Het wonder der veel zijdige begaafdheid. Goethe Mussolini de dichter*schilder, staatsman=violist. Onze eeuw heeft met alle middelen van wetenschap en techniek de kring van het menschelijlc weten tot de meest uiteenloo- pende gebieden uitgebreid. Haast al te veel krijgt onze kennis te omvatten; al te groot zijn de eischen geworden, die onze samenleving eiken dag opnieuw aan de kennis en het bevattingsvermogen van het afzonderlijke individu stelt. Het is dan ook bijna een onmogelijkheid geworden, dat in onzen tijd een mensch een zoo overweldi gende veelzijdigheid van zijn genialen aan leg tot volle ontplooiing kan brengen, zoo als dat eertijds eenmaal, in een gelukkige eeuw, aan Leonardo da Vinei gegeven was, die als schilder, architect, beeldhouwer, arts, technisch uitvinder en dichter, zoowel op het gebied van wetenschap als in de kunst mijlenver boven zijn tijdgenooten uit-stak. Er is tegenwoordig al een nooit verslappende energie en een taaie volhar ding voor noodig, om een enkel talent tot ontwikkeling te brengen, zich te conccn- treeren op één speciaal onderdeel van het uitgebreide terrein van wetenschap en kunst, wil men den strijd om het bestaan met succes kunnen voeren en boven het stijgend niveau van de gemiddelde pres taties met iets buitengewoons uitsteken. „Zwei Seelen wohnen, ach, in meiner Brust". De op een punt geconcentreerde energie, zoo is men geneigd te denken, zal licht tot eenzijdigheid kunnen leiden. Toch behoort een geval als dat van den Engel- schen geleerde, die een autoriteit was op het gebied der insectenkunde en zich in een aanval van krankzinnigheid, veroor zaakt door de al te diepgaande bestudee ring van dat eene speciale terrein, van het Geniaal staatsman, veldheer en musicus. Frederik de Groote te midden van zijn generaals. leven beroofd, tot de zelfzaamheden. Men neemt tegenwoordig veeleer waar, dat de leidende figuren van het intellectueele le ven, geleerden, kunstenaars of politici, zich in hun vrijen tijd gaan toeleggen op een tweeden tak van wetenschap of kunst, om aan het gevaar van eenzijdigheid te ontko men en ook op dit gebied buitengewone dingen tot stand brengen. Op deze wijze ver krijgen zij tevens het noodzakelijk tegen wicht tegen de te veel in één richting ge concentreerde inspanning van hun dage lij ksch werk. Meestal gaat het hierbij om gaven, die zoo sterk zijn, dat de mcnschen bij den aanvang van zijn loopbaan en dikwijls ook zijn gchcelo verdere leven door voor de keuze staat, uit te maken, welke der bei de gaven de sterkste is en het meest vat baar voor ontwikkeling. Het klassieke voorbeeld hiervan is Goethe, die tot na zijn terugkeer uit Italië in tweestrijd ver- keerde, of hij als beeldend kunstenaar bij was leerling van den schilder Oeser dan wel als dichter het hoogste zou kun nen bereiken. Een typisch voorbeeld van dubbele be- gaafdheid uit onzen tijd is Mussolini, de groote staatsman, die tevens dichter en componist, zich in zijn veelbewogen leven behalve met de politiek, steeds bij voor keur met vioolspel heeft beziggehouden en daarin ook een zoodanigen graad van ont wikkeling heeft bereikt, dat hij tot „de eerste violisten van Italië" wordt gere kend. Caruso, de onovertroffen tenor, de zan ger bij de genade Gods, was een veelzijdig begaafd mensch, ingenieur, beeldhouwer, doch het bekendst waren zijn caricaturen. In tegenstelling tot de gewoonlijk voorko mende kunstenaarsijdelheid hield hij er van zijn eigen caricaturen te maken, als „tenorkikvorsch", als bezitter van de hoo- ge C. „Genie" beteekent slechts in uitzonde ringsgevallen zoo heeft men statistisch vastgesteld begaafdheid in een enkele richting. Meestal zijn kunstenaars „geni aal" op verschillend terrein en alleen hun hoog opgevoerdo ontwikkeling naar één kant en hun daardoor in die 'richting ver hoogde prestaties maken hun beroemd. In het bijzonder bestaan er tusschcn schilder en dichtkunst geheimzinnige betrekkingen. Van de moderne dichters kan als voorbeeld van veelzijdige begaafdheid Ernst Barlach genoemd worden, die behalve als schepper van „Sintflut" en andere werken, zich naam heeft gemaakt met zijn teekeningen, etsen, houtsneden en ook als beeldhouwer. Joachlm Ringelnatz, die als dichter van kostelijke, fantastische werken vol ernst en humor bekend werd, illustreerde zijn boe ken en wist ook als schilder naam te ma ken. Ook tooneelspelcrs en musici hebben in andere takken der kunst opmerkelijke prestaties geleverd. Do groote Russische dichter Gogol ontwierp de decors bij zijn tooncelstukken; Strindberg schiep pastel- tcekeningen en titelbladen voor zijn wer ken en Wilhelm Busch, de onvergelijke lijke meester van den humor, illustreerde zijn verzen op congeniale wijze. Stifter trad als schrijver en als schilder op den voorgrond en de Franschen Victor Hugo, Alfred de Musset en Baudelaire vonden naast hun dichterlijke werkzaamheid tijd voor landschapschilderen cn caricatuurtee- ketlen. Gottfried Keiler aarzelde evenals Goethe tusschen schilder- en dichtkunst. Hoffmann schreef zijn beroemd geworden vertellingen en verluchtte deze zelf met groteske, avontuurlijke afbeeldingen. Veelvuldig zijn in den loop der tijd ook samengegaan de scheppende dramatische kunst en de tooneelspeelkunst, zangkunst cn compositietalent, hetgeen trouwens minder verwonderlijk is, daar dit alle uitingsvormen zijn, die zich niet door groote tegenstrijdigheid kenmerken. Tiet bekendste voorbeeld van het dramatisch scheppend en herscheppend talent in één persoon vereenigd, is wel Willam Sha- liespaere, terwijl dezelfde dtlhbele begaafd heid ook ten deel viel aan Molière, Iff- land, Anzengruber en Wefleklnd. Compo sitietalent en zangkunst, dichtkunst cn tooncelspelersberoep vinden wij verecnigd in Lortzing, in Goraolius, Kienzl en Sohrec- ker. Ook tusschen philosophie, mathematica en muziek bestaat verband. Lsibniz, na tuurkundige, wiskundige, wijsgeer en jRichard von Volkmanh. Hoe sterk zich bij hem de dichtcrsnatuur juist onder den druk der tegenstellingen ontwikkelde, blijkt uit het feit, dat hij in de moeilijke dagen van het beleg van Parijs in den win ter van 1S701871 zijn schoonste sprook jes dichtte onder den titel: „Traumerêien an französischen Kamincn", en brieven naar huis schreef, die in innigheid en teer heid niet voor dit kleine kunstwerk onder doen. En is ook niet het onsterfelijke kin derboek van den geneesheer Hcinrich Holf- niann, „Der Struwwelpeter" een bewijs te over voor onze bewering, dat do volgelin gen van Acsculapius messen en vergiften ten spijt, ook hcerschcrs in het rijk van schoonheid en fantasie kunnen zijn? En ontelbaar velen zijn er verder nog, wier naam tot een kleinere lering beperkt bleef. Artsen als musici, artsen als schilder juist de medische wetenschap is er, wan neer zij vertegenwoordigd wordt door een mensch, die innerlijke waarde bezit, mis schien het meest toe geneigd, haar beoefe naren als tegenwicht tegen do al te realis tische werkzaamheden in de practijk in de vrije uren ontspanning te laten zoeken in het Rijk der kunst. Genialer als schilder of als architect? Michel Angelo en zijn werk. 't Geweldige gebouwencomplex van de St.-Pieterskerk te Rome. De koepel van deze kerk \yerd door Michel Angelo gebouwd. staatsman, ging teven9 door voor een uit stekend fluitspeler en Pythagoras, de Grieksche mathematicus, legde als oen der eerste muziekhistorici den grondslag voor de leer der harmonie van het heelal, waar van het getal de basis is. Nog al te vaak hoort men beweren, dat het beroep van arts alle mystiek en poëzie uitsluit. Toch is het tegendeel waar, het geen overtuigend wordt bewezen door een geheele reeks van dichters, die in het da- gel ij ksch leven het beroep van arts uitoe fenden. Dat ook de dorre advocatuur met Zelfportret van Michel Angelo. de dichtkunst kan samengaan, bewijst in ons land genoegzaam de figuur van Mr. Franpois Pauwels. Lang niet iedereen zal het bekend zijn, dat de beroemde Duitsche dichter Frle- drich von Schiller aanvankelijk regiments arts was. Wie weet tegenwoordig, dat het een arts was, die de poëzie der Alpen ont dekte, die men tot dan toe als een onher bergzaam gebergte, een nuttelooze sta-in- dcn-Weg beschouwde. Het was de Zwitser Albreeht von Halier, arts cn natuurvor- schor, die zijn tijdgenooten door zijn ge- „Zelfportret" van Oarnso. Een caricatuur van den grooten zanger. De stratosfeer=plannen van den Spaanschen vlieger Herrera. De beroemde flait van den grooten koning. dicht „Die Alpen" de wilde schoonheid van dit landschap openbaarde. Do Zwabische arts Jnstinus Rarner, die do geschiedenis van een door hem behandelde zenuwzieke in den roman „die Scherin von Prcvost" behandelde, is een afdoend bewijs tegen de stelling, dat medische wetenschap en poëzie onvereenigbaar zouden zijn. Vele van zijn volksliederen zijn oqk thans nog algemeen bekend; wij herinneren Slechts aan het mooie „Wohlauf nog getrunkcii". Een sprookjesdichter, zooals er slechts .veinigen zijn, was de Duitsche chirurg Dichter of schilder? Langen tijd kon Goethe het niet met zichzelf erover eens worden, aan welke der beide schoone kunsten hij zijn leven zou wijden. Onze linkerafbeelding toont een dichter, terwijl hij zijn secretaris dicteert. Rechts een tde- kening van Goethe, Schlller's huis cn tuin in Jena voorstellend. EEN OPEN GONDEL. De vele ongelukken die den stratosfeer- vliegers den laatsten tijd overkomen zijn, hebben de tot nu toe gebruikte methode, om in hermetisch gesloten, bemande gon dels naaf de stratosfeer te gaan, ief of wat in miscrediet gebracht. Men zoekt nu naar nieuwe wegen om de stratosfeer te onder zoeken, waarbij het menschelijlc leven aan minder gevaren is blootgesteld. De Spaansche overste Emillie Herrera is reeds onderhalf jaar bezig om een stratos- feervlucht in een open gondel voor te be reiden een onderneming, die verbluffend is door zijn stoutmoedigheid, maar welke Herrera minder gevaarlijk acht dan een vlucht in een luchtdicht gesloten gondel. Natuurlijk zal de Spanjaard voorzorgs maatregelen nemen aangaande de ijzige koude die heerscht in de hoogcre luchtla gen, en ook is de stratosfeer zuurstof-arm. Daarom zal Herrera een verwarmbaar pak dragen, dat uiterlijk cn ook in de wijze waarop het geconstrueerd is, sterk aan een duikerspak doet denken. Onder dit elec- trisch verwarmde pak draagt hij een, door staaldraden stijf gemaakt, pak dat isoiee- rend vermag te Werken. Verder daaronder twee dikke wollen pakker. Twee zuurstof- cylindcrs doen hun inhoud in het kogel vormige bovenstuk van het strdtosfeerpak stroomen. In een laboratorium van de Ma- drileensche technische Hoogeschool, dat speciaal voor Herrera ingericht werd, zal de uitrusting te zijner tijd in een tempera tuur van 60 gr. onder nul practisch gepro beerd worden. Overste Herrera, een der bekendste Spaansche piloten en van onverdachte we tenschappelijke repulatic, wil begin Febru ari het erop wagen. I-Iij rekent voor het opstijgen 2 uur noo dig te hébben, terwijl hij een hoogte van 23000 nieter bereiken wil. Doordat zijn gondel weinig Weegt, gelooft hij hooger te kunnen komen dan zijn voorgangers (de Dichter cn teekenaar. E. T. A. Hofmann, zooals hij zichzelf zag. (Naar een teeke- ning van den dichter). grootste hoogte bereikten de Amerikanen! 18665 meter). Eveneens denkt hij 2 uur voor het dalen noodig te hebben, hij moet dus zuurstof meenemen voor ongeveer 4 uur. Om de ballon niet onnoodig te belasten, wil Herrera niemand mee omhoog nemen, Ilij zal, behalve zijn wetenschappelijke in- trumenten, een kortegolfzender meenemen, waardoor hij zijn waarnemingen en indrukt ken den luistervinken zal laten hooren. VLIEGMACHINE MET PROPELLER- VLEUGELS. Géén propeller, géén vleugels. De Privéi anto der lucht in de toekomst. Door de beleende vliegtuigbouwer Dr. Ir, Rohrbach werd een nieuw type van machi ne geconstrueerd, dat misschien in staat zal zijn de luchtvaart in de toekomst ge heel en al te veranderen. Het nieuwe in Rohrbach's constructiö ligt hierin, dat „het vliegtuig met de pro pellervleugels" absoluut onafhankelijk van de snelheid is. Afgezien van het feit, dat men er-veel makkelijker mee kan manoeu vreeren, bestaat de mogelijkheid om lood recht te starten, eveneens loodrecht te lan den, en zelfs stil te staan in de lucht. De machine, die do gewone grootte heeft, kan' dus in een beperkte ruimte (20 bij 20 M.)' midden in de stad bv. op de daken of op schepen landen en starten, zoowel voor uit als achteruit vliegen, cn ook tijdens de vlucht van vooruit, achteruit gaan vliegen, en omgekeerd. Daar de omloopvlcugela vanzelf doordraaien, wanneer de motor af gezet wordt, en het vliegtuig langzaam gaat dalen, zooals bij een valscherm het goval is, kan men niet alleen landen op welke plaats men ook wil, maar is de vei ligheid ook grootcr. Het nieuwe soort vliegtuig hoeft alle eigenschappen welke van de moderne vliegmachine verlangd worden, en meer. Bij wat kleinere afmetingen kan het toe stel alle mogelijke vlieg-figuren maken, waarbij het gevaar om naar beneden te storten, haast niet bestaat, en zoo het mocht gebeuren dit lang niet zoo gevaar lijk is als bij gewone machines, daar deze niet van vliegvelden afhankelijk zijn, en evenmin van het weer. De kosten voor een machine met propellervleugels zijn niet groot er dan wanneer men een gewoon vliegtuig zou laten bouwen. Daar het „om- loop"-vliegtuig onafhankelijk is van het weer, de wind cn van de vliegvelden kan men er veel meer mee bereiken, en de le vensduur is ook langer doordat het gevaar voor neerstorten ook zoo goed ais verdwe nen is. Zijn deze voordcelen werkelijk voor handen, dan is het heel waarschijnlijk dat de luchtvaart in de toekomst veranderen zal. Het „omloop"vliegtuig zal dan zeker de „privé-auto der lucht" worden! HET RESTAURANT. Zoo heette oorspronkelijk in Frankrijk een licht te verteren maaltijd, die door doktoren voorgeschreven werd aan men- schen, die lichamelijk verzwakt waren, en welke bestond uit een krachtige bouillon met ei en wat gevogelte. In den tijd dat men een bijzondere voorliefde had om erg veel te eten en te drinken dat was in de achttiende eeuw stelde men het zeer op prijs, dat dit „restaurant" zoo gezond was, want het was een „op adem komen" tusschen de zware zwelgrnaaltijden. Daar om begonnen verschillende Parijsche waar den geregeld zulke restaurantjes op hun menu te zetten en tenslotte kregen hun lokalen den naam van het gerecht. Later heette elke gelegenheid „restaurant."

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Schager Courant | 1935 | | pagina 7