Diensten aan Vaderland en Volk bewezen
met den dood
betaald
Zaterdag 20 October 1934.SCHAGER COURANT.Vierde blad. No. 9578
3000 jaren strijd om
de macht
De Zigeuners zijn
het zwerven moe.
Koningsmoorden in oude
en nieuwe tijden
Be verschrikkelijke aanslag
van 9 October 1934 te Mar-
seiïïe, die aan koning
Alexander van Joego-Sla-
vië, den Franschen minis
ter van buitenlandsche za
ken Barthou en nog ver
scheidene anderen 't leven
kostte, wekt de herinnering
op aan dergelijke politieke
moorden, die wij in alle
tijden van de groote we
reldgeschiedenis ontmoeten
Be middelen, de wapens,
de uiterlijke omstandighe
den waren anders de
oorzaken steeds dezelfde:
de zucht naar macht! En
er werden steeds geweten-
looze of verdwaasde men-
schen gevonden, die voor
zich zelf, voor een idee of
beweging de wapens voor
den zwaarsten misdaad
trokken: moord
DOOR dat in het jaar 44 v. Chr. de
dolk van Brutus den Romein-
schen keizer, Julius Ccasar dood
de, vallen er in de oude geschiede
nis een groot aantal aanslagen en konings
moorden op te merken, die, voor het groot
ste deel uit overlevering afkomstig, heden
niet meer opgehelderd Kunnen worden.
Wij weten bijvoorbeeld niet, of Alexander
de Groote op 33-jarigen leeftijd te Babyion
een natuurlijken dood stierf of aan het gif
van zijn vijanden ten offer viel. Wij weten
slechts, dat de geschiedenis van het we
reldrijk in den grond geen familiegeschie
denis was, en dat de honger naar macht
in dien tijd nog bedenkelijker aan het
licht trad dan in latere eeuwen, die men
voor veel ruwer hield. Bedenkelijker, maar
toch ook weer onopvallender: het meest
gebruikelijke moordwapen in die oude tij
den was immers g i f!
Willem de Zwijger.
In de Nederlandsclie geschiedenis vallen
gelukkig slechts twee vorstenmoorden op
te merken.
Het was Willem van Oranje, de Vader
des Vaderlands, onvermoeid strijder voor
Nederlands zaak, die, nadat reeds eerder
een aanslag op hem was gepleegd, tenslot
te onder de kogels van een fanaticus te
Delft in 1584 het leven liet. Daar ieder Ne
derlander te goed met de feiten en omstan
digheden van deze gebeurtenis op de hoog
te is, wordt het onnoodig er hier nog vele
woorden aan toe te voegen. Het was een
zuiver politieke moord, geprovoceerd door
's Prinsen onverzoenlijken tegenstander,
den koning van Spanje.
In het jaar 1296 liet Floris V, graaf van
Holland, onder de slagen van den hem vij-
andigen adel, die hij door de bevoorrech
ting der steden, tegen zich in het harnas
had gejaagd, het leven.
Koning Philip en Albrecht.
Ook het Duitsche rijk is van konings
moorden niet verschoond gebleven. Twee
Eenige seconden na den aanslag. Doumer,
Fransch president, werd op 6 Mei 1932 te
Parijs doodgeschoten.
van dergelijke gebeurtenissen zijn er aan
te wijzen. De oorzaken in beide gevallen
zijn omstreden, zoo omstreden zelfs, dat
het te betwijfelen valt, of men hier met po
litieke moorden in den eigenlijken zin
van het woord te doen heeft.
De Amerikaansche president Goriield op 2
Juli 1881 te Washington doodgeschoten.
De meest geliefde Staufenvorst, Koning
Filips van Zwaben, deed den 21sten Juni
van het jaar 1208 zijn nicht Beatrice van
Bourgondië en de haar zoo juist toever
trouwde Hertog Otto von Meran von Bam-
berg uitgeleide. Een ongesteldheid dwong
hem, vroegtijdig teriig te keeren. Op een
rustbed liggend, ontving hij bezoek van
den Paltsgraaf van Beieren: Otto van Wit-
telsbach, die den Koning met een degen
doorstak. De aanleiding tot den moord
zocht men daarin, dat de Koning zijn doch
ter Beatrice, die toondertijd 7 jaar oud
was, niet meer aan den Paltsgraaf, maar
mogelijk aan een neef van den Paus tot
echtgenoote wilde geven. De konings
moordenaar werd op zijn vlucht in de
buurt van Regensburg doodgestoken.
Abraham Lincoln, president der Vereenig-
de Staten, op 14 AprU 1865 te Washington
doodgeschoten.
De Fransche president Gadi Carnot, dood
geschoten op 25 Juni 1894 te Lyon.
Honderd jaar later: Albrecht I, zoon van
Rudolf van Habsburg, was in opstand ge
komen tegen Adolf van Nassau, den opvol
ger van zijn vader op den koningstroon, en
had hem bij Mainz overwonnen. Het staat
vrijv d vast, dat hij den Koning met eigen
hand vermoordde.
Tien jaar daarna, bij een bezoek van een
der Habsburgers aan het Zwitsersche kan
ton Aargau, werd de 58-jarige Koning door
zijn 19-jarigen neef met een zwaard door
stoken. Vermoedelijk had de Koning den
jongeling den troon van Bohemië beloofd.
Het lot van den koningsmoordenaar Jo-
han van Habsburg is niet naar waarheid
overgeleverd. Men beweert, dat hij in een
Italiaansch klooster of in een kerker te
Tisa overleed.
Bloed om Frankrijks
en Ruslands kroon.
In- het legerkamp van St. Claud, bij de
belegering van Parijs, vond Koning Hen
drik III, de laatste Valois, zijn einde door
den dolkstoot van den monnik Jacob Clé
ment een heele Koningsdynastie was
daarmee in het bloed omgekomen: Kardi
naal de Guise, Maria Stuart, Hertog Frans.
Als opvolger trad Hendrik van Navarra,
uit het Huis Bourbon, op. Hij haalde zich
den haat van het volk op de hals zijn
moordenaar werd Ravaillac, die den Ko
ning tijdens een rijtoer doorstak. Men liet
den moordenaar door paarden verscheu
ren. Paus Paul V verklaarde den aan
slag als een tuchtiging Gods.
De Koningsmoorden
van onze eeuw.
De nieuwe eeuw werd met den bloedigen
aanslag van Monza ingeleid: Koning Hum-
bert van Italië, van een sportfeest komend,
nam in zijn rijtuig staande, de ovaties van
het publiek in ontvangst. In een onbewaakt
oogenblik troffen hem de schoten van den
anarchist Gaetano Bresci. De Koning be
reikte niet meer levend zijn paleis.
Drie jaar daarop (1903) had het ontzet
tende bloedbad in Konak te Belgrado
plaats. De eeuwige „Bruderkrieg" van de
beide Zuid-Slavische Koningsdynastieën
de Obrenowitchen en de Karageorgewit-
chen had aan beiden kanten veel offers
geëischt, tot in den nacht van 10 op 11
Juni 1903 Koning Alexander Obrenowitch,
Koningin Draga en haar broeders door of
ficieren vermoord en de lijken uit het
venster geworpen werden.
De schoten op 1 Januari 1908 bluschten
het levenslicht van den laatsten Portugee-
schen Koning uit. Het Huis Braganza, dat
zich in den strijd tegen de Spaansche
annexatie-idee en de revolutionnaire repu
blikeinen honderden jaren had staande
gehouden, zag zijn eigenlijk laatste verte
genwoordiger in Koning Karei, die met
zijn oudsten zoon op een rijtoer door ex
tremisten van de republikeinsche partij
doodgeschoten werd.
De keten van koningsmoorden uit den
jongsten tijd gaat verder over den aanslag
te Serajewo naar den moord op Alexan
der van Joego-Slavië in Marseille.
Schoten om den presidentszetel.
Dat het een verkeerde opvatting ls, dat
don republikeinschen regeeringsvorm aan
Koning Humbert van Italië, in het jaar
1900 in Monza neergeschoten.
Nog bloediger Is de geschiedenis van het
Russische Koninghuis. Czaar Peter IIII
werd op bevel van zijn echtgenoote, Katha-
rina de Groote, in 1762 gewurgd. Het „lijf-
regiment van zijn zoon Paul vond in 1801
een einde door een massa-wurging. Zijn
kleinzoon, Alexander II, de „Czarenbevrij-
der", werd in 1881 door een bom van de
Nihilisten in stukken gereten. Zijn opvol
ger, Alexander III, stierf een natuurlijken
dood, terwijl het ontzettende lot van de
laatste Czarenfamilie, dat zich den 16den
Juli 1918 in Jekaterinenburg in de Oeral
voltrok, de wereld nog frisch in het ge
heugen ligt.
ISac Kinley, president der Vereenigde Sta
ten op 6 September 1901 doodgeschoten.
Aartshertog Frans Ferdinand van Oosten
rijk, Wel op 28 Jnnl 1914 aan de schoten te
Serajewo ten offer.
Koning Alexander van Servië en koningin
Draga te Belgrado dood geschoten in den
nacht van 11 Juni 1903.
hét staatshoofd een grootere mate zeker
heid verschaft, bewijst het groote aantal
aanslagen op de presidenten van moderno
staten.
Daar is in de eerste plaats Abraham Lin
coln, de man, die als president van do
Vereenigde Staten de groote verdienste
heeft gehad den beslissenden stap te doen
bij de afschaffing van de slavernij. Hij
haalde zich daarbij den haat van de Zui
delijke Staten op den hals, die hun groote
rijkdom aan de goedkoope arbeidskrachten
te danken hadden. Zij gebruikten den too-
neelspeler Booth, die op 14 April 1865 in
het Ford-Theater den 56-jarigcn staatsman
van groot formaat in zijn loge neerschoot.
De in Lincoln's geest verder werkende
opvolger James A. Garfield viel op 2 Juli
1S81 onder de kogels van een waanzinnige
Karei Quitcau noemde zich „agent van
de vennootschap Jezus en Co." en had aan
den president tevergeefs verzocht hem aan
te stellen als Amerikaansch consul te
Weenen.
De laatsten in deze verschrikkelijke rij
zijn Gadi Carnot, president van de Fran
sche republiek, die op 25 Juni 1894 te Lvon
door den Italiaan Caserio werd doodge
stoken.
Op 6 September 1901 werd de president
van de Vereenigde Staten Mac Kinley door
den Poolschen anarchist Leo Gzogolfz ver
moord.
En op den 6en Mei 1932 ontstelde do we
reld bij het bericht van de vermoording
van den Franschen president Doumer.
Zij willen een stuk land
bewonen
Congres te Hermanstadt
Geheel deze plaats is van uiterlijk veran
derd. Reeds vroeger jaren had ik van Boe
dapest uit, deze stad bezocht. Nu ik er
weer kom, aangelokt door het „Congres
voor de Menschenrechten der zigeuners",
ken ik de stad niet terug. Het is geen stad
meer, 't is een wagenkamp! Op alle pleinen,
op alle straten, in alle wijken, in alle
voorstadjes staan de woonwagens. Het zijn
de bekende, met zeildoek overspannen kar
ren der Zigeuners. Het wemelt van paar
den, oude, moede dieren, die over tiendui
zenden kilometers, jaar in, jaar uit, die
wagens hebben getrokken door alle lan
den van Midden- en Zuid-Oost Europa.
Waar zijn de verschrompelde dieren al
niet geweest? Hongarije, Roemenië, Zuid-
Slavië, Bulgarije, Griekenland, Turkije,
meer Noordelijk ook in Oostenrijk, Tsje-
cho-Slovakije, zelfs in Polen, ze kennen
den langen, langen weg, die ze moeizaam
hebben afgezeuld.
Tusschen de wagens en de paarden zit
ten de Zigeuner-vrouwen, spelen de ver
waarloosde kinderen. Romantische gestal
ten behecrschen het straatbeeld van Her-
mannstadt volkomen. In hun allerbeste
plunje, met rare korte rokjes, hemden van
de allerbontste kleuren, hoofddoeken, waar
onder het gitzwarte haar komt uitpieken,
gaan de mannen naar hun „Congres".
Knap zijn de zigeunermeisjes, als ze
maar jong zijn. Als vorstinnen loopen de
dochters van dit vaderlandsche volk der
eeuwige zwervers door de straten. Schit
terende gestalten, veerende schreden, ze
mogen er zijn, die Zigeuner-meisjes! Maar
iets ouder dan 25 jaar, gaande in de rich
ting van de drie kruisjes, zijn het opeens
oude, vervallen totebellen geworden, die
een pijp rooken, of aan een zwarte sigaar
lurken. Wèg is alle frischheid en schoon:
hcid. Oud en vervallen zijn ze dan opeens
Lang voor haar tijd!
De mannen zijn Koningen in lompen.
Daartusschen elegante kerels, In goed-zit-
tendo pakken van den laatsten snit. Ook
Zigeuners natuurlijk, maar menschen, die
|hun wereld kennen, die gespeeld hebben
als eerste viool, of cymbalist, in alle defti
ge hotels en restuarants, bars en dancings
van West-Europa. Ook zij zijn naar het
„Congres" gekomen.
Want de Zigeuners zijn moe van het
zwerven, zij willen een stuk land, zij willen
zich ergens blijvend vestigen, zij komen op
voor hun rechten als Mensch.
„Congress de Romi" hebben zij hun bij
eenkomst genoemd. „Romi" heeft twee be*
teekenissen. Zigeuner en Mensch. Beide
beteekenissen kan men gebruiken, maar
te Hermannstadt leggen de congressisten
nadruk op hun Mensch-zijn. Als Zigeuners
willen zij juist ophouden te leven; zij wil
len voortaan menschen zijn; menschen zoo
als U en ik beweren te zijn.
Geen paria's meer van Europa. Die tijd
is voorbij. Maar hoe het probleem op to
lossen? Wèg met het vagebonden-leven!
Uitstekend! Maar waar zullen zij zich ves
tigen? Wat voor beroepen zuilen zij gaan
uitoefenen? Boer, of fabrieksarbeider? Kan
men zich de Zigeuner in één dier beide
beroepen voorstellen?
De dochter van den rijksten Zigeuner, 'n
grootgrondbezitter uit Roemenië, bepleit
de rechten van haar ras-genooten tegen
over de dagbladmenschen, die naar Her
mannstadt zijn gekomen. Zij doet het met
gloed en overtuiging, in tien, twaalf talen,
die mevrouw Belcineanu. Nederlandsch
spreekt deze Zigeuner-lady ook. Zij kent
Amsterdam, 's-Gravenhage, ook Volendam
en Marken, weet iets van de schoonheid
van de bloembollenvelden tusschen Haar
lem en Leiden, zegt steeds heel vriendelijk
„Alstublieft, meneer!" of „Dank u, meneer!'*
als er niets te „alstublieften" of te „bedan
ken" valt. Zij presenteert mij een sigaar,
want alle Hollanders rooken sigaren. Dat
weet ze zich heel zeker te herinneren. Siga
retten rookt geen Hollander. Ik ben veel te
beleefd haar tegen te spreken, zuig aan het
zwarte ding, dat sigaar moet heeten en
ben blij het kwijt te raken, als zij een an
der krantenman te woord moet staan. Een
oud wijf, zoo tachtig, negentig, misschien
wel honderd jaar oud, bemachtigt de zwar
te sigaarstomp, grinnikt tegen mij, wat mij
kippenvel bezorgt en dampt spoedig als
een schoorsteen.
Als Mevrouw Belcineanu zich weer tot
mij wendt, veins ik een verkoudheid en
hoofdpijn daarbij te hebben opgeloopcn.
Maar zij spreekt over de Poolsche Zigeu
ners, die het vraagstuk hebben opgelost en
geen vreemde Zigeuners meer in Polen
dulden.
„Iedere Zigeuner in eigen land!" Dat
schijnt het eindresultaat van het Congres te
Hermannstadt geweest te zijn!