De nieuwe Spelling.
Mijnbrand bij
Karlsruhe.
Opheffing der Scholen
KIJKEfl is KOOPEn bij CLOECK
Ie Valkkoog en Eenigenburg
Bij een te kort
aan gras
Dinsdag 8 Mei 1934.
Postrekening
No. 23330
SC1AGEI
77ste Jaargang. No. 9478
COURANT.
Int. Telef.
No. 20
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinadag, Woensdag. Donder
dag en Zaterdag. Bij Inzending tot 's morgens 8 uur. worden Adver-
tentién nog tooveel mogelijk in bet eerstultkoinend nummer geplaatst.
Uitgave der N.V. v.h. P. Trapman Co., Schagen.
10 PAGINA'S.
Prijs per 3 maanden f 1.80. Losse nummers 6 cent. ADVERTEN-
TIöN van 1 tot 5 regels f0.85, Iedere regel meer 15 cent (bewljsno.
Inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Invoering mei I September.
Br is geen beter middel om kinderen de
nieuwe spelling te leeren dan ze de cor
rectie van hun eigen leerboeken op
te dragen", zei minister Mar-
chant in ;ijn radio-rede van
gisteravond.
Gisteravond heeft Minister Marchant over beide
zenders een radio-rede gehouden over de nieuwe
spelling, waarbij hij de belangrijke mededeeling
heeft gedaan, dat er voor uitstel van invoering van
de nieuwe spelling geen redelijken grond is aan te
voeren en dat een overgangstermijn z.i. geen zin
heeft. De steun voor doorvoering is volgens den
minister ruimschoots voldoende gebleken.
Men moet er derhalve op rekenen, aldus Mr.
Marchant, dat met September de schrijfwijze
van het compromis wordt ingevoerd.
Mr. Marchant begon met te zeggen, dat hij 't toe
juicht, dat in de pers velerlei beschouwingen aan 't
spellingsvoorstel gewijd zijn. Dat was dan ook het
nocl van do publicatie. Er was veel tegen het volk
Ie overvallen met bindende regelen zonder er zich
/tevoren over te kunnen uitspiek. n. Of had men ver
wacht, dat op den verjaardag van de Koningin in
rhet Staatsblad do spelling zou opgenomen worden,
die op 1 September van kracht zou worden?
Wat die nieuwe spelling zelve betreft, zeide spr.:
Is niet zoo verschrikkelijk als 't lijkt. En spr. is
.opgevallen, de ondergeschikte plaats, die de jeugd
/in de beschouwingen over de nieuwe spelling heeft
Ingenomen.
Spr. bracht in herinnering do spelling van Sieger-
beek en do invoering van die van Do Vries en To
Winkel. Do ouderen van nu zullen zeker De Vries
fen Te Winkel trouw blijven. Iiun zal niets ontno-
pien worden. ZU Ziillèn er mee kunnen voortgaan
pe Vries en To Winkel te schrijven. En zoo zal ieder
kunnen doen. die het mooie van schoone „bomen-
niet vermag to zien. Aan eigennamen wordt niet
geraakt. Wie bijvoorbeeld Coolen heet met twee os
blijft zoo heet en...
L Niemand heeft tegengesproken, aldus betoogde do
minister verder, dat 't in onze dagen met het schrij
den van het Xederlandsch treurig gesteld is. Do
JVries en Te Winkel geven den maatstaf van bescha*
tóng ann, sollicitatiebrieven met taalfouten worden
terzijde gelegd, maar er is zóóveel verschil in schrijf-
Wij zo op school. En van die slordigheden worden jon-
selieden het slachtoffer, die dit niet verdienen. Spre
ker wil deze wanorde door rustgevende orde ver-
•rangen.
Velo brieven heeft de minister over do nieuwe
spelling ontvangen één stelde zelfs een fonkel
nieuw lettertype voor!
htVan de leden der commissie van advies zeide spr.,
Hat die vijf geleerden allen van het vraagstuk een
[bijzondere studio hebben gemaakt. Wie iiu de rege
ling als geheel aannemelijk acht, voege zich ook op
[een enkel onderdeel naar het geheel, dat is de
neteekenis van het compromis.
■r Spreker gaf vervolgens een overzicht van het»
nieuwe stelsel, dat spr. kinderlijk eenvoudig noemde;
teen overzicht, vergezeld van een historischen te
rugblik, van citaten en voorbeelden waaraan spr.
[als conclusie het oude woord verbond: „er is niets
pestendigs hier beneden".
Van de spelling-De Vries en Te Winkel zeide de
minister, dat die, wetenschappelijk getoetst, maak-
jwerk is geweest, afleiding en uitspraak der woorden*
,zijn afwisselend als aanwijzing voor de spelling ge
bruikt. Spr. is er dan ook vast van overtuigd, dat. als
fee hecren De Vries en Te Winkel thans in de com
missie hadden gezeten, zij dit compromis zouden heb-
|>en aanvaard.
Dat er geen verschil zou zijn fusschen bedelen en
bedefe)len, noemt spr. geen argument, want cc zijn
•tallooze gelijkgeschreven woorden met twee beteeke-
ningen, men denke aan het woord „arm", aan
„ondergaan" en „ondergaan": het „georganiseerd
overleg" heette weldra het „overleg" en het grapje
.van „zes luizen" inplaats van „zeesluizen" zal niet
Italiaansche vriendschap voor Hongarije
Mussolini voor een toenadering tusschen
Oostenrijk en Hongarije.
V.D. verneemt uit Boedapest:
Bij de begrootingsdebatten heeft minister presi
dent Gömbös Maandag ook over buitenlandsche po-
litieko quaestics gesproken.
Ten dienste van de revisie-gedachte moeten in de
Karpathen de oude grenzen worden hersteld, welke
de levensvatbaarheid on do economische en cultu-
reele welvaart der natie verzekeren, aldus spreker.
Do vriendschap mot Italië is gebleken. Daarvoor le
vert ook het verdrag van Rome een bewijs. In het
bewustzijn van zijn verantwoordelijkheid verklaar
de Göbös te kunnen mededcelen, dat te Rome een
overeenstemming is tot stand gekomen ten gunste
van Hongarije. Mussolini heeft in zijn genialiteit be
grepen, dat in de Karpathen zonder Hongarije geen
oplossing denkbaar is. Tegen zijn vroegere opvatting
in, is hij tot de overtuiging gekomen, dat do Oosten
rijksch-IIongaarsche vriendschap het natuurlijkste
is. Daarom heeft, hij met den Oostenrijkschen bonds
kanselier do beide landen betreffende quaestics be
sproken. Hongarije mag zich niet mengen in don
strijd tusschen Oostenrijk en Duitschland. De Hon-
gaarsehc regeering is geneigd met de Kleine Entente
te onderhandelen, doch slechts als onafhankelijke
natie. Gömbös achtte de monarchale quaestie geens
zins actueel.
opgaanZoo", met één o staat zoo gek niet als
men bedenkt, dat men in *t Engelsch en Duitsch ook
„so" schrijft
Voorts behandelde spr. de kwestie van de buiglngs-n
en van de geslachten, waarbij hij er o.a. op wees, dat
tegenover haan hen staat, enz., maar dat mevrouw
kalkoen van zichzelf ook kalkoen heet. en dat de
welluidendheids-n der dichters (Guido Gezelle!) géén
buigings-n is. Dichters kunnen die cn's blijven uit
strooien!
't Zal meevallen aldus de minister, want er ko
men betrekkelijk weinig veranderingen. Schoolkin
deren zullen ze in één week onder de knie hebben.
Voor den corrector en den zetter zal 't een kwestie
zijn van enkele uren.
Vervolgens de vraag: zullen we de nieuwe spelling
niet nu invoeren? Waarom echter de wanorde te la
ten voortduren? Voor uitstel is geen redelijke grond
aan te voeren. De verwarring stijgt met den dag.
Een overgangstermijn heeft geen zin. Nu komt men
met economische bezwaren, met het belang der uitge
vers. Maar bij het kwaad der wanorde heeft, nie
mand belang! De uitgever moet ook rekenen met de
veranderlijkheid der spelling. Twee voorgangers van
spr. waren er reeds mee bezig. Natuurlijk is er reke
ning te houden met de belangen der uitgevers, ook
de overheid kan niet ineens alle leermiddelen veran
deren. Inmiddels blijkt er geen kans op te zijn, dat de
uitgevers de zaak onderling regelen.
Men vroeg om een overgangstermijn van vijf jaar.
Spr. ziet daarin echter niets dan nadeel na die vijf
jaar, zal de strijd opnieuw ontbranden De moeilijk
heden kunnen op andere wijze ondervangen worden.
Fr behoeft van kosten geen sprake te zijn: er is
geen beter middel om de kinderen de nieuwe spel
ling te leeren, dan ze de correctie van hun eigen
leerboeken op te dragen!
Overigens kan men gerust verder boeken In de
spelling van De Vries en Te Winkel gebruiken en
niettemin kan de nieuwe schrijfwijze doorgevoerd
worden. Geen razzia onder de boeken is noodig, geen
opruiming.
Steun voor de doorvoering is ruimschoots voldoen
de gebleken, een lichaam als het Alg. Ned. Verbond
gaf o.a zijn adhaesie. 't, Is een Belgisch en Neder-
landsch belang, dat beide landen tegelijk dit com
promis aanvaarden Rekent dus op aldus de mi
nister dat met September de schrijfwijze van hei
compromis wordt ingevoerd. Anarchie en wanorde
zullen dan door algemeen erkende orde worden ver
vangen. (icon directie van een dagblad zal dan de
oude spelling willen handhaven en met het spel
letje: na u! zou men aan ons volk een slechte dienst
bewijzen!
Groote brand bij Gollnow.
Een heel dorp door het vuur bedreigd.
S t e 11 i n. Gistermiddag brak tc Karlshof bij
Gollnow op een boerenhofstede een brand uit. die
zich door den krachtigen wind weldra over een groot
gedeelte van het dorp uitbreidde. Van huis tot huis
sloegen de vlammen verder. De meeste woningen en
gebouwen zijn met stroo bedekt en in korten tijd
stonden li boerderijen, tezamen ongeveer 30 gebou
wen. in lichte laaie. Al het klcin-vce verbrandde. Ook
uit de schuren kon niets gered worden.
57 gebouwen in den asch gelegd.
Nader uit G o 11 n o w:
Bij de brandcatastrophe te Karlshof zijn 17 hof
steden door den brand getroffen. In het geheel zijn
57 gebouwen in den asch gelegd.
Bij het Gemeentebestuur van Sint
Maarten is heden bericht ingekomen, dat
dc openbare scholen te Valkkoog en
Eenigenburg worden opgeheven, daar
het ingediende beroep bij de Kroon on
gegrond verklaard is.
De datum der opheffing is nog niet
bekend.
DE WOESTIJNOORLOG IN ARABIE.
Ibn Saoed overwinnaar. -
zal naar Saëna oprukken.
Emir Feisal
KaJro: De administratie van Hodeida is thans
officieel in handen van ambtenaren van Saoed.
Groote hoeveelheden munitie, pas uit Europa aan
gekomen en bestemd voor de troepen van den Imam
van Jemen, zijn in beslag genomen.
Uit alle deelen van de Mohammcdaanschc wereld
heeft Ibn Saoed telegrafische gelukwenschen ontvan
gen.
Vreemdelingen teruggekeerd.
Volgens een telegram uit Djeddah zijn de vreemde
lingen, welke te Hodeidah wonen en die naar het
eiland Kamaran waren geëvacueerd, naar Hodeidah
teruggekeerd, daar Ibn Saoed de verzekering heeft ge
geven, dat de veiligheid der vreemdelingen door hem
wordt gewaarborgd.
De Saoedische troepen hebben den opmarsch onmid
dellijk hervat en Emir Feisal, dc zoon van Ibn Saoed,
heeft het voornemen te kennen gegeven op te trekken
naar Saüna, de hoofdstad van den Iman van Jemen.
Engeland en Italiö plegen overleg.
Lon d en: In officieele kringen wordt vernomen,
dat de regeeringen van Italië en Groot-Brittannië met
elkaar van gedachten hebben gewisseld betreffende
den toestand, ontstaan tengevolge van den strijd tus
schen Ibn Saoed en de Iman van Jemen.
Emir Feisal tot Emir van Hodeidah uit
geroepen.
Uit Djeddah wordt gemeld dat Ibn Saoed gisteren
een onderhoud heeft gehad met de buitenlandsche
vertegenwoordigers en daarna naar Mekka is terugge
keerd.
Het blad „Albaligh" publiceert een telegram van
den Iman van Jemen, gedateerd 5 Mei, waarin wordt
gezegd: „Het gaat mij en mijn kinderen goed."
Volgens particuliere inlichtingen uit Mekka is Emir
Feisal, zoon van Ibn Saoed, tot Emir van Hodeidah
uitgeroepen. Algemeen is men van oordeel dat Ibn
Saoed voornemens is het geheele gebied van Jemen
te bezetten.
86 mijnwerkers omgekomen.
Nadat men gedwongen was alle reddings
pogingen op te geven, omdat deze ho
peloos bleken, heeft men de bran
dende mijnschacht dichtge
maakt.
Gistermorgen om 10 uur is in de mijl'
Buggingen bij Karlsruhe een groote brand
uitgebroken tengevolge van het breken van
een pijler welke op de electrische leiding
viel, waardoor kortsluiting ontstond.
Een deel van de aldaar arbeidende mijn
werkers kon naar boven komen, een ander
deel werd .afgesloten.
Het lot van deze in de brandende schacht
der kalimijn Buggingen ingesloten 86 mijn
werkers is bezegeld. Nadat men gedwongen
was alle reddingspogingen op te geven, om
dat deze hopeloos bleken, is de schacht
dichtgemaakt.
Oorzaak en gevolgen van het ontzettende
ongeluk.
Nadat het besluit genomen was de brandende
schacht van de kaliniijn Buggingen dicht te maken,
ontving dc dief van de afdecling mijnwezen te Karls
ruhe, „Oberbergrat" Ziervogel, de pers om mededeelin-
gen te doen betreffende de oorzaak en gevolgen van
het ongeluk.
De brand ontstond op den bodem van een schacht,
die 796 meter diep is, en wel op een punt waar een
zijgang van de schacht af gaat. Er was een breuk
in den kabel gekomen en de stop van de „zekering"
werd uit het schakelbord geslagen. De electricien die
belast was met het toezidit op het schakelbord en
een opzichter zagen, dat een steekvlam van 6 a S me
ter lengte uit de plaats kwam waar de kortsluiting
was ontstaan. Door dien steekvlam werd het hout
aangetast. De brand brak om 10 uur 's morgens uit
en werd, naar uit het voorgaande blijkt, dadelijk ont
dekt. Direct werden de voorgeschreven maatregelen
genomen. Er ontstond bij den brand spoedig een zeer
sterke rook ontwikkeling. De reddingsploeg, ter sterk
te van 14 manschappen, drong onmiddellijk de zijgang
in, waar het vuur woedde. Daar was do rookontwik
keling zoo sterk, dat men absoluut niets meer kon
zien en aan reddingsmogelijkheden, ook met zuurstof
apparaten, niet te denken was.
Do ploeg mijnwerkers in deze schacht, ten getale
van 150 man, was des morgens vroeg te zes uur Ue
mijn ingegaan en werkte in dc buurt van de plaats
des onheils. Het deel van de ploeg dat werkte in dc
gang vóór de plaats waar de kortsluiting ontstond,
kon naar boven komen. De dichte rook, die do zijgang
introk, heeft de aldaar arbeidende mijnwerkers den
uitweg afgesneden. Zij moeten allen door den rook
zijn gestikt of door het koolmonoxydc zijn vergiftigd.
Men heeft getracht reddingsploegen van den ande
ren kant in de zijgang te laten doordringen om langs
dien weg de ingesloten mijnwerkers te kunnen red
den. Dc dichte rook en de steeds heviger wordende
ontwikkeling van mijngas maakte ook dat onmogelijk.
Er bleef niets anders over dan de schacht dicht to ma
ken. Dat was noodig om te voorkomen dat door het
voortwoeden van den brand alle mijngangen zouden
instorten, waardoor alle latere pogingen tot berging
onmogelijk zouden worden.
De alarmeering van de reddingsploeg geschiedde nog
geen halve minuut na het uitbreken van den brand.
Men trachtte nog per telefoon in contact to komen
met de ingeslotenen, wat in één geval gelukte. Latere
pogingen hadden geen resultaat meer.
Men kan er met alle waarschijnlijkheid op rekenen
dat dc ingesloten mijnwerkers vergiftigd zijn door
koolmonoxyde. Een uur na het uitbreken van den
brand kon de bedrijfsleider nog één van de ingeslo
tenen bereiken en hem levend naar boven brengen.
Dc man vertoonde ernstige brandwonden en was
reeds zwaar vergiftigd door mijngas. Hij stierf op weg
naar het hospitaal. Zijn lijk is het eenige wat tot nog
toe geborgen kon worden.
De mijnwerkers in deze mijn zijn allen uit de
buurt afkomstig.
De schacht blijft 10 d 14 dagen hermetisch geslo
ten. Eerst dan kan men probecren in de zijgang door
te dringen, waar de lijken liggen.
voedert U in de weide het voor-
deeligst
Bertels' Lijnzaadkoekjes
met suiker of
Bertels' Ratio-koekjes.
Deze koekjes munten uit boven
andere koeken door hooge
voedingswaarde en zeer laag
vochtgehalte.
Bestelt bij Uw voederhande
laar of aankooporganisatie.
BERTELS' Oliefabrieken N.V.
Amsterdam.
Wilde schietpartij in de straten van
New York.
Angstige oogenblikken voor de voetgangers.
N e w-Y ork. In de voorname Flatbush-wijk van
Brooklvn heeft zich gister een wilde schietpartij op
straat afgespeeld. Een gangster was op een melkwa
gen gesprongen, had den melkbezorger beroofd en
was op dc vlucht geslagen, waarbij hij op den hem
aehtervolgcnden melkbezorger een woest snelvuur
openden. Daar het op dat oogenblik buitengewoon
druk was op straat, geraakten honderden volwasse
nen en kinderen in groot levensgevaar. Een man
werd ook door een schot getroffen en zwaar gewond.
Tenslotte verscheen een agent van politie, die met
zijn revolver op den handiet vuurde, die inmiddels
op een anderen wagen gesprongen was.
De roover zonk op een gegeven moment, naar het
scheen door een schot getroffen, in ekaar, en riep
den agent toe, dat hij zich overgaf. Toen deze ech
ter naderbij kwam, sprong de man plotseling weer
op, loste bliksemsnel een schot, dat echter zijn doel
miste en verdween in een huurhuis. Een leger van
politieagenten met traangashommen, geweren en re
volvers gewapend werd gealarmeerd. Zij omsingel
den het huis, bestormden het en doorzochten het ka
mer voor kamer. De roover was echter reeds verdwe
nen.
Dit ls nu reeds de vierde schietpartij op straat in
New York binnen de laatste 14 dagen.
Ernstig spoorwegongeluk in Mexico.
Twee dooden, ruim 50 gewonden.
Mexico, 7 Mei. (V.D.). Het dagblad „Palabra"
meldt uit San Luis Potosi, dat aldaar een ernstig
spoorwegongeluk is gebeurd. Bij de ontsporing van
een trein vielen de locomotief en twee personen-, be
nevens twee bagagewagens om. De machinist en de
stoker werden gedood, ruim 50 personen zwaar ge
wond. Naar het schijnt zou het hier een aanslag be
treffen.
Volgens andere berichten, zou het ongeluk slechts
één doode en één gewonde hebben geëischt.
Noodlottig ongeval onder Lunteren.
Vronw In een hofstede In brand geraakt
en aan de bekomen verwondingen over
leden. Haar man zwaar gewond,
In een hofstede in de buurtschap Meu-Lunteren,
is Zondagochtend een droevig ongeval gebeurd, al
dus de „Tel." Toen de 38-jarige vrouw van den land
bouwer Van der Munt zich na afloop van het mel
ken in de boerderij naar de keuken begaf, zag zij,
dat een petroleumstel zóó walmde, dat de vlain
er boven uit kwam. Dadelijk opende zij het raam,
waarna zij met haar schort het toestel beetpakte
om het op de „deel" te brengen. Het kleedingstuk
vatte vlam en in een ommezien stond helaas de vrouw
in lichtelaaie. Op haar hulpgeroep snelde ijlings
haar man toe, die een zak over het hoofd van zijn
vrouw wilde werpen, om zoo de vlammen te doo-
vcn. Ongelukkigerwijze vatte ook zijn kleeren vuur.
De man liet zich vallen trachtte de vlammen te doo-
ven. Een dochtertje had intusschen de tegenwoordig
heid van geest een familielid, dat dicht in do bu.urt
woont, te waarschuwen. Deze begaf zich oogenblik-
kelijk naar het huis. Hij wist met water het vuur
te blusschcn. Do vrouw had over het geheele li
chaam zware brandwonden bekomen. l)es avonds
is zij overleden. De man kreeg ernstige brandwon
den, vooral aan armen en handen.
WEER EEN GEVAL VAN BESMETTING MET
TUBERCULOSE.
Zes leerlingen in sanatorium.
Roermond. Nadat bij een leerling van de Bis
schoppelijke Kweekschool open tuberculose gecon
stateerd werd, is op geneeskundig advies een on
derzoek ingesteld bij de andere leerlingen.
Vijftien hunner bleken met tuberculose besmet te
zijn. Zes leerlingen zijn thans in het sanatorium te
Hom opgenomen.