Smokkelaars op de
Adriatische Zee.
DE DEENSCHE SAHARA.
Radioprogramma
Woensdag 25 October 1933.
SCHAGER COURANT.
Tweede blad. No. 9370
Geheime sïgnaaldienst
tusschen de eilanden.
SMOKKELHANDEL
HOOFDMIDDEL VAN BESTAAN.
Verschuivende
zandmassa.
door
OLAF FALo.
Wanneer een tourist op reis door Dalmatië in de ha-
.ren van Corcula zijn schip verlaat om de stad, die als
een schoon kasteel op het eiland ligt, te gaan bezichti
gen, doet niets hem vermoeden, dat dit het centrum
der smokkelarij op de Adriatische Zee is. Het zal hem
misschien vreemd voorkomen, dat er zooveel politie op
de been is, dat iedereen zich moet legitimeeren, dat elk
stuk bagage wordt onderzocht, doch het plaatsje zelf
is rustig en vredig. Een paar visschersbooten liggen in
'de haven voor anker, op het havenhoofd trippelen de
jonge meisjes, van de plaats op en neer het is al-
Jeen verdacht, dat men af en toe een douaneboot In
het Kanaal van Corcula ziet opduiken.
Het plaatsje Bluto op het eiland Corcula wordt door
fle reisgids vermeld als het grootste dorp van Dalma
tië. Het heeft 6000 inwoners, wat men hier zeer veel
vindt. En van die 6000 mannen, vrouwen en kinderen
Is minstens een derde gedeelte betrokken bij de smok
kelarij op de Adriatische Zee.
Er zijn er honderden, die telkens opnieuw de gevan
genis lndwalen of tot hooge boeten worden veroor
deeld, wanneer zij door de Joegoslavische douaniers
■worden betrapt. Er blijven echter altijd genoeg smok
kelaars vrij rondloopen. En deze visschers en boeren
moeten wel smokkelen om zich een bestaan te verove
ren, want de zee en de onvruchtbare Karstbodem leve
ren niet genoeg op.
De smokkelarij blijft natuurlijk niet beperkt tot het
eiland Corcula, zij komt voor in de geheele kuststreek
tusschen Soesjak in het Noorden en Boedva in het
Zuiden.
t)e idyllische opslagplaats voor sigarettenpapier
op Corculade mooie touristenplaats.
Onder de bevolking bevinden zich nog heel wat af
stammelingen van de oude zeeroovers, die even moedig
fels sluw waren en vanuit hun geheime schuilplaatsen
de Adriatische Zee beheerschten, zoodat zij schatting
konden eischen van de machtige republiek Venetië,
eoowel als van de Turken. Verder naar het Zuiden
stijgt het Italiaansche rotseiland Lagosta met de wijn-
have h van den zelfden naam steil op uit het blauwe
water. Men kan het vanuit Corcula met een zeilboot in
lenkele uren bereiken, als de Bora waalt. Tusschen
Corcula, Lagosta en het Joegoslavische eilandje Uljet,
Öat vrijwel buiten het scheepsverkeer ligt, is de smok
kelhandel het levendigst. Om het de douane althans
^enigermate moeilijk te maken, den ongel ijken strijd
vol te houden, heeft men bepaald, dat er van de Joego
slavische visschersplaatjes aan de kust na acht uur des
avonds geen schepen meer in zee mogen steken; vis
schers krijgen een speciale vergunmig om 's nachts net
ten uit te zetten of in te halen, maar die worden dan
ook geregeld door de douane bij hun werk gecontro
leerd. Ondanks alle maatregelen van dien aard gaan de
smokkelaars echter hun gang.
Te Lagosta vindt men een stapelplaats van alle ar
tikelen, waarop Joegoslavië hooge invoerrechten of be
lastingen heft, meest koffie, tabak ©n suiker. Een kilo
fcuiker kost bijv. te Lagosta 5 of 6 dinar,
Ket prijsverschil maakt het smokkelaarsbedrijf Ioo-
mend. En langs de geheele kust, zoowel als op de
eilandjes Hvar, Brac en hoe zij nog meer heeten mogen,
ïookt de bevolking uitsluitend gesmokkelde tabak.
Deze is niet alleen goedkooper dan de tabak, doch
smaakt ook beter. De autoriteiten der tabaksregie we
ten natuurlijk wel, dat h,un tabak en sigaretten langs
He kust vrijwel onverkoopbaar zijn; slechts in de groot
ste plaatsen, waar de overheid een strengere controle
kan uitoefenen, vindt de regie nog een beperkt afzet
gebied voor haar producten. Men heeft daarom reeds
ben bevel uitgevaardigd, dat er slechts pakjes sigaret
tenpapier verkocht mogen worden aan hen, die min
stens een zelfde aantal pakjes regietabak koopen, Het
gevolg was slechts, dat men te Lagosta behalve andere
producten ook sigarettenpapier ging opslaan. Met
kleine, uitstekend bestuurbare motorbooten, die vooral
la zomers zeer goed voor plezierbootjes kunnen door-
gaan, worden onder de oogen van de douaneambtenaren
kilo's en nog eens kilo's sigarettenpapier uit Lagosta ver
voerd naar Spalato, Ragusa en andere havens, van
waar ze dan verder naar het binnenland worden ge
bracht.
De douaniers hebben het niet gemakkelijk, want zoo
als gewoonlijk sympathiseert de bevolking met de
smokkelaars, die in alle ringen hun relaties en ver
trouwden hebben: onder medici, advocaten, dorpsonder
wijzers en zelfs monniken. De vele kloosters langs de
kust en op de verschillende eilanden vofmen meerma
len een toevluchtsoord voor achtervolgde smokkelaars#
Boendien worden de bewegingen van het zestal met
zoeklichten en machinegeweren uitgeruste douaneboo
ten zorgvuldig nagegaan door de smokkelaars, die on
derling in verbinding staan door een uitstekend geor-
ganiseerden signaaldienst. Het komt dan ook zelden
voor, dat er smokkelaars door de douane worden ver
rast en als dit al eens gebeurt, staat er gewoonlijk een
persoonlijke veete tusschen de smokkelaars op den ach
tergrond. Bij wijze van wraakneming verraden zij dan
elkaar.
Het drukst is het smokkelaarsbedrijf met nieuwe
maan, dan heerscht er op de zee gewoonlijk groote
drukte. Van Uujet, Polare en Babinopolje, van het
schiereiland Pelesjatz en natuurlijk ook van de smok
kelaarscentrale Corcula zoeken grootere en kleinere
booten, die den dag hebben doorgebracht in stille in
hammen van de kust, den weg naar Lagosta op. Daar
vormt de smokkelarij voor de bevolking het voornaam
ste middel van bestaan. Het komt echter ook voor, dat
OVER 100 JAAR IS FREDERIKSHAVN BEREIKT.
Slechts weinigen weten, dat er in Europa een ware
zandwoestijn bestaat en dat niet ergens op het BaJkan-
schiereiland, maar in Denemarken, een land, dat men
zich toch niet als een woestijngebied zou voorstellen.
Denemarken wordt met recht het land der groene
weiden en der beukenbosschen genoemd, maar in het
Noordwestelijke deel, niet ver van Skagen ligt de
merkwaardigste streek van ons werelddeel: de Deen-
sche Sahara. ■-<
Wanneer men zich van de havenstad Frederikshavn
over het vlakke land begeeft, dat zich ten Noorden en
ten Westen van de stad uitbreidt, bereikt men aller
eerst de z.g. Aalboek-plantage, een prachtige weelderige
en zeer wildrijke streek. Ten Westen van het dorp
Hulsig, dat bestaat uit eenige huizen, een benzinepomp,
een telefooncentrale en een spoorwegstation, verandert
het karakter van de streek vTij snel. Nog eenige kilo
meters gaat men langs steeds zeldzamer wordende
huizen. Dan breidt zich aan beide zijden een vlakke
heide uit en steeds witter en witter glinstert het voor
de oogen. Aan den horizon teekenen zich heuvels af,
waarachter men de bruisende Noordzee vermoedt. Deze
heuvels hebben allen een naam. Bekend is de Dönne-
gebakken, die in zijn vorm merkwaardig veel gelijkt op
den Japanschen Foesijama. Deze klippen beschermen
de streek tegen de zee, die geweldige zandmassa's op
de kust werpt. Van den top van de Dönningebakken
heeft men een prachtig uitzicht naar alle zijden. Men
ziet de zee tot aan het Skagerrak; Frederikshavn en de
vuurtoren van Skagen doemen voor het oog op.
Terwijl de reiziger zijn tooht voortzet, wordt de
streek steeds eigenaardiger. Het eene meer volgt op
het andere. Het land is hier zoo vlak, dat men steeds
slechts een klein stukje water kan zien. Het is een do
rado voor den botanicus, want onder de spaarzame ve
getatie bevinden zich zeldzame gewassen, vooral insec
ten-etende planten.
Plotseling verandert het landschap opnieuw. Iedere
vegetatie houdt op, er groeit geen gras, geen struik.
Zelfs geen steenen bedekken den bodem. Het zand ziet
er uit. alsof het hier eerst kortgeleden is komen aan
drijven. En inderdaad is het de Oostelijke arm van
Milen, die tot hier is voortgeschoven. Milen heet dit
landschap van zandbergen. Het hoogste punt ligt onge
veer 80 meter boven den zeespiegel en de reusachtige
zandmassa's verschuien jaarlijks over een afstand van
de smokkelaars weken lang niet kunnen uitvaren, doch
tusschen de eilandjes en bochten van de kust verborgen
blijven, omdat de douanebooten onafgebroken op den
loer liggen.
De smokkelaars zijn krachtige menschen, die vaak
met levensgevaar hun avontuurlijk beroep uitoefenen.
Zij kunnen de douanebooten, die met hun krachtige
schijnwerpers 's nachts de zee afzoeken, slechts ontwij
ken, wanneer zij tijdig een der smalle inhammen van
de kust kunnen bereiken, waar het uitzicht belemmerd
is. Mist, de vriend van smokkelaars In Noordelijker ge
legen landen, komt op de Adriatische kust praktisch
niet voor. Meevaren met zulk een smokkelaarssohip
behoort dan ook tot de meest opwindende avonturen,
die men zich kan indenken. Loopt het mis, dan onder
gaat men uit den aard der zaak dezelfde straffen als
de werkelijke smokkelaars. Deze geven echter niet om
de gevaren, die hun leven en hun vrijheid bedreigen;
zij kennen zooiets als het enthousiasme van den
sportsmon en denken eerst ln de tweede plaats aan
het geld, dat zij maken. Juist het spelen met het ge
vaar heeft deze moedige en volstrekt niet altijd slechte
mannen aangetrokken en hen ertoe gebracht om smok
kelaar te worden. Hebben zij eens een goede buit bin
nengebracht, dan blijven zij echter ook weer langen
tijd op hun lauweren rusten. Het zijn en blijven nu
eenanaal eohte Zuiderlingen. Hebben zij voor een paar
maanden genoeg verdiend, dan worden zij weer brave,
eenvoudige visschers, die overdag slapen in de heerlijk
warme zon of hun netten verstellen en 's avonds een
paar uur op de vischvangst uitgaan. In de kroeg ver
tellen zij dan graag bij het schijnsel van de petroleum
lamp hun avonturen en rooken daarbij natuurlijk
gesmokkelde tabak, die zij in hun kelders en tuinen
verborgen houden. De douaniers zijn n-1. zoo nieuwsgie
rig, dat zij soms zoo maar een kijkje komen nemen in
de huizen. t
EEN SNELLE FAMILIE. Rita Don, de zuster
van den bekenden Engelschen motor-renner
Kay-Don, blijkt een waardig lid van de familie
te zijn. Zij won n.1. het kampioenschap voor da
mes in de berg-race op de Londensche
Brookland-baan.
8 meter. Zi} liggen thans op 3 tot 4 kilometer van de
kust.
Dit eigenaardige verschijnsel bedreigt ook de meren
van het z-g. Studeli-gebied. Het in het uiterste Westen
gelegen Studeli-meer is reeds half door het zand over
dekt. De zandmassa beweegt zich onophoudelijk, zij het
langzaam. Over ongeveer honderd jaar zal Frederiks
havn bereikt zijn en bedolven worden, wanneer de
techniek dan nog geen verdediging tegen dezen vijand
zal hebben gevonden.
Milen zelf is een oceaan van zand. Daaronder bevindt
zich grootendeels harde bodem, maar er zijn ook plaat
sen, waar men geheel kan venzinken. Bij sterken wind
jagen geweldige zandwolken over het land en geeselen
den onvoorzichtige, die zich hier gewaagd heeft, tot hij
bewusteloos neerzijgt. De zandwoestijn heeft in den
loop der jaren reeds heel wat slachtoffers geëlscht.
Gedurende een der oorlogen, die tusschen Denemarken
en Zweden zijn gevoerd, trachtte eens een Zweedsch
oorlogsschip troepen aan land te zetten aan de zandige
Westkust van Denemarken. Toen lag de zandwoestijn
nog vlak aan zee. De landing had des nachts plaats.
De Denen, die de verraderlijkheid van den streek ken
den, lieten den vijaden ongestoord hun gang gaan, om
hen daarna met des te meer zekerheid te kunnen ver-
En wat zegt u van dit model herfsthoedje
nietigen. De Zweedsche troepen verdwaalden in de
zandvlakten en werden in afzonderlijke groepen gevan
gen genomen.
Het zand dat door de grillen van den wind wordt
gemodelleerd pleegt hier merkwaardige vormen aan te
nemen. Men kan de woestijn tallooze malen gadeslaan:
steeds verandert haar vorm. Waar zich vroeger hergen
van zand verhieven, gaat thans een diepe kloof en ia
plaats van spitse pyramiden ziet men plotseling een ef
fen plateau
Typisch is, dat men hier bijna geen dier aantreft.
Het instinct der dieren, dat niet om den tuin te leiden
is, zegt hun, dat zich hier over grooten afstand on
vruchtbaar land uitstrekt Als een haas op zijn zwerf
tochten aan d'en rand van deze woestijn mocht ko
men, wendt zij zich om en neemt snel de vlucht.
Sommigen zullen zich misschien nog den destijds
beroemden filmster Waldemar Psilander herinneren.
Ongeveer 20 jaar geleden bewonderde de wereld hem
als Arabisohen sjeik in een film, die, naar werd mede
gedeeld, natuuropnamen uit de Sahara bevatte, hetgeen
iets nieuws was. Thans is het geheim verraden: de
Sahara-film werd in Milen opgenomen!
Wat i3 de waarde van deze woestijn? Voorloopig ni
hil. Eenige jaren geleden, toen een jong luitenant in,
opdracht van den Deenschen generalen staf opmetin
gen in deze streek verrichtte, werd hem de geheele
Europeesche Saihara, die destijds aan een priester toe
behoorde, voor twee kroon te koop aangeboden! De
luitenant wees het aanbod voor hem persoonlijk van
de hand, maar de Deensche staat heeft intusschen de
woestijn voor een wel wat aanzienlijker bedrag van den
priester gekocht.
DONDERDAG 26 OCTOBER.
HILVERSUM (298 M.)
AVtRJO: 8,00 Gramofoonmuziek; 10,00 Morgenwijding;
10.15 Gramofoonmuziek; 10.30 Solistenconcert; 11.00
Rie Beyer leest voor; 11.30 Voortzetting solistencon
cert; 12.00 Omroeporkest; 2J.6 Rustpoos; 2.30 Omroep
orkest; 3.00 Knipcursus; 3.45 Gramofoonmuziek; 4.00
Mevr. Ant. van Dijk spreekt voor zieken en ouden van
dagen; 4.30 Omroeporkest; 5.00 Voor grootere kinderen;
5.30 Omroeporkest; 6.30 Sportpraatje door H. Hollan
der; 7.00 Kamermuziek; 7.30 Engelsch voor beginners;
8.00 Vaz Dias; 8.05 Causerie; 8.20 Concertgebouworkest
o.l.v. Ed. van Beinum; 9.20 Fransche chansons; 9.45
Radiotooneel10.30 Hans Schindler en zijn orkest; 11.00
Vaz Dias; 11-10 Gramofoonmuziek; 11.15 Hans Schind
ler en zijn orkest; 12.00 Sluiting.
HUIZEN (1875 M.)
K.R.O.: 8 00 Morgenconcert; N.C.R.V.: 10.00 Gramo
foonmuziek; 1015 Morgendienst; 10.45 Gramofoonmu
ziek; KRO.: 11,00 Gramofoonmuziek; 11.30 Godsd. half
uurtje; 12.00 Politieberichten; 12.15 Orkest; 1.00 Gra
mofoonmuziek; 1.20 Orkest; 2.00 Cursus fraaie hand
werken; 3.00 Gramofoonmuziek; 3.30 Rustpoos; 4.00
Bijbellezing; 5.00 Handenarbeid voor de jeugd; 530 Lie-
derenrecital6.30 Gramofoonmuziek; 7.00 Politieberich
ten; 7.15 Gramofoonmuziek; 7.30 Weekoverzicht; 8.00
Mandoline-ensemble; 9.00 Ouderuurtje; 10.30 Vaz Dias;
10.40 Gramofoonmuziek; 11.30 Sluiting.
LUXEMBURG (1191 M
7.50 Concert; 8.40 Idem; 10.50 Dansmuziek.
BRUSSEL (509 M.)
12.20 Gramofoonmuziek; 1.30 Idem; 5.20 Populair con
cert; 6.35 Gramofoonmuziek8.30 Concert.
KALUNDBORG (1154 M.)
11.20 Strijkorkest; 2.50 Dansmuziek; 7.30 Symphonie-
orkest; 10J.0 Dansmuziek,
BERLIJN (419 M.)
3.50 Gramofoonmuziek; 7.25 Gevarieerd programma,
HAMBURG (372 BL>
11.40 Concert; 12.40 Populaire muziek; 1.30 Gramofoon
muziek; 3 20 Concert; 7.20 Opera.
LANGENBERG (472 MJ
11.20 Gramofoonmuziek; 12.55 Populair concert; 2.00
Gramofoonmuziek; 3.20 Concert; 7.30 Luisterspel; 11.20
Gramof oonmuz i e k.
DAVENTRY (1554 M.)
12.20 Concert; 4.25 Concert; 10.00 Concert; 11.05 Dans
muziek.
PARIJS EIFFEL (1446.)
7.50 Gramofoonmuziek.
PARIJS (RADIO) (1724 M.)
8.05 Gramofoonmuziek; 12.50 Idem; 7.40 Idem.
MILAAN (SS1 M.)
4.30 Gramofoonmuziek; 6.20 Idem; 7 00 Idem.
ROME (441 M.)
4.35 Vocaal en instrumentaal concert; 7.35 Gramofoon
muziek; 8.05 Concert; 9.35 Vocaal concert.
Ter herdenking van den lOOsten geboortedag van Alfred Nobel, over
wiens leven en werken wij in ons nummer van Zaterdag een uitgebreid
artikel gaven bad op diens graf te Stockholm een kranslegging plaats.
