iliiitti Kitiws-
De kwestie van „Het Anker"
Balbo's terugtocht.
Groote kerkbrand te Leiden.
Uniformverbod.
Uitgevers: N.V. v.h. TRAPMAN Co., Schagen.
Eerste Blad.
St. Petruskerk een prooi der
vlammen.
HET TRANSPORT VAN DE MERWEDE
BRUG.
Verklaring van burgemeester Verstegen
De eerste étappe afgelegd.
Tweehonderd vijftig
eilanden vermist!
In de Stille Zuidzee.
Woensdag 26 Juli 1933.
SCHAGER
76ste Jaargang No. 9318
COURANT.
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentiën nog zooveel mogelijk in het eerstuitkomend nummer geplaatst.
POSTREKENING No. 23330 INT TEEEF. No 20.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TlëN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno.j
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
DIT NUMMER BESTAAT UIT TWEE BLADEN.
Een geweldige vuurzee. De brand In den
toren ontstaan.
Gisteravond om kwart over 11 werd brand
ontdekt in den toren van de St. Petruskerk,
gelegen aan den Langen Brug te Leiden. Het
vuur greep zeer snel om zich heen en spoe
dig stond de geheele toren in lichter laaie.
Omstreeks kwart over 11 dreigden de vlam
men ook over te slaan op de kerk.
Al het materieel van de brandweer uit Lei
den is naar de plaats van de brand gediri
geerd, terwijl ook waarschijnlijk de brand
weer van Katwijk ter assistentie zal wor
den geroepen. De brand is tot ver in den om
trek te zien en duizenden belangstellenden
trekken derwaarts. De toren is 60 M. hoog.
Hoewel omtrent de oorzaak van den brand
nog niets valt te zeggen, werd ons medege
deeld, dat Dinsdag loodgieters in den koe
pel van den toren werkzaam zijn geweest.
Toren en kerk vrijwel verwoest.
Nader wordt gemeld:
De brand in de St. Petruskerk heeft een zeer groo-
Ten omvang aangenomen en niet alleen de toren,
maar ook de kerk zelf is grootendeels verwoest
De toren brandde als een fakkel en een vonkenre
gen daalde over dit gedeelte van de stad, zoodat er
ernstig gevaar voor de omliggende huizen ontstond.
Het duurde niet lang of de brand vloog over naar
de kerk en tegen middernacht stond het kerkgebouw
eveneens in lichterlaaie. De kerktoren is ingestort en
voor het grootste gedeelte terecht gekomen op het
kerkgebouw.
Voor zoover bekend is, konden de meeste kerkschat
ten tijdig in veiligheid worden gebracht.
De brandweer werkt uit alle macht om de pastorie
en de omliggende huizen te behouden. De omgeving
is tot op grooten afstand afgezet.
Eenige bijzonderheden over den brand.
oT-ITen omtrsshrdlnhrdlnhlmfwunhrdlunrdlununu
kerk ontdekt werd, was deze reeds van een zoodani-
gen omvang, dat, mede in verband met het feit, dat
de kerk zeer veel houtwerk bevat, reeds spoedig ge
vreesd werd, dat van de geheele kerk niet veel meer
dan een puinhoop zou overblijven. De brandweer, die
met alle beschikbare krachten tegen het woedende-
element oprukte, deelde blijkbaar dit inzicht in de
onbluschbaarheid van de vlammenzee, zoodat zij zich,
noodgedwongen al spoedig moest beperken tot het
beschermen der belendende en gevaar loopende per
ceelen.
De geestelijke der parochie was niet thuis, toen het
vuur werd ontdekt en er ging nogal geruimen tijd
overheen, alvorens men er in geslaagd was een an
dere geestelijke te waarschuwen. Deze heeft toen nog
eenige kostbare kandelaars in veiligheid weten te
brengen, maar al spoedig moest hij op last van de
politie het kerkgebouw verlaten, aangezien langer
verblijf in de reeds brandende ruimte levensgevaar
zou opgeleverd hebben. Omtrent de verdere kostbaar
heden van de kerk kan worden medegedeeld, dat de
koster, reeds op het eerste alarm, de kerk was bin
nengesneld en het Heilige Sacrament in veiligheid
had gebracht naar de pastorie, fntusschen, gelijk
reeds gemeld is. duurde het niet lang of ook de pasto
rie liep gevaar, zoodat men er toe moest overgaan de
kostbaarheden en voorwerpen van waarde ook hier
vandaan te verwijderen.
Het behoeft geen betoog, dat de ontzaggelijke vuur
zee, die tot mijlen en mijlen in den omtrek de lucht
bloedrood kleurt een stroom van belangstellenden
Leidens poorten doet naderen. De politie houdt ech
ter met strenge hand het terrein vrij en belet de
nieuwsgierigen op te dringen en zoodoende het blus
schingswerk te belemmeren.
Op het terrein van den brand merkten wij verschil
lende autoriteiten op, zoowel burgerlijke als kerke
lijke, o.a. zagen wij den loco-burgemeester, wethouder
Splinter, en den gemeente-secretaris Mr. dr. N. C.
van Stryen.
Het verder verloop van den brand.
Te ruim half twaalf stortte de koepel onder een
enormen vonkenregen ineen gedeeltelijk door het
dak van de kerk heen, zoodat de vlammen in het
kerkgebouw vrij spel kregen Ondu den koepel was
Toen omstreeks half elf de brand in de St. Petrus
stutbalken nieuw voedsel bood. Het aan dezen kant
van de kerk gelegen koor, stond nu weldra in lichter
laaie en de gretig omhoog kruipende vlammen tast
ten aan alle kanten het dak aan. dat voor zoo ver
het niet wegbrandde bij gedeelten naar beneden viel
een galerij gelegen, die met zijn zware eikenhouten
kwam een gedeelte van den voorgevel naar beneden.
Gelukkig bevond zich op dat oogenblik niemand op
de Langebrug voor het kerkgebouw, zoodat zich geen
persoonlijke ongevallen voordeden
Het Kamerlingh-Onnes laboratorium in
gevaar.
Aan dezen kant van de straat had men zich voor
namelijk beperkt tot het nat houden van het recht
tegenover de kerk gelegen wereldberoemde Kamer
lingh Onnes laboratorium met zijn ontschatbare kost
bare instrumenten. Het laboratorium had reeds een
natuurlijke bescherming in d«- rij dichtgegroeide
boomen. die er voor staan, en die eveneens voortdu
rend natgehouden werden.
Aan alle kanten was inmiddels het vuur aangetast.
De Leidsche brandweer, gevormd dooi een klein ka
der beroepsbrandweerlieden, beschikt over drie mo
torspuiten. die echter niet m staal waren, tot een
hoogte van 40 m de hoogte van den koepel to
spuiten. Toen het zich liet aanzien, da» le brand
een zoo grooten omvang zou aannemen, had men
zich dan ook om assistentie tct de omliggende ge
meenten gewend. In den loop van den avond ver
schenen dan ook de motorspuit uit Voorschoten, een
motorspuil uit Oegstgeest en twee motorspuiten van
de Haagsche brandweer
Het blusschingswerk stond onder leiding van den
waarnemenden commandant der Leidensche brand
weer, den heer van Lid De stralen werden via eeni
ge ladders door de ramen van het kerkgebouw ge
leid, terwijl ook stralen gelegd waren door de aan de
achterzijde van de kerk, aan de Breestraat gelegen
pastorie en door de terzijde van de kerk gelegen ma
gazijnen van de koffie- en theefirma Kelder aan de
Ketelboetersteeg. Tegen 1 uur, toen de kerk reeds red
deloos verloren was was het gevaar voor verdere uit-
briding geweken en had men nog slechts dc vuur
poel te blusschen. die in het binnenste van het kerk
gebouw woedde.. Met dit blusschingswerk had de
brandweer echter nog de handen vol. Te ongeveer 3
uur in den afgeloopen nacht laaide nog achter de ver
nielde ramen van het vernielde kerkgebouw de rose
gloed der vlammen en het laat zich aanzien dat met
de nablussching ook nog een groot deel van den
Woensdag zal zijn gemoeid.
De geheel vernielde Petruskerk i3 ongeveer 100
jaar oud.
De oorzaak.
Het staat niet vast, dat de brand inderdaad in den
koepel begonnen is, alhoewel dit wel hel meest waar
schijnlijk geacht moet worden. De loodgieter, die he
denmorgen in den koepel reparatiewerkzaamheden
verrichtte, was slechts korten tijd op het dak aan het
werk en heeft weinig met vuur moeten werken Den
geheelen dag daarna heeft zich niets verdachts
voorgedaan.
DE SLEEPREIS THANS VOORTGEZET.
Stap voor stap nadert het geweldig werk, het trans
port van de nieuwe Merwedebrug, zijn voltooiing. Me
ter voor meter schuiven de pontons door het rimpel-
looze water van het Merwedekanaal. Hoog boven het
groene land schuift het ijzeren gevaarte.
Tegen acht uur is het transport genaderd tot een
honderd meter vóór de oude brug. Op de koppen van
de beide opritten hebben zich honderden belangstellen
den gewapend met een witten toegangskaart opgesteld.
Ook op den Muiderstraatweg en langs het Merwedeka
naal ls de belangstelling geweldig, maar een intensieve
bewaking van marchaussee zorgt er voor. dat het pu
bliek niet hinderlijk voor het verkeer of voor de werk
zaamheden wordt. Het autoverkeer is drukker dan op
den druksten Zomerdag. Even voor negen wordt de
oude Merwedebrug opengedraaid om de beide sleepboo-
ten door te laten. Schril klinken de commandofluitjes.
De windassen gaan draalen, de kabels spannen en
langzaam maar zeker drijven de pontons tusschen het
remmingswerk vóór de brug.
De oude Merwedebrug is intuschen weer dichtge
draaid, de laatste auto's passeeren, een klas schoolkin
deren brengt vanuit een autobus een driewerf hoera op
den nieuwen brug uit. Het verkeer" wordt omgelegd via
het Zandpad en Weesp, de Gooische tram tingelt over
de brug.
De duisternis is langzamerhand gevallen, fel flitst
zoo nu en dan het bliksemlicht op van een fotograaf,
die het imposante moment vereeuwigt, dat de nieuwe
brug .zijn oude, antieke collega, die ons zoo meenigen
ergernis heeft bezorgd, hoog in de lucht passeert.
Precies te tien uur is het transport door de bug. in
een tijdsverloop van drie kwartier is dit moeilijke deel
van het traject verwerkt
Nog ruim honderd meter wordt de brug verder ge
sleept, tot zij met den eenen kant boven het viaduct
aan de Amsterdamsche zijde ligt met een tusschen-
ruimte van c.a anderhalve meter.
Het andere einde van de brug ligt nog niet boven
het viaduct-uiteinde. Het is intusschen te laat gewor
den om verder te werken, fel lichten de schijnwerpers,
doch met het oog op het moeilke werk, dat nog wacht
n.1. het in de goede richting draaien en het verplaatsen
van de brug op de stoelen wordt het safer geoordeeld
thans het werk stop te zetten en daglicht af te wach
ten. Vanmorgen vier uur is 't erootsche werk voortgezet
en beëindigd.
Nieuw artikel in strafrecht
voorgesteld.
Tegen machtsontwikkeling en
uitdrukking geven van
staatkundig streven.
Bij de Tweede Kamer is ingediend een ontwerp van
wet tot aanvulling van het Wetboek van Strafrecht met
het oog op kleedingstukken en ondersoheidingsteeke-
nen, welke uitdrukking zijn van een bepaald staatkun
dig streven.
Het aanvullende artikel (art 435a) luidt:
Hij die in het openbaar kleedingstukken of
opzichtige onderscheidingsteekenen draagt of
voert, welke uitdrukking z\jn van een bepaald
staatkundig streven, wordt gestraft met hech
tenis van ten hoogste twaalf dagen of geld
boete van ten hoogste honderd vijftig gulden.
In de memorie van toelichting wordt er op gewezen,
dat het ostentatief dragen of voeren van kleedingstuk
ken of onderscheidingsteekenen met staatkundige
strekking in het bijzonder in tijden van spanning op
politieke tegenstanders uittartend werkt Voorbeelden
daarvan vertoonen zich in den laatsten tijd helaas
meermalen. Bij herhaling was in verband daarmede
soms uitgebreid politieoptreden noodzakelijk tot hand
having van de openbare orde.
Verder worden uniformen of anderszins kenmerken
de kleed ing voor zoover niet enkel sprake is van
een min of meer belachelijke zucht tot nabootsing van
buitenlandsche methoden, veelal mede ten bate van
zekere machtsontwikkeling gekozen.
Het zal geen betoog behoeven, dat een zoodanige,
min of meer militaire, machtsontwikkeling van politie
ke richtingen "naast het wettig gezag al kleedt men
haar, welicht In den aanvang te goeder trouw, in den
vorm van hulpverleening aan dit gezag in een geor-
denden staat niet kan worden geduld. Zoodanige
machtsontwikkeling van bepaalde groepen, voordat zij
meer ernstige vormen aanneemt, te voorkomen, ls,
naast het tegengaan van andersdenkenden uittartende
kleedingstukken en onderscheidingsteekenen, de strek
king van het wetsontwerp.
Ten aanzien van de afzonderlijke uitdrukingen van
de omschrijving wordt nog het volgende opgemerkt:
.Kleedingstukken" is zoo algemeen mogelijk. Niet
noodzakelijk ia dus, dat uniformen of onderdeelen van
uniformen worden gedragen. Ook gewone kleedingtsuk-
ken, zwarte of bruine overhemden, hooge hoeden bij
gelegenheden, waarbij deze niet door het gebruik zijn
voorgeschreven of b.v. zelfs geheel gelijke costuums
kunnen kenmerk zijn van een bepaald staatkudig stre
ven en als zoodanig onder de strafbepalingen vallen.
Naar aanleiding van verschillende persuilingen in
den laatsten tijd, deelt de burgemeester van Koog
aan de Zaan, de heer A. G. A. Verstegen, het vol
gende mede:
Ik gevoel de behoefte openlijk in te trekken mijne
mede-onderteekening van het artikel in het blad „Het
Anker" van 7 Juli jl. Heb ik mij bij die onderteeke-
ning niet voldoende rekenschap gegeven van de be-
teekenis hiervan, ik ben thans overtuigd, dat het
blijk van instemming met den inhoud van het arti
kel, dat uit die mede-onderteekening blijkt, niet te
vereenigen is met de plichten die op mij rusten als
burgemeester eener Nederlandsche gemeente. Als
zoodanig toch is het mijn taak het gezag hoog te hou
den een taak, die ik onder alle omstandigheden
tot het uiterste zal vervullen en dit is niet de strek
king van het artikel.
Generaal Balbo, die gisterochtend om 9 uur 1 min,
(Am. tijd) uit New York was gestart, is, naar Reuter
meldt, om 8 uur 56 gisteravond te Shediac in Nieuw-
Brunswijk (de eerste étappe der retourvluoht) aange
komen.
Vandaag zal de vlucht worden voortgezet naar Sheal
Harbor op Newfoundland. De weerberichten luiden
gunstig. Balbo heeft verklaard, dat hij op den terugtocht
geenerlei risico wil nemen.
Twee vliegtuigen maken een noodlanding.
New York, 25 Juli (V.D.) Een der vliegtuigen van
het Italiaansche eskader heeft een noodlanding gemaakt
in de nabijheid van Rockland in den staat Maine we
gens een breuk in de plieleiding.
Een tweede vliegtuig moest een noodlanding maken
bij St. John aan de kust van Nieuw-Brunswijlk. De oor
zaak van deze noodlanding was gebrek aan brandstof.
De zijn. na voorziening, zoo spoedig mogelijk
naar Shediac gestart.
TWEE EXPEDITIES GAAN ZE ZOEKEN.
De geheimzinnige beelden der
Paasch-eilanden.
In de maand Juli zullen twee expedi
ties naar de Stille Zuidzee vertrekken
tot het doen van wetenschappelijke on
derzoekingen.
De theorie van de drijvende continenten, die zich
voortbewegen schijnt juist in den Stillen Oceaan be
vestiging te vinden.
Hier opende zich de aarde diep dieper dan er
gens elders scheurde en vormde spleten, die men
reeds tot 8000, 10.000, 12.000 meter diep kon meten.
Water kwam in de diepe spleten, de bodem ver
schoof en beeft nog thans: de bewegingen der con
tinentale verschuiving zijn nog niet opgehouden.
Nóg getuigen geweldige aardbevingen aan de West
kust van Amerika, in Japan, in Midden-Amerika,
nóg getuigen zeebevingen daarvan.
Hoe vaak heeft men niet gehoord, dat eilanden
verdwenen zijn (korten tijd geleden werd nog hel
eiland Ganges als verdwenen gemeld!): daarbij is
niet sprake van koraaleilanden, maar van massie
ve, van uit het water oprijzende bergtoppen, die
ergens verzinken.
Maar dergelijke waarnemingen zijn slechts onvol
komen, want de schepen wijken bij hun tochten niet
al te zeer van hun koers af.
Daarom heeft men thans in Amerika besloten, een
expeditie uit. te zenden, want niet minder dan 250
eilanden, die op oude kaarten stonden, worden ver
mist! Misschien zijn zij er nog. maar verkeerd in
kaart gebracht, misschien zijn zij verzonken! Maar
in ieder geval zullen de zeekaarten van den Stillen
Oceaan eindelijk worden gecontroleerd en gerectifi
ceerd.
Men hoopt eilanden te vinden, die nog waard zijn
beplant en bewoond te worden Misschien treft men
stammen, die men nog in 't geheel n'"et kent, die
schakels vormen tusschen de bewoners van Azië
en de oerbevolking van Amerika of Australië. Hel
is per saldo reed? een halve eeuw geieden seder'
den vorst van Monaco voor eigen rekening op zijn
eigen schip in den Pacific rondzwalkte en eilanden
registreerde.
De expeditie, die de Amerikanen hebben samen
gesteld, bestaat uit vier schepen. Twee van die sche
pen voeren vliegtuigen mede. opdat een grooter ge
bied kan worden bestreken De beste peilapparaten
bevinden zich aan boord, zoodat tegelijkertijd ver
schillende nog niet onbetwist vaststaande diepten
kunnen worden gemeten.
Een tweede expeditie.
Ook de expeditie van de Paasch-eilanden, over wel
ke geheimzinnige eilanden we in ons nummer van jl.
Zaterdag nog een artikel gaven, onder leiding van
den bekenden archaeoloog H. Lavacherie, zal trach
ten de rasverhoudingen en de vn!keren-.,bruggen"
in de Pacific te onthullen en te verklaren.
Sedert men voor 219 jaar deze Paasch-eilanden
ontdekte, heeft men zich het hoofd .gebroken over
de vraag, vanwaar de geweldige steenen koppen
afkomstig zijn, die daar uit het zand de bezoekers
aanstaren: uit vulkaangesteente gemetseld, gedeelte
lijk getooid met roode hoofdbedekkingen, pruiken
waarschijnlijk.
Wonderlijke kunstwerken vinden wij ook in Mid
den- en Zuid-Amerika, in Egypte, in Klein-Azië, in
Indië, maar nergens zoo geïsoleerd als op de Paasch-
eilanden.
De bewoners, bruine menschen, met het uiterlijk
van Polynesiërs, maar met den langen schedel der
Negers, vertellen van een grooten oorlog tusschen
de Langooren en de Kortooren en van een grooten
wijzen God, den stamvader van hun geslacht.
Bedenken wij verder, dat de bewoners in hun af
beelding een vogel namaken, die nog slechts te vin
den is op de Salomo-eilanden. in Melanesië dus, be
denken wij verder, dat de roode bedekkingen op de
hoofden der steenen goden en voorvaderen slechts
overeenkomen met de roodgeverfde pruiken van de
inwoners der Salomo's-eilanden, dan moeten wij
aannemen, dat de cultuur van het Westen zich
voortbewoog, naar het Oosten, over den Pacific, tot
aan de kusten van Amerika, voorzoover althans de
weg niet over de Boringstraat ging.
Hier tracht men dus een nieuw aanknoopingspunt
te ontdekken om de brug aan te toonen, waarover dê
cultuur, die hier verzonk, haar weg heeft genomen.
De met behulp van het echo lood gemaakte metin
gen bewijzen, dat rondom de Paasch-eilanden een
groot bergmassief ligt, dat verzonken is. Datzelfde
weten wij van de Zuid-Ockney-, de Sandwich-, de
Zuid-Shetland-, de Falkland-eilanden.
Men is nog verder gevorderd in de kennis van het
verleden van den Pacific; de Falkland-eiland b.v.
zijn allen deelen van een machtig gebergte, viermaal
zoo groot als de Alpen, dat tot 8000 M. diep in het
water daalt, maar hier en daar ook tot 1500 en 1800
M. stijgt.
Op grond van deze nog zeer onvolledige gegevens
zal men begrijpen, waarom de belangstelling der on
derzoekers zich concentreert op de Stille Zuidzee.
Is ook de beschaving van het Avondland over den
Atlantischen Oceaan naar Amerika gebracht veel
en veel vroeger heeft de cultuur van den lndischen
Archipel door de Stille Zuidzee haar weg naar de
iNieuwe Wereld gevonden!
En klaarheid te brengen in de vele geheimen, die
de Pacific nog voor ons heeft, is de taak der thans
uitgeruste expedities. Gk.
