11(11(11 NltlïS-
Naar „eenheid" in Duitschland
Uitgevers: N.V. v.h, TRAPMAN Co, Schagen.
Eerste Blad.
De politieke dood der
Duitsch-Nationalen
HET CENTRUM VOOR
DE BESLISSING
Ongeluk in Hongaarsche steengroeve
Explosie in een Spaansche kolenmijn
De dubbele moord te Nuth
De onrust in de S.D.A.P.
Schorpioenenplaag in Egypte
Een Sportpark in Hoorn
De voortvluchtige Zaansche
kantoorchef
Na den Olympischen dag
Nachtelijke brand te Enschede
Donderdag 29 Juni 1933.
SCHAKER
76ste Jaargang No. 9303
(Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentiên nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330. INT TELEF. No 20.
Prijs per 3 maanden fl.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TIëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno«
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.'
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Zal de partij uit eigen beweging heengaan ol
zal zij zich laten wegzenden?
Met groote snelheid ontwikkelt zich in Duitschland
thans de politieke situatie in de richting van den z.g.
„totalen staat", waarin nog slechts één partij zal be
staan, de partij van Hitier.
Is daar eerst het ontslag van dr. Hugenberg en de
politieke dood van diens partij, de Duitsch-Nationa
len.
Overigens is een vreemde situatie ontstaan over het
ontslag van Dr. Hugenberg. Aanvankelijk werd offi
cieel gemeld, dat president Hindenburg het ontslag
had aanvaard, en dat hij daarbij tevens den wensch
te kennen had gegeven, dat de rijkskanselier hem
Terslag over de politieke situatie zou uitbrengen.
Plotseling is later, zonder eenige opgave van mo
tief, dit officieele bericht weder ingetrokken.
Toch mogen wij wel als vrij zeker aannemen, dat
het. ontslag zal doorgaan, want zelfs wordt reeds
Walther Darré, de grootste zakelijke tegenstander
van dc landbouwpolitiek van Hugenberg, als diehs
opvolger genoemd.
Hugenberg heeft dus moeten wijken. Zijn moed was
rog ongebroken, maar dc partij, waarop zijn positie
berustte, is hem ontvallen. Hij zelf zou den strijd nog
hebben voortgezet. Zijn politieke vrienden waren ech
ter murw gebeukt door de vervolging, die nu ook te
gen hen op touw gezet was. Hun capitulatie was de
losprijs voor hun partijgenooten, die gevangen waren
gezet en had verder ten doel het dagelijksch brood te
redden van medestanders onder de ambtenaren, die
gevaar liepen hun posten te verliezen om door nazi's
te worden vervangen.
En na Hugenberg en de „vrijwillige ontbinding"
van diens partij
komt het Centrum voor de beslissing te
staan.
Het Centrum, de R.K. Staatspartij, als laatste poli
tieke partij, welke aan den nationaal-s irialistiscben
stormloop nog weerstand biedt, zoekt naar een uit
weg om op eenigszins dragelijke wijze zijn prestige
te redden. In de toonaangevende kringen der partij
wordt gedurende de laatste dagen met koortsach
tige spanning het verloop der politieke gebeurtenis
sen gevolgd. De partijleiders zijn in wel is waar niet
officieele, maar toch wellicht in beslissende confe
rentie, welke bijna onafgebroken voortduurt, bijeen,
om den ernstigen toestand en de noodzakelijke
maatregelen te bespreken. Ook de mogelijkheid eener
vrijwillige ontbinding, naar het voorbeeld van het
Duitsch-nationale front en de Staatspartij, wordt
blijkbaar overwogen. Naar verluidt zou een sterke
strooming in het Centrum aandringen op een der-
gelijkcn stap, onder voorbehoud, dat hij zou geschie
den op soortgelijke voowaarden als de Duitsch-na-
tionalen hebben verkregen.
Men is er zich blijkbaar van bewust, dat ontbin
ding op eigen initiatief te verkiezen is boven een
verbod door de regeering, hetwelk eventueel gepaard
zou gaan met confiscaties en andere uadeelen. Een
definitieve beslissing wordt m de eerstvolgende da
gen verwacht
Göbbels kondigt maatregelen tegen het
Centrum aan.
Rijksminister Dr. Goebbels heeft gistermiddag de
Wurtembergsche pers ontvangen Hij zeide daarbij
o.m.:
Het krachtcentrum der natie moet worden opge
bouwd op een gemeenschappelijke wereldbeschou
wing. Wanneer het Duitsch Nationale Front zich
zelf heeft, ontbonden, dan is het slechts een logische
ontwikkeling der gebeurtenissen en wanneer ik het
Centrum een goeden raad zou mogen geven, zou ik
zeggen: Ik geloof, dat het er zeer goed aan zou doen,
wanneer het zijn eigen partijwinkel zelf zou dicht
maken.
De nationaal socialisten zullen niet langer toezien
naar de experimenten van het Centrum. Wanneer
het Centrum meent, d<} Katholieke belangen te moe
ten verdedigen, dan zeggen wij: Wat het Katholicisme
dient, weten wij zelf wel. Wij welen evenwel ook,
wat der natie dient. De belangen van het Katholi
cisme zijn waarschijnlijk bij ons in betere handen
dan bij het Centrum. Wanneer wij het Centrum op
doeken, doen wij de kerk een dienst. Toen wij het
Marxisme vernietigden, is het Centrum ons in de ar
men gevallen. Aan het einde der ontbinding van de
partijen staat de Duitsche eenheidsstaat en deze zal
het nationaal socialistisch stempel dragen Binnen
twintig jaren mag er geen andere wereldbeschou
wing bestaan dan de onze. Wij willen de uniforme
krachtsontplooiing der Duitsche natie er. dat is tege
lijkertijd een urobleem der buitenlandsche politiek.
Eén moet in naam van Duitschland kunnen spre
ken en in naam van den laatsten boer en proleta
riër. Adolf Hitier is thans de onbestreden heerscher
in Duitschland Maar bij is zich van de verantwoor
delijkheid bewust. Zeker, wij zijn een minderheid
en wij regeeren als minderheid. maar wij regeeren
in opdracht van het volk. Zoo behartigen wij de ver
edelde democratie. Is deze vorm van regeeren deze
hiërarchie van leiding doorgevoerd, dan zal ook op
het gebied der buitenlandsche politiek alles in orde
komen.
Groote actie tegen katholieke vereeni-
g in gen.
Uit Breslau, 28 Juni (V.D.):
Heden is door de geheime staatspolitie, onder lei
ding van den crimineelen commissaris dr. Schaefer
en door de landsleiding van Silezië van den Nati
onaal Socialistischen Studentenbond een groote actie
gevoerd tegen 12 Katholieke vereenigingen. Er wor
den huiszoekingen gehouden, waarbij omvangrijk ma
teriaal in beslag genomen werd.
Naar de „Schlesische Tageszcitung" meldt, was
reeds sedert geruimen tijd opgemerkt, dat de leiders
der katholieke corporaties een standpunt innamen,
dat volstrekt niet in den zin der regeering lag.
Von Papen's positie wankeL
In verband met de ontbinding der R.K. Centrum
partij wordt ook de positie van viee-kanselier von
Papen als niet-nationaal-socialist in de nationaal-soci-
alistische regeering druk besproken.
In nationaalsocialistisché kringen rekent men cr
eenerzijds mede, dat ook von Papen zich op den duui'
niet zal kunnen handhaven, maar anderzijds wijst
men er op, dat von Papen als bemiddelaar tusschen
Hitier en Hindenburg nog een recht vanNxestaan heeft
en daarom voorloopig op zijn overigens niet zeer In
vloedrijken post zal kunnen blij ven-
De rol, die Von Papen tot nu toe gespeeld heeft,
heeft nuimmer tot de glansrollen behorod. Hij heeft
zich reeds heel spoedig dood spoor laten schuiven
om alleen bij bijzondere gelegenheden voor repre
sentatie te voorschijn te worden gehaald. Hij heeft
zonder uiterlijk verzet en als hij zich verzet heeft
zonder resultaat, zich de grievendste beleedigingen
laten aandoen. Het ergste is geweest de hardhandige
vervolging van hot katholieke congres te Munchen,
waarvan hij een der hoofdpersonen was. Bij iederen
striem heeft hij zich gebogen en zijn glimlach be
waard. Nu heeft hij zich naar Rome laten zenden
om met den Paus te onderhandelen over een con
cordaat, terwijl het feit van zijn zending en van die
onderhandelingen niet heeft kunnen beletten, dat de
toch reeds felle vervolging der katholieken in Beie
ren juist ïd de allerlaatste dagen nog weer heviger
vormen heeft aangenomen.
Geruchten betreflende v. Nenrath en
Schacht.
Berlijn, 28 Juni (V.D.). De te Londen in omloop
zijnde geruchten, volgens welke Freiherr v. Neu-
rath ontslag zou hebben genomen als Rijksminister
1 van Buitenlandsche Zaken, zijn, naar van bevoegde
zijde wordt medegedeeld, uit de lucht gegrepen.
Ook is bewered, dat v. Neurath niet meer leider
zou zijn der Duitsche delegatie ter Wereldconferen
tie. Ook deze bewering is onjuist. De geruchten zijn
klaarblijkelijk ontstaan, omdat v. Neurath voorloo
pig niet naar Londen zal terugkeeren, daar zijn aan
wezigheid aldaar voorloopig niet noodig wordt ge
oordeeld.
Dr. Schacht zal eveneens naar Berlijn terugkeeren.
In verband hiermede wordt er op gewezen, dat ka
pitaalsamortisatie niet in het voornemen ligt.
Ook ontbinding van de Dnitsche Staats
partij.
De Rijksleiding der Duitsche staatspartij, aldus ver
neemt V.D. uit Berlijn, publiceert de volgende verkla
ring: De Duitsche Staatspartij wordt hierbij ontbon
den. Alle landelijke afdeelingen, organisaties in de
kieskringen en plaatselijke groepen, zoomede alle ne
venorganisaties hebben hiermede opgehouden te be
staan.
11 Arbeider3 bedolven.
Boedapest. 28 Juni (V.D.) In een steengroeve ln Pi-
lisvoeroesvar in de nabijheid van Boedapest is heden
een ernstig ongeluk gebeurd. Een ondergrondsche bron
brak door een dijk heen, waardoor een aardverschui
ving ontstond, die 11 arbeiders bedolf. De reddings
werkzaamheden werden onmiddellijk ter hand genomen,
doch nadat reeds verscheidene uren hard gewerkt was.
was men er nog niet in geslaagd de ongelukkigen te
bevrijden, zoodat de hoop is opgegeven hen nog levend
te kunnen bergen.
8 Arbeiders gedood, 4 gewond.
Madrid, 28 Juni (V.D.) In een Spaanschen kolen
mijn bfj Oviedo is heden een ernstige explosie ontstaan.
Daarbij werden drie arbeiders gedood en 4 zwaar ge
wond.
Een bekentenis van den dader.
De „Tel." meldt, dat de te Maastricht opgesloten
Janssen uit Houthem. die den molenaar Wevers en zijn
echtgenoote te Nuth heeft gedood, voor den rechtercom
missaris een volledige bekentenis afgelegd heeft. Hij
verklaarde dat hij Zondag j.1. met den opzet Wevers
te dooden, naar Nuth gekomen is.
ERNSTIG MOTOR-ONGELUK BIJ
LEEUWARDEN.
Te snel rilden de oorzaak.
Leeuwarden. 28 Juni. Gisteravond' om acht uur wa
ren drie motorrijders uit Leeuwarden een tochtje in
de omgeving gaan maken. Toen zij door Goutum kwa
men, raakte de achterste motorrijder, de heer W. Maar-
sen uit de Speelmanstraat te Leeuwarden, het beheer
over zijn stuur kwijt. Hij vloog eerst tegen een paar
boomen. vervolgens over een hoop stenen en kwam ten
slotte in een sloot terecht. Met een ernstige bekken
breuk is hij in zorgwekkenden toestand naar het Dia-
conessenziekenhuis te Leeuwarden vervoerd. Men vreest
voor zijn leven. Het ongeluk moet worden toegeschreven
aan te snel rijden.
MATTERN NOG STEEDS ZOEK.
V.D. verneemt uit Moskou, 28 Juni:
Sowjet-Russische grensdetachementen en schepen in
de Noordelijke wateren zoeken nog voortdurend naar
den vermisten wereldvlieger Matbern, die sedert 12
Juni verdwenen is. Aangezien Mattern een geweer, mu
nitie, vischtuig en voedsel aan boord had, wordt het
zeer wel mogelijk geacht, dat hij nog in leven is, wan
neer hij gedwongen zou zijn geweest om de een of
andere reden een landing te maken.
Een motie tegen de heeren Duys en Zwert
broek.
„Het Volk" vermeldt een motie, die Maandagavond is
aangenomen in de afd. Amsterdam 12 der S.D.A.P.,
waarin de handelwijze van de heeren Duys, die de
vraagstukken der Partij aan de orde stelde door het uit
geven van zijn brochure en bovendien een interview
toestond aan een der burgerlijke bladen, en Zwertbroek,
die mededeelingen, hem als partijbestuurder bekend,
deed aan „De Tribune", schadelijk wordt genoemd voor
de Partij. De houding dezer heeren wordt ten sterkste
afgekeurd en het Partijbestuur verzoekt den heer Duys
te royeeren en den heer Zwertbroek te ontheffen van
zijn functie als partijbestuurder.
Hoofdbestuurder P. Langendijk bedankt als
üd der S.D.A.P.
De heer P. Langendijk, lid van den gemeenteraad van
Lonneker, heeft bedankt als lid van de S.D.A.P.
Naar het Alg. Hsbl. mededeelt, werd er reeds gerui
men tijd aandrang uitgeoefend op den heer Langendijk
om uit de partij te treden. Hij had een reis gemaakt
naar Rusland en over zijn indrukken, daar opgedaan,
hield hij redevoeringen. t
Dezer dagen zal de Vereeniging van Vrienden der
Sowjet-Unie, waarvan de heer Langendijk hoofdbestuur
der is, een brochure doen verschijnen, waarin de heer
Langendijk zijn standpunt uiteenzet over de houding, die
de S.D.A.P. z.i. ten opzichte van Rusland behoort aan
te nemen. Aanleiding tot dit geschrift zou zijn de publi
catie van mr. J. E. W. Duys die ook dit onderwerp
aanroerde.
Het bestuur van de federatie Twente der SJDA-P.
heeft nu kort geleden den heer Langendijk voor de
keus gesteld te bedanken als lid van de V.V.S.U. of als
lid van de S.DA.P. geroyeerd te worden.
Na afloop van den bedenktijd heeft hij voor het lid
maatschap der partij bedankt teneinde een royement
te voorkomen
De heer Langend ijlk staat op het standpunt, dat hij
niet vrijwillig uit de S.D.A.P. treedt. Hij ziet zich dan
ook niet genoodzaakt den gemeenteraadszetel ter be
schikking te stellen. Het zou in zijn bedoeling liggen
om na het verschijnen der brochure, met behulp van
steun der sociaal-democratische Twentenaren, te trach
ten het lidmaatschap der partij te herkrijgen.
Reeds 212 menschen gebeten.
De laatste veertien dagen zijn te Minia in Opper-
Egypte 212 menschen, die door sohorpioenen gebeten
waren, geneeskundig behandeld. Naar gemeld wordt
vermenigvuldigen deze insecten zich zoo sterk, dat zy
een bedreiging voor het district worden.
4.202.050 INWONERS TELT BERLIJN.
Werkverschafflngsobjecfc.
In de Dinsdagavond gehouden vergadering van den
raad der gemeente Hoorn werd besloten tot het in
werkverschaffing doen aanleggen van een Sportpark op
het terrein aan den Buitenluiendijk. Hierbij zal zijn in
begrepen de aanleg van een plantsoen, wegen, paden en
een parkeerterrein, benevens het maken van een bad
huis met strand. Het is de bedoeling dit sportpark ook
dienstbaar te maken aan hyppische sport, motorsport,
etc. Over het aanleggen van een tribune met onder
bouw zal mettertijd een beslissing worden genomen.
Berlijn, 28 Juni (V.D.) Het stedelijke bureau voor
statistiek deelt mee dat het voorloopig resultaat der
volkstelling van 16 Juni is, dat te Berlijn wonen 1.936.860
mannen en 2.265.190 vrouwen, totaal 4.202.050 personen.
Aanhouding is slechts een tijdskwestie.
Volle medewerking der Fransche po
litie.
Dinsdagavond is de Zaandamsche commissaris van
politie, aldus deelt de „Tel." mede van zijn achter
volging van den voortvluchtigen v. As, die er, zoo
men weet, met f29.000 van de Schecpvaartvereeniging
„Noord" vandoor is gegaan, uit Parijs teruggekeerd.
De heer v. d. Laan was vol lof over de hulp, dié
hij van de Fransche politie-autoriteiten heeft onder
vonden. Bij zijn aankomst in de Fransche hoofdstad
werd hij ontvangen door den Nederlandschen con
sul, en door diens bemiddeling werden hem onmid
dellijk 'n commissaris en inspecteur van politie ter
zijde gesteld. Terstond werd een onderzoek ingesteld
op het Fransche vliegveld te Le Bourget, waar mei»
zich tot zelfs de tasch van den ontsnapte duidelijk
wist te herinneren. Verder gevlogen was hij niet.
Pensions en hotels, die in de Fransche hoofdstad
van eiken nachtverblijver aanteekening moeten hou
den, werden afgezocht, Radio-Paris zond een draad
loos bericht rond, te Boulogne sui Mer, Havx-e en an
dere havensteden wei'd naar den ontsnapte getele
foneerd. Hier had v. As geen passage genomen'-om
per schip de wijk te nemen.
Volgens de meening van den commissaris, die na
deze pogingen te hebben gedaan, onmogelijk langer
weg kon blijven, is de eenige kans, dat v. As zich per
trein van een veilige vlucht verzekerde en zich elders
in Frankrijk nog ophoudt. De commissaris deelde me
de, dat natuurlijk contact blijft tusschen hem en de
Fransche politie.
Op de vraag of men ook nog met andere buiten
landsche hoofdsteden in verbinding is getreden, werd
verzekerd, dat dit tot resultaat gaf, dat Scotland Yard
mede kon deelen, dat v. As zich niet op Engelschen
bodem bevindt. De aanhouding van v. As ..chtte onze
politie-autoriteit echter slechts een kwestie van tijd
nu alle netten uitgezet zijn.
De vraag is gerezen of v. As in overspannen toe
stand tot zijn daad is gekomen en dus feitelijk ontoe
rekenbaar moet worden geacht. Dit werd thans door
den commissaris ten stelligste ontkend. Van As moet
blijkens de voorbereiding van de vlucht en de spoor-
looze verdwijning wel degelijk toerekeningsvatbaar
geacht worden.
Batig saldo van f 19.000
De Olympische dag in het Stadion is voor het N.O.C.
niet alleen een sportief, doch ook een groot financieel
succes geworden. De bruto-ontvangtsen heibben, naar
de Tel. mededeelt, ongeveer f 29.000 bedragen. Na af
trek van belastingen en onkosten blijft vermoedelijk
een bedrag van circa f 19.000 voor het N.O.C. beschik
baar. Dat is een flink stuk boven het bedrag, dat men
zich dezen eersten dag als doel had gesteld.
Drie huizen verwoest. Vluchtende bewoon
ster valt bewusteloos neer.
Gisternacht is brand ontstaan in het perceel Wal
deckstraat 9 te Enschede, bewoond door de weduwe
Scholten. Toen de brand werd ontdekt stond het huis
reeds in lichte laaie. De bewoonster werd wakker,
doordat zij bemerkte, dat haar bed in brand stond.
Bij haar pogingen het huis te verlaten viel zij be
wusteloos neer, doch één der commensaals slaagde
erin haar doorh et raam in veiligheid te brengen.
De brandweer had moeite om de naastgelegen con
fectiefabriek te behouden.
Het huis van de wed. Scholte brandde totaal uit.
De naastgelegen woning is voor een gedeelte uitge
brand en bekwam groote waterschade. Een gedeelte
der inboedels toebehoorende aan de commensaals^
was niet verzekerd. Niets kon worden gered.
KINDERMOORD EN SPANJE.
Betooging tegen de moordenaars.
Uit Ubeda ln de prov. Jaën (Spanje) meldt Reuter
dat in het dorp Jodar een kind van 28 maanden ia
vermoord en zijn bloed aan een zieken te drinken is
gegeven. De geheele bevolking van Jodar trok daarop
naar Ubeda om te betoogen tegen drie jongelieden, die
van den moord beschuldigd zijn en in de gevangenis
van Ubeda zijn opgesloten.
Gevreesd wordt dat de woedende menigte zal pogen
de gevangenis te bestoroen.
