De Ontwikkeiing van het Productievermogen
•Ie •Iroote
ergissing
Radioprogramma
van onze wereld van den oudsten
tijd tot heden in verband met het
bevolkingsprobleem.
Vervolg Yan de lezing voor de Vereeniging van
Oud-leerlingen der RJLW.S. te Schagen, gehouden
in het Noordhollandsch Koffiehuis, door den heer
Ir. Dijt, over bovenstaand onderwerp.
Volkomen in overeenstemming hiermee is de ont
wikkeling en het productievermogen van onze Wes-
tersche wereld. In een grafische voorstelling ziet U
de tendenzen van de productie van tarwe, wol, tin.
zink, steenkool, suiker, katoen, mais en goud vanaf
omstreeks 1830 tot heden.
De productie van tarwe is geleidelijk, ongeveer
evenwijdig met de ontwikkeling der bevolking toe
genomen. Toch is, vooral in het begin van de 19e
eeuvif, een toeneming van het graanverbruik per
hoof'd der bevolking te constateeren.
Vergelijken we voor enkele producten de periode
18?0/79 met de periode 1920/30. dan blijkt:
1870/79 1920/30 1870/79 1920/30
Bevolking 1 1% p. hoofd p. hoofd
Prod. Broodgraan 1 1 1 1
Prod. Aardappelen 1 2 1 1%
Prod. Suiker 1 5% 1 3%
Prod. Katoen 14 12%
Prod. Steenkool 15 13%
Prod. Scheepstonnage 1
2%
De petroleumproductie blijkt in korten tijd nog
veel meer gegroeid te zijn, wat kan blijken uit de
volgende cijfers:
1894 1908 1913 1930
Prod. Petroleum 12 millioen ton 38 51 200
Cursusvergadering
Vereeniging van
Oud-leerlingen der
R.L.W.S. te Schagen
door Dr. Ir. M. D. DIJT.
Tarwe
13
Gerst
2.8
Mais
9
Koffie
1.2
Petroleum
8
Koper
1
Suiker
6
Rubber
1
Haver
5.4
Goud
1
Katoen
5.3
Thee
0.5
Wol
3.y
Tin
0.4
Ver. Staten met 4.78 per jaar, de productie van
grondstoffen met ongeveer hetzelfde bedrag, nl. met
4.03 per jaar.
Per hoofd der bevolking steeg het nationaal ver
mogen in die periode met 2.51 per jaar, de grond-
stoffenproductie met 1.75 per jaar.
Wereldhandel
De geweldige ontwikkeling van de rubberproductie
kan blijken uit het volgende staatje:
1900 1905 1910 1915 1920 1925 1930 1935
Rubberproductie
X1000 ton 54 63 70 160 338 530 819 1200?
Deze gaat samen met de toeneming van het rij-
wielverkeer, doch in nog veel belangrijker mate met
het automobielverkeer.
Een zeer bijzondere positie onder de goederen ne
men goud en zilver in, omdat deze edele metalen
gediend hebben en gedeeltelijk nog dienen voor de
geldverzorging. Hoewel de bespreking van geld en
crediet is bepaald op de volgende voordracht, meen
ik toch goed te doen de ontwikkeling en de voort-
Europeesche Bevolking
Kederlandsche bevolking
Blanke bevolking
Productie
Tarwe
Mais
Wol
Katoen
Suiker
Petroleum
Steenkolen
IJzer
Staal
Totale blanke bevolking
1800
100
100
100
1910
in van
1880
178
170
140
291
500
1100
320
350
141
145
1930 Uit „Waar gaan wij Heen", v. Genechten.
272 Kapitalisme
400 Socialisme
368 Communisme
Fascisme
1930
in van
1910
108
verzadigd
125
verzadigd.
110
verzadigd
125
verzadigd
180
onverzadigd
419
onverzadigd
100
verzadigd
142
onverzadigd
170
onverzadigd
122
_L_
Omtrent de toeneming in de productie in de Ver.
Staten zijn over het algemeen meer cijfers beschik
baar dan omtrent die in Europa en de rest van de
wereld. De volgende gegevens betrek 'k hoofdzake
lijk uit het werk: Prices and Ware van Peason.
Van 1839 tot 1914 nam de bevolking der Ver. Staten
toe met 2,28 per jaar.
Van 1915 tot 1929 met 1.46 per jaar.
Van. 1839 tot 1914 was de toename van de producten
voor menschelijk en dierlijk voedsel 3.02 per
jaar, in 1915 tot 1929 0.60 per jaar.
Ber hoofd der bevolking wordt dit een toename van
0.86 per jaar en een afname van 0.29 per
jaar.
Toename p. hoofd
Toename p. hoofd in in der bevolking
1839/1914 1915/1929 1839/1914 1915/1929
•Voedsel 3.02 0.60 +0.86 -059
Steenkool 652 —0.25 +3.86 —1.69
Mineralen, petro
leum en kracht 6.43 4.31
Totale grondstof-
fenproductie 4.03 2.11 +1.73 +0.64
Totale wereld
productie 3.15 +1.91
De omvang van de productie van de verschillende
grondstoffen is op een derde grafisch voorgesteld.
Tusschen 1920 en 1930 was de gem. j aarlijksche waar
de van enkele belangrijke grondstoffen de volgende:
Steenkool
Rijst
11% Rogge
13 IJzer
3.8
3.7
brenging van deze metalen reeds nu te behandelen.
Over deze beide producten zijn de oudste produc
tiecijfers bekend, welke teruggaan tot omstreeks 1500.
dus tot de ontdekking van Amerika. Dat tengevolge
van de ontdekking van Amerika groote hoeveelhe
den edele metalen, die daar aanwezig waren, naar
Europa zijn vervoerd en daar een zeer bijzondere
beteekenis hebben gehad, voor de ontwikkeling van
het economische leven, zal op de volgende lezing
worden behandeld.
Gem. jaarlijksche productie X 1000 onsen fijn van
goud:
1493—1520 1581—1600 1681—1700
0.18 0.240.35
1781—1800 1831—1840 1841—1850
0.57 0.65 1.76
1850 1860 1870 1880 1890 1900 1910 1920 1930
3.6 5.9 6.1 5.1 5.7 125 22.0 16.1 20.2
De ontwikeling van de productie van zilver is de
volgende geweest, per jaar X 1000 ons fijn.
1493-1520
1.5
1781—1800
28.3
1581—1600
13.5
1801—1840
19.7
1681—1700
10.8
1841—1850
25.3 t
1856—1860 1861—1870 1880 1890 1900 1910 19*0 1930
31.0 44.4 77.9 134.4 173.7 221.4 1735 248.1
Met de ontwikkeling der productie van verschil
lende goederen steeg ook het nationale vermogen.
Van 1849 tot 1912 steeg het nationaal vermogen der
Uitzonderingen op den gang van zaken vormen de
oorlog van 1914/18 en de tegenwoordige crisis.
Met het productievermogen nam ook de wereld
handel toe, waarvan ik de volgende cijfers geef
(in- en uitvoer opgeteld):
1800 1850 1890 1812 1929
1.20 9— 37— 100— 170—
X milliard gulden.
In 1929 was de internationale handel oneveer
8 X grooter per hoofd der bevolking dan in 1860,
waaruit volgt, dat de vooruitgang der productie is
samengegaan met een zeer sterke internationale
specialisatie, waarmee de onderlinge afhankelijk
heid der Westersche staten op het oogenblik een
feit is geworden, (wat door de verschillende volke
ren en hun regeeringen en wellicht ook door de pro
ducenten van oorlogsmateriaal getracht wordt onge
daan te maken. Misschien hoopt men op die wijze
een volgende oorlog wat meer te rekken.) (Dit later).
Wanneer we na het vaststellen van alle genoem
de cijfers een denkbeeld hebben gekregen van den
grooten vooruitgang van bevolking, techniek en pro
ductie sinds 1800, dan hebben we daarin een vol
slagen weerlegging van de theoriën van Malthus
kunnen zien, doch zijn we ook gerechtigd hieruit
voor de toekomst de gevolgtrekking te maken, dat
die deze vooruitgang ook zal laten zien.
Wij moeten daarbij wel bedenken, dat in de we
reldgeschiedenis de periode 18001930 betrekkelijk
kort is, dat deze periode een tot dusver ongekend
evenement beteekent en dat zeer zeker al op dezen
grond niet geconcludeerd mag worden, dat de ont
wikkeling van 1930 op dezelfde wijze zal gaan, als
dit in de laatste' eeuw het geval is geweest.
In de eerste plaats is er de aarde zelf, die be
perkt is. Er wonen heden ongeveer 650 millioen
blanken en 1350 millioen andere menschen op deze
aardbol, samen 2 milliard. We kunnen nu schatten,
hoeveel menschen de aarde zal kunnen voeden bij
de tegenwoordige bekende productiemethode. Het
hangt er daarbij steeds van af, welke eischen men
stelt aan het leven, wil men van goedkoopere of van
duurdere producten bestaan.
Omtrent de oppervlakte noodig voor de voeding
van een mensch schrijft O. E. Baken in:
Benoodigde oppervlakte bouw- en grasland voor de
voortbrenging van 1.4 millioen kaloriën van verschil
lende voedingsmiddelen (1 persoon gemiddeld per
jaaar 1.4 millioen kaloriën).
Ver. Staten,
bouw gras samen bouw gras samen
acres H.A.
Suikerbiet 0.28 0.11
Suikerriet 0.34 0.14
Aardappelen 0.76 0.31
Maisrneel 0.79 0.32
Tarwemeel 1.45 0.59
Tomaten 1.47 0.60
Appels 2.35 0.95
Varkensvleescb
en vet 3.10 0.1 3.11 155 0.1 156
Melk 2.35 1.6 3.95 0.95 0.6 1.55
Rundvleesch 11.30 2.5 11.80 4.75 1.01 5.76
Hij teekent hierbij het volgende aan:
O. E. Baken - Bevolkerungsbeweging und Land-
eintschaft in de Vereinighte Staten.
Bij grafiek oppervlakte noodig voor 1.4 millioen
kaloriën.
„Voor de voeding van een mensch zijn per jaar
gemiddeld 1.4 millioen kaloriën noodig. Deze hoe
veelheid kan bij gemiddelde oogsten in de Ver.
Staten in suikerbieten en suikerriet op ongeveer
acre, in aardappelene of mais op acre voortge
bracht worden Maar een mensch kan niet alleen
van suiker of aardappelen of mais leven, hij heeft
ook eiwit, vitaminen en andere voedingsstoffen noo
dig. Eenige van deze noodzakelijke stoffen zijn in
tarwe aanwezig, waarvoor ongeveer de dubbele op
pervlakte nodig is als voor aardappels en mais, ora
dezelfde hoeveelheid kaloriën te produceeren.
Een nog betets voeding dan een koolhydraat-
diëet van suiker, aardappelen of mais verkrijgt men
door melk en vleesch. Maar het vervoederen van
mais en andere granen aan het vee veroorzaakt eeu
groot verlies aan kaloriën. Ongeveer 2% acre bouw
land en 1% acre grasland zijn noodig om dezelfde
hoeveelheid kaloriën in melk voort te brengen, als
K acre suikerbieten of acre mais. Vruchten be
vat echter naast eiwit, koolhydraten en vet, bijna
alle vitaminen en is zonder twijfel het meest
waardevolle voedingsmiddel. Om dezelfde hoeveel
heid kaloriën in den vorm van varkensvleesch en
vet te verkrijgen, zijn meer dan 3 acres bouw- en
grasland noodig, en de voortbrenging van deze
zelfde hoeveelheid kaloriën in den vorm van ru^^
vleesch vraagt meer dan 11 acres bouwland en 2%
acres grasland. Hieruit volgt, dat voor een verschui
ving der voeding van de granen in de richting van
melk en vleesch, in het bijzonder rundvleesch, een
groote vermeerdering der oppervlakte in den land
bouw noodig zou zijn om het Amerikaansche volk te
voeden. Bij een verschuiving in de andere richting
zou veel bouw- en grasland overbodig worden."
Wordt vervolgd
DONDERDAG 10 JANUARL
HILVERSUM (1875 M.)
A.V.R.O.: 8.00 Gramofoonmuziek; 9.00 Ochtendcon
cert door het Ensemble Rentmeester; 10.00 Morgen
wijding; 10.15 Gramofoonmuziek; 10.30 Voortzetting
concert; 11.00 Voordracht en gramofoonmuziek; 12.00
Lunchconcert 2.00 Pianospel; 2.30 Gramofoonmu
ziek; 3.00 Naaicursus; 3.45 Rustpoos zender; 4.00
Mevr. Antoinette van Dijk spreekt voor zieken en
ouden van dagen; 4.30 Concert door de Stafmuziek
van het 6e Regiment Infanterie te Breda; 5.00 Voor
grootere kinderen; 5.30 Voortzetting militair concert
6.30 Sportpraatje door Han Hollander; 7.00 Radio
volkszang; 7.30 Engelsche les voor gevorderden; 8.00
Vaz Dias; 8.05 Gramofoonmuziek; 8.15 Concertge
bouworkest; 8.45 Opera-concert door leden van de
N.V. Italiaansche Opera; 9.30 Gramofoonmuziek;
9.45 Voortzetting Opera-concert; 10.30 Zuid-Ameri-
kaansche gramofoonplaten; 11.00 Vaz Dias; 11.10
Dansmuziek; 12.00 Sluiting.
HUIZEN (301.5 M.)
K.R.O.: 8.00 Morgen concert; N.C.R.V.: 10.00 Leger
des Heils-kwartiertje; 10.15 Morgendienst; 10.45 Gra
mofoonmuziek; K.R.O.: 11.00 Gramofoonmuziek; 11.30
Godsdienstig halfuurtje; 12.00 Politieberichten; 12.15
Orkest o.l.v. Marinus van 't Woud; N.C.R.V.: 2.00
Cursus fraaie handwerken; 3.00 Vrouwcnhalfuuri
3.30 Gramofoonmuziek; 3.45 Verzorging zender; 4.00
Bijbellezing; 5.00 Cursus Handenarbeid; 5.30 Amster-
damsch Salonorkest; 6.45 Causerie; 7.00 Politiebe
richten; 7.15 Gramofoonmuziek; 7.30 Weekover
zicht; 8.00 Vaz Dias; 8.05 Gramofoonmuziek; 9.00
Lezing; 9.30 Concert; 10.00 Vaz Dias; 10.30 Gramo
foonmuziek; 11.30 Sluiting.
BRUSSEL (m Ml
12.20 Gramofoonmuziek; 12.50 Concert; 1.50 Gramo
foonmuziek; 5.20 Idem; 8.20 Concert; 10.30 Gramo
foonmuziek.
BRUSSEL (322 M
12.20 Omroeporkest; 8.20 Hoorspel; 8.50 Concert; 9.20
Omroeporkest; 10.30 Gramofoonmuziek.
KALUNDBORG (1261 M.)
11.20 Populair concert; 2.20 Idem; 7.30 Symphonie-
concert; 10.20 Dansmuziek.
BERLIJN (357 M.)
7.30 Zigunermuziek; 8.20 Dansmuziek; 9.45 Idem.
HAMBURG (332 M.)
12.20 Gramofoonmuziek; 7.30 Dansmuziek; 9.50 Idem;
10.20 Operette-muziek.
KEULEN (45P V
10.10 Populaire kamermuziek; 11.20 Kamerorkest;
12.20 Dansmuziek; 7.50 Wagner-concert; 10.20 Ge
varieerd programma.
DROITWICH (1500 M.)
12.05 Concert; 1.20 Gramofoonmuziek; 2.20 Concert;
5.05 Orgelconcert; 5.35 Concert; 8.20 Harmonie-orkest
10.35 Concert; 11.35 Dansmuziek.
PARIJS POSTE PARTSTEN <313 M.)
7.48 Vroolijke muziek; 10.05 Gramofoonmuziek.
PARIJS RADIO (1648 M.ï
12.50 Concert; 9.05 Opera-uitzending.
MILAAN (369 M.)
4.30 Vocaal concert; 8.20 Opera-uitzending.
ROME (421 M.)
4.20 Populair concert; 7.30 Gramofoonmuziek; 8.05
Concert.
f WEENEN (507 M.)
4.50 Concert; 7.00 Gevarieerd programma; 9.00 Syra-
phonieconcert; 11.05 Dansmuziek.
WARSCHAU (1345 M.)
7.20 Populair concert; 8.20 Omroeporkest; 9.35 Dans
muziek; 10.25 Idem.
BEROMUNSTER (540 M.)
5.20 Gramofoonmuziek; 8.20 Omroeporkest.
door J
JOAN SUTHERLAND.
42.
Een beetje in de war, liep Suzanne terug. Ze wist
niet, wat ze doen moest, want veel zin om naar de
huiskamer terug te gaan, had ze niet... langzaam liep
ze de trap af, den tuin in en eenmaal daar liep ze
bijan instinctief naar het zwembassin, waar ze nog
kort geleden met Lionel was geweest.
Dus dat was het. Dat verklaarde alles. Dat was
dus de tragedie die haar leven en dat van David en
Lionel had verwoest..., drie levens... ellendig, dat er
zulke dingen konden gebeuren, zulke onnoodige,
wreede dingen... en de toekomst... wat zou er van de
toekomst worden? Hoe konden ze ooit een van vieren
het leven weer opnemen en verder gaan, als was er
niets gebeurd? Ja, en wat zat er anders voor hen
op... Suzanne zat daar maar op den rand van het
bassin en staarde, zonder iets te zien, voor zich uit,
probeerde te bedenken, wat er gedaan kon worden,
wat er gebeuren moest...
HOOFDSTUK XXV.
Marilyn deed den wagen langs den breeden, glad
den weg snorren; het was een opluchting voor haar,
weer zelf te rijden, een opluchting, den zich voort-
spoedenden wagen te voelen, de opwinding van de
vaart, de verkoelende lucht langs haar slapen. Het
eenige, waar ze behoefte aan had, was te gaan al
maar te gaan en te gaan door de ruimte te vliegen,
niet te denken, niet te voelen, zelfs niet te zien...
want ze stuurde automatisch, zich nauwelijks be
wust van iets om haar heen, enkel uit kracht der
gewoonte het drukke verkeer mijdend en zich hou
dend aan de regels van den weg. Door Hollywood,
Pasadcna, ver langs den Zuiderweg, naar de verre
Mexicaansche kust en dan maar weer voort langs
een anderen weg, over een hoogen heuvelrug, terug
naar het noorden, nu met wat minder vaart.
Een waarschuwend geluid van haar motor bracht
haar tenslotte tot de werkelijkheid der dingen terug
FEUILLETON
en aan een pomp, langs den weg nam ze benzine in
en reed wat verstandiger langs een rustiger weg
tusschen oranjeboschjes, om bij een splitsing van
den weg nogmaals te stoppen, daar een soort van
poort haar aandacht trok. De Mount Wilson-weg.
Het beroemde uitzicht, ver weg hoog in de bergen
de weg, die zich als een witte slang slingerde om
de hooge pieken, die ze hier nog zag en die ginder
verdwenen Marilyn wachtte slechts een enkel
oogenblik, toen vroeg ze den man in de portiersloge
recht van toegang en reed den weg op, die al dadelijk
begon te klimmen.
Zelfs nu nog dacht ze niet bij wat ze deed, maar
toen de weg den voet van den bergketen bereikte,
dwong ze zich tot meer aandacht en binnen het half
uur bleek het onmogelijk, aan iets anders te denken,
dan .aan haar werk, want het was geen weg, dien je
gemakkelijk en luchthartig berijden kon. De weg
was aangelegd op de plaats waar vroeger het snoor
was geweest, dat gediend had om de reusachtige
lens voor het Observatorium langs naar boven te
brengen. Het was een meesterstukje van ingenieurs
werk en liep zig-zag tegen de bergpieken op. Nu en
dan verdween hij in bergeiken en struikgewas, kwam
er weer uit te voorschijn en liep dan over naakte, on
beschutte rots, waar men zonder hek of muurtje
neerzag in de blauwe diepten van een ravijn, dat
slechts een paar voet van de wielen lag. Een weg,
die sterke zenuwen, een koel hoofd en een betrouw
baren wegen vereischte. De woeste schoonheid, de
steile hellingen, de gevaarlijke bochten, namen Ma
rilyn heelemaal in beslag. Ze had al haar aandacht
noodig bij den weg en het verkeer, want nu haar
recht van toegang was verleend moesten alle wa
gens. die van hoven kwamen op vluchtplaatsen,soms
uitgehouwen in de rotsen, wachten tot zij gepasseerd
was, daar voorbijrijden op den weg zelf was uitge
sloten. Maar ten slotte was de top bereikt en Ma
rilyn begon nu eindelijk weer ten volle te beseffen
wat er gebeurd was en wat ze had gedaan.
Ze parkeerde den wagen goed uit het gezicht
tusschen de pijnboomen. liet het Observatorium links
liggen en klom een helling op. Weldra was ze buiten
gezicht, ging op een rots zitten, en staarde met het
hoofd in de handen voor zich uit.
Ver, ver beneden haar lag de wereld, die ze had
Verlaten, vaag zichtbaar in een ijle mist. Het blau
we waas werd doorboord door de pieken van de
verre Mexicaansche bergen, het land leek een kaart
van bruin en groen en verderop zag ze de woeste
tinten van de woestijn. Een verhevener natuur dan
de hare zou gekalmeerd en aan zichzelf onttrokken
zijn, door het grootsche schouwspel. Marilyn zei het
niets. Ze was hier om zoo te zeggen in een uitdagen
de bui naar toe gekomen, want in de eerste plaats
was het haar verboden den Mount Wilson weg te
berijden, Ook had zé hem juist genomen, omdat ze
er eenzaam zou wezen en eenzaamheid was het wat
ze in deze crisis het zeerst verlangde. Lionel moest
haar haar vrijheid teruggeven, zoodat ze met David
kon trouwen als David nog van haar hield mis
schien deed hij dat wel niet, nu hij de waarheid wist.
En of hij het deed of niet, in de oogen harer familie
had ze zich onmogelijk gemaakt, ze had haar ge
heim verraden, na alles, wat er gedaan en opgeof
ferd was, om het te houden. Ze had zelf de waarheid
uitgebazuind voor de menschen voor wie ze haar
aldoor het liefst verborgen had gehouden.
„Ik word bepaald gek!" zei ze eensklaps hardop,
rukte haar hoed af en greep haar blonde hoofdje
vast met zenuwachtig trillende vingers. „Bepaald
wat moet ik beginnen?"
De stilte alleen antwoordde haar en met wilde
oogen keek ze om zich heen. De blauwe lucht, de
bergen in de verte, de blauwe rustige ruimte, de
pijnboomen, die donker afstaken tegen den hemel en
de zonsondergang, die de toppen der bergen begon
te tinten. Een hevige vrees overviel haar, vrees voor
de woede van David, voor het oordeel, dat nu, op dit
zelfde oogenblik over haar geveld werd. Ze bewoog
haar hoofdje onrustig heen cn weer en probeerde te
denken, een gedragslijn te bepalen, haar koortsige
verwarde gedachten te regelen en er weer samen
hang in te brengen. Wat zou David doen? Wat zou
hij zeggen? Ze probeerde zich zijn gezicht te herin
neren, maar slaagde hierin niet. Ze zag alleen maar
Lionel, strak, streng en bleek, en eensklaps voelde
ze, dat het ondragelijk was, hier zoo maar stil te
blijven zitten, dat ze werkelijk gek zou worden, als
ze hier nog langer in die zwijgende stilte bleef. Ze
moest liever teruggaan, haar familie onder de oogen
zien dan zou ze het ergste tenminste weten, en
als het zoo ver kwam wel, ze had eigen geld en
dan ging ze maar, ver weg van iedereen, op zichzelf
wonen. Maar zelfs terwijl ze dit zoo met zichzelf
overlegde, wist ze, dat ze loog de vleeschpotten
van Egypte waren te verleidelijk voor haar, ze was
niet voor heldin geschapen. Ze slingerde zich weer
achter het stuur, reed achteruit tusschen de hoornen
uit en ging den weg weer op; haar hoofd bonsde,
iedere zenuw aan haar trilde van spanning.
Wat te doen wat te doen! Hoe moest ze hen
allemaal weer onder de oogen komen, hooren wat
ze te beweren hadden, die vreeselijke uitdrukking
op hun gelaat zien... de snel ondergaande tropische
zon was bijna verdwenen, de weg was leeg.
En eensklaps overviel haar een nieuwe, geheel an
dere angst, lichamelijke angst voor het gevaar dat
ze liep, indien de duisternis haar overviel, voor ze
de lager gelegen hellingen had bereikt. Die gedachte
beangstigde haar zoo, dat ze den wagen vlugger liet
loopen, tot ze een man te paard ontmoette, die haar
iets toeriep. Ze hoorde niet wat hij zeide, maar ver
moedde, dat het een waarschuwing was cn automa
tisch verminderde ze vaart, reed met meer voorzich
tigheid een hoek om en zag een beter weggedeelte
voor zich, langs den ravijnkant beschut door dwerg-
eiken en struikgewas. Nu ze weer onder de boomen
kwam. merkte ze pas goed, hoe snel het licht daal
de en toen ze weer een open plek bereikte, schreeuw
de ze het uit van angst. Ze voelde dat haar zenu
wen het opgaven, zelfs terwijl ze nog besefte, dat
haar eenige kans op behoud lag in het feit, dat ze
haar zelfbeheersching niet moest verliezen. Het kou
de zweet brak haar uit, haar mond was heet cn
droog. Nog een bocht, en voor zich zag ze een hel
ling, die voor haar ontstelde verbeelding geweldig
steil en smal was, een helling, die naar het scheen
op vijftig meter afstands zich in de blauwe vaagheid
stortte, daar waar de rotsen aan haar linkerhand
steil omlaag, rechts steil omhoog gingen. Ze wist,
dat de weg daar scherp ome en vooruitstekende
rotspunt draaide en dat ze maar een paar voet had
tusschen zichzelf en de onmetelijke diepte. Geen be
schermend walletje, geen ruimte genoeg om je even
te vergissen ze voelde, dat d wagen begon te slin
geren door het hevig remmen en de te langzame
vaart., als een bliksemflits schoot het door haar her
senen, dat ze die bocht niet kon halen. Ze zette de
handrem aan, trapte de voetrem met kracht in en
draaide uit alle macht het stuur. Ze zag de hairpin
bocht voor zich, toen de slippende wielen uitgleden
had nog even een verward visioen van lucht en
rotsen en het duizend voet diepe ravijn en voelde de
wagen van den weg glijden. Toen had ze nog even
een wee besef van ruimte, onbegrensde ruimte en
riep Lionel haar te helpen, zooals hij haar vroeger
geholpen had
Een doodsbleeke ruiter sprong van zijn paard, toen
hij den wagen zag tuimelen, maar toen hij de plaats
bereikt had, zag hij alleen nog het wielspoor op den
weg, hoorde het geluid van vallende steenen, maar
verder geenteeken van wat er gebeurd was. En hoe
wel hij plat op zijn buik over den rand van den
afgrond staarde in de blauwe diepten beneden hem,
was het enkel de nachtwind, die zuchtend onstijgend
uit den schaduw der boomen hem antwoordde.
Wordt vervolgd.
