llituti Niiiis-
Uitruil- LuiMlil
Muiterij bij de Indische Marine.
[enigszins gespannen toestand
in Den Helder.
Uitgevers: N.V. v.b. TRAPMAN Co, Schagen.
„De Zeven Provinciën" in handen
der opstandelingen.
Gouvernementsvaartuig achtervolgt
het schip in volle zee
MERKWAARDIG BESLUIT
VAN DE MUITERS
1500 Liter sterke drank
aangehouden.
Geheime distilleerder ij
te 't Zand
Dinsdag 7 Februari 1933.
SGBAEER
76ste Jaargang No. 9223
COURANT.
jDit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
itentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst
POSTREKENING No. 2333t. INT. TELEF. No. 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-'j
TIëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno.j
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekendJj
De aan boord zijnde officieren door de mui
tende bemanning gevangen genomen.
Zondagavond meldde het persbureau A n e t a
Holland uit Batavia, dat op het pantser
schip „De Zeven Provinciën" mniteri] is uitge
broken, terwijl de commandant, kapitein-lnite-
nant ter zee P. Eikenboom, en een gedeelte van
den staf aan land waren.
De muiterij blijkt uit te gaan van de lnland-
sche schepelingen, die zich van het schip mees
ter maakten, na zich voorzien te hebben van ge
weren en mnnitie die in kasten aan dek klaar
staan voor het geval het schip in nood zon moe
ten worden verlaten. Zij hebben de aan boord
aanwezige officieren en onder-officieren over
mand.
„De Zeven Provinciën" heeft des nachts om
twee uur de reede van Oleh-leh verlaten en Zon
dagnacht het laatst werd gemeld bij Poeloo
Breueh, koersende om de Znid.
De commandant en zeven officieren, tien
Enropeesche onder-olficieren en twintig korpo
raals en manschappen begeleidden het schip op
het gonvernementsvaartuig de „Aldebaran1'
langs de Westkust van Sumatra. Te twintig uur
Indischen tijd, waren zij bewesten Melaboe.
Door „de Zeven Provinciën" is in omroep be
kend gemaakt, dat het schip naar Soerabaja
gaat.
De „Deli Courant" verneemt nader uit Koeta Rad
ja, dat gisteravond negen uur plotseling alle lichten
van „De Zeven Provinciën" uitgingen, even daarna
brandden zij weer. De commandeerende officier
kwam daarop met een roeiboot naar de ter reede
liggende „Aldebaran", welke hem naar den wal
bracht. Hij ging naar de Atjehclub, waar zich de
commandant van „De Zeven Provinciën" bevond,
om dezen te waarschuwen," dat de negen aan boord
vertoevende officieren door matrozen met de bajo
net op het geweer waren gevangen genomen. Eerste
officier van „De Zeven Provinciën" is J. B. Meijer.
De commandant van „De Zeven Provinciën" heeft
zich met den militairen commandant van Atjeh, ko
lonel Behrens, met een tiental marine-officieren
onmiddellijk ingescheept aan boord van de „Alde
baran" om het muitend schip te volgen.
De „Zeven Provinciën" kan in normale omstandig
heden ongeveer 15 knoopen loopen, doch thans
waarschijnlijk slechts acht, en de „Aldebaran"' tien
knoopen.
Door Aneta-Holland werd nog aan het departement
van Defensie te 's Gravenhage geseind, van den
commandant van de zeemacht in Indië, dat het Ne-
derlandsch eskader, dat oefeningen hield bij de
Zuidkust van Cclebes, onmiddellijk naar de Atjeh-
sche wateren vertrokken is in verband met de ge
beurtenissen op „De Zeven Provinciën".
Uit de schaarschc berichten zou men moeten opma
ken, dat de muitelingen eerst om de Oost zijn geva
ren, om vervolgens naar het Zuiden koers te zetten.
'Dit is ook daarom te verwachten, omdat Westwaarts
van Oleh-leh de zeer gevaarlijke Sirette-pasage ligt,
waar een zware stroom staat, en die zeer moeilijk te
passeeren is. De stroom is daar zoo sterk, dat vroe
ger de z.g. 4de klasse bootjes der gouvernementsma
rine, varend op volle kracht, gewoon stil bleven lig
gen, waardoor ze door de Atjehsche opstandelingen
van den wal af met geweervuur bestookt konden
worden.
In ieder geval acht men onder marine-autoriteiten
het vrijwel uitgesloten, dat inlandsche sche
pelingen behoorlijk met het schip kunnen manoeu
vreeren.
Dat de berichten in marinekringen een schokken-
den indruk hebben gemaakt, laat zich verstaan. In
den dienst vergrijsde hoofdofficieren kunnen zich
niet herinneren ooit iets te hebben meegemaakt, dat
ook maar bij benadering bij dit feit vergeleken kan
worden. Het geval voert, de gedachten onwillekeurig
terug naar den onverhoedschen overval van Urbina
op Curagao in 1929. Ook toen een verbluffende over
rompeling.
Na deze eerste en vanzelfsprekend onvolledige
radio-berichten zijn ons thans, nu we dit schrijven,
veel meer gegevens bekend en laten we deze voor den
lezer volgen.
Aanleiding en beteekenis.
Wat de onmiddellijke aanleiding tot de muiterij be-
betreft, moet men zonder nadere gegevens aannemen
dat deze te zoekeii is in de verhooging van de sa
lariskorting voor het militaire inlandsche marineper
soneel van 10 tot, 17 procent per 1 Februari. In wel
ken vorm dit bericht de opvarenden van „De Zeven
Provinciën" heeft bereikt, en op welk tijdstip, is niet
bekend. Er is intusschen een zóó vergaand verschil
in optreden tusschen de dienstweigeraars te Soera
baja en de muitelingen te Olehleh, dat er reden is
tot de veronderstelling dat hier minder van een
spontane dan wel van een tevoren beraamde actie
sprake is. Het heeft geen zin te gissen, wie er de
hand in kunnen hebben gehad.
Men moet wel aannemen dat het plan niet bij op
welling is gekomen, doch terdege voorbereid was. De
keuze van het uur, het dooven van de lichten, ten
einde bij overrompeling te werk te gaan, zoomede het
gereed staan met de bajonet op het geweer, wijzen
hier op.
Een feit zonder weerga.
In marinekringen wordt het gebeurde wel in de eer
ste. plaats als een verbluffend feit beschouwd, met
geen enkel ander van verwanten aard te vergelijken,
zoodat de consequenties ervan niet aanstonds konden
worden overzien.
Het geval heeft begrijpelijkerwijze allerwege diepen
indruk gemaakt. Al naar het vermogen om zulk een
ongewoon feit te beoordeelen, zijn de consequenties
ervan meer of minder hoog aangeslagen en natuur
lijk is menig lichtvaardig oordcel over de betrouw
baarheid onzer marine onder den eersten indruk
uitgesproken.
Tegenmaatregelen. -- Watervliegtuigen
volgen het schip vanuit de lucht.
Volgens berichten staat het zeker, dat het in de
wateren ten Zuiden van Celebes kruisende vloot-
deel naar de Atjehsche wateren is gederigeerd, w.o.
de snel loopendc kruiser Java, de Evertsen en de Piet
Hein. Intusschen zal het verscheidene dagen duren
voordat deze schepen in eskaderverband hun tocht
dwars door den archipel hebben afgelegd.
Mogelijk, dat dichter in de buurt zich enkele van
onze zeer snel loopende jagers bevindt. Gewezen is
ook op de watervliegtuigen der marine en de bom
bardeervliegtuigen van den militairen luchtdient,
waarvan de eerste behalve als aanvalswapen als ve>
kenningsmiddelen groote waarde hebben in de wijde
zeeën, die den archipel omspoelen. Intusschen zijn
reeds drie Dornier Wal vliegtuigen opgestegen, die
De commandant en het overige personeel
een etmaal voor de aankomst te Soera
baja aan boord toegelaten?
BATAVIA, 6 Febr. (Aneta): Blijkens een officieel
communiqué heeft een later radiobericht van „De
Zeven Provinciën" aan de „Aldebaran" gemeld, dat
het de bedoeling der muiters is den commandant en
het overige personeel een etmaal voor de aankomst
te Soerabaja aan boord toe te laten, waar zij met eer
bewijzen zouden ontvangen worden.
Intusschen zijn het eskader en voorts de schepen
en vliegtuigen uit Soerabaja naar het Westen geva
ren voor de begeleiding en bewaking.
De laatstbekende plaats van „De Zeven Provinciën"
was op 6 Februari 6 uur v.m. zuidelijk van Oedjong
Radja. Koers zuid-oostwaarts, vaart ongeveer zeven
mijl.
Een manifest der muiters aan de wereld
pers
De „Deli Courant" meldt, dat de „Zeven Provin
ciën" een telegram, gericht tot de wereldpers, heeft
uitgezonden, waarin het volgende wordt meegedeeld:
„De Zeven Provinciën" is in handen van de beman
ning. Wij zijn van plan naar Soerabaja te varen.
Wij hebben geen geweld in den zin en zullen een dag
voor Soerabaja officieel het commando overgeven
aAn den commandant van de „Zeven Provinciën".
Het is ons doel om een protest te uiten tegen de on
rechtvaardige salarisvermindering en tegen het in
hechtenis nemen van hen, die geprotesteerd hebben
daartegen. Er zijn geen gewonden aan boord en aan
boord is alles wel."
Onderteekend: „De bemanning'..
Deze proclamatie is door den radiozender van de
„Zeven Provinciën" uitgeseind in het Nederlandsch
en vervolgens herhaald in den Engelschen tekst.
eveneens het muitend schip volgen en voor koersop-
gave e.d. zorgdragen.
Men kan zich overigens overtuigd houden, dat geen
maatregel verzuimd zal worden om ten spoedigst een
eind te maken aan den tocht van 't muitende schip,
waarbij het niet ontbreken zal aan de uiterste po
gingen om de gevangen officieren te redden.
De toestand rustig in afwachting van het
verloop in Indië.
Voorzorgsmaatregelen tegen eventueele
ongeregeldheden getroffen.
(Van onzen specialen Verslaggever.)
Het was te verwachten, dat de gebeurtenissen in
Nederlandsch Indië in Den Helder als een onzer
grootste marinestandplaatsen, met belangstelling
werden gevolgd.
Toen wij gistermorgen vernamen, dat er zich reeds
eenige teekenen van onrust begonnen te vertoonen,
zijn wij er heen getrokken om te zien in hoeverre
deze geruchten waarheid bevatten. Dat het inder
daad geen valsch alarm was, bleek ons al spoedig
bij het vliegkamp De Kooij, waar onze auto door al
daar geposteerde rijksveldwachters werd aangehou
den en men van ons wilde weten, wie en wat we
waren. Bekende gezichten wederzijds deden hier el
ke moeilijkheid uit den weg ruimen en dus konden
we ongehinderd doorrijden. Deze maatregel was
zeer waarschijnlijk genomen om eventueele minder
gewenschte elementen den verderen doortocht naar
Den Helder te beletten. De wacht, die altijd op deze
plaats geposteerd staat, liep ditmaal met. de bajo
net op het geweer, inplaats van met de klewang,
zooals gewoonlijk.
In de marinestad aangekomen, viel ons aanvanke
lijk niets bijoznders op. Alles had het gewonen aan
zien, doch een politie-agent, dien we aanklampten,
wist ons te vertellen, dat ofschoon er niets gebeurd
was (voor zoover tenminste bekend) er toch een ze
kere onrustige stemming onder de bewoners
heerschte en dat zij (de politie) tot bijzondere waak
zaamheid was aangespoord.
Voor het bureau der plaatselijke pers stond een
talrijk publiek de bulletins te lezen, die over de
muiterij op „De Zeven Provinciën" waren aange
plakt en werden de gebeurtenissen druk besproken,
doch wat of er verder stond te gebeuren, daarover
was nog niets met zekerheid te voorspellen. Marine-
menschon, dien we daarover aanspraken, dachten
niet dat het hier tot ongeregeldheden zou komen.
Een onderhoud dat we hadden in het gebouw van
de C.A.M.B.O., dat is de centrale administratie van
den Bond van minder marinepersoneel en onderoffi
cieren, bracht ons nog niet veel verder. Alleen wist
men ons daar te vertellen, dat er op nadere tijding
uit Indië gewacht werd, in verband met de geruch
ten, als zou er behalve op „De Zeven Provinciën"
ook nog op andere schepen wanordelijkheden zijn uit
gebroken.
Aldus stond de toestand er om 12 uur voor.
En ook later op den middag bleef deze rustige
toestand voortbestaan, al was hij dan ook eenigszins
gedrukt, in afwachting nog steeds van het verloop
in Indië.
Met eenige spanning werd ook tegemoet gezien het
onderhoud, dat de C.A.M.B.O.-afgevaardigden met
den minister van defensie heden- (Maandag) middag
om 3 uur zouden hebben.
De meening bij den Boni van Marine-personeel
was, dat indien er van hooger hand geen overijlde
besluiten werden genomen, het in Holland wei rus
dtig zou blijven.
Dat voorzorgsmaatregelen genomen zijn, komt tot
uiting in de feiten, dat de bewaking der vliegkam
pen „de Kooij" en „de Mok" op Texel met de bajo
netten op de geweren wacht loopen.
Naar ons werd medegedeeld, moeten de officieren
schippers en meerdere leidende figuren Zondagavond
van vuurwapenen zijn voorzien.
Op de schepen en in de kazernes daarentegen
moeten de bajonetten zijn ingenomen.
Men schijnt er bij de marine-autoriteiten te Den
Helder dus toch op te zijn voorbereid geweest, dat
van revolutionnaire zijde getracht zou worden rel
letjes te verwekken onder het marinepersoneel.
Pamfletten rondgestrooid.
In de treinen waarmede verlofgangers huiswaarts
keerden, werden oproerige pamfletten verspreid,
waarin de Nederlandsche soldaten werden opgehitst
om te maken, dat de strijd ontbrandde tot een mas
saal verzet van leger en vloot, soldatencomité's moes
ten worden gevormd en het voorbeeld van de jon
gens van de „Zeven Provinciën" moest worden ge
volgd. De herkomst van het pamflet, dat ondertee
kend is door „het Soldatencomité", is niet bekend.
Het geschrift eindigt met den zin „Leve de wereld
revolutie".
Er is voor heden- (Maandag-) avond een vergade
ring belegd waar voor het mindere marinepersoneel
den stand van zaken zal worden uiteen gezet.
Ook Donderdagavond zal een dergelijke groote ver
gadering, en wei in het Casino, worden gehouden.
30 Blikken tijdens het vervoer te Schoten hij
Haarlem aangehouden. Later bij huis
zoeking te 't Zand nog 116 blikken
gevonden. Alles naar hel
accijnskantoor te Scha
gen overgebracht.
Zondagmiddag is op het kantoor van
d e directe belastingen, invoerrechten
en accijnzen te Schagen binnengebracht
een groote partij gedistilleerd, welke nit
een geheime distillatie te 't Zand afkom
stig zou zijn. Bij informatie vernamen
we bet volgende:
Zondagmiddag is onder Schoten bij Haarlem
door een paar commiezen een vrachtauto aange
houden, bestuurd door de Gebr. T. van 't Zand.
Eenerzijds wordt gezegd, dat het een gewone aan
houding was, ter controleering van wegenbelas
ting, waarna het een en ander aan het iicht zou
zijn gekomen, anderzijds wordt beweerd dat 't 'n
opdracht was vanuit Amsterdam, waar men er
den reuk van zou hebben gekregen, dat door ge
noemde personen op clandestiene wijze gedistil
leerd van de hand werd gedaan.
Hoe het echter zij, na aanhouding van de
vrachtauto Zondagmiddag, bleek bij onderzoek,
dat er zich in den wagen 30 blikken bevonden,
elk inhoudende 10 Liter gedistilleerd met een al
cohol-percentage van 96 pCt.
Deze hoeveelheid alcohol, benevens de vracht
auto werden in beslag genomen, en de Gebr. T.
gearresteerd.
Vervolgens werd door een inspecteur en de
beide commiezen ten huize van één der Gebr. T.
te 't Zand huiszoeking gedaan, waarbij nog 116
blikken, eveneens elk van 10 Liter, werden ge
vonden en in beslag genomen. Gezamenlijk wer
den de beide hoeveelheden toen getransporteerd
naar het accijnskantoor te Schagen.
De Gebr. T. zijn nog den zelfden avond aan een
verhoor onderworpen, waarna ze op vrije voeten
zijn gesteld.
Wij vernamen nog dat voor een hoeveelheid
alcohol als hier in beslag is genomen f 5000.
accijns zou moeten zijn betaald.
Bovengenoemde alcohol zal ongetwijfeld, mèt
de vrachtauto verbeurd worden verklaard.
Eerste indrukken in Den Haag.
Het bericht over de gebeurtenissen op de „Zeven
Provinciën", dat eergistermorgen bekend werd. heeft
in de residentie verbazing en ontsteltenis gewekt.
Zoowel de minister
van Koloniën, de heer
S. de Graaff, als de mi
nister van Defensie, mr.
L. N. Deckers, hadden
reeds vroeg in den mor
gen de eerste sobere be
richten ontvangen.
Beiden waren van
oordeel, dat op de
vraag, of en in hoeverre
de Nederlandsche re
geering naar aanleiding
van deze aangelegen
heid maatregelen zal
treffen, nog geen ant
woord gegeven kan
worden, zoolang no$
geen nadere berichten
en uitvoeriger rappor
ten zijn ingekomen. MINISTER DECKERS.
Het persoonlijk in
zicht van minister Deckers was, dat de berichten
ernstig zijn en somber stemmen, maar dat hij zich
ook persoonlijk geen oordeel kon vormen alvorens
nadere berichten zijn ontvangen.
Meening van minister van Defensie.
Zijne Excellentie had wel den indruk, dat de mui
terij op „De Zeven Provinciën" onder de inlandsche
schepelingen is ontstaan, maar hij merkte op, dat de
Europeesche marinemannen te Soerabaja, zooals
thans wel blijkt, een slecht voorbeeld gegeven heb
ben.
Ook in marinekringen hebben de gebeurtenissen
groot opzien gebaard. Naar wij van zeer bevoegde
zijde uit die kringen vername'n, acht men het. onbe
grijpelijk, dat. inlandsche schepelingen pi* in zouden
slagen, zonder medewerking van geg.:i !uocrden een
zoo groot oorlogsschip als „De Zeven Provinciën", te
besturen.
L(Zie verder Laatste Nieuw»).