Ontwapening
Accoord in de
Saarkwestie*
Zon neschermen
Roosevelt over de
schulden.
De grootste vlootparades
ooit gehouden.
Volksstemming op 13 Januari 1935.
KIJKEn is KOOPEn bu CLOECK
De ongeluksmijn bij Paturages.
C. ROGGEVEEN
Zijn langverwachte boodschap
aan het Congres.
MODERNE FOIO's en VERGROOTINGEN
Fotogr. Atelier ARPAD MOLDOVAN - Nieuwe Niedorp
AFSLUITDIJK—HARLINGEN.
Dr. F. M. Wibaut ziek.
Zaterdag 2 Juni 1934.
Postrekening
No. 23330
SCHAGER
77ste Jaargang. No. 9491
COURANT.
Int. Telef.
No. 20
Dit blad verschijnt viermaal per week: Dinsdag, Woensdag, Donder
dag en Zaterdag. Bij inzending tot 's morgens 8 uur, worden Adver-
tentién nog zooveel mogelijk in het eerstultkomend nummer geplaatst
Uitgave der N.V. v.h. P. Trapman Co., Schagen.
20 PAGINA'S.
Prijs per 3 maanden fl.80. Losse nummers 6 cent ADVERTEN-
TIöN van 1 tot 5 regels f0.85, iedere regel meer 15 cent (bewijsno.
inbegrepen). Groote letters worden naar plaatsruimte berekend.
Het behoeft eigenlijk in 't geheel geen verwonde
ring te baren dat de zooveclste ontwapeningsconfe
rentie, dit jaar te Geneve gehouden, een even zoo
vele mislukking dreigt te worden. Want op het
oogenblik, dat zij, die nog van goeden wille zijn.
trachten de touwtjes nog zooveel mogelijk aan el
kaar te knoopen en te redden wat er nog te redden
.valt, Is men elders bezig zich met de modernste
oorlogsuitrustingen te oefenen.
Zoo lezen wij b.v. dat de Amerikaansche vloot pa
rade, die Donderdag voor President Roosevelt is ge
houden. de grootsto vlootrevue was, die de Ameri
kaansche oorlogsvloot ooit heeft gekend.
En heeft Norman Davis, do Amerikaansche afge
vaardigde dezer dagen niet te Geneve geconstateerd,
zou hij gedacht hebben, dat de wereld dat nog
niet wist dat er twee wegen waren om zich vei
ligheid te verschaffen, nJ. door een overweldigende
superioriteit op het gebied der bewapeningen ol
doordien algemeen do afweerkracht wordt versterkt
'en dc aanvalskrachl wordt verzwakt.
En vooral als we dan dit laatste lezen, wat Davis
zegt, en we zien naar de groote vlootmanoeuvrc1*,
die zoo juist achter den rug zijn, dan schijnt er ook
in Amerika een hemelsbreed verschil te bestaan
tusschen theorie en praktijk, en zijn de woorden
van den heer Norman Davis, om het nu maar
eens heel huiselijk te zeggen, „geen cent waard."
Ja. die Amerikaansche vlootparnde was iets onge
kends en president Roosevelt (hebben we ook van
hem al eens niet eerder een vredesboodschap go-
had?) sloeg met belangstelling het schouwspel gade
aan boord van don kruiser „Inuianapolis", waar
zich ook vele gasten en bijna alle leden van het ka
binet bevonden. Twee kilometer huiten den haven
ingang van New York voeren oorlogsschepen, aan
boord waarvan zich een bemanning van in totaal
40.000 koppen bevond, de ..Ihdianapolis" voorbij.
Toen het laatste schip den kruiser gepasseerd was,
stegen van de vliegtuigmoederschepen 474 vliegtui
gen op, die eerst in gevechtsformatie over de vloot
heen vlogen en vervolgens hommen wierpen en eeni-
fce in voile vaart opstoomende schepen door rookgor
dijnen onzichtbaar maakten. Tenslotte voer de ge-
heele vloot de Hudson op, waarmee de manoeuvres
beëindigd werden.
De'andere mogendheden doen al precies hetzelfde.
Ze willen allemaal wel, maar ze willen te weinig,
d.w.z. met do ontwapening. Met de bewapening gaat
dat heel wat heter en Frankrijk, dat nu eens de waar
heid durfde zeggen (dit noemt men in Genève on
hoffelijk en niet gebruikelijk) doet voor Amerika
niet onder. Ook daar zijn groote vloot-manoeuvresge
houden en lezen we in het desbetreffende bericht, dat
«Ie aanvallende „Roode Vloot" troepen aan land
heeft gezet voor het aanbreken van den dag.
In do vroege ochtenduren van Donderdag was do
geheele Atlantische vloot huiten de kust in actie,
terwijl 200 vliegtuigen aan de manoeuvres deelna
men. Aan land word de verdediging van de infan
teric ondersteund door 200 tanks, gemotoriseerdo ar
tillerie en cavallerie.
En alsof het onderling afgesproken Is, komt daar
nog het Japansche ministerie van Marine aan de
regeering verzoeken ten bedrage van niaar eventjes
250 millioen yen voor do uitbreiding van do Japan-
scho vloot en luchtvaart. Deze crcdieten zullen voor
1 Januari 193G besteed worden. Er is dus wel haast
bij!
Gistermiddag is men weer opnieuw te Genève bij
eengekomen, doch het zeer simpele resultaat Is ge-
werst, dat de zitting tot Woensdag is verdaagd.
Wel zal het bureau Maandag bijeenkomen om te
trachten een nieuw arbeidsplan vor de conferentie
op te stellen. Altijd maar weer nieuwe plannen! Zoo
als hierboven gezegd, ze willen allemaal wel wat,
maar ze willen te weinig en de toestand schijnt zoo,
dat een algemeene overeenkomst op het oogenblik
onmogelijk is, wanneer noch Frankrijk, noch
Duitschiand hun jongste verklaringen wijzigen.
liet zou ook hieruit kunnen blijken, dat Sir John
Simon, de Engelsche gedelegeerde, uit Genève zal
vertrekken. Aangezien dit besluit is genomen onmid
dellijk na de lunch, welke Simon en Barthou te za-
men hebben genuttigd, kennelijk niet het doel, om
de goede persoonlijke betrekkingen, althans tusschen
de Fransche en Britsche ministers van buitenland-
sche zaken, die door de scherpe woorden van Bar
thou van Woensdag in gevaar waren gebracht, ver
moedt men. dat een Fransch-Britsche overeenstem
ming onmogelijk is gebleken. Officieel is hiervan
evenwel nog niets hekend.
De berichten in de Engelsche bladen zijn ook in
pessimistischer! toon gehouden. Zij achten hot bijna
onvermijdelijk, dat binnenkort het einde der confe
rentie zal komen.
En wanneer we afgaan op de laatste noodkreet, die
de voorzitter, Arthur Henderson, gelaakt heeft, dan
lijdt het geen twijfel, of ook van deze ontwapenings
conferentie is de crisis in haar laatste stadium ge
treden.
Volgens de laatste berichten zijn de vooruitzichten
voor de ontwapeningsconferentie zóó somber als ze
nog nooit sedert het begin der besprekingen zijn ge
weest.
Henderson verklaarde, dat hij gedurende de 2Vfc
jaar van zijn voorzitterschap persoonlijk nog nooit zoo
somber gestemd was geweest, en nog nooit de toe
komst zoo donker had ingezien.
Bij den aanvang der zitting gistermiddag deed hij
met ontroerde stem een uiterst beroep op de aanwezi
gen, om toch te voorkomen, dat dc conferentie op een
échec zal uitloopen en hij tegelijkertijd voorstelde, dc
algemeene commissie tot a.s. Dinsdag te verdagen,
ten einde den delegaties nog een laatste kans te ge
ven met elkander tot overeenstemming te geraken.
Zal zijn smeekbede gehoor vinden? Men mng er
aan twijfelen na het diep ingrijpend getwist, dat zich
uitstrekt tot een volkomen onverzoenlijkheid van de
wederzijdsche opvattingen, die slechts do ernstigste
gevolgen kunnen hebben.
OVEREENSTEMMING TUSSCHEN DUITSCH-
LAND EN FRANKRIJK.
Het is aan den Itnliaanschen gedelegeerde Aloisi
gelukt, een definitieve overeenstemming tusschen
de regceringen van Duitschiand en Frankrijk over
dc voorbereiding van de volksstemming in ljct Saar-
gehied tot stand te brengen.
Aloisi heeft daardoor den volkenbond en geheel
Europa een grooten dienst bewezen.
Reeds gistermorgen was Aloisi er in geslaagd de
toestemming van Barthou en von Lerchner voor een
gewijzigd ontwerkrapport aan den Volkenbondsraad
te verkrijgen. Het wachten was toen nog op do toe
stemming van Berlijn, terwijl Barthou, zooals later
hekend werd, ook nog gemeend had uitdrukkelijk
zijn regeering te moeten raadplegen, daar hij vrees
de dat hij van de linksche elementen in Frankrijk
verwijten te hooren zou krijgen door toe te stemmen,
dat dc volksstemming reeds in Januari van het vol
gend jaar zal plaats vinden. Gisteravond is nu zoo
wel uit Berlijn als uit Parijs een definitieve goed
keuring van Aloisi's voorstellen ontvangen. Dc volks
stemming zal reeds op 13 Januari 1035 plaats heb
ben. Do bijzondere rechtbanken zullen nog een jaar
na de overdracht van het Saargehied aan het land,
ten gunste waarvan de bevolking zich heeft uitge
sproken in werking blijven. De politie zal uit Saar-
landers blijven bestaan, tenzij de Volkenbondsraad
op hijzonder aandringen der regeeringscommissie
later nog de aanvulling met eenige huitenlandsche
elementen noodig zou achten. Dc Volkenbondsraad
zal Maandag bijeenkomen om aan het verblijdend
accoord zijn officieele goedkeuring te hechten.
Nog steeds ontwikkelt zich veel gas. Ont
ploffing aan de oppervlakte gevreesd.
De ingenieurs van het mijnwezen en van de mijnen
te Paturages, die zich thans inspannen om het vuur,
dat nog altijd in dc tragische schacht van den Fief de
Lambrechics woedt, te dooven, blijken zeer bezorgd
te zijn over den toestand in deze mijn. Hoewel de
schacht tot op een diepte van 783 meter is gevuld en
men ook water in de onderste gaanderijen liet loopen,
bedraagt de hoeveelheid mijngas io de schacht aan
wezig, nog altijd 10 pet. Deze hoeveelheid was kort
na de ramp tot 1 of 2 pet gedaald, waaruit blijkt, dat
de ontsnappingen voortduren en zelfs in ruime mate
toenemen. Gevreesd wordt, dat de ophooping van het
mijngas in de afgesloten gaanderijen tot een gewel
dige onderaardsche ontploffing aanleiding zal geven,
welke ontploffing ook aan de oppervlakte veel schade
zou kunnen aanrichten.
Hoogzijde
Schagen.
„Het Amerikaansche volk wil geen onmoge-
lijken last leggen op de schouders van
zijn schuldenaren, maar het ver
langt wezenlijke offers"...
I
Washington. Gister heeft president Roose
velt de lang verwachte boodschap over het schulden
vraagstuk aan het congres doen toekomen.
.Wetgevende maatregelen", aldus de president",
„ten aanzien van deze kwestie zijn in de tegen
woordige zittingsperiode van het congres noch noo
dig, noch nuttig.
Wij nemen alle middelen te bant. om iederen de
biteur te overtuigen van het heilig karakter der
door hem aangegane verplichtingen, doch tevens
geven wij hem de verzekering, dat wij bereid zijn.
indien hij het wenscht, openlijk en volledig met hem
bijzondere omstandigheden te bespreken, wat be
treft de middelen en methode van betaling.
Het Amerikaansche volk wil geen onmogelijke
last leggen op de schouders van zijn schuldenaren,
het heeft echter volkomen het recht, te verlangen,
dat de debiteurs wezenlijke offers brengen, om hun
schulden te betalen.
Dc kwestie van de terugbetaling der schulden is
van ernstigen invlcod, sinds jaren reeds, op onzen
handel en onze financieele relaties met de naties,
die van ons geld leenden.
Thans is er alleen nog Finland, dat al zijn beta
lingsverplichtingen aan de Verccnlgde Staten
prompt en volledig nakwam.
Wij blijven verwachten, dat ook de andere debi
teurs begrip zullen toonen voor de houding der Ver-
eenigde Staten ten aanzien van de schuldenkwestie.
De dehiteurs-staten moeten ook niet vergeten, dat
het Amerikaansche volk beker beïnvloed zal worden
door het gebruik, dat die staten van hun beschik
bare geldmiddelen maken. Het maakt toch verschil
nit. of die middelen worden aangewennd voor fian-
cicel herstel en een redelijke afbetaling tevens van
de schulden aan de burgers der Ver. Staten, dan wel
uitsluitend voor nationalistische. Improductieve en
dergelijke doeleinden.
Ik kan overigens slechts herhalen aldus Roose
velt hetgeen ik reeds meer dan eens aan twee de-
biteurstaten duidelijk te verstaan heb gegeven, dat
de jegens ons aangegane oorlogsschulden in geen
verhand staan tot de door die staten gedane of ont
vangen herstelbetalingen en dat voor elk land af
zonderlijk de gelegenheid open staat, om zijn zaak
individueel met de Ver. Staten te bespreken.
Nieuwe bruggen in de Middenmeer.
Op het oogenblik moeten wc altijd nog
met een pont over een der kanalen worden
gezet om in de Middenmeer te komen. Dit
zal nu echter spoedig tot liet verleden behoo-
ren. daar weldra de drie nieuwe bascule-
bruggen gereed zullen komen, waaraan ge
lijk bovenstaande foto laat zien, hard ge
werkt wordt.
Het zal een groote verbetering zijn. waar
naar, vooral ook in de Middenmeer zelf, zoo
als te begrijpen is, met verlangen wordt uit
gezien. De drie oude ponten, die tot nu steeds
de overtocht over de kanalen onderhielden,
waren lastige verkeers-obstakels, temeer
waar het tourisme naar het nieuwe land in
den zomer meer en meer toeneemt.
van buitengewone kwaliteit
Erkennend, dat de eindbeslissing ten dezen bij
het congres ligt, zal ik het parlement nu en dan op
de hoogte stellen van de ontwikkeling der gebeurte
nissen en het tevens te gelegenertijd zoodanige aan
bevelingen doen toekomen, als mij. lateropportuun
lijken."
Do boodschap, welke 3000 woorden telt, is de eer
ste officieele verklaring der regeering. sinds de bood
schap van Hoovcr op 19 December 1931. Zij geeft een
overzicht van de gansche ontwikkeling van de kwes
tie voor en na het Hoover-moratorium.
Voldoening aan belde kanten.
Nader uit Washington:
De boodschap van Roosevelt inzake de schulden
schijnt heide partijen van het congres te hebben vol
daan. Zij zijn van oordeel, dat deze presidentieele
boodschap zeer juist het gevoelen van het Ameri
kaansche volk weergeeft.
Beide huizen, die eerlang op reces willen gaan,
hebben met voldoening dc verzekering in ontvangst
genomen, dat geen wettelijke maatregelen Jen aan
zien van de schulden in de bedoeling lijfcen van
president Roosevelt.
De Kamer van Koophandel te Leeuwarden
verzoekt dringend verbetering van den
weg.
Geregeld verkeer met autobussen over den Afsluitdijk
kan nog steeds niet tot zijn recht komen.
De Kamer van Koophandel te Leeuwarden heeft
een adres gericht aan den minister van waterstaat
terzake van den weg Afsluitdijk—Ilarlingen.
Op 25 September 1933, aldus het adres, stelde Uwe
Exc. den weg over den afsluitdijk officieel voor het
verkeer open. Deze weg en de aansluitende wegen
in Noord-Holland werden ingedeeld in de eerste
klasse, terwijl de rijkswegen in Friesland zijn inge
deeld in de tweede klasse. De weg AfsluitdijkHar-
lingen is echter nog niet overgenomen door het rijk.
Gedep. Staten hebben dezen weg ingedeeld in de dor
de klasse, ten einde verieuwing daarvan onder de
tegenwoordige omstandigheden te voorkomen. Reeds
eenige malen heeft de Kamer van Koophandel er
op gewezen, dat hoewel de voltooiing van den af
sluitdijk jaren te voorzien was, van rijkswege on
voldoende aandacht werd besteed aan het tijdig in
orde brengen van de aansluitingswegen, speciaal in
Friesland, zoodat het nuttige effect van het grootsto
afsluitingswerk voor het landverkeer voorloopig
niet ten volle zou kunnen worden genoten, gezien
de niet op frequent, snel en zwaar verkeer bereken
de toegangswegen tot den dijk. Ook de Gedep. Sta
ten van Friesland wezen Uwe Exc, op hetzelfde en
in een brief van 7 September 1932 voegden zij daar
aan toe do waarschuwing, dat onder die omstandig
heden Friesland het verkeer met autobussen en
vrachtauto's over den afsluitdijk aan handen zou
moeten leggen door beperking van het verkeer op
de aansluitingswegen, daar het te verwachten ver
keer deze wegen zou vernielen. Deze beperking is in
derdaad moeten geschieden, doordat het rijk niet
tijdig zijn voorzieningen heeft getroffen, zoodat on
danks den schitterenden weg over den afsluitdijk
tusschen Holland, -Friesland, Groningen en Noord-
Duitschiand, daarover alleen mogelijk is motorver-
keer, volgens klasse 3, genoemd in art. 38 van het
motor- en rijwielreglement Over den geheelen rijks
weg nr. 9 ware reeds lang verkeer met motorrijtui
gen voor tweede klasse mogelijk geweest indien het
geedelte weg van slechts ongeveer 10 K.M. lengte
tusschen Ilarlingen en den Afsluitdijk dat nog steeds
niet verhinderde.
Telkens weer hereiken dc Kamer klachten van be
drijven welke haar voor tweede klas wegen ge
bouwde vrachtauto's niet kunnen gebruiken voor 't
vervoer op langen afstand over den afsluitdijk en
die daarom voor dat doel minder productieve wagens
van kleiner type moeten gebruiken.
Het geregelde verkeer met autobussen over den
afsluitdijk kan ook nog steeds niet tot zijn recht ko
men. Bovendien is reeds gebleken, dat er in het
centrum des lands belangstelling bestaat voor ge-
zelschapsreizen per autobus via den afsluitdijk naar
Friesland. De daarvoor gevoerde propaganda van
wege organisaties ter bevordering van het vreemde
lingenverkeer in Friesland blijkt te zijn ingeslagen,
zoodat in het a.s. vacantieseizoen een druk bezoek
aan dit gewest verwacht kan worden. De comforta
bele groote autobussen kunnen echter Friesland niet
bereiken, daar zij het stuk derde klas weg Afsluit
dijkHarlingen niet mogen passeeren. Het is ons,
aldus de Kamer, bekend dat een Haagsch reisbureau
om die reden voorloopig geen gezelschapsrcizen per
autobus naar Friesland meer zal organiseeren en dit
bezoek gaat dan voor ons gewest verloren.
Dat dit nadeel beteekent voor die bedrijven in
ons gewest, welke op vreemdelingenverkeer zijn in
gesteld, is evident.
Het adres verzoekt den minister nogmaals en met
den meesten aandrang, die maatregelen te treffen,
waardoor ten spoedigste de weg AfsluitdijkHarlin
gen opengesteld kan worden voor motorvoertuigen,
welke de tweede klas wegen berijden, zoodat niet
langer dit slechts 10 K.M. lange gedeelte, dat juist
den toegangsweg naar Friesland vormt, een beletsel
zij voor die vrachtauto's en autobussen, welke wel
toegelaten worden op het overige deel van den weg
AmsterdamAfsluitdijk—LeeuwardenGroningen en
de voornaamste verbindingswegen in Friesland.
Zijn toestand ernstig geacht
Naar wij vernemen is in den gezondheidstoestand
van Dr. F. M. Wibaut een ongunstige wending inge
treden. Mede in verband met den leeftijd van den
patiënt, wordt zijn toestand ernstig geacht.
Later wordt gemeld, dat de toestand van dezen be
kenden oud-wet houder van Amsterdam wel eenigszina
verbeterd, maar toch nog zéér precair is.