Het einde van het muiters-avontuur der „Zeven Provinciën"
Het muiterschip en zijn achtervolgers.
Zaterdag 11 Februari 1933.
SCHAGER COURANT.
Derde blad. No. 9227
22 man door bom gedood, onder
wie 3 Europeanen.
25 gewonden, waaronder ernstigen.
Hoe de overgave
plaats vond.
Vijf dagen van spanning
Het treffen bij Vlakken Hoek.
Relaas van een ooggetuige
aan boord van de Java.
Ruim vijf dagen waren verstreken sedert de be
manning van „De Zeven Provinciën" aan het muiten
was geslagen en het schip zijn avontuurlijke reis
langs den rand van onzen Indischen Archipel aan
ving, met het plan, zooals hieronder zal blijken, om
als zeerooversschip zoonoodig den tocht voort te zet
ten. Waar zou dit muiters-avontuur een einde nemen?
Met spanning zag men de ontknooping tegemoet, niet
tonder eenige angstige beklemming ook wat er zou
gaan gebeuren, indien het wettelijk gezag van de
haar ten dienste staande middelen gebruik zou ma
iken en de muiters voor haar macht zou doen zwich
ten. Helaas, deze angst is niet denkbeeldig geble
ken. Achttien man hebben het avontuur met den dood
moeten bekoopen, terwijl er 25 gewond werden.
Later zijn nog 4 manschappen aan hun bekomen
wonden bezweken, zoodat dan in totaal 22 menschen-
levens bij deze onberaden actie zijn te betreuren. Te
betreurenswaardiger is het ook, nu steeds duidelijker
blijkt, dat dit alles voorkomen had kunnen worden,
en dan rijst als een groot probleem achter deze trieste
historie de vraag omhoog: Aan wien de schuld?
De Krijgsraad zal daar straks over hebben te be
slissen. Laten we hopen, dat hij niets en niemand zal
ontzien, dat hij zal rechten zonder aanzien des per-
6oons en met geen andere overwegingen dan om recht
te doen.
Hoe het drama zich afspeelde.
Het verslag van Aneta's specialen correspondent
aan boord van de „Java", behelst de volgende bij
zonderheden van de overgave van het muiterschip:
Het was 's morgens 9 uur toen de eerste sommatie
door de vliegbooten plaats had. Op dat oogenblik was
„De Zeven Provinciën" de Westelijke ingang van
Strnat Soenda genaderd. De eerste sommaties heant
woordden de muitelingen met hun welbekende tele
gram en hun verzoek om het schip niet te hinderen.
Om 0.18 werd „De Zeven Provinciën" getroffen door
een bom uit de Dornier Wal-vliegboot die 18 man
doodde en vijf en twintig verwondde, en niet zooals
het eerste bericht luidde 12 man doodde. Vermoedelijk
is de bom ingeslagen dicht bij het kombuis, omdat
zich onder de dooden drie inlandsche koks bevinden.
Drie lijken waren zoo onherkenbaar verminkt, dat
de nationaliteit aanvankelijk niet kon worden vastge
steld.
Onmiddellijk daarna heesch „De Zeven Provinciën"
de witte vlag. Brand brak uit aan boord. De „Gouden
Leeuw" en de „Orion" en de particuliere sleepboot
„Kraus", (welk laatste schip op eigen gelegenheid en
initiatief naar Straat Soenda voer en assisteerde) wa
ren in de nabijheid.
De „Kraus" redde vier personen die over boord
waren gesprongen, uit het water en gaf ze in han
den van de „Java".
De muitelingen zullen opgesloten worden op het
eiland Onrust en zullen daar onder voortdurende be
waking staan. Het onderzoek zal zoo spoedig moge
lijk beginnen.
Ontmoeting met het muiterschip. De
bom geworpen.
De ontmoeting van het Java-eskader met de mui
tende „Zeven Provinciën", ontwikkelde zich volgens
het ontworpen programma.
De bom die uitgeworpen werd woog 50 K.G. cn
is gevallen op een nog niet bekende plaats. De bom
heeft brand veroorzaakt maar tot op dit oogenblik
zijn de gevolgen niet ernstig.
Bij het begin van de operaties ontwikkelde zich
de ontmoeting conform het van tevoren ontworpen
programma. De kruiser „Java" bleef met ce torpedo-
bootjagers, onderzee booten gereed om in actie te ko
men op verren afstand, terwijl de Dornier Wall-vlieg
booten over „De Zeven Provinciën" heenviogen. Bij
deze vluchten werd de bom uitgeworpen.
Na radiotelegrafischen eisch van overgave van
den eskadercommandant ging de bemanning onge
wapend in de booten. Inmiddels voer het eskader in
formatie op naar het muiterschip.
„De Zeven Provinciën" is thans wederom onder
commando van de officieren.
Medegedeeld werd, dat een bom van het type van
50 kg., zooals er een geworpen werd, beschouwd
moet worden als behoorend tot het minst gevaarlijke
RECHTS: „De Zeven
Provinciën", die voor de
machtsmiddelen van het
wettelijk gezag moest
zwichten en
BOVEN: Commandant
P. Eikeboom, die na het
voorgevallene niet op
nieuw met een comman
do zal worden belast.
soort wapen dat niet veel schade kan aanrichten op
oen zoo groot schip als „De Zeven Provinciën."
Indien de overgave van het muiterschip niet on
middellijk gevolgd zou zijn, dan had men een zwaar
dere bom geworpen, nl. een van 200 kg. gewicht, van
welke soort de vliegbooten er verscheidene metvoer
den voor alle omstandigheden.
Ook Europeesche minderen hebben mee
gedaan aan de muiterij.
De Commandant van de Zeemacht in Ned.-Indië
heeft in de Volksraadsvergadering van gister ver
klaard, dat Europeesche minderen eveneens hebben
deelgenomen aan de muiterij.
De ontvangen telegrammen toonen aan, dat aan
Gebeurtenissen aan boord van „Do Zeven
Provinciën". Getroffen tegenmaatre
gelen.
Aan de mededeelingen, die door den commandant
van de zeemacht in de zitting van den volksraad van
gister zijn gedaan, is nog het volgende ontleend, als
samenvatting van de gebeurtenissen aan boord van
„De Zeven Provinciën".
Toen het muitende schip de reede van Oleh Leh
had verlaten werd het anderhalf uur later nagezet
door het gouvernementsvaartuig de „Aldebaran", aan
boord waarvan zich de commandant der „De Zeven
Provinciën" bevond.
Onmiddellijk toen de Aldebaran de Zeven Provin
ciën in het zicht kreeg, werdt van den gouverne-
mentsstoomer af met de vlaggen het signaal gege
ven: „wij hebben u iets te zeggen". De bemanning
van de Zeven Provinciën antwoorde hierop met een
dreigement voor het geval de Aldebaran langszij zou
komen. Van de Aldebaran af werd door een verre
boord van de „De Zeven Provinciën" waren 16 offi-t
eieren, 9 Europeesche onderofficieren, drie Inland*
sche onderofficieren, 44 Europeesche koporaals en
minderen en 184 Inlandsche korporaals en minderen.
Nadere opgave van aantal slachtoffers.
Naar Aneta nader verneemt, zijn van de 18 dooden
15 inlanders en 3 Europeanen. De namen der Euro
peesche slachtoffers zijn: tamboer Bakker, uit Den
Helder, tamboer de Bree uit IJmuiden en marinier
Kroeskop uit Amsterdam.
kijker geconstateerd dat aan boord van de Zeven Pro
vinciën voorbereidingen worden getroffen om uit
voering aan dit dreigement te geven, indien dat
noodzakelijk mocht zijn. Vervolgens radiografeerde
het zendstation van de Zeven Provinciën, dat de be
manning besloten had naar Soerabaia door te varen,
aan welk bericht de bijzonderheden waren toege
voegd, die reeds eerder zijn geseind.
Inmiddels kreeg de kruiser „Java", die. in de Ce-
lobes-zec rondvoer, order om zoo spoedig mogelijk
naar Tandjong Priok op te trekken, terwijl ook an
dere schepen en een aantal vliegtuigen opdracht
kregen zich gereed te maken.
Verdediging van Padang.
Voor de verdediging van Padang was het noodig
daarheen vliegbooten te zenden uit Socrabaja. Voor
zorgen en maatregelen voor Padang waren inderdaad
noodzakelijk, aangezien, indien „De Zeven Provin
ciën" haar oorspronkelijke ronde had vervolgd, een
actie tegen deze zou kunnen plaats vinden.
De eerste groep Dornier-Wallvliegbooten vertrok
uit Soerabaja in den morgen van 6 Februari, volko
men uitgerust en arriveerde te Tandjong Priok in den
namiddag van denzclfden dag. Vandaar vertrokken
ze op 7 Februari via Oosthaven naar Veeckersbaai en
naar Padang.
Intusschen voer „De Zeven Provinciën" bewesten de
eilanden. Indien het muiterschip Padang genaderd
zou hebben, zou een bomaanval hebben plaats gehad
na de sommatie: „Wijzig uw koers". Toen het oor
logsschip Padang voorbij was gevaren, wei-den de
de vliegtuigen teruggeroepen naar Oost haven, zoo
dra het gevaar beschouwd werd als te zijn geweken.
Verdere concentratie van marine-eenheden had van
dat oogenblik geregeld plaats. Op 8 Februari arriveer
de de tweede groep Dornier Wallvlicgbootcn te Tand
jong Priok, op 9 Februari, gevolgd door een derde
groep bommenwerpers.
De concentratie van luchtstrijdmiddelen, die be
schouwd werd als 9011 noodzakelijke vóór-actie was
voltooid op 9 Februari te Oosthaven. De onderzeeboo
ten K VII en K XI met oorlogs-torpedo's verlieten
Soerabaja op G Februari en arriveerden op 8 Febr.
te Tandjong Priok, na welks doorvaring de ontmoe
ting van het eskader met het muitende schip bij den
Vlakken Hoek plaats vond.
Over de ontmoeting bij Vlakken Hoek geeft de ber
richtgever van Aneta, die inmiddels op de torpedo
jager „Piet Hein" was overgegaan, nog de volgende
bijzonderheden.
„De Zeven Provinciën" ingesloten.
Terwijl twee schepen met „De Zeven Provinciën"
meevaren, nl. de „Orion" en de „Gouden Leeuw',
gaan de „Java", „Evertsen" en „Piet Hein" haar te-
gemoet, aldus een insluitingspolitiek volgend.
Vliegtuigen cirkelen op 70Ó meter hoogte.
Wij zien een geweldige rookmassa op het midden
van „De Zeven Provinciën", waarbij de beide schoor-
steenen onzichtbaar «worden. Woldra kunnen wij a)-t
leen de hoeken van het slagschip zien. Allen nemen
de kijkers op., weten echter reeds dat hier een vol
treffer is gemaakt. Wij aanschouwen een vuurkolom,
waaruit ieder concludeert dat „De Zeven Provin-
ciën" in brand is geraakt.
Dan breekt het groote moment van spanning aan,
spoedig verminderend wanneer de vlammen weldra
verdwijnen. Ieder weet wat er gebeurd is*
De radioman komt ademloos aangesneld om den
eskadercommandant mee te deelen, dat het schip
zich overgeeft. Tusschen het vallen van de bom eti
de overgave blijken slechts twaalf minuten te zijn
verloopen. De witte vlag wordt geheschen van da
signaalbrug.
„De Zeven Provinciën" geeft met de bekende let-,
ters het noodsein, waarbij alle aanwezige vlootmate-
riaal „De Zeven Provinciën" nadert.
Twaalf dooden. Diepe indruk bi] het
eskader.
Nadat verschillende vlaggeseincri over en weer
zijn gegeven, komt tenslotte het gedenkwaardigst»
vlaggesein van den ochtend, nl. dat waarbij „De Ze
ven Provinciën" bericht: „Totaal twaalf dooden en
25 gewonden De spaning wordt groot en de indruk
dieper.
De vraag, die in allen oprijst, wordt wederom met
vlaggen doorgegeven, en zij luidt: „....Wie zijn de ge
sneuvelden?", en de vraag: „Wie zijn de gewonden".
„De Zeven Provinciën" seint terug: „De dokter ver
zoekt de zes zwaar gewonden onmiddellijk naar Bata
via te vervoeren".
De „Piet Hein" maakt zich gereed voor een zoo
snel mogelijke tocht naar Batavia.
Aan boord van „De Zeven Provinciën" blijken som
migen reeds over den eersten schrik te zijn hcenge-
komen, hetgeen afgeleid kan worden uit hun hou
ding, die zij aannemen tegenover de officieren, die
met revolvers in de hand rondgaan, „handen om
hoog" bevelen en iedereen fouilleeren, waardoor een
groot aantal messen weldra op een hoopje bijeen
liggen.
De eerste sommatic om de wapens neer te gooien,
was blijkbaar niet algemeen ten volle opgevolgd.
Het, eerste onderzoek wijst al direct uit, dat zoowel
de E uropeesc li 0 als de inlandsche aan de mui
terij hebben deiegenomen.
De lichtgewonde luitenant ter Zee De Vos van
Steenwijk, vertelde welk een ravage het vallen van de
bom had aangebracht..
Alle menschen van de commando
brug weggeveegd. Aanvoerder
overleden.
Van de commandobrug, waarop zich de in-
heemsche muiterscoramandant temidden
van een deel van zijn état major van mui
ters bevond, werd deze gansche groep weg
geveegd.
Deze „commandant" bevond zich
aanvankelijk onder de zwaarge
wonden op de „Piet Hein", op welk
schip hij twee uren na zijn opne
ming, in het hospitaal overleden is.
De bom bleek gevallen juist achter de
commandobrug. De linkervleugel van de
commandobrug was totaal vernield. Ook
het pantserdek werd beschadigd en hier
werd de gevechtsradio vernield.
(Zie verder de vóórpagina Eerste Blad.)
