llituti Niiiis- Uitruil- LuiMlil Muiterij bij de Indische Marine. [enigszins gespannen toestand in Den Helder. Uitgevers: N.V. v.b. TRAPMAN Co, Schagen. „De Zeven Provinciën" in handen der opstandelingen. Gouvernementsvaartuig achtervolgt het schip in volle zee MERKWAARDIG BESLUIT VAN DE MUITERS 1500 Liter sterke drank aangehouden. Geheime distilleerder ij te 't Zand Dinsdag 7 Februari 1933. SGBAEER 76ste Jaargang No. 9223 COURANT. jDit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver- itentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst POSTREKENING No. 2333t. INT. TELEF. No. 20. Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-'j TIëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno.j inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekendJj De aan boord zijnde officieren door de mui tende bemanning gevangen genomen. Zondagavond meldde het persbureau A n e t a Holland uit Batavia, dat op het pantser schip „De Zeven Provinciën" mniteri] is uitge broken, terwijl de commandant, kapitein-lnite- nant ter zee P. Eikenboom, en een gedeelte van den staf aan land waren. De muiterij blijkt uit te gaan van de lnland- sche schepelingen, die zich van het schip mees ter maakten, na zich voorzien te hebben van ge weren en mnnitie die in kasten aan dek klaar staan voor het geval het schip in nood zon moe ten worden verlaten. Zij hebben de aan boord aanwezige officieren en onder-officieren over mand. „De Zeven Provinciën" heeft des nachts om twee uur de reede van Oleh-leh verlaten en Zon dagnacht het laatst werd gemeld bij Poeloo Breueh, koersende om de Znid. De commandant en zeven officieren, tien Enropeesche onder-olficieren en twintig korpo raals en manschappen begeleidden het schip op het gonvernementsvaartuig de „Aldebaran1' langs de Westkust van Sumatra. Te twintig uur Indischen tijd, waren zij bewesten Melaboe. Door „de Zeven Provinciën" is in omroep be kend gemaakt, dat het schip naar Soerabaja gaat. De „Deli Courant" verneemt nader uit Koeta Rad ja, dat gisteravond negen uur plotseling alle lichten van „De Zeven Provinciën" uitgingen, even daarna brandden zij weer. De commandeerende officier kwam daarop met een roeiboot naar de ter reede liggende „Aldebaran", welke hem naar den wal bracht. Hij ging naar de Atjehclub, waar zich de commandant van „De Zeven Provinciën" bevond, om dezen te waarschuwen," dat de negen aan boord vertoevende officieren door matrozen met de bajo net op het geweer waren gevangen genomen. Eerste officier van „De Zeven Provinciën" is J. B. Meijer. De commandant van „De Zeven Provinciën" heeft zich met den militairen commandant van Atjeh, ko lonel Behrens, met een tiental marine-officieren onmiddellijk ingescheept aan boord van de „Alde baran" om het muitend schip te volgen. De „Zeven Provinciën" kan in normale omstandig heden ongeveer 15 knoopen loopen, doch thans waarschijnlijk slechts acht, en de „Aldebaran"' tien knoopen. Door Aneta-Holland werd nog aan het departement van Defensie te 's Gravenhage geseind, van den commandant van de zeemacht in Indië, dat het Ne- derlandsch eskader, dat oefeningen hield bij de Zuidkust van Cclebes, onmiddellijk naar de Atjeh- sche wateren vertrokken is in verband met de ge beurtenissen op „De Zeven Provinciën". Uit de schaarschc berichten zou men moeten opma ken, dat de muitelingen eerst om de Oost zijn geva ren, om vervolgens naar het Zuiden koers te zetten. 'Dit is ook daarom te verwachten, omdat Westwaarts van Oleh-leh de zeer gevaarlijke Sirette-pasage ligt, waar een zware stroom staat, en die zeer moeilijk te passeeren is. De stroom is daar zoo sterk, dat vroe ger de z.g. 4de klasse bootjes der gouvernementsma rine, varend op volle kracht, gewoon stil bleven lig gen, waardoor ze door de Atjehsche opstandelingen van den wal af met geweervuur bestookt konden worden. In ieder geval acht men onder marine-autoriteiten het vrijwel uitgesloten, dat inlandsche sche pelingen behoorlijk met het schip kunnen manoeu vreeren. Dat de berichten in marinekringen een schokken- den indruk hebben gemaakt, laat zich verstaan. In den dienst vergrijsde hoofdofficieren kunnen zich niet herinneren ooit iets te hebben meegemaakt, dat ook maar bij benadering bij dit feit vergeleken kan worden. Het geval voert, de gedachten onwillekeurig terug naar den onverhoedschen overval van Urbina op Curagao in 1929. Ook toen een verbluffende over rompeling. Na deze eerste en vanzelfsprekend onvolledige radio-berichten zijn ons thans, nu we dit schrijven, veel meer gegevens bekend en laten we deze voor den lezer volgen. Aanleiding en beteekenis. Wat de onmiddellijke aanleiding tot de muiterij be- betreft, moet men zonder nadere gegevens aannemen dat deze te zoekeii is in de verhooging van de sa lariskorting voor het militaire inlandsche marineper soneel van 10 tot, 17 procent per 1 Februari. In wel ken vorm dit bericht de opvarenden van „De Zeven Provinciën" heeft bereikt, en op welk tijdstip, is niet bekend. Er is intusschen een zóó vergaand verschil in optreden tusschen de dienstweigeraars te Soera baja en de muitelingen te Olehleh, dat er reden is tot de veronderstelling dat hier minder van een spontane dan wel van een tevoren beraamde actie sprake is. Het heeft geen zin te gissen, wie er de hand in kunnen hebben gehad. Men moet wel aannemen dat het plan niet bij op welling is gekomen, doch terdege voorbereid was. De keuze van het uur, het dooven van de lichten, ten einde bij overrompeling te werk te gaan, zoomede het gereed staan met de bajonet op het geweer, wijzen hier op. Een feit zonder weerga. In marinekringen wordt het gebeurde wel in de eer ste. plaats als een verbluffend feit beschouwd, met geen enkel ander van verwanten aard te vergelijken, zoodat de consequenties ervan niet aanstonds konden worden overzien. Het geval heeft begrijpelijkerwijze allerwege diepen indruk gemaakt. Al naar het vermogen om zulk een ongewoon feit te beoordeelen, zijn de consequenties ervan meer of minder hoog aangeslagen en natuur lijk is menig lichtvaardig oordcel over de betrouw baarheid onzer marine onder den eersten indruk uitgesproken. Tegenmaatregelen. -- Watervliegtuigen volgen het schip vanuit de lucht. Volgens berichten staat het zeker, dat het in de wateren ten Zuiden van Celebes kruisende vloot- deel naar de Atjehsche wateren is gederigeerd, w.o. de snel loopendc kruiser Java, de Evertsen en de Piet Hein. Intusschen zal het verscheidene dagen duren voordat deze schepen in eskaderverband hun tocht dwars door den archipel hebben afgelegd. Mogelijk, dat dichter in de buurt zich enkele van onze zeer snel loopende jagers bevindt. Gewezen is ook op de watervliegtuigen der marine en de bom bardeervliegtuigen van den militairen luchtdient, waarvan de eerste behalve als aanvalswapen als ve> kenningsmiddelen groote waarde hebben in de wijde zeeën, die den archipel omspoelen. Intusschen zijn reeds drie Dornier Wal vliegtuigen opgestegen, die De commandant en het overige personeel een etmaal voor de aankomst te Soera baja aan boord toegelaten? BATAVIA, 6 Febr. (Aneta): Blijkens een officieel communiqué heeft een later radiobericht van „De Zeven Provinciën" aan de „Aldebaran" gemeld, dat het de bedoeling der muiters is den commandant en het overige personeel een etmaal voor de aankomst te Soerabaja aan boord toe te laten, waar zij met eer bewijzen zouden ontvangen worden. Intusschen zijn het eskader en voorts de schepen en vliegtuigen uit Soerabaja naar het Westen geva ren voor de begeleiding en bewaking. De laatstbekende plaats van „De Zeven Provinciën" was op 6 Februari 6 uur v.m. zuidelijk van Oedjong Radja. Koers zuid-oostwaarts, vaart ongeveer zeven mijl. Een manifest der muiters aan de wereld pers De „Deli Courant" meldt, dat de „Zeven Provin ciën" een telegram, gericht tot de wereldpers, heeft uitgezonden, waarin het volgende wordt meegedeeld: „De Zeven Provinciën" is in handen van de beman ning. Wij zijn van plan naar Soerabaja te varen. Wij hebben geen geweld in den zin en zullen een dag voor Soerabaja officieel het commando overgeven aAn den commandant van de „Zeven Provinciën". Het is ons doel om een protest te uiten tegen de on rechtvaardige salarisvermindering en tegen het in hechtenis nemen van hen, die geprotesteerd hebben daartegen. Er zijn geen gewonden aan boord en aan boord is alles wel." Onderteekend: „De bemanning'.. Deze proclamatie is door den radiozender van de „Zeven Provinciën" uitgeseind in het Nederlandsch en vervolgens herhaald in den Engelschen tekst. eveneens het muitend schip volgen en voor koersop- gave e.d. zorgdragen. Men kan zich overigens overtuigd houden, dat geen maatregel verzuimd zal worden om ten spoedigst een eind te maken aan den tocht van 't muitende schip, waarbij het niet ontbreken zal aan de uiterste po gingen om de gevangen officieren te redden. De toestand rustig in afwachting van het verloop in Indië. Voorzorgsmaatregelen tegen eventueele ongeregeldheden getroffen. (Van onzen specialen Verslaggever.) Het was te verwachten, dat de gebeurtenissen in Nederlandsch Indië in Den Helder als een onzer grootste marinestandplaatsen, met belangstelling werden gevolgd. Toen wij gistermorgen vernamen, dat er zich reeds eenige teekenen van onrust begonnen te vertoonen, zijn wij er heen getrokken om te zien in hoeverre deze geruchten waarheid bevatten. Dat het inder daad geen valsch alarm was, bleek ons al spoedig bij het vliegkamp De Kooij, waar onze auto door al daar geposteerde rijksveldwachters werd aangehou den en men van ons wilde weten, wie en wat we waren. Bekende gezichten wederzijds deden hier el ke moeilijkheid uit den weg ruimen en dus konden we ongehinderd doorrijden. Deze maatregel was zeer waarschijnlijk genomen om eventueele minder gewenschte elementen den verderen doortocht naar Den Helder te beletten. De wacht, die altijd op deze plaats geposteerd staat, liep ditmaal met. de bajo net op het geweer, inplaats van met de klewang, zooals gewoonlijk. In de marinestad aangekomen, viel ons aanvanke lijk niets bijoznders op. Alles had het gewonen aan zien, doch een politie-agent, dien we aanklampten, wist ons te vertellen, dat ofschoon er niets gebeurd was (voor zoover tenminste bekend) er toch een ze kere onrustige stemming onder de bewoners heerschte en dat zij (de politie) tot bijzondere waak zaamheid was aangespoord. Voor het bureau der plaatselijke pers stond een talrijk publiek de bulletins te lezen, die over de muiterij op „De Zeven Provinciën" waren aange plakt en werden de gebeurtenissen druk besproken, doch wat of er verder stond te gebeuren, daarover was nog niets met zekerheid te voorspellen. Marine- menschon, dien we daarover aanspraken, dachten niet dat het hier tot ongeregeldheden zou komen. Een onderhoud dat we hadden in het gebouw van de C.A.M.B.O., dat is de centrale administratie van den Bond van minder marinepersoneel en onderoffi cieren, bracht ons nog niet veel verder. Alleen wist men ons daar te vertellen, dat er op nadere tijding uit Indië gewacht werd, in verband met de geruch ten, als zou er behalve op „De Zeven Provinciën" ook nog op andere schepen wanordelijkheden zijn uit gebroken. Aldus stond de toestand er om 12 uur voor. En ook later op den middag bleef deze rustige toestand voortbestaan, al was hij dan ook eenigszins gedrukt, in afwachting nog steeds van het verloop in Indië. Met eenige spanning werd ook tegemoet gezien het onderhoud, dat de C.A.M.B.O.-afgevaardigden met den minister van defensie heden- (Maandag) middag om 3 uur zouden hebben. De meening bij den Boni van Marine-personeel was, dat indien er van hooger hand geen overijlde besluiten werden genomen, het in Holland wei rus dtig zou blijven. Dat voorzorgsmaatregelen genomen zijn, komt tot uiting in de feiten, dat de bewaking der vliegkam pen „de Kooij" en „de Mok" op Texel met de bajo netten op de geweren wacht loopen. Naar ons werd medegedeeld, moeten de officieren schippers en meerdere leidende figuren Zondagavond van vuurwapenen zijn voorzien. Op de schepen en in de kazernes daarentegen moeten de bajonetten zijn ingenomen. Men schijnt er bij de marine-autoriteiten te Den Helder dus toch op te zijn voorbereid geweest, dat van revolutionnaire zijde getracht zou worden rel letjes te verwekken onder het marinepersoneel. Pamfletten rondgestrooid. In de treinen waarmede verlofgangers huiswaarts keerden, werden oproerige pamfletten verspreid, waarin de Nederlandsche soldaten werden opgehitst om te maken, dat de strijd ontbrandde tot een mas saal verzet van leger en vloot, soldatencomité's moes ten worden gevormd en het voorbeeld van de jon gens van de „Zeven Provinciën" moest worden ge volgd. De herkomst van het pamflet, dat ondertee kend is door „het Soldatencomité", is niet bekend. Het geschrift eindigt met den zin „Leve de wereld revolutie". Er is voor heden- (Maandag-) avond een vergade ring belegd waar voor het mindere marinepersoneel den stand van zaken zal worden uiteen gezet. Ook Donderdagavond zal een dergelijke groote ver gadering, en wei in het Casino, worden gehouden. 30 Blikken tijdens het vervoer te Schoten hij Haarlem aangehouden. Later bij huis zoeking te 't Zand nog 116 blikken gevonden. Alles naar hel accijnskantoor te Scha gen overgebracht. Zondagmiddag is op het kantoor van d e directe belastingen, invoerrechten en accijnzen te Schagen binnengebracht een groote partij gedistilleerd, welke nit een geheime distillatie te 't Zand afkom stig zou zijn. Bij informatie vernamen we bet volgende: Zondagmiddag is onder Schoten bij Haarlem door een paar commiezen een vrachtauto aange houden, bestuurd door de Gebr. T. van 't Zand. Eenerzijds wordt gezegd, dat het een gewone aan houding was, ter controleering van wegenbelas ting, waarna het een en ander aan het iicht zou zijn gekomen, anderzijds wordt beweerd dat 't 'n opdracht was vanuit Amsterdam, waar men er den reuk van zou hebben gekregen, dat door ge noemde personen op clandestiene wijze gedistil leerd van de hand werd gedaan. Hoe het echter zij, na aanhouding van de vrachtauto Zondagmiddag, bleek bij onderzoek, dat er zich in den wagen 30 blikken bevonden, elk inhoudende 10 Liter gedistilleerd met een al cohol-percentage van 96 pCt. Deze hoeveelheid alcohol, benevens de vracht auto werden in beslag genomen, en de Gebr. T. gearresteerd. Vervolgens werd door een inspecteur en de beide commiezen ten huize van één der Gebr. T. te 't Zand huiszoeking gedaan, waarbij nog 116 blikken, eveneens elk van 10 Liter, werden ge vonden en in beslag genomen. Gezamenlijk wer den de beide hoeveelheden toen getransporteerd naar het accijnskantoor te Schagen. De Gebr. T. zijn nog den zelfden avond aan een verhoor onderworpen, waarna ze op vrije voeten zijn gesteld. Wij vernamen nog dat voor een hoeveelheid alcohol als hier in beslag is genomen f 5000. accijns zou moeten zijn betaald. Bovengenoemde alcohol zal ongetwijfeld, mèt de vrachtauto verbeurd worden verklaard. Eerste indrukken in Den Haag. Het bericht over de gebeurtenissen op de „Zeven Provinciën", dat eergistermorgen bekend werd. heeft in de residentie verbazing en ontsteltenis gewekt. Zoowel de minister van Koloniën, de heer S. de Graaff, als de mi nister van Defensie, mr. L. N. Deckers, hadden reeds vroeg in den mor gen de eerste sobere be richten ontvangen. Beiden waren van oordeel, dat op de vraag, of en in hoeverre de Nederlandsche re geering naar aanleiding van deze aangelegen heid maatregelen zal treffen, nog geen ant woord gegeven kan worden, zoolang no$ geen nadere berichten en uitvoeriger rappor ten zijn ingekomen. MINISTER DECKERS. Het persoonlijk in zicht van minister Deckers was, dat de berichten ernstig zijn en somber stemmen, maar dat hij zich ook persoonlijk geen oordeel kon vormen alvorens nadere berichten zijn ontvangen. Meening van minister van Defensie. Zijne Excellentie had wel den indruk, dat de mui terij op „De Zeven Provinciën" onder de inlandsche schepelingen is ontstaan, maar hij merkte op, dat de Europeesche marinemannen te Soerabaja, zooals thans wel blijkt, een slecht voorbeeld gegeven heb ben. Ook in marinekringen hebben de gebeurtenissen groot opzien gebaard. Naar wij van zeer bevoegde zijde uit die kringen vername'n, acht men het. onbe grijpelijk, dat. inlandsche schepelingen pi* in zouden slagen, zonder medewerking van geg.:i !uocrden een zoo groot oorlogsschip als „De Zeven Provinciën", te besturen. L(Zie verder Laatste Nieuw»).

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1933 | | pagina 1