Aicieei ïims-
Mmtiiiit- LnlMliL
g:estelijk leven.
pond KEG's Koffie
D
een pakje KEG's Maizena
GRATIS.
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co, Schagen.
godsenst, kerk, relegie.
Op ieder
1
ter kennismaking
op de vlucht verdronken.
aterdag 2 Juli 1932.
SLAGER
75ste Jaargang No. 9099
COURANT.
it blad verscK viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder-
ag en ZaterdiBU Inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
?ntiën nrvg zo^1 mogelijk In het eerstuitknmend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330 INT TELEF. No 20
Prijs per 8 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno.
Inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
ERSTlSI-AD
DIT NUMMER BESTAAT UIT VIJF BLADEN
godsdienststrijd ontbrandt". Dit waren
I woorden, met groote letters gedrukt,
ft*—1^slke in de Schager Courant te lezen
waren bov#et ingezonden stuk, waarin geschreven
iwerd overi predikantsbenoeming in de Wieringer-
caeer. Dei^00I"den trokken mijn aandacht, mis-
pchien dafn te meer, omdat ik juist eenigen tijd
geleden, f ik een bezoek bracht aan dit maagde
lijk stuk lerlandschen bodem, had opgemerkt, dat
in het We dorp in wording, in Slootdorp, reeds
drie ker) staan. (Had men geen aesthetischen
naam kien bedenken voor dit eerste dorp?)
Daar faen de menschen dus al op drie manieren
gesticht)rden: Nederlandsch-hervormd, gerefor
meerd ffoomsch.
„De \celdheid begint alweer" zeide op smalende
wijze efoormalig-roomsche tot mij, toen ik het ge-
noegenid hem in Slootdorp te ontmoeten. En ik
voelde |t hem mee. Die drie kerkjes er zullen
er in qloop der tijden nog wel een paar bij komen
statflaar als zinnebeelden van verdeeldheid en
van dfaarmede gepaard gaanden strijd, die door
kerkeiji godsdiensten in de wereld worden ge
bracht!
Het biet mijn bedoeling mij te bemoeien met
de Slo^rper kerkelijke aangelegenheden. Ik kan
echter t nalaten, door dpze Wieringermeerkwestie
daartoe bracht, iets te schrijven over godsdienst en
kerk iret algemeen.
fcr nog een ander feit, dat mij noopt dit arti
kel qaihet genoemde onderwerp te wijden. Mij
werd J»id, dat op Zondag 26 Juni in de groote Ned.
herv. staande aan de Loolaan te Apeldoorn de
g°ds<^toefening werd geleid door een veldpiediker,
gekletn zjjn müitairen uniform. Ik kon dit niet
geloov [eek mjj onwaarschijnlijk. Daarom
deed i\Vraag en het bleek mij inderdaad waér te
zijn. E'«emand onder de kerkgangers had gepro-
,testeerdgman(j jjad jn verontwaardiging de kerk
verlaten
Een ^-aardige samenloop van omstandigheden
bracht m, den Maandag na dien Zondag, waarop
de geunr^je evengeliedienaar preekte, in aanra-
iking met roomsche dame, welke mij met veel
,enthousiaiprajc oyer do in de roomsche
kerk, welk^r ^eej de werejd één geloof predikte,
©en eenhci»jkg Qp ^©t groote eucharistische con
gres te Dur.ot schitterende en glorieuse wijze tot
uiting kwaï^ kon nje^ najatgn daarbij met
een tikje mi.jng Spreken over de verdeeldheid
bij de protes^ wier VOorgangers onderling zoo
ver uiteen oo4 jnzjchten hadden in geloofszaken.
Het zal mi],^ nigt verwonderen, dat ik door
de drie boven m(je fejten tot denken ben ge
bracht. Ik wi ,eren mjjn gedachten te ordenen
en neer te sc rjk daartoe bepalen bij de
volgende punte
le. naar -taf moeten wjj de waarde van
den godsdier,alen?
2e. welke beteeki^^ kerj- vQor mensch.
heid?
3e. wat is de oorc
sche kerk?
an de eenheid in de room-
nst in de toekomst bereik
te. is eenheid van
baar?
en aar op ieder dezer vier
vragen s ec s ee y00rd bunnen geven. Ik
voeg er ec er u aan toe gaarne
bereid ben uitvoeriger
A t ,„a. in te gaan, wanneer
sommige lezers dit wei
b omdat zij met bevre
digd zun door wat ik i gch
Ik begin dus met mij
x e vraag: naar welke
imaatstaf, moeten wij de
van den godsdienst
bepalen?
Zie hier mijn antwoori
jn wij een oordeel
willen uitspreken over <f
dienst, moeten wij beginnf*" ,<,u
te houden, dat wij ons op tscl;crP ta fet oog
over den godsdienst kunnen standpunt tegen-
Wij kunnen n.1. de vraag 8n'
lijke eischen en met welke
een bepaalde godsdienst op, poften treedt
vraag stellen: is wat de godsik"n-ne" °°k dc
of in het bijzonder verkondigt he alB«meen
met de waarheid? ireenstemming
Het is een zielkundig heel gt
schijnsel, dat zéér velen genei£aarbaar ver"
keur te letten op het eerst geno?m 7°°£
dit ten eenenmale verkeerd, voo?ch lljkt mlj
die toekomstbeloften. denk aan
Die zedelijke eischen daar staat 't anders mede
Niemand zal er aan denken om een afkeurend oor
deel uit te spreken over deze eischen, temeer niet om
dat deze bij alle godsdiensten vrijwel overeenkomen.
Een andere quaestie echter is, hoe de hooge en of-
ficieele vertegenwoordigers van de diverse godsdien
sten deze eischen opvatten. De paus van Rome en de
synode der Nederlandsche hervormde kerk of in
't kort gezegd, allen die een leidende rol in den gods
dienst, voor zoover deze in een kerk is belichaamd,
vervullen, prediken de menschenliefde als eersten en
voornaamsten eisch. Maar geen van allen waagt het
de logische consequentie dezer liefde te aanvaarden.
Allen doen een voetval voor de wereld, waarin een
gansch andere moraal wordt gehuldigd dan die der
liefde!
Slechts ketters onder allerlei benamingen zijn het
geweest, die een poging hebben gedaan om de zede
lijke eischen van den godsdienst in hun volle betee-
kenis te aanvaarden. En daarvoor zijn zij ge
straft en bestreden, soms uitgeroeid door de kerke
lijke machthebbers!
Zoodat wij wel moeten komen tot de uitspraak dat
de godsdienst in schijn wel, maar in werkelijkheid
niet de menschenliefde als hoogste zedelijke norm
erkent. Iets wat ten overvloede nog bewezen wordt
door de uit de historie welbekende godsdiensttwisten
en godsdienstoorlogen.
Ik schreef zooeven dat het zielkundig verklaar
baar is dat zeer velen bij voorkeur den godsdienst
ook beoordeelen naar de toekomstbeloften, waarme
de hij optreedt. Immers een bijzonder groot aantal
menschen gelooft zoo gaarne wat zij hopen. Daarom
heeft de godsdienst van Mahomed zulk een mach
tigen aanhang kunnen krijgen: hij beloofde immers
de hemelsche zaligheid aan de geloovigen! Daarom
heeft ook het Christendom in allerlei vorm, d.i. het
roomsche zoowel als het protestantsche, voor duizen
den een groote bekoring. Spreekt het niet van een
hemel, waarin de mensch zal toeven, wanneer zijn
aardsche loopbaan is voleindigd?
Wel wordt daarnaast ook de hel gepredikt, waar
zal zijn een eindeloos lijden, maar deze is met hulp
der kerk of door bekeering op het sterfbed nog wel
te ontloopen.
En zoo komt de mensch, die uit de werkelijkheid
zoo gaarne wegvlucht naar de wereld der sprookjes
er gemakkelijk toe om als een godsdienst maar veel
moois in de toekomst belooft, hem te aanvaarden als
een zegen.
Kostelijke zelfmisleiding van kinderlijke zielen!
Indien wij echter den godsdienst beoordeelen met
het oog op de vraag of wat zij leert de waarheid is,
dan moeten wij m.i. komen tot de conclusie: geen
enkele godsdienst is aannemelijk. Want de waarheid
d.i. de absolute kennis van de groote wereldraadselen
is voor ieder verborgen. Zij kan benaderd worden en
de zoekende menschheid is rusteloos bezig dit te doen,
maar zij zal altoos weer bespeuren dat zij komt te
staan voor het ondoorgrondelijke. Daarom is het zoo
dwaas èn zoo hoogmoedig van welken godsdienst dan
ook, wanneer hij durft te komen bij monde van zijn
aanhangers met de uitspraak: ik verkondig u de
waarheid.
De tweede vraag is: welke beteekenis heeft de kerk
voor de menschheid?
De fout van iedere kerk en ik neem hier kerk
niet in de latere beteekenis van genootschap, maar
in de oude beteekenis van heilsinstituut is, dat
zij een noodlottige scheiding brengt tusschen men
schen en menschen, dat zij van jongs af aan de
menschen poogt op te voeden in de gedachte dat
buiten haar geen zaligheid en geen waarheid te vin
den is, dat zij vijandig staat tegenover het vrije den
ken en zoeken en hare volgelingen bindt aan bepaal
de, voor geen verandering vatbare leerstellingen. Men
denke hier slechts aan het m.i. fatale streven van de
bijzondere scholen, waarin reeds kinderen (let wel:
kinderen!) wordt bijgebracht, dat wat op hun school
geleerd wordt omtrent de groote levensvragen, beter
is dan wat op andere scholen wordt verteld. En in
de jonge kinderzielen wordt de drang naar onderzoek
reeds vroegtijdig gefnuikt, omdat hun worden inge
prent de althans voor kinderen volkomen onbegrij
pelijke dogma's.
Als de kerken in werkelijkheid de menschen wil
den opvoeden tot zelfdenkende wezens, als zij vóór
alles durfden te prediken de universeels menschen
liefde in haar volle consequentie, dan zouden die ker
ken een zegen kunnen wezen.
Maar welke kerk is zoo ruim?
Ik kom tot de derde vraag: wat is de oorzaak van
de eenheid in de roomsche kerk?
Ik ken iemand, die predikant is geweest in de
Ned. herv. kerk. Thans is hij roomsch. En de hoofd
reden voor zijn overgang naar de roomsche kerk was
de groote verdeeldheid onder de protestanten. Hem
lachte aan de eenheid van geloof in de oude moeder
kerk.
Inderdaad maakt oppervlakkig beschouwd
deze eenheid wel indruk. Waar ter wereld wij ook
zijn, in Amerika of in Australië, in Rome of in Am
sterdam, in Indië of in het hart van Afrika bij de
een of andere missie, waar wij roomschen aantreffen,
daar vinden wij hetzelfde geloof, hetzelfde kerkelijke
ritueel, daar hooren we dezelfde gebeden en denzelf
den zang. Ik kan me voorstellen dat zeer velen hier
door worden bekoord. Het moat een ongekende rust
geven te kunnen denken: bij de kerk is geen twijfel,
maar zekerheid, zij komt tot ons met de door God
zelf geopenbaarde waarheid,
Hoe staan wij echter tegenover deze geweldige een
heid bij dieper nadenken
Waarop rust deze eenheid?
Op het prijsgeven van eigen onderzoek en op de on
derwerping aan het leergezag!
En dit is alleen maar mogelijk, wanneer de mensch
afstand doet van wat voor mij ^jjn eerste, zijn hei
ligste recht genoemd moet worden: het recht om zelf
te denken.
Waar dit recht onverkort wordt erkend, daar be
staat natuurlijk de mogelijkheid, dat iemand
roomsch wordt. Het hangt maar af van de structuur
van zijn geest, van zijn neiging tot mystiek, van zijn
voorkeur voor het wonder, van zijn behoefte aan ge
loof in hemelsche gelukzaligheid. Maar het is even
goed mogelijk, dat hij langs den weg van het zelf
denken komt tot de protestantsche gereformeerdheid
of tot de vrijzinnigheid of tot de verwerping van elk
godsdienstig geloof.
De werkelijkheid toont het ons zoo overtuigend mo
gelijk dat men als ernstig denkend en zoekena'
mensch tot zeer uiteenloopende inzichten kan ko
men. Omdat de menschen zoo verschillend zijn aan
gelegd en omdat hun denken op allerlei wijzen, zelfs
door hun onderbewustzijn wordt beinvloed.
Daarom kan ik die hooggeroemde eenheid van de
roomsche kerk niet bewonderen. Wel verklaren. Im
mers het heele opvoedingssysteem dezer kerk is ge
baseerd op het gezag der kerk. En wij vinden dit
zelfde systeem in eenigszins verkleind formaat terug
bij de streng dogmatische secten, waar men uitgaat
van de gedachte, dat de bijbel is de absolute autori
teit, waaraan niet mag worden getwijfeld.
En mij diyikt, dat wij vóór alles het recht om zelf
te denken moeten handhaven. En daarmede moeten
wij tegelijkertijd aanvaarden niet de eenheid, maai
de verscheidenheid van inzicht.
In de eenheid schuilt de kiem van den dood, in de
verscheidenheid openbaart zich het leven van den
geest
Ten slotte de laatste vraag: is eenheid van gods
dienst in de toekomst bereikbaar?
Wie het vorige met aandacht heeft gelezen zal ter
stond begrijpen, wat mijn antwoord op deze vraag zal
zijïi.
Eenheid van godsdienst zal nooit bereikt worden.
Geen enkele godsdienst christelijk of niet christe
lijk, protestantsch of roomsch zal ooit zegevieren.
Want de geestesevolutie zal nooit kunnen worden
stop gezet. Deze evolutie uiting van het in alles
eeuwig werkzame Leven zal altijd weer den geest
der menschen tot verder zoeken dwingen. Geen leer
stelling, hoe oud en eerbiedwaardig zij moge zijn, is
voor de eeuwigheid geldig. Zij zal eens waardeloos
worden.
Er is maar één ding dat blijft: het scheppende lo
ven-zelf. En dit Leven zal altijd door nieuwe in
zichten, hoogere begrippen, zuiverder moraal, die
pere kennis te voorschijn roepen.
En hieruit volgt dat, waar godsdiensten vervallen
en verdwijnen, juist dat wat we noodig hebben steeds
meer zal optreden ü.1. religie. Want religie, waarvan
we nu reeds in alle godsdiensten den kiem aanwe
zig vinden, is de beleving van de éénheid met het Al,
is het zich ervan bewust worden deel te hebben in
het groote, heerlijke groeiproces van den natuurlij
ken tot den waarachtig geestelijken mensch of met
andere woorden tot dc groote, sterke persoonlijkheid,
die niet meer is de slaaf der zinnen, der lijfsbegeer
ten, maar de heerscher over zijn neigingen en pas
sies.
Indien ik me, zonder misverstaan te worden, mag
uitdrukken in christelijke termen, zou ik het zoo kun
nen zeggen: de echte religie heeft den tendenz om
aan den mensch te voltrekken het groote mysterie
der menschwording Gods!
Wanneer ik mij ten laatste zou durven wagen aan
een voorspelling in verre, verre toekomst, dan zou
ik dit willen zeggen. Eens komt de tijd, dat er geen
godsdienst en geen kerk meer zal zijn; de menschheid
zal zich daarvan hebben bevrijd, omdat zij religieus
zal zijn geworden en daarmede in haar is opgebloeid
het streven naar die eenheid, welke met 'erkenning
van alle individueele verschillen, uitgaat van het go-
loof dat alle, alle nfenschen recht hebben op eigen
vrij leven, stoffelijk en geestelijk.
ASTOR.
Een werkwillige arbeider in de Maas ver
dronken bij een poging om aan mishande
ling te ontkomen.
Te Roosteren is Woensdagmiddag een Belgisch ar
beider in de Maas verdronken.
De man was met zijn rijwiel van Maeseyk geko
men om werk te vinden bij de kanaalwerken te Born.
Hij had werk gekregen en keerde daarop naar
Maeseyck terug.
Onderweg werd hij door eenige stakers aangeval
len, die hem zouden hebben geslagen en nageloo-
pen. Daarop is de man in de Maas gegaan om zich
aan zijn vervolgers te onttrekken, met bovenvermeld
noodlottig gevolg.
Hoe het geval zich heeft toegedragen.
Omtrent de toedracht van het geval worden nog
de volgende bijzonderheden gemeld:
Een Belgische arbeider kwam Woensdag naar Born
om werk te vinden aan 't Julianakanaal, wat hem
ook mocht lukken. Hij keerde alleen terug naar
Maeseyck. Nabij VisschersweertRoosteren werd hij
omringd en aangevallen door een troep stakers, die
hem tegen den grond sloegen en verder mishandcl-
den met vuisten en steenen. Het slachtoffer weerde
zich echter heftig en het gelukte hem te ontsnappen.
De stakers renden hem achterna en toen de man, bij
de Maas gekomen, geen uitweg meer wist, sprong hij
in de rivier om al zwemmende den overkant te be
reiken. Eenige minuten later verdween hij echter in
de diepte en verdronk in het gezicht der stakers, die
hem achtervolgd hadden. Zijn lijk is niet gevonden,
ofschoon de marechaussees uren gedregd hebben. De
Officier van Justitie te Roermond en de Procureur
van Tongeren werden gewaarschuwd en verscheen
ter plaatse.
Ongeregeldheden te Sittard.
Te Sittard kwam het wederom tot. incidenten. De
laatste dagen groeide de belangstelling voor de te-
rugkeerende werkwilligen steeds aan. De twaalf ar
beiders uit Sittard hebben wederom het werk neer
gelegd en zich aangesloten bij de stakers. Thans zijn
vier Sittardsche arbeiders nog te Born aan het werk,
die te zamen met de andere werkwilligen door een
sterke politie- en marechaussée-afdeeling naar huis
begeleid worden. Het tuindorp „Limbrichterveld", dat
bestaat uit arbeiderswoningen, loopt bij den terugkeer
van de werkwilligen telkenmale leeg, zoodat de ma-
rechaussóe^ ook daar eenige malen ruim baan voor
de autobus hebben moeten maken. In de Nieuwstraat
te Sittard, nabij de arbeidsbeurs, drongen eergisteren
de stakers, die gevolgd werden door een groote me
nigte belangstellenden zoo gevaarlijk op, dat de ma
rechaussees ingrijpen noodzakelijk oordeelden. Met
de blanke sabel en gummistok werd een charge uit
gevoerd, waarbij rake klappen vielen, en, evenals bij
de vorige incidenten, verschillenden zich moesten la
ten verbinden. Toen de volksmenigte in verschillende
richtingen verstrooid was, konden de werkwillige^
vergezeld van hun gewapende oeschermers, wederom
den weg naar huis vervolgen. De stemming is zeer
onrustig.
