Het Rijksdagproces
Verkiezingen
Woensdag 1 November 1933.
SCHAGER COURANT.
Tweede blad. No. 9374
Een zware beschuldiging tegen Torgler.
Japan's buitenlandsche politiek.
GOUDTRANSPORT OVERVALLEN.
Sparta-nieuws.
DE HELDERSCHE
VERDUISTERINGSZAAK.
Opnieuw anderhalf jaar gevraagd.
Een onverkwikkelijke zaak.
De aanslag op een jachtopziener
te Wijk aan Zee.
De brutale inbraak te Enschede.
Nazi-propaganda in het buitenland.
roor het Hoogheemraadschap
Noordhollands Noorderkwartier.
Kinderarbeid in den landbouw.
Het eerste wintergezicht
Hij zou reeds ln Januari 1932 een glazen
maker hebben opgestookt om den Rijks
dag in brand te steken.
In de gister voortgezette behandeling van het Rijks-
dagproces te Berlijn vandaag gaat de 29ste dag in
zijn zware beschuldigingen geuit tegen beklaagde
Torgler, den voormaligen leider der Duitsche commu-
nisten.
De getuige, die deze beschuldigingen uitsprak, was de
glazenmaker Lebemann uit Hamburg, die wegens dief
stal en roof een gevangenisstraf uitzit en dus uit de
gevangenis voor de rechtbank gebracht wordt.
De voorzitter wijst getuige dringend op de beteeke-
nis van zijn verklaringen, waarop de getuige ant
woordt: ,Jk ben hierheen gekomen om slechts de waar
heid te zeggen."
Getuige verklaart: „Ik was vroeger lid van de com
munistische partij en heb als geheim koerier gewerkt
Ik genoot een zeer groot vertrouwen. In 1929 moest ik
wegens ziekte mijn werk staken. In Aug. 1931 ben ik
weer begonnen. Ik leerde Torgler te Hamburg op 21 Oct
kennen. Ik werd door den communist Jessner met hem
in contact gebracht. Ik vroeg Torgler. of hij geen werk
voor mij had. Torgler zei: dat hij mij voor een groote
actie wilde bewaren. In Januari 1932 is Torgler bij mij
gekomen. Hij had voor mij een groot werk, wanneer ik
imij daarvoor wilde opofferen, dan moest ik het zeggen
Torgler zei, dat men den nationaal-socialisten een groo
te poets wilde bakken; hierdoor zou een groote propa
ganda tegen het nationaal-socialisme ontketend worden
Hij zei tot mij, datm en openbare gebouwen in brand
moest steken, o.a. den Rijksdag. Daar ik bij de polltio
onbekend was, zou men niet aan de K.PJX (communis
tische partij) denken.
Voorzitter: „Wanneer was de tweede ontmoeting met
Torgler?"
Getuige: Op 25 of 26 Januari 1932. Ik heb Torgler toen
geantwoord, dat ik de zaak moest overdenken. Torgler
zei. dat de brand op 6 Maart 1932 aangestoken moest
worden. Ik moest om 2 uur bij het Anhalter Bahnhof
zijn. Dan wilde Torgler mij mee in den Rijksdag nemen
en mij toonen, hoe de brand gesticht moest worden en
hoe ik moest loopen. Ik moest degene zijn, die de aan
dacht moest trekken, ik moest herrie schoppen en rond
loopen, zoodat ik gesnapt zou worden. Ik zou gev.angen
wrorden genomen en intusschen zouden de anderen kun
nen verdwijnen."
Die „anderen" bleken een paar Hamburgers te zijn,,
waarvan getuige alleen de scheldnamen „Zwarte Willey"
en „Tooverkol" kende.
Getuige zou echter geweigerd hebben, omdat het
zaakje hem te gevaarlijk was.
Later, toen hij opnieuw weigerde, zou Torgler hem
hebben gedreigd en hem hebben uitgemaakt voor ploert
en verrader enz.
De voorzitter verzoekt Torgler op te staan en get
roept onmiddellijk: „Ja, dat Is Torgler, dat Is hy."
Verklaring van generaal Arakl.
Tokio, 31 October. (V.D.) De Japansche minister
van Oorlog, generaal Araki, die teruggekeerd is van
de groote militaire manpeuvres te Foekioe. heeft te
genover persvertegenwoordigers verklaard, dat zijn
voorstel een internatinale vredesconferentie te To
kio bijeen te roepen, blijkbaar opzien heeft gebaard.
Hij is van meening dat Japan een duidelijker hou
ding in buitenlandsche politieke aangelegenheden
moet innemen door de politiek van gereserveerdheid
op te geven. Araki voegdo hieraan toe, dat voor Ja
pan vele mogelijkheden bestaan, indien de mogend
heden mochten weigeren de uitnoodigingen voor een
internationale conferentie aan te nemen.
In de City van Londen. Buit van an
derhalve ton.
V.D. verneemt uit Londen;
In de city van Londen hobben onbekend gebleven
personen op klaarlichten dag een hoeveelheid goud
ter waarde van bijna anderhalve ton guldens buit
gemaakt; Het goud werd per paard en wagen van
het station naar de smelterij overgebracht Toen de
koetsier zich gedurende eenige minuten verwijderde,
reed onverwachts een auto voot, waaruit vier man
nen stapten. Zij namen het paard bij den teugel en
reden den wagen naar een afgelegen straat. De roo-
vers namen de kisten met goud uit den wagen, laden
deze over in hun auto en verdwenen met groote snel
heid.
PROGRAMMA VOOR ZONDAG 5 NOV.
Schagen 1Succes 1, aanvang 2 uur.
Helder 4—Schagen 2. aanvang 12 uur. Vertrek per
bus 10 uur.
Schagen 3D.E.S. 1, aanvang 12 uur.
Helder A—Schagen A, aanvang 11 uiir. Vertrek 10 u.
UITSLAGEN VAN ZONDAG 29 OCTOBER,
Andijk—Schagen 6—3
Schagen 2—Texel 2 2—2
Schagen 3—H.R.C. 6 2—6
PROGRAMMA VOOR SCHAGEN I.
12 November: TexelSchagen.
26 November: Schagen—D.T.S.
3 December: Vrone—Schagen.
17 December: Schagen—Alkm. Boys.
NIÉUWE LEDEN.
Dom- omstandigheden niet eerder gepubliceerd.
C. Stammes, J. Fransen, H. Addink (Adsp.) en J.
van Leten (Adsp.).
OPSTELLING ELFTALLEN.
Schagen A:
T. Bijpost.
S. Grootes, J. Peetoom.
-a tt T" Moransart. W. Moransart, A. de Wit.
A. Veenstra, H. Naber, C. v. Haren, H. v. Ilaren,
Res.: J. Gelder. Vertrek per bus 10 uur,
Officier Parisius: Was u ook eenige geldelijke beloo
ning in uitzicht gesteld?
Get.: Ja, ik zou 14.000 mark krygen; ik of mijn fa
milie.
Torgler: Ik kan my slechts verbazen dat iemand voor
het hoogste gerechtshof zooveel leugens durft vertellen.
Ik verklaar naar waarheid, ik heb dezen man nog nooit
in mün leven gezien; evenmin ken ik iemand die Jess
ner heet. Ik ben in 1930 eenmaal te Krefeld geweest
op een vergadering van ambtenaren uit het Rynland.
Te Hamburg ben ik nooit anders geweest dan by ver
gaderingen, na afloop waarvan ik onmiddeliyk weg
moest. Van alles wat deze get. hier verklaart is ook
niet één enkel woord waar."
Dimitrof: „Is deze getuige een get. van den open
baren aanklager?"
Voorzitter: „Deze get. heeft 13 October uit de ge
vangenis een brief geschreven en is daarop verhoord
en als get. opgeroepen. Hoedt u zich voor verdere cri-
tiek, Dimitrof!"
Torgler: „Is deze get beëedigd?"
Voorzitter: „De rechter te Lubeck heeft get. na zyn
verklaringen en na voorlezing van de artikelen nopens
meineed, beëedigd."
Torgler met verheffing van stem: „Het onderscheid
tuschen dezen get en get Soenke gisteren is slechts
dit, dat Soenke een kleine onwaarheid onder eede be
vestigd heeft, terwijl deze get. e*en lange reeks van
grove leugens heeft opgedischt."
Wanneer men de overzichten in de verschillende
bladen leest, krygt men inderdaad het idéé, dat Leber-
mann behoort tot het soort van getuigen, dat steeds
by zulke processen uit gevangenissen pleegt op te dui
ken, al was het alleen maar om een paar dagen vrijaf
te hebben.
Na de pauze werd echter meegedeeld, dat het ver
hoor van getuige Lebermann nog niet als afgeloopen
geldt.
Torgleris houding op den avond van den
brand. Waarom ging hij niet naar huis?
Vervolgens komt ln bespreking de houding van Torg
ler op den avond van den Ryksdagbrand
Volgens het procesverbaal der Londensche commis
sie heeft Kühne verklaard: „Uitsluitend om veilig
heidsredenen, kwamen wü overeen dat Torgler niet
naar zyn woning zou gaan, maar by my zou over
nachten,"
Beklaagde Torgler: „De voornaamste reden, waarom
ik niet naar huis ben gegaan is, dat praktisch daar
voor geen mogeiykheid bestond, Ik geef echter toe,
dat ik buitengewoon opgewonden ben geweest, nadat
my was meegedeeld, dat gezegd werd, dat Torgler
en Konen overhaast den Ryksdag verlaten hadden,
Er kon geen sprake zyn van voorzorgen tegenover de
politie", ging Torgler voort, „maar ik vreesde, dat
my daar ik in Karlshorst door donkere straten had
moeten gaan, daar iets kon overkomen'
Er ontstaat nog een haarkloverij over het vraagstuk,
of Torgler na het vertrek van den laatsten stadsspoor
nog naar huis had kunnen komen met de tram. Er ging
een nachttram naar Karlshorst, maar naar een punt in
deze voorstad, dat nog vyf kwartier loopen van Torg
ler's huis was verwyderd. Nu zeide men hem, dat hij
dan met een tram voor werklieden verder had kunnen
ryden. Als Torgler verklaart, dat hy van de mogelyk-
held nog nooit had gehoord, gelooven wij hem gaarne,
schrijft de Berlijnsche corr, van de N, R, Ct, want wy
hadden daar nog nimmer van vernomen.
Het proces wordt hierop tot Woensdag verdaagd.
Oud-Wethouder voor het Amsterdamsche
Gerechtshof. Verdacht van verduiste
ring als penningmeester van den Bond
van Korporaals.
Het Gerechtshof te Amsterdam, zette gisteren de be
handeling voort van de strafzaak tegen den oud-wet
houder van den Helder, D. C. A. de Z. Verdachte was
door de arrondissements rechtbank te Alkmaar ver
oordeeld tot één jaar en zes maanden gevangenisstraf,
met aftrek van zeven maanden voorarrest, wegens
verduistering.
Als penningmeester van den Bond van Korporaals
en Minder Marinepersoneel, zou de man in het tijd
vak Januari 1923 tot Augustus 1931 omstreeks f20.000
hebben verduisterd.
Verd. ontkende zich aan de verduisteringen te heb
ben schuldig gemaakt.
Op 6 Steptember diende de zaak in hooger beroep,
het Hof achtte het na de verhooren alsnog noodig en
kele getuigen te dagvaarden. In de vorige zitting
werd o.m. gehoord de accountant Engelgeer, die een
boekenonderzoek had ingesteld. De sergeant-schrijver
Haak verklaarde, dat hij als secretaris van het afdee-
lingsbestuur van den bond in Indië herhaaldelijk geld
heeft gestuurd aan het hoofdbestuur te Den Helder,
waarvoor hij quitanties ontving, geteekend door den
heer Groothof, niet door verd.
Bij deze voortgezette behandeling werden nog en
kele getuigen gehoord. De verdachte bleef bij zijn ont
kenning; hij gaf ook nu weer toe, dat er een tekort
was in zijn kas, doch verklaarde niet te weten hoe
dit zou kunnen.
Requisitoir.
Het woord is dan aan den procureur-generaal Mr.
A. baron van Harinxma thoe Slooten. Spr. zegt o.m.
dat uit de balansen blijkt, dat op 1 Juni 1928 het kas
saldo f 18.000 bedroeg. Verd. moest hiervan op de
hoogte zijn. In 1931 moest dit saldo zijn opgeloopen
tot 23 f24.000. Hij heeft verzwegen, dat hij het
kassaldo niet had, van een vergissing of een fout
in de boekhouding is geen sprake.
Zeer gevaarlijk was het voor verd., dat hij zijn
eigen kas bij bank en giro vermengde met die van
den bond. Door den accountant is berekend, dat de
verduisterde som tenminste f18.000 bedraagt. Het is
zeer waarschijnlijk, dat verd. pl.m. f2000 per jaar uit
dö kas heeft verbruikt ten eigen bate.
Spr. reqnlreerde bevestiging van het vonnis van
de rechtbank (anderhalf jaar met aftrek van voor
arrest.)
Als verdediger trad op Mr. Buiskool uit Schagen,
die op juridische gronden vrijspraak ploiite.
Arrest 14 November.
HEVIGE STORM BOVEN DE NOORDZEE.
VIsschen by Doggersbank gestaakt.
Uit Hamburg: Van zee terugkeerende vissohers ver
halen, dat hevige stormen boven de Noordzee woeden.
De visscherij ten Noorden en ten Zuiden van Doggers-
bank moest wegens den storm, welke met orkaankracht
woedde, tijdeiyk worden gestaakt. Do aanvoer van ver-
sche zeevisch ia daardoor aanzienlyk verminderd.
Correspondent van do Arbeidsbemidde
ling te Purmerend mishandeld.
Zondagavond heeft de heer L. te Purmerend, amb
tenaar ter secretarie en correspondent van de Arbeids
bemiddeling, bij de politie aangifte gedaan van mis
handeling, gepleegd door den arbeider J. v. D., uit
Purmerend. De heer L. liep Zondagavond op het
tramplein te Purmerend te wachten op de autobus
welke moest aankomen. De arbeider v. D. sprak hem
aan over het feit, dat de heer L. hem van de Arbeids
bemiddeling of iets dergelijks, zou hebben uitgeslo
ten. De heer L. hoorde hem aan, toen v. D. hem plot
seling een vuistslag in het gezicht gaf. De heer L.,
die een wandelstok bij zich droeg, heeft toen de twee
de klap niet afgewacht en v. D. met den stdk een
paar rake tikken op het hoofd gegeven. Deze kwa
men flink aan. De heer D liep bloedende wonden
op en moest naar het gasthuis worden overgebracht,
vanwaar hij, na verbonden te zijn, naar huis kon
gaan.
Ook de heer Van D., die beweert dat hij het eerst
geslagen is, heeft van de mishandeling aangifte ge
daan.
De politie heeft de zaak in onderzoek.
Een verdachte aangehouden; hy ontkent
echter alles.
De ryksveldwacht te Wyk aan Zee is er in geslaagd
den verdachte op te sporen, die in den nacht van
Dinsdag op Woensdag in de vorige week den heer D,
Jansen, jachtopziener op het landgoed van jhr, mr,
Boreel van Hogelanden, in het jachtveld aanviel en by
de ontstane vechtparty dezen probeerde te worgen.
Gearresteerd is de 26-jarige D, te IJmuiden-Oost, die
evenwel hardnekkig ontkent zich hieraan te hebben
schuldig gemaakt, De jachtopziener moet hem hebben
herkend.
D, zal voor den officier van justitie te Haarlem
worden geleid,
De daders gepakt. Gestolen voorwerpen
waren begraven.
De politie te Enschede is er in geslaagd de daders
van den brutalen inbraak by den horlogemaker, C. Hei-
mann aan te houden. Het zyn de 31-jarige J. K. en ds
27-jarige G. L., die reeds eerder voor een dergelyke in
braak zyn veroordeeld. Een van hen was juist uit do
gevangenis ontslagen. De politie kwam hen op het
spoor, doordat het bekend was geworden, dat zy horlo
ges in verschillende café's te koop hadden aangeboden.
Gisterochtend zijn alle gestolen voorwerpen gevonden
onder struikgewas by de Edo Bergsma-brug te Ensche
de. De aangehoudenen worden ook verdacht van een
dergelyke inbraak te Losser.
Streng verbod van Hitier om het niet te
doen,
Wolff meldt uit Be-riyn:
Rykskanselier Adolf Hitier heeft dezer dageni von
Wiegand, een Amerikaansch perscorrespondent, by
zich ontvangen. Van belang in dat interview is de ver
klaring van Hitier, dat h yden partygenooten in het
buitenland streng verbiedt nationaal-socialistische pro
paganda te voeren. Het noodzakelijk gevolg van zulk
een propaganda is het in gevaar brengen van de
vriendschappelyke betrekkingen tusschen Duitschland
het buitenland en aan de handhaving daarvan hecht
Duitschland veel waarde. Hitier zal er niet voor te
rugschrikken overtredingen van dit principe te be
straffen door de overtreders uit de party te stotoen.
De Ameikaansche pers brengt dit interview op in
het oog vallende wijze opgemaakt. Het komt precies
op tyd nu, naar bekend, het Congreslid Tickstein den
léden November aan de betrokken parlementscommis
sie van onderzoek materiaal wil voorleggen over be
weerde nationaal-socialistische propaganda in de Ver-
eenigde Staten. Wanneer dan werkelyk bewezen wordt
dat getracht is nazi-propaganda te voeren, dan blykt
tegelijk door dit interview dat zulks door den leider
ten scherpste wordt afgekeurd en verboden is.
EEN GENEESKRACHTIGE VIJVER.
Op een 50 KM. afstand van. Kaapstad ligt een boer
derij met een vyver. Onlangs heeft men ontdekt dat deze
„vlei" geneeskracht bezit, of liever de modder van deze
„vlei." Een Kaapstadsch blad heeft zulks vermeld en
dat heeft een ware toeloop van zieken naar de boerderij
gebracht; Zondag waren het er 10.000. De boer gaf de
menschen voor een klein bedrag toegang tot den vyver.
Zij vertrapten wel zijn wijngaard, maar de entrée maak
te dat ruimschoots goed. Sommigen smeerden zich ge
heel met klei ln en gingen daarna een zonnebad nemen,
honderden anderen namen klei mee naar huis.
ACHTER HET STUUR IN SLAAP GEVALLEN.
Tegen een boom gereden.
Gistermorgen te ongeveer vijf uur is een vrachtauto
eigenaar J. G. Knobbout uit Beusichen, op de
Verlengde Dracht, te Heerenveen, in volle vaart tegen
een boom gereden. De auto, waarmede vee gehaald
zou worden van de markt te Sneek, werd grooten-
deels vernield, zoodat de reis niet kon worden voort
gezet.
De bestuurder was, evenals de beide personen» die
bij hem in de cabine zaten, door vermoeidheid in
slaap gevallen. Alle drie personen werden gewond.
DE CANDIDAATSTELLING.
Gisteren had de candidaatstelling plaats voor bo
vengenoemde verkiezing, wegens periodieke aftreding
van alle Hoofdingelanden en Hoofdingelanden
plaatsvervangers in alle kisdistricten.
De aftredenden zijn:
a). Hoofdingelanden: A. Barten Pz., J. Best Nz.,
C. de Boer Jz., D. de Boer Dz., J. Burger (inmiddels
overleden), J. J. Groot, P. Groot Jz. (inmiddels afge
treden wegens benoeming tot hoogheemraad), G. Ha
remaker, R. Kaan (inmiddels overleden), C. Rood, G.
van der Sluijs en P. Zeeman.
b). Hoofdingelanden-plaatsvervangers: J. Apel
doorn, J. J. de Boer, A. Commandeur, F. Dekker, C.
P. Hartog, J. Jimmink Hz., J. Kroonenburg, P. Pluister
Szn., P. Pijper IJzn., P. Sluis Nanneszn., C. Uitentuis
en P. J. Waiboer Jacszn.
De volgende candidaten zijn gesteld:
District Den Helder.
(Te verkiezen zijn; 3 H.I. en 3 Plaatsvervangers.)
Hoofdingelanden:
Jimmink Hz., J., Barsingerhorn; Kaan, N., Oud
karspel; Peerebo m, P. J., Broek in Waterland;
Sluijs, van der, G., Schagerbrug (Zijpe); Tromp Sr.,
P., Keerhugowaard; Zeeman, P., Alkmaar.
Plaatsvervangers:
Bliauboer, P., Kolhorn (Barsingerhorn); Kooijman
Jr.. W., Barsingerhorn; Nieuwenhuis, E., Lisse;
Veer, de, J., Schagen; Waiboer Jbzn., P. J., Anna
Paulowna; Wit Cz., D., Nieuwe Niedorp.
District Alkmaar.
(Te verkiezen zijn: S H.I. en 3 Plaatsvervangers.)'
Hoofdingelanden:
Haremaker, G., Koog aan de Zaan: Klaver, H., Alk
maar; Kramer Glijnis, C., Stompetoren (Oterleek);
Lange, de, Mr. C. J.. Alkmaar; Schrooder, A., Heiloo;
Slot A Pzn., P., Broek on Langendijk.
Plaatsvervangers:
Boer, de, J. J., Assendelft; Burger, A., Alkmaar;
Foreest, Van, Jhr. IL, Heiloo; Kroonenberg, J., Zaan
dam; Langendijk, J. H., Beemster; Ringers, J., Alk»
maar.
District Hoorn:
(Te verkiezen zijn: 3 H.I. en 3 Plaatsvervangers.!
Hoofdingelanden:
Best Nz., J., Berkhout; Kamp Pz., J., Berkhout;
Kampen, van, J., Sint Pankras; Lakeman, J., Lutje-
broek (Grootebroek); Pijper IJz., J., Twisk; Schouten
Cz., C., Blokker.
Plaatsvervangers:
Commandeur, A., Spanbroek; Kampen van, J. B.t
Spierdijk; Schermer, A., Hoogkarspel; Slagter K.,
Hoogwoud; Sluis, Abr., Enkhuizen; Winkel, Mr., P.
S,. Hoorn.
District Purmerend:
(Te verkiezen zijn: 3 H.I. en 3 Plaats vervangers.).
Hoofdingelanden:
Barendregt Pz., J., Groote ÏJpolder; Boer. de Jz., C.*
Edam; Goede, de, G. J., Wijdenes; Hartog, C. P., Mid»
den-Beemster; Kroonenburg, J., Sint Pankras; Roe-
leveld, G. Ph., Ilpendam.
Plaatsvervangers:
Berghouwer, Cz. Jr., C., Zaandam; Ham, C., Wijde
nes; Kakes, C., Zaandam; Koning Az., J., Purmer
(Edam); Laan Dz., J., Kwadijk; Pluister Sz., P., Nieu
we Niedorp.
De stemming heeft 15 November plaats.
Een verbod?
Aan het voorlooplg verslag van de Eerste Kamer
over het wetsontwerp tot voorbehoud der bevoegd
heid tot toetreding tot het ontwerp-verdrag betref
fende den leeftijd van toelating van kinderen tot het
verrichten van niet-industrieele werkzaamheden (Ge-
nève 1932) wordt ontleend, dat bij het afdeelingson-
derzoek eenige leden de meening uitspraken dat het
verdrag ook toepasselijk is op den landbouw.
Indien deze meening juist is, zou van de toepassing
niet kunnen worden uitgesloten niet schadelijke noch
nadeelige, noch gevaarlijke arbeid, door kinderen
verricht in het landbouwbedrijf, waarin niet uit
sluitend leden van het gezin van den werkgever zijn,
bijvoorbeeld het in sommige streken van ons land
gebruikelijke, meer spelenderwijze uitgevoerde me
de-oogsten van aardappelen. De leden, hier aan het
woord oordeelden dit een onnoodige vrijheidsbeper
king. Andere leden konden deze zienswijze niet dee-
len en zouden het goedkeuren, als zulke arbeid on
der de verbodsbepalingen van het verdrag zou vallen.
Gaarne zou men te dezen aanzien nader worden in
gelicht.
In Engeland heeft het eerste win
terweer zfln Intreden gedaan, gelijk
we in de courantenberichten heb
ben kannen lezen. Hierboven zien
we velden en wegen reeds bedekt
met een dan laagje sneeuw, ter
wijl er in het Noorden, en speciaal
in Schotland, zooveel gevallen is,
dat zells het verkeer er door be*
lemmerd werd.
