9601 9655 9745 9913 9936 9995 10031 10036
10041 10053 10080 10100 10152 10214 10271 10273
10281 10296 10316 10340 10364 10440 10505 10513
10516 10558 10622 10637 10655 10848 10859 10877
10906 10923 10925 10960 11043 11044 11054 11094
11227 11257 11470 11486 11491 11627 11640 11652
11653 11773 11811 11835 11898 11908 11931 11938
11940 11945 11953 11962 12043 12090 12107 12205
12218 12242 12250 12306 12473 12491 12507 12519
12621 12686 12748 12755 12791 12853 12854 12372
12890 12906 12948 13066 13104 13151 13173 13195
13204 13236 13247 13314 1332C 13430 13597 13612
13631 13727 13752 13769 13822 13871 138S7 13902
13968 14118 14174 14299 14326 14363 14387 14397
14423 14432 14522 14551 14566 14634 14645 14655
14710 14753 14861 148S8 14914 14920 14988 15024
15072 15393 15508 15559 15569 15618 15694 15811
15930 16047 1606S 16088 16112 16134 16163 16188
16235 16244 16268 16273 16338 16381 16410 16509
16536 16638 16653 16706 16758 16791 16804 16810
16827 16863 16877 16938 16988 17015 17073 17089
17102 17107 17115 17141 17228 17307 17391 17104
17472 17473 17526 17535 17561 17597 17722 17757
17815 17819 17843 17849 17870 17909 17924 17950
18015 1S010 18124 18127 18138 18152 18161 18190
18249 18259 18301 18326 18351 18381 18475 18512
18586 18615 18663 18700 18767 18783 18793 18796
18816 18843 189-18 19001 19018 19047 19049 19063
19278 19287 19298 19322 19337 19370 19404 19591
19746 19873 19884 19978 19997 20039 20079 20098
20103 20134 20144 201790 20191 20209 20228 20231
20257 20310 20317 20391 20539 20551 2566 20600
20627 20697 20716 20747 20900 20955 20982
Een drukbezochte vergadering. -
Alle plaatsen uit Noordhollands
Noorden vertegenwoordigd.
In talrijke groote autobussen, per eigen auto, fiets
enz., enz., waren uit schier alle plaatsen uit onze om
geving honderden dames en heeren Woensdagavond
naar Schagen gekomen, om gevolg te geven aan den
oproep van de gezamenlijke comité's van actie tegen
liet wetsontwerp-Terpstra, om in een groote vergade
ring te protesteoren tegen dit wetsontwerp.
De zaal van het Noordhollandsrh Koffiehuis was
nagenoeg geheel bezet en onder de aanwezigen be
vonden zich' ook vele dames.
De Voorzitter, de heer R. van der Laan, sprak in
zijn openingswoord zijn leedwezen er over uit, dat in
deze moeilijke tijden de aanwezigen tot deze bijeen
komst uitgenoodigd moesten worden, in een tijd toch
waarin men meer dan genoeg heeft aan zijn gewone
dagolijksche beslommeringen. Doch het onderwerp
thans door de regeering aanhangig is gemaakt, is
zóó^ erg, het wetsontwerp dat wet dreigt te worden
zoo'n ramp voor ons volksonderwijs, dat de oproei)
tot deze vergadering zeker wel gewettigd is. Spr.
wijst er op dat de tegenwoordige onderwijswet da
teert van 1920 en hoewel herhaaldelijk gewezen is op
de bezwaren en tekortkomingen dier wet, als wo haar
goed bekijken, dan is deze wet—De Visser nog zoo
slecht niet. Zij was een flinke stap nader tot het
ideaal dat wij ons stellen, n.1. beter onderwijs voor
ille kinderen, een betere gelegenheid tot zedelijke, ver
standelijke en lichamelijke opvoeding. Verschillende
wijzigingen zijn in den loop der jaren evenwel aan
gebracht, wijzigingen die dikwijls een stap terug be-
teekenden, doch wat thans wordt voorgesteld is wel
een heclc groote stap terug. Wat thans wordt voor
gesteld. is nog slechter dan voor 1920 gold.
Spr. heet d^ aanwezigen hartelijk welkom, in het
bijzonder de beide sprekers /an vanavond en spr. zal
clan het eerst het woo/d geven aan den heer Mr. P. J.
Oud, lid van de Tweede Kamer, die de bezwaren tegen
het wets-ontwerp-Terpstra in het algemeen zal uiteen
zetten en daarna aan den heer S. de Vries Jzn., te
Amsterdam, die zal duidelijk maken de gevolgen van
het wetsontwerp voor het onderwijs binnen onze
schoolmuren.
Spr. deelt nog mode, dat van de Commissie van Toe
zicht op het Lager Onderwijs te Wieringerwaard een
schrijven is ingekomen waarin zij adhaesie betuigt
aan de actie en den wensch uitspreekt dat dezo actie
moge' slagen en succes hebben.
De heer Mr. Oud het woord verkrijgende, verheugt
er zLh in hoogc mate over dat zulk een groot aan
tal is opgekomen om met ons te protesteeren tegen
het wetsontwerp-Terpstra en zegt dat het z.i. in dezen
zoo moeilijken tijd geen wonder zou zijn geweest,
wanneor de belangstelling niet zoo groot was geweest.
We leven toch in zeer moeilijke tijden, er is geen tak
van bedrijfsleven, die niet in ecniger mate dc gevol
gen van de economische moeilijkheden ondervindt en
vooral hier in deze omgeving, waar land- cn tuin
bouw de hoofdbrornen van de welvaart vormen, zijn
do menschen gebukt onder de dagelijksche zorgen
voor het hestaan. Dat desondanks do belangstelling
zoo groot is, is voor spr. een bewijs van den bijzen
der geestkrachtige bevolking,
Spr. acht het een verheugend verschijnsel, dat toch
niet uit het oog worden verloren de groote belangen
voor (Je toekomst, de groote belangen van onze kin
deren.
Wat toch in het wetsontwerp-Terpstra wordt voor
gesteld. zal z.1. ondermijnen de volksontwikkeling
voor de toekomst-
Het is een ernstige zaak die ons bezighoudt, een
der hoogste volksbelangen, nl. het volksonderwijs.
Immers voor de overgrnote meerderheid der kinde
ren is het, lager onderwijs het eenige onderwijs dat
zij krijgen en daarom is het onze dubbele plicht het
lager onderwijs zoo goed mogelijk te maken. Spr.
wijst- op den heftigen strijd tusschen het openbaar
en bijzonder onderwijs en in het belang van het on
derwijs zouden wij het toejuichen als er een einde
kwam aan de versnippering op onderwijsgebied.
Maar dat ideaal is op dit oogenblik onbereikbaar,
omdat er een groot aantal medeburgers zijn die de
opvatting over het belang der openbare volksschool
niet deelen. Spr. wijst er met nadruk op, dat zij vol
komen oprecht en te goeder trouw hun kinderen
niet aan de openbare school meenen te mogen toe
vertrouwen. En wij moeten erkennen, dat vooral in
vroegere jaren de voorstanders van bijzonder onder
wijs zich groote opoffering hebben getroost voor hun
ideaal, toen van regeeringswege nog niets voor het
bijzonder onderwijs werd gedaan. Het is de plicht
van de voorstanders der openbare school om dit te
orkennen.
Het gevolg is geweest een jarenlange felle school
strijd. een strijd die voor het onderwijs in het. alge
meen was te betreuren en die er toe leidde, dat de
krachten verspild werden.
Boven het verschil van bijzonder en openbaar on
derwijs diende toch te staan de waarde van het on
derwijs. En die strijd heeft tot gevolg gehad dat men
tenslotte zich de vraag stelde of nu niet was te ko
men tot een schoolvrede. met één doel voor oogen.
nl. om het peil van het onderwijs te verhoogen. Dat
is de gedachte geweest van den heer Cort van der
Linden, toen hij als leider der Ned. regeering ln
1913 zich wendde tot alle partijen met het verzoek
2 leden aan te wijzen die zouden vormen een Staats
commissie, welke tot opdracht kreeg te zoeken en te
streven naar een andere onderwijsregeling en we
dus zouden krijgen de bevrediging op onderwijsge
bied.
Spr. herinnert er aan, hoe na 2 jaar het rapport
dezer Staatscommissie verscheen, hoe dit rapport
tot de grondwetsherziening van 1917 heeft geleld, en
dat, de groote strekking van deze grondwetsherzie
ning was, verheffing ven het peil van het volkson-
derwl's, en voorop stond dat de openbare school zou
zijn de volksschool. Daarnaast zou rekening worden
gehouden met de gerechtvaardigde wenschen van de
ouders, die voro hun kinderen bijzonder onder-
wiis verlangden.
Uitvoerig zt spr. uiteen de regeling waardoor we
kregen de finantieele gelijkstelling van het bijzonder
onderwijs met het openbare onderwijs.
Maar dat de onderwiisbevrediging van 1917 een
felle strijd heeft ontketend, zij het dan misschien in
andere uitingsvormen, (lat is niet de schuld van de
wet van 1917. maar van de wijze waarop de mooie
beginselen dier wet in praktijk werden toegepast.
Met name de voorstanders van het bijzonder onder-
wils hebben misbruik gemaakt van de onderwUsbe-
vrediging, zij hebben er een toep*»ss?ng aan gegeven
die met den geest der wet in strijd was.
De nieuwe L. O.-wet van 1920 was een uitvloeisel
van da onderwiisbevrediging en inderdaad moet er
kend worden, dat de onderwijswet van minister De
Visser op eerlijke wijze gepoogd heeft aan de onder-
wijsbevrediging gevolg te geven. Zij loste in de groote
belofte om het volksonderwijs op hooger peil te
brengen, door kleiner klassen, invoering zevende
leerjaar, leerplicht tot het zevende leerjaar; verbe
terde opleiding van den Ned. onderwijzer. En daar
naast heeft de wet rechten aan de bijzondere school
gegeven.
Spr. herinnert er aan, hoe met behulp van de z.g.
ouderverklaring tot stichting van een bijzondere
school kon worden geraakt, maar dat tenslotte door
allerlei kunstmiddeltjes de stichting van bijzondere
scholen in de hand werd gewerkt. Ook van de finan
tieele gelijkstelling kwam in de praktijk niet veel
terecht, bijzondere scholen profiteerden ten koste
van de openbare school.
Groot verzet is dan ook tegen de wet van 1920 ont
staan en toen weldra bezuinigd moest worden, is
aangedrongen op opruiming van de misbruiken.
Doch de rechtsche partijen wilden hier niet aan,
in tegendeel, in 1923 kregen we grooter klassen, waar
door het onderwijs minder vruchtdragend werd, ter
wijl er van het vervolgonderwijs practisch niet veel
meer terecht kwam. En in 1924 kwam het regee-
ringsvoorstel, zij het dan tijdelijk voor opschor
ting van het zevende leerjaar, de klassen werden
nog grooter en wat een zeer groote achteruitzetting
was, vooral voor de kleinere scholen op het platte
land. dat was de uniforme leerlingenschaal van 48
leerlingen per onderwijzer.
Herhaaldelijk is toen aangedrongen om opnieuw
de onderwijswet onder de loupe te nemen en te trach
ten de misbruiken op te heffen en op die wijze tot
bezuiniging te geraken. De regeering wilde er niets
van weten, ze had geen commissie noodig. maar geld.
Doch 14 dagen I^ter. toen de marinebegrooting in be
handeling kwam, en toen door ons nu naar de be
zuiniging werd gevraagd, toen vond de minister wel
een commissie noodig, die eerst een onderzoek zou
kunnen instellen!
Maar de linkerzijde heeft volgehouden, er is een
commissie gekomen in het voorjaar 1926, onder voor
zitterschap van den heer Rutgers, En toen spr. dat
vernam, heeft hij reeds vanaf den eersten dag groote
vrees gehad dat het werk dezer commissie niet met
succes zou worden beloond. Immers de heer Rutgers
was volkomen ongeschikt voor dit werk. Voor zulk
werk toch is een zeer bijzondere figuur noodig,
iemand die over en staatsmansblik beschikt. En
spr. wijst hier op de groote figuren uit de commissie
voor de onderwiisbevrediging, groote figuren als wij
len Dr. Bos, leider der V.D.. en Mr. Troelstra. lei
der der S.D.A.P., ieder met een bepaalde politieke
overtuiging, maar mannene mt staatsmansblik. geen
partijmannen in de slechte beteekenis van het woord,
doch die oog hadden voor de toekomst en die inza
gen dat men zich niet moest opsluiten in den kring
van het openbaar onderwijs. Bos en Troelstra gaven
blijk ook nog buiten den kring te leven en vroegen
naar de grootste kansen om daarmede de volksont
wikkeling te dienen.
De heer Rutgers evenwel is geen figuur van het
karakter van Bos en Troelstra, hij was juist altijd op
het terrein van het bijzonder onderwijs opgesloten en
behoort tot hen die zich afvragen, hoe halen we zoo
veel mogelijk voor hot bijzonder onderwijs binnen.
En men begrijpt dat het werk aan de commissie-Rut-
gers opgedragen, dan ook niet zou gelukken. Spr.
merkt op, dat het werk van dc commissie-Bos een
nationaal stuk werk genoemd kan worden, het was
het werk van de gehcele commissie, slechts één van
de 14 leden kon niet met de conclusie meegaan. Het
werk van de commissie-Rutgers is evenwel een meer-
derheidswerk, een werk dat uitsluitend tot de recht
sche partijen behoorde en waarbij de meerderheid
haar wil aan een minderheid had opgelegd. Iedere
billijke wensch van links ontbrak, doch het oprichten
van bijzondere scholen werd nog gemakkelijker.
Straks kunnen bijzondere scholen worden gebouwd,
zonder ouderverklaring, doch behoeft men slechts
een vereeniging te vormen. Wel is er de rem van
een hoogere waarborgsom, maar de ervaring heeft
wel geleerd, dat het bouwen van een bijzondere school
nooit is tegengehouden door een waarborgsom.
En omdat de comm.-Rutgers dus de misbruiken niet
ophief, moesten er andere bezuinigingsvoorstellen ko
men, waarvan spr. de twee voornaamsten noemt, n.1.
de uniforme lerelingenschaa). zoo verderfelijk voor de
kleine scholen, en wel 45 leerlingen per onderwijzer,
en dan niet als tijdelijke, doch als blijvende maat
regel. En daarnaast verdween dan uit de wet de ver
beterde opleiding van den Ned. onderwijzer. Spr.
herinnert aan het dringend beroep dat het congres
van de Vereeniging ..Volksonderwijs" op den Minister
heeft gedaan, om dit ontwerp niet te aanvaarden,
doch het wetsontwerp-Tcrnstra is letterlijk overge
schreven van het ontwcrp-Rutgers.
Als de regeering haar zin krijgt, zal de wet 1 Juli
a.s. in werking treden en al gelooft spr. niet dat dit
mogelijk zal zijn, is het al niet erg genoeg wanneer
de wet 1 Januari 1933 of 1 Juli 1933 in werking
treedt,? Hot is slechts uitstel van executie!
Het groote gevaar moet worden afgewimpeld en
daarom hebben we het tot plicht geacht niet te zwij
gen. Spr. herhaalt, we beleven moeilijke tijden, dat de
regeering er op bedacht is te beperken in de uitgaven
voor de openbare kas, is haar plicht,,, zij dient er voor
te zorgen dat onze gulden gaaf blijft. Maar het is
een groot verschil op welke wijze dit getracht wordt.
Het is een groote fout van do regeering dien gaven
gulden als een vraagstuk van den tcgenwoordigen tijd
te beschouwen. Het is een groot misverstand, er niet
voor zorg te dragen dat de toekomst niet wordt on
dermijnd en dat nu vindt plaats als het onderwijs
slechter wordt gemaakt. Op die wijze wordt de gaaf
heid van onzen gulden in de ernstigste mate bedreigd.
Het kind van thans zal, als volwassene dan bemer
ken welke schade aan de volkswelvaart is toege
bracht, wat regeering en volksvertegenwoordiging
hebben misdaan. Protesteert daartegen met ons in
het belang van ons volksonderwijs, waarbij het geen
verschil maakt of het betreft bijzonder of openbaar
onderwijs. We dienen cr voor te zorgen dat wat door
dit wetsontwerp zou worden veroorzaakt, het Ned.
Volk niet wordt aangedaan. Ik dank u. (Daverend
applaus.)
De Voorzitter zegt dat het donderend applaus wel
een bewijs is dat de aanwezigen met het gesprokene
door den heer Oud instemmen en spr. dankt Mr. Oud
dan ook hartelijk voor zijn rede. (Applaus.)
Hierna verkrijgt de heer S. dc Vries Jz. van Am
sterdam het woord, die zich richt tot do collega-on
derwijzers en tot de ouders en die op een geheel
andere manier dan Mr. Oud, -doch daarom niet min
der treffend, de groote na deelen voor onderwijs en
onderwijzer aan het wotsontwerp-Terpstra verbonden,
uiteenzet.
Spr. begint, met den Voorzitter een standje te ge
ven, omdat, hij door de uitnoodiging om hier te ko
men spreken, spr. gehaald heeft uit den voortreffe-
lijken schoolsfeer en gebracht heeft in dien akeligen
sfeer, die door dit wetsontwerp is veroorzaakt en wijst
er dan op, dat de onderwijzers in de regeeringsbu-
reaux in Don Haag niet meetellen; zij, als bij een paar
Amsterdamscho jongens als een hoopjo vuilnis
worden beschouwd. In Den Haag schijnt nog altijd te
heerschcn den geest van dien Franschen gezant, den
geest van oordeelen over u, doch zonder u. Spr. wijst
in dit opzicht op het groote verschil in Engeland,
waar de Engelsche minister in de Engelschc onder
wijzers ziet de dragers der cultuur.
De onderwijzers vragen een behoorlijke opleiding,
zooals die in de wet van 1920 was golegd. Dat die nu
weer is losgelaten is onze grootste grief. Spr. oordeelt
1
