Dolende door verschillende
Werelddeelen
iifiijj
Vreemdelingen, en toch'
overal thuis I
Zaterdag 3 November 1934.
SCHAGER COURANT.
Tweede Blad. No. 9588
CHICAGO-ORGIEN.
Financieele baten van 160 millioen
dollar.
Behoud locaal-spoorweg Hoorn—
Medemblik.
AUTOBUSDIENSTEN.
Een eenzame zeiler.
Geschenk voor de Uiver-bemanning.
Stormachtige overtocht.
Van de buitenwereld afgesloten.
Oude kennissen. - Een vreemdelingenlegioen
in burgerkleeding. - Geluk en tegenslag
van avonturiers. - Het nut van Oos-
tersche kleederdracht in Neder
land.
(Van onzen reizenden correspondent.)
TEHERAN. In October.
ZWERVERS als mijn makker en ik, die niet
slechts door verschillende landen, maar
door verschillende werelddeelen dolen, zijn
vreemdelingen overal en op den duur toch overal
thuis. Telkens treffen we op plaatsen, die duizenden
kilometers uit elkander liggen, kennissen of men-
schen, met wie we gemeenschappelijke kennissen
hebben, om van de weinige landgenooten, die men
ontmoet, nog te zwijgen. Buiten de gewone, welge
ordende maatschappij, waarin de overgroote meer
derheid van mijn lezers leeft, bestaat er nog een vlot
tende bevolking, die overal en nergens thuis is, meest
grondarbeiders, machinisten, metaalarbeiders, inge
nieurs, die zonder met eenige groote onderneming in
vaste verbinding te staan, nu eens hier, dan weder
elders werk vinden en soms zelfs zooveel geld over
houden, dat zij later met een spaarduitje naar huis
terugkceren om een rustiger leven te beginnen. Deze
laatste vormen evenwel een zeer kleine minderheid.
Voor de meeste is het lot niet zoo gunstig.
Een soort „vreemdelingenlegioen van het burger
lijk leven" vormen deze zwervers, die, heel vaak ont
bering lijdend, zonder dit te beseffen aan de bescha
ving groote diensten bewijzen. Wegen, mijnen, ha
vens, spoorlijnen in afgelegen en dikwijls ongezonde
Btreken zouden zonder deze „burger-vrecTOdelingen-
legionnairen" nimmer tot stand zijn gekomen. Hon
derden heb ik er gekend nu vier jaar geleden, toen
ik in een klein hutje woonde in Anatolië, Aziatisch
Turkije, waar zij in een woest land werkten bij den
aanleg van een spoorweg, en vele heb ik er helpen
begraven, die er gestorven waren aan ziekte, of ver
ongelukten, of stierven onder de hand van moorde
naars. In een snel getimmerde, ruw-houten kist wer
den ze gelegd in 'n graf, waarop we groote, zware
Bteenen wentelden, om te voorkomen, dat ze door
de jakhalzen zouden worden opgegraven: onbeken
de soldaten in den dienst van den vooruitgang.
Nu, in Teheran hebben we enkele oude kennissen
tut Turkije, uit Griekenland, uit Marokko ontmoet,
menschen, die naar Perzië waren gelokt door het
vooruitzicht hier werk te vinden bij den aanleg van
spoorwegen, bij den bouw van havens, bij de exploi
tatie van nieuwe mijnen en die inderdaad ook werk
hadden gevonden. Drie ingenieurs, die vroeger aan
gesteld waren bij een spoorwegaanleg in Turkije,
zijn thans hier en ook timmerlieden, mecaniciens,
metselaars, dia we elders reeds ontmoetten, hebben
we hier wedergezien. Er zijn ook anderen, die we
voor het eerst zagen, maar die ons konden vertellen
van oude kennissen. Een bouwkundige, die pas uit
Zuid-Amerika is gekomen, kon me bijzonderheden
verstrekken over het lot van een Pool, dien ik vier
Jaar geleden te Konstantinopel leerde kennen. Deze
Pool was als onderofficier van het Fransche vreem
delingenlegioen gedeserteerd, waarom wist hij zelf
niet. Als onder-officier had hij een goed leven ge
had, doch het was hem vermoedelijk een beetje te
eentonig geworden en het avontuur had hem getrok
ken. In Aziatisch Turkije had hij gewerkt op het
kantoor van een Europeesche onderneming en daar
geld gespaard, want hij wilde naar Zuid-Amerika.
Waarom? Omdat hij er nog nooit was geweest en
Zuid-Amerika hem een avontuurlijk land scheen.
Te Konstantinopel heb ik hem nog naar de boot
gebracht. Hij had zooveel geld bij zich, dat hij in
Zuid-Amerika aan zou komen met niet meer dan
.vijf pond sterling in zijn zak, doch hierover maakte
Het Perzische restaurant: Binnenshuis.
Rechts:
Het Perzische restaurant
vanuit den trein gezien.
hij zich niet al te ongerust. Natuurlijk heb ik niets
meer van hem gehoord tot nu de bouwkundige me
zijn verdere geschiedenis vertelde. De Pool is in
Zuid-Amerika getrouwd met een veel oudere vrouw,
die een groot hotel bezit, waarvan de Pool met zijn
talenkennis het beheer voert
Van een Hongaar, dien we vroeger in Turkije had
den ontmoet, hoorden we weder nieuws over een
anderen ouden kennis, een Tsjech, die zich met één
slag rijk had gemaakt. Bij den aanleg van den spoor
weg naar Diarbekir (die'niet is voltooid), was een
tunnel ingestort en had meer dan driehonderd ar
beiders, Turken en Koerden, begraven. Dit ongeluk
geschiedde kort voordat dit deel van den spoorweg
aan de Turksche regeering moest worden afgeleverd.
Er waren geen arbeiders voldoende, om dit werk
snel weder te maken. Toen bood de Tsjech aan dit
in eigen beheer te doen tegen een flinke som en
vooral met zeer groote premie voor de snelle afle
vering. De Tsjech nam voor dit werk aan nabestaan
den van de verongelukte Turken en Koerden en bij
na dag en nacht werd er gewerkt, vrijwillig, daar
de arbeiders de lijken van hun familieleden wilden
vinden om hun een eerlijke begrafenis te geven. De
Tsjech, zelf een eenvoudig grondwerker, verdiende
er ver over de honderdduizend gulden aan en woont
nu in zijn vaderland in een prachtige villa.
Dan hoorden we ook andere, droeviger verhalen.
Toen ik in Anatolië Vertoefde, was er een 'jonge
Hongaar, die er reeds enkele jaren gewerkt en een
aardige som geld gespaard had. Hij had toen in
eigen rekening den bouw van een station aangeno
men en daarbij, door gebrek aan controle en organi
satievermogen, alles verloren. Wij hebben toen een
sommetje geld bij elkaar gebracht, opdat hij elders
zijn geluk kon gaan beproeven. Tenslotte is hij zon
der een cent te Konstantinopel aangekomen en daar
ten onder gegaan, van ellende gestorven.
Een andere geschiedenis hoorden we, van een Bul
gaar, bij wien wc zoo dikwijls hebben gegeten. Deze
Bulgaar had in de streek, waar toen ongeveer drie
duizend Europeesche arbeiders, Duitschers, Italianen,
Bulgaren, Oostenrijkere, Tsjechen, Serviërs, Roeme
nen, Spanjaarden, werken, een soort restaurant be
gonnen in een houten loods met zelf vervaardigde
houten tafels en banken, en had daarmede zeer veel
geld verdiend. Twee dagen voordat hij naar zijn va
derland zou terugkeeren, was hij vermoord door een
moordenaar, die evenwel het geld niet had gevon
den, daar de Bulgaar dit in zijn hooge laarzen had
verborgen. De moordenaar, een Turksche opzichter,
werd ontdekt, doordat de vermoorde, die heftigen
wederstand had geboden, in zijn vingers nog haren
van den moordenaar had.
Het is in een door Turken gehouden, half Euro-
peesch restaurant, Jalé, dat we dergelijke verhalen
hooren, of wel in een Perzisch restaurant, dat er
bijna uitziet als een palcis met een fantstischen tuin
met vijver en waar men ook Europeesche schotels
kan krijgen tegen voor ons ongelooflijk lage prijzen.
Eiken dag ontmoet men in deze beide gelegenheden
zooveel merkwaardige menschen en hoort men zoo
veel zonderlinge verhalen, dat een romanschrijver
er binnen enkele uren stof voor zijn geheele leven
op zou kunnen doen. Door mijn makker maakte ik
er kennis met een jongen tandarts, van de hoge
school te Praag. Deze jonge man is met eenig geld
naar Perzië gekomen, daar de concurrentie in Eu
ropa te sterk is. Hier kwam hij in aanraking met
een rijken Armeniër, die de geldschieter zal zijn en
een moderne inrichting voor den tandarts laat maken
en van al het noodige voorzien en de Tsjech en de
Armeniër zullen als compagnons werken en de winst
samen deelcn.
Een der onbegrijpelijkste figuren is een Italiaan,
van beroep duiker, en een beroemd man, die vele
ridderorden bezit. In vijf werelddeelen heeft hij ge
werkt; in zijn vaderland heeft hij eenmaal onder
groot gevaar een gezonken onderzeeboot gered, waar
voor hem een zeer hoogc onderscheiding ten deel
viel.
Met heel veel bagage reist deze man, want
hij heeft zijn duikerpakken bij zich, een geheele uit
rusting. Maar wat heeft een duiker met al zijn dui
kerpakken te zoeken in een stad, die honderden ki
lometers van de naaste zeekust midden in het go-
bergte twaalfhonderd meter hoog ligt? Naar derge
lijke dingen moet men bij deze menschen echter niet
vragen. F.r is altijd slechts één antwoord: het heim
wee naar den horizon.
Een dezer dagen zat ik in ht Perzische restau
rant, niet in den fantastischen tuin, maar, daar het
al tegen den avond liep en frisch was, in een der
ouderwetsche zaaltjes. Ik praatte met mijn Tsjc-
chischen reismakker Nederlandsch, zooals met hem
mijn gewoonte is. Plotseling kwam er een man, die
het Perzische hoofddeksel, de pcchlevi droeg, op ons
af en sprak ons in goed Nederlandsch, echter met een
buitenlandschen tongval, aan. De man bleek geen
echte Pers, maar een Armeniër. Hij had jarenlang
in Nederland gewoon, te 's Gravenhage, op de Laan
van Nieuw-Oost-Indië, en scheen vele menschen uit
de Haagsche gegoede kringen te kennen. Met veel
waardeering en heimwee sprak hij over Nederland
en hij betreurde het diep naar Perzië te zijn ge
komen.
Ik was zeer verbaasd over dezen Armeniër, die
Nederland zoo goed kende en ik informeerde cen9
naar hem. De man had in den Haag gewerkt als
Oriëntaalsche waarzegger en had daar zeer veel geld
verdiend. Met een fantastischen Oosterschen turban
op het hoofd en in wijde gewaden had hij daar do
klanten, meest uit de betere, maar dan toch niet
heel intelligente standen ontvangen, hun de toe
komst vorspeld en allerlei geheimen onthuld. Met do
daar verdiende aanzienlijke som was hij naar Per
zië gekomen om daar een zaak to beginnen, doch dit
was niet al te best gelukt. Nu verlangt de man terug
naar Nederland als naar een verloren paradijs, waar
voor hem als waarzegger veel geld te verdienen is,
maar heel vleiend vind ik dit voor de Nederlan
ders niet J. K. BREDF.RODE.
Bij slultlgn der wereldtentoonstelling. Ver
nielingen, vechtpartijen en dron-
kemanstooneelen.
Donderdagavond te middernacht precies zijn de
terreinen van de Wereldtentoonstelling te Chicago
gesloten, wat geschiedde door den voorzitter van den
Raad van Beheer der tentoonstelling, Rufus Dawes,
die door het omdraaien van een enkelen schakelaar
alle lichten in alle tentoonstellingsgebouwen en op
het geheele terrein doofde en tegelijkertijd, terwijl
de poorten gesloten werden, tevens 500.000 over alle
terreinen verdeelde stukken vuurwerk ontstak.
Volgens mededeeling van den Raad van Beheer
zou de tentoonstelling voor Chicago tot nog toe aan
extra inkomsten 160 millioen dollar hebben betee-
kend, en vermoedelijk zal zij in het voorjaar weder
om heropend worden, terwijl overwogen wordt jaar
lijks daartoe over te gaan en haar aldus definitief
een permanent karakter te geven.
Ongeregeldheden bij de sluiting. Meer
dan 300.000 bezoekers namen aan de uit
spattingen deel.
Bij de sluiting is hét tot ernstige ongeregeldheden
gekomen, meldt een nader bericht van United Press.
Na de sluiting van de poorten, doorbrak een reus
achtige menigte het politie-cordon, dat rond het ten
toonstellingsterrein was getrokken, vernielde de
poorten en stroomde de tentoonstellingshallen bin
nen.
Meer dan driehonderdduizend tentoonstellingsbe
zoekers namen aan deze uitspattingen deel. Zij trok
ken joelend en schreeuwend door de wegen van het
reusachtige tentoonstellingspark.
De verzamelwoede der Amerikanen uitte zich in
de meest verschrikkelijke verwoestingen. De bezoe
kers bestormden de verschillende tentoonstellings
hallen. sloegen het lichte materiaal stuk en namen
de brokken als aandenken aan de groote wereldten
toonstelling van het jaar 1934 mee naar huis. Velen
slaagden er evenwel niet in hun „reliquien" in vei
ligheid te brengen, daar andere aandenkenjagers
hun de stukken weder uit de handen rukten.
Na middernacht werd het nog erger. Duizenden
bezoekers, die zich in de ververschingslokalen op
hielden. plunderden de voorraden alcohol. Honder
den dronken mannen, vrouwen en kinderen trokken
de terreinen over en sloegen alles kort en klein wat
in hun hereik kwam. Ze wierpen de stukken in de
beken en watervallen, welke overal waren aangelegd
Het tooneri bood een troosteloozen aanblik, nadir
de menigte in de zaal en tusschen de coulissen haf'
huisgehouden. Overal lagen stukken van costume»
Slechts met de grootste moeite gelukte het de po
litie de orde eenigsmate te herstellen.
Twintig mille moeten worden opgebracht
Het Comité tot behoud van den locaal-spoor
weg HoornMedemblik, heeft van den Mir
nister v. Waterstaat de mededeeling ontvan
gen, dat de exploitatie der lijn over 1935 voor
alsnog zij het dan op bescheiden wijze
zal worden voortgezet, zoo door belangheb
benden een bijdrage van 20 mille zal wor
den verleend.
Door het Ambacht de Vier Noorder Koggen
is reeds f4000.toegezegd. Verder hoopt
men op een bijdrage van de betrokken ge
meenten en veilingsbesturen, doch zoo de
Provincie haar afwijzend standpunt blijft
handhaven, zal het zeer te bezien zijn, of het
gevraagde bedrag in deze door de crisis zoo
zwaar getroffen streek bijeen kan worden ge
bracht.
Egmond aan ZeeBergen en Egmond
aan ZeeAlkmaar.
Ged. Staten van Noord-Holland hebben toe
stemming verleend aan den N.A.C.O. te Am
sterdam om den dienst Egmond aan Zee
Bergen, die tot nu toe alleen des zomers ge
durende 't badseizoen gereden wordt, het ge
heele jaar door te onderhouden.
Goedgekeurd is ook een gewijzigde dienst
regeling voor de route Egmond aan Zee
Alkmaar. Deze dienst zal niet meer worden
gereden over het Woud, maar rechtstreeks
van Egmond aan Zee over Egmond aan den
Hoef naar Alkmaar. De rit wordt daardoor
bekort van 30 tot 20 minuten en zal verder
ieder uur worden gereden, totaal 17 keer per
dag.
Waar zwerft de Noor, Adoll Hansen?
Reuter meldt uit Santiago de Chili:
Men verkeert in ongerustheid over het lot van een
Noor, Adolf Hansen, die op 21 Juni geheel alleen in
een zeilboot uit Chili is vertrokken, om langs de
kust naar Valparafèo te varen, maar van wien sedert
j dien niets meer is vernomen.
1 De eenige hoop is, dat Hansen direct naar Austra-
De N.V. Handelsvennootschap v.h. Gcbr. Van der
Tak te Amsterdam, heeft als fabrikant van dc be
kende „Rodo"-Ornamenten, voor tin bemanning van
de „Uiver" een speciaal „Rodo"-Verlichtings-Ornamcnt
ontworpen, hetwelk hen bij aankomst in het vader
land ten geschenke zal worden aangeboden, als
waardeering voor hunne roemvolle prestatie.
lië is gegaan, in welk geval hij nog op den Stillen
Oceaan moet rondzwerven.
Admiraal Galderon van dc marinebasis to Talra-
huano, heeft aan alle schepen draadloos verzocht,
naar den eenzarren zeiler, die do tocht ondernam
slechts vergezeld van een hond en een kat, uit te
zien.
In Augustus 1932 is Hansen uit Oslo vertrokken.
Driemaal heeft hij den Atlnntischen Oceaan overge
stoken en heeft Chicago, Rio de Janeiro en Buenos-
Aires aangedaan.
De „Letitia" te midden van 30 M. hooge
golven.
Montreal: Het stoomschip „Letitia" is giste- i
ren te Montreal aangekomen. Het 'schip heeft op den
Atlantischen Oceaan te kampen gehad met stormen,
zooals het nog nooit heeft meegemaakt. Na het ver
trek uit Liverpool had het drie dagen te worstelen
met stormwinden van een kracht van 130 km. per
uur, golven van 30 m. hoogte, waardoor de brug en
de kajuitstrappen waren beschadigd en reddingboo
ten werden verbrijzeld en do inun in het kraaiennest
zat in het water.
De passagiers brachten warme hulde aan de koel
bloedigheid van kapitein en bemanning.
Het gevangenis-eiland bij San-Francisco.
Wordt er getracht in verbinding te komen met de
gevangenen op Aleatraz-eiland, hei nieuwe Ameri-
kaansche duivelseiland voor de kust hij San Francis-
co, waar Al Capone zijn vonnis ondergaat? Reeds
tweemaal in veertien dagen hebben de bewakers
van het eiland moeten vuren op race-booten, die het
eiland tot op minder dan 300 meter waren genaderd.
F.enmaal werd geschoten op twee mannen in een
kleine snelvarende boot en de tweede maal op een.
bootje, waarin zich één man bevond De schoten joe
gen de booten op de vlucht. De gevangenis is ge
heel van dc buitenwereld afgesloten en dc gevange
nen rijn opgesloten als in een graf.