Ernstige aardbeving op Celebes,
i
s
Drukke Pinksterdagen.
Woensdag 18 Mei 1932.
SCHAGER COURANT.
Tweede blad. No. 9072
DE MINAHASSA ERNSTIG
GETEISTERD.
De
ergste aardbeving
sedert 1903.
CELEBES'
X
ZEE. g§
menado, klasx5?.
XV;
S7
55
v
Uittocht naar buiten.
Noodlottig schot.
Veldslag in een
woonwagenkamp,
I
Geweldige brand
b ij K r u p p.
jtlderden huizen ingestort, tal van gebou
wen beschadigd. Verscheidene dooden
en ernstig gewonden, vele lichtge
wonden, Bevolking vlucht uit
de woningen.
r de
BATAVIA, 15 Mei. (ANETA.)
Hedenmorgen werd uit Menado telegrafisch bericht
ontvangen, dat aldaar een aardbeving werd gevoeld
welke meer dan een minuut aanhield en groote scha
de veroorzaakte. Tot nu toe zijn vijf personen gedood
cn 20 ernstig gewond, terwijl velen lichtgewond wcr-
f den. Medische hulp werd onmiddellijk uit Menado
I gezonden.
Het schijnt dat de districten Minahassa en Bolaang
Mongondou do grootste schade hebben geleden. Min-
L stans 150 huizen zijn daar ingestort, terwijl de Pro-
testantscho kerk te Kukas cn de Katholieke kerk te
jTomohon ernstig werden beschadigd. De bevolking
]s diep onder den indruk doch gedraagt zich zeer
lm en cr is geen sprake van paniek.
In de stad Menado is een groote copragoedang in-
[estort. De pijpen der waterleiding zijn op verschil-
tnde plaatsen gebarsten.
Te Menado hadden geen persoonlijke ongelukken
jplaats.
Het eerste overzicht van de gevolgen der
ramp.
Nader wordt gemeld, dat enkelen van de gewonden
in levensgevaar verkeeren. In Amocrang zijn (50 hui
zen ingestort, terwijl een persoon werd gewond. In
de omgeving van Tonado zijn 15 huizen ingestort, ter
wijl drie personen werden gewond. In I.angoan zijn
huizen ingestort, doch werd niemand gewond.
De Gouvernements Inlandsche school te Kakas is
Ingestort. Alle gewonden aldaar zijn zooveel mogelijk
overgebracht naar do pasanggrahan te Kakas.
Telefonische berichten uit Bolaang Mongondou
liueldden dat tot dusver geringe matcricclc schade is
^aangericht. In Loajon zijn 21huizen ingestort.
Twee doktoren zijn met helpers naar het centrum
,0$i van de ramp vertrokken. In Menado zijn twee petak-
T woningen ingestort. Berichten uit de overige declcn
van het gewest ontbreken.
Po dienstdoende resident heeft den geheelen~ftacTfl
llaMcidiug gegeven aan het reddingswerk.
De hevigheid der aardbeving. Ook te
Makassar en op Ternate gevoeld.
JBATAVIA: De aardbeving in de Minahassa was
Itviger dan ooit sedert 1903 werd gevoeld.
JDe aardbeving werd ook gevoeld te Makassar en
fop Ternate.
Zelfs in de stad Ternate zijn enkele huizen inge
stort, terwijl verscheidene steencn huizen zoo zwaar
beschadigd zijn, dat zij onbewoonbaar geworden zijn.
Een inlander werd dood onder de puinhoopen aan
getroffen.
Het Kratermecr van Goenoeng Amoe toont een
boogere temperatuur.
Het verhaal van een ooggetuige over de
uitwerking te Menado. Paniek onder de
bevolking.
MENADO: Een ooggetuige verhaalt dat tengevol-
e van den zwaren schok, welke een richting Oost
yest had, een groote paniek ontstond. Dc inwoners
'luchtten de straat op, terwijl meubilair, bloempotten
|n glaswerk vernield werden. De meeste huizen too-
pn scheuren in de muren. Een Chineesche tempel
[erd zwaar beschadigd. In enkele straten zijn scheu-
tn ontstaan ter lengte van 30 meter, waaruit het wa-
er spuit. Dc vischpassar te Menado is beschadigd,
i de richting Tjalatja zijn de wegen en vloeren van
e tokos opengescheurd. In de Gloria-bioscoop ont-
pnd een paniek. Er hadden echter geen ongelukken
laats. Het Proefstation werd beschadigd, terwijl het
boratoriutn op verschillende plaatsen" is gescheurd.
Et elektriciteitsnet van de Ned. Indische Gas-Mij.
erd ernstig beschadigd. Tegen middernacht was de
wade hersteld. Padvinders deden verdienstelijk
ere. De gewapende politie verleent hulp bij de be-
akuig van de ingestorte gebouwen. De berichtgeving
tos overal zeer snel georganiseerd.
Zeer zware beving.
BATAVIA. - Dr. Visser van het Kon. Meteor. Insti-
lt constateert, dat een zeer zware aardbeving
*a geregistreerd. De berichten over den omvang
aarducving zijn niet in overeenstemming met de
aglieid van de aardbeving, welke werd gereei-
gerd.
jet epicentrum ligt zeer waarschijnlijk in zee, be-
fselijk ver buiten Celebes, n.1. tusschen de Mina-
6 en Hfflmaheira.
logelijkheicl bestaat dat velschillende schokken
ij—Jen zijn gevoeld, waaruit de duur van vier mi-
n r 'oi'dt v9'klaard.
rM slé ,)0,'ichten maakten melding van het feit,
ia w 0-°!zaak van d*3 aardbeving gelegen zou zijn
l «en uitbarsting van den vulkaan Soepoetan, doch
>biii»SSCl ac'lt wer^zaamheid van de Soepoetan ab-
in 7- llltgesloten. Indien de Soepoetan werkzaam
bat» «cweest én aldus de aardbeving had veroor-
zou Menado zijn weggevaagd.
Wat verwoest werd.
iaka?A?°' De grootste verliezen zijn geleden te
yfsff' a^waar talrijke aardscheu-ren veroorzaakt
voninü' ni o0^ woningen zijn vernield, terwijl 80
z\vif?n wei'^en ontzet. 7 Personen werden gedood,
le nthii^0"^ en lichtgewond. De bevolking van
tiaar «ïo k. 011 ue=orÖ Kaweng is gevlucht, hoewel
an« 7iin cif woningen zijn vernield. Te Amoe-
Öe ZuifilV i W0I1'ngen vernield. De groote brug aan
fhet bpiwi uVan Amoerang is ontzet, het bastion en
Fust j|pe.nh00fd zÖn gescheurd. Een strook van de
Berhaivl ~?e«n Toempaan en Amoerang is circa an-
LMV'onin?on^ern^oYü SgC2'0nkCnTe KalawiraD* zijn 25
Zii'u woningen vernield, terwijl 10 wo-
fcld en 20 ontzeLtZet' Te ^asso z^n woningen ver-
'cs. vr1
1V"-
Cf'
T on'dano «v
Amoeran g.°- SÓEPOETAN
'/Kema
6?
X
fi9
<?a
TERNAÏÉ
«xv
De Oostzijde van het meer van Tondeno is licht
beschadigd.
Uit Kema wordt gerapporteerd, dat daar Zaterdag
avond een kleine vloedgolf ontstond.
Op dc hoogvlakte van Mongondou zijn 36 woningen
vernield cn 79 ontzet. Tc Gorontalo is één persoon
gedood. Tc Menado is lichte schade toegebracht aan
het havenkantoor en de kademuren.
Water spuit uit de scheuren in den grond.
MENADO: In de kustplaatsen Belang en Wa-
toeliney spuit water uit de scheuren in den grond. De
pasanggrahan in laatstgenoemde plaats werd zwaar
beschadigd.
Een bezoekers van de Chineesche Sociëteit te Me
nado sprong uit een venster op vier meter hoogte
van den grond en werd bewusteloos opgenomen.
De schade te Gorontalo.
GORONTALO. De aardbeving duurde ruim drie
minuten. Ruim 100 inlandsche woningen, waaronder
verscheidene groote gebouwen, zijn als kaartenhui
zen ingestort. De zinkbedekking van de Gouvernc-
mcntspassarloocls "werd" beschadigd. De Inlandsche
kamponghuizen, welke niet instortten, staan scheef.
Tot dusver is vastgesteld, dat drie personen werden
gedood, terwijl enkelen zwaar gewond werden. De
beving begon zwak en nam daarna toe, zoodat men
overal gelegenheid tot vluchten had. Er ontston,d een
paniekstemming vooral in de zaal van de sociëteit,
waar een fancyfair voor het Chineesche Roode Kruis
plaats had. De zaal was stampvol. Er ontstond kort
sluiting en iedereen zocht in de duisternis een goed
heenkomen, waarbij verscheidene personen kneuzin
gen en verwondingen bekwamen.
Strandverzakkinq in het Amoerangsche.
Nadere bijzonderheden van de schade.
MENADO. In het Amoerangsche is het strand
tot groote diepte verzakt: daarachter werden spleten
veroorzaakt van 70 c.M. 9 Woningen werden van de
neuten geslagen. Te Amocrang werden de passang-
grahan. het districtskantoor en de Inlandsche school
beschadigd. Een ijzeren brug over de Ranejapo-rivier
werd op niet gevaarlijke wijze ontzet. In de kustplaat
sen Belang en Watocliney spuit water uit de scheu
ren in den grond. Dc pasanggrahan in laatstge
noemde plaats werd zwaar beschadigd. Te Menado
is een Chineesche tempel ingestort. Een bezoeker van
de Chineesche Sociëteit sprong uit een venster op
vier meter hoogte van den grond en werd bewuste-
looh opgenomen. Op de hoogvlakte van Kata Moba-
goe zijn 36 huizen ingestort, terwijl 78 huizen werden
beschadigd. Op dc onderneming Modajac van de N.V.
Holland-Celebes-Cultuur-Maatschappij, gelegen in het
district Bolaang Mongondou, op 10 K.M. afstand van
Kota Mobagoe, zijn twee droogschuren dermate be
schadigd, dat. zij niet gebruikt kunnen worden. Een
muur van de fabriek zakte in. De telegraafkabel naar
Makassar is gestoord. Dc telegrammen worden via de
radio verzonden.
EINDELOOZE STROOM VAN AUTO'S EN
FIETSEN OP DE WEGEN.
Het stralende zomerweer heeft gedurende de Pink
sterdagen duizenden en nogmaals duizenden naar bui
ten gelokt, naar zee, bosch en hei. De drukte op de
wegen was overstelpend: een eindelooze stroom van
auto's en fietsen deed denken aan een ware volksver
huizing. waarbij het opvallend is, dat zich zoo weinig
ongevallen hebben voorgedaan.
Uit onze eigen omgeving met Schoorl en
Bergen als brandpunt.
Xn den omtrek hebben de beide dagen duizenden be
zoekers naar buiten gelokt, die misschien naast het
traditioneele reisje naar de groote steden, nu vooral
ook de natuur opzochten, waarvan natuurlijk le bad
plaatsen en de duinstreek het meest geprofiteerd heb
ben. Zoo bleek te Castricum het parkeerterrein te
klein. Het strand was vol bezoekers. Ook te Egmond
aan Zee was het bezoek zeer druk.
Bergen was echter het brandpunt. Duinvermaak
trok duizenden bezoekers en in de Rustende Jager was
het één krioelende massa
Bergen aan Zee kreeg ook zijn groote aaneel van
de drukte, lsten Pinksterdag vervoerde de tram van
Alkmaar naar Bergen aan Zee 6033, den tweeden dag
11250 passagiers. Deze cijfers zijn voor de tram Alk
maarEgmond aan Zee 1058 en 1737 en voor die van
Alkmaar naar Schagen 608 en 1203.
In Schoorl was het met Pinksteren vooral op den
2en dag geweldig druk. De café's kregen volop hun
portie.
En zoo zouden wij alle betrokken plaatsen kunnen
noemen, 't Mooie weer op Pinkster joeg als 't ware
alles naar buiten.
Overweldigende drukte in het Gooi.
Van de andere plekken in Nederland, die op de beide
Pinksterdagen wel het drukst bezocht worden, is het
Gooi wel het meest in trek.
Reeds Zaterdag begon de groote uittocht van Am
sterdam over den rijksweg AmsterdamLaren in de
richting van het Gooi. Een onafgebroken file van auto's
motoren, wielrijders en wandelaars trok over of langs
den rijksweg n3ar de schoone omgeving van de Gooi-
sche gemeenten, waar men hoopte een paar schitteren
de dagen door te brengen. Dat het druk was bleek wel
uit de enorme file's auto's, die zoo nu en dan werden
gevormd bij de opening van de Merwedebrug. die zich
in deze grooten verkeersweg nog als een voorwereld
lijk verkeersobstakel bevindt. Het was haast benauwend
De file auto's stond vanaf de brug tot onder het viaduct
dat zich in den spoorweg van Amsterdam naar Hilver
sum bevindt.
Ook op debeide Pinksterdagen is het ongekend druk
in het Gooi geweest. Langs den rijksweg nabij de ge
meenten Laren. Eemnes en Baarn stonden de auto's in
één lange rij op den berm van den weg geparkeerd, ter
wijl de bestuurders en andere inzittenden in de schoone
bosschen en heiden zich verpoosden.
Ook op de talrijke fietspaden, die door de Gooische
bosschen vanwege de vereeniging voor aanleg en onder
houd van rijwielpaden in Gooi en Eemland zijn aange
legd. was het ongekend druk.
De Gooische tram vervoerde duizenden naar Muider-
berg, die dit jaar voor het laatst de sensatie beleefden,
dat zii een dagje aan zee doorbrachten.
En op den tweeden Pinksterdag werd de uittocht nog
algemeener. Op dezen dag wordt bijna ieder Amsterdam
mer dagjesmensch. zoodat de treinen en trams het nog
drukker kregen. Zeer velen waren er natuurlijk ook. die
het rijden in overvolle wagens nu niet zoo'n genoegen
vonden en hun ontspanning liever zochten op het water.
Naar de eerste globale schatting heeft de tram beide
dagen ca. 20.000 passagiers vervoerd: het aantal vierwie
lige motorrijtuigen is geschat op 9000: hiertoe behoor
den wel een vijfhonderd autobussen welke 60 personen
en meer vervoerden. Zii kwamen zoowel uit Arnhem en
Zwolle als van de Zuid-Hollandsche eilanden en van
Den Helder.
Eerst tegen den avond begon de groote terugtocht naar
huis. Honderden auto's, motoren, wielrijders, gingen tus
schen 6 en 9 uur voorbij. Het gebeurde zelfs, dat men
gedurende twaalf minuten den rijksweg vanwege de groo
te drukte niet kon oversteken.
Ruim 450 auto's kon men in een tijdsruimte van min
der dan 3 kwartier zien passeeren.
Rekent men de auto naar gemiddeld vier personen,
en telt men de duizenden fietsen en honderden motor
fietsen erbij, dan kan men zonder overdrijving zeggen,
dat het Gooi door meer dan 125.000 landgenooten is be
zocht.
Zoo zijn dan de Pinksterdagen, onder het voortduren
de geronk van motoren, auto's en autobussen, ook deze
waren er zeer talrijk, in het Gooi voorbijgegaan.
In de groote steden.
De uittocht uit de groote steden is geweldig geweest,
en wanneer de duizenden en nog eens duizenden, die het
stadsgewoel ontvluchtten om in de vrije natuur rust en
stilte te zoeken, niet werden vervangen door de vele
menschen van buiten, die eens van de genietingen, die
de groote stad biedt, willen genieten, dan zouden die
groote steden op deze beide Pinksterdagen als uitgestor
ven lijken.
Toch was de trek uit de provincie naar Amsterdam.
Rotterdam en Den Haag. dit jaar minder dan vorige ja
ren en op tweeden Pinksterdag heerschte er in Amster
dam zelfs een stilte als in een dorp. De zon stoofde de
straten, waarin zich maar een enkele wandelaar voort
bewoog.
Er waren natuurlijk ook eenige duizenden vreemde
lingen Amsterdam komen bezoeken, doch zy vielen in da
verlaten stad niet op.
Eerst Maandagavond begonnen de drie groote steden
weer ..stad" te worden, maar een stad. bevolkt met
vreemde wezens, menschen met vuuoroode gezichten en
nog met kleedingstukken aan, waarmede een stedeling
zich tooit, wanneer hij naar buiten gaat.
Vader van tien kinderen door een mare
chaussee doodgeschoten. De bevolking
uiterst verontwaardigd.
Maandagavond is de heer J. van der Wauw uit Ob-
bicht in Zuid-Limburg, terwijl hij zonder licht op de fiets
reed. door een marechaussee aangeroepen. Toen de man
niet onmiddellijk stil stond, heeft de marechaussee twee
schoten gelost, die v. d. Wauw door het hoofd gingen.
De man was op slag dood. Hii was weduwnaar en laat
tien kinderen onverzorgd achtei-.
Naar de N.R.Ct. nader verneemt zijn op weg van Ob-
bicht naar Nattenhoven bloedsporen gevonden van circa
50 meter afstand van de plek. waar v. d. W. van zijn
fiets viel tot op deze plaats, eerst twee strepen bloed en
later dikke druppels. Ofschoon bij het eerste politieon
derzoek geen plek op het lichaam van den overledene
werd gevonden, waar een kogel het lichaam was binnen
gedrongen of uitgegaan, heeft het gerechtelijk onderzoek,
dat het parket van Maastricht met de doctoren heeft in
gesteld. uitgewezen, dat een klein revolverkogeltje in
den rug van v. d. W. was binnengedrongen en in de
long was blijven zitten. Daar het geen bloedende wond
in den rug was., werd deze plek bij het eerste onderzoek
niet gevonden! Door inwendige verbloeding (de dikke
druppels bloed op den weg waren uit de neus gekomen);
is de ongelukkige mijnwerker na eenigen tijd fietsen
van zijn rijwiel gevallen en heeft hij eenige momenten
later den geest gegeven. Het geheele dorp Obbicht ver
keert in opschudding en de bevolking is uiterst veront
waardigd over het gebeurde.
Geweren, revolvers en messen als wapens»
Twee mannen ernstig gewond.
Maandagavond is in het woonwagenkamp te Roen>
mond een vechtpartij ontstaan, waaraan de politie
slechts met moeite een eind heeft kunnen maken.
Den avond tevoren was het er reeds rumoerig ge
weest en kwam het tusschen verscheidene personen
tot handtastelijkheden. Zekere M. S., werd toen door
een messteek niet-ernstig gewond.
Maandag tegen den middag ontbrandde de strijd
opnieuw tusschen den 32-jarigen P. K., en den 21-jarl-
gen J. L., en eenige andere kampbewoners.
K. moet hierbij een mes hebben getrokken en aan L,
een zeer ernstige verwonding in den buik hebben toe
gebracht, zoodat de ingewanden naar buiten puilden,
In levensgevaarlijken toestand werd L. naar het zie
kenhuis overgebracht.
Hulptroepen per auto.
Familieleden van L., die niet in de stad woonachtig
zijn, kwamen op het vernemen van deze verwonding
per auto ter plaatse en opnieuw ontstond toen tus
schen de twee partijen een vechtpartij.
Van beide zijden was tevoren reeds met geweren en
revolvers geschoten, waardoor verschillende wagens
met kogels en hagelkorrels werden doorboord.
Genoemde K. kreeg hierbij nog een messteek in den
linkerpols, de 54-jarige S. V., die met een geweer was
gewapend, loste daarmee verscheidene schoten op K.,
waardoor deze bovendien in armen en buik werd ge
troffen.
De politie, die terstond van een en ander op de
hoogte was gesteld, verscheen in allerijl ter plaatse,
doch eerst na veel moeite gelukte het haar de woeste
lingen, van wie er een nog met een groot mes en een.
ander met een moker was gewapend, te arresteeren en
naar het politiebureau over te brengen. K. moest per
ziekenauto van het bureau naat het ziekenhuis wor
den overgebracht, waar de vle hagelkorrels die hem
hebben getroffen, langs operatieven weg zullen moeten
worden verwijderd.
Tijdens de overbrenging naar het politiebureau
bracht zekere L. onder de oogen van de politie, zon
der dat deze zulks kon verhinderen, nog een steek aan
K. toe.
Het kamp is onder politietoezicht gesteld.
Een direct ter plaatse ingesteld onderzoek naar
vuurwapenen leverde geen resultaat op.
Wel werden eenige patroonhulzen gevonden.
Een zware smidshamer werd door de politie in be
slag genomen.
De toestand van den 21-jarigen L., was gistermorgen
zeer bedenkelijk.
NIET ALLEDAAGSCH SPOORWEGONGEVAL.
Vlucht voor de Gepeoe.
V.D. wn-ecmt uit Warschau:
Op het station Kajdanow heeft oen niet-alledaagsch
spoorwegongeluk plaats gehad. Een locomotief, waar
op zich niemand bevond cn die van de Sow.jet-Rus-
sische grens kwam. reed op een goederentrein en ver
nielde eenige wagons. Eenige spoorwegbeambten wer
den gewond.
Uit het ingestelde onderzoek bleek, dat de. locomo
tief op het Russische grensstation werd beslegen
door een spoorwegarbeider, die voor agenten van de
gepeoe. die hem op het spoor waren, wilde vluchten.
Hij bracht dc locomotief in beweging en reed Polen
binnen. Even voor Kajdanow sprong hij eraf en
vluchtte het bosch in. De locomotief reed onbemand
verder en veroorzaakte het reeds gemelde ongeluk.
Niemand tot de terreinen toegelaten. Om
vang der schade onbekend.
Wolff meldt uit Essen (Ruhr):
Gisternacht brak in de „Steinwerke" van de Friedrich
Krupp Hütte A. G. een geweldige brand uit.
Kilometers ver in den omtrek was de vlammenzee te
zien. Degenen, die er in slaagden den vuurhaard dichter
te naderen, zagen de vlammen huizenhoog opslaan, ter
wijl er zich een dichte r-ook ontwikkelde.
De eigen brandweer van Krupp bestreed uit alle
macht de vuurzee.
De stedelijke brandweer werd niet tot den brand toe
gelaten. De politie werd slechts zooveel toegelaten als
noodig om het publiek te verhinderen naderbij te ko
men.
Van heinde en ver waren, ondanks hel late uur,
duizenden toegesneld om het schouwspel van nabij te
zien. Ooggetuigen vermoeden, dat hehalve de in de
„Steinwerke" opgeslagen materialen, ook de in de na
bijheid gelegen modelwerkplaats door hét vuur is aan
getast.
Nadere bijzonderheden omtrent dezen geweldigen!
brand zijn nog niet bekend, daar niemand tot de ter
reinen der fabrieken wordt toegelaten. Journalisten,
die om toelating vroegen werden afgewezen.
