Aan de Zuidkust van de
Kaspische Zee
Noodlottige vergissing
bijtijds ontdekt
Zaterdag 25 Mei 1935.
SCHAGER COURANT.
Tweede blad. No. 9729
Iyrtinnm
een tafel zetten en op die tafel staan nu reeds niet
minder dan drie spiegels en een aantal haarwa-
terfleschjes met zeer mooie etiquetten. Dat al die
fleschjes leeg zijn, hindert niemand. Twee stoe
len, twee echte, zij het wel weer zeer vervelooze
stoelen heeft deze barbier en zijn klanten behoeven
niet meer op boomstronken te zitten. De tijd is
vermoedelijk niet ver meer, dat deze ondernemende
barbier een eigen wrak houten hutje kan bouwen
of misschien zelfs een leemen huisje, om daarin
een „salon de coiffure" te openen. Intusschen zijn
er al weer andere barbiers en theeverkoopens ge
komen, die het nog zonder stoelen en spiegels en
zonder een houten huisje stellen. Misschien zullen
ook zij het „hoogerop" brengen en als er dan weder
nieuwe barbiers komen, die hun klanten op boom
stronken scheren en haarsnijden, en nieuwe thee-
verkoopers, die in de open lucht hun bedrijf uit
oefenen, dan wordt ook hier de concurrentie ein
delijk te groot en zullen ook de menschen tusschen
de Kaspische Zee en het Elboersgebergte over „de
crisis" spreken. Vooreerst is hiervoor evenwel nog
geen gevaar. De havenbouw doet overal geld rol
len. Er is ook en eenvoudige Iraniër met grooter
eerzucht. Hij heeft een deel grondwerk aangeno
men en laat dozijnen arbeiders met ezeltjes voor
zich werken en scheldt daarbij de menschen soms
zelfs uit in het Nederlandsch, want deze Iraniër
heeft tamelijk goed Nederlandsch en een weinig
Fransch geleerd, niet op een hooge-school, maar al
rondwandelend met Perzische tapijtjes op zijn rug
door de straten van Antwerpen en Amsterdam,
van Rotterdam en Brussel.
In de „deftiger" wijk van Dehnow, het rijtje
kleine 6teenen huizen nabij het haventerrein, is
ook meer leven en meer welvaart ontstaan. In hotel
Iran, waar ik zoovele weken geslapen lieb in een
overbevolkte kamer, komen dag aan dag vreemde
lingen, menschen, die werk komen zoeken, han
delsreizigers, en 's avonds en op een vrijen dag zit
ten er nogal eens Europeanen en drinken er bier of
wodka, hoewel ze dat toch meer doen in het krui
denierswinkeltje, waar de baas twee tafeltjes en
zes stoelen heeft nedergezet,. Hier is de vermeer
derde welvaart het best merkbaarin den mond
van de winkelierster. Sedert ik er ben, heeft de
kruidenier zooveel geld verdiend, dat hij zijn vrouw
een nieuw gebit met heel veel gouden tanden heeft
kunnen laten inzetten. Daarvoor moest ze naar Te
heran, een dure reis, maar dat kon er best van af.
J. K. BREDERODE.
Ernstige vergiftiging in de hoofdstad.
Boonenkruid verwisselt met Stramonium.
Gevaar voor de patiënten thans ae-
weken.
Er zijn in de laatste tien dagen te Amster
dam in een negental gezinnen vrij ernstige
vergiftigingen voorgekomen, welke men in
den eersten tijd bij den Geneeskundigen
Dienst niet precies wist te analyseeren en
waarvan men derhalve ook den oorsprong
zeer moeilijk kon bepalen.
De verschijnselen uitten zich in eigenaardige vor
men van dubbel zien, duizeligheid, een roes. ver
snelde ools, een droge mond, dkke keel, terwijl ook
de pupillen niet geheel en al juist functionneei-
den. Kortom verschijnselen, die min of meer gelij
ken op dronkenschap, en die wezen in de richting
van het z.g. botulisme. hetgeen veroorzaakt wordt
door de anaerobe-bacterie, die men wel vinden kan
in producten, zooals conserven, die van de lucht zijn
afgesloten. Een bacterie, die uiterst gevaarlijk
kan zijn.
Het onderzoek.
De Gemeentelijke Geneeskundige Dienst had dus
tot taak uiterst minutieus na te gaan wat de be
treffende slachtoffers hadden gegeten. Men dacht
eerst aan chocolade, doch al spoedig liet men deze
theorie vallen. Het bleek, dat alle slachtoffers tuin-
boonélï hadden gegeten en men vermoedde, dat dc
vergiftiging zou zijn voorgekomen doordat de tuin-
boonen in blik de bovengenoemde bacteriën zouden
VERRASSEND r P
jm—xcHDCCT" sne'> langourtg
m£Jr en krachtig werkt
bij rheumatiek
Uitsluitend verkrijgbaar in de oranje-bandbuisjes van
20 tabl. 70 ctf. en oranjezakjes van 2 tabl. a 10 ets.
bevatten. Doch ook hier kwam een kink in den
kabel, daar een der families weliswaar tuinboonen
had gegeten, doch verscha. Uiteraard begon de
Keuringsdienst met het chemisch onderzoek van
de boonen. vooral met het doel om eventueel hier
in aanwezige gevaarlijke metaal-zouten of alco-
loïde te vinden, hetgeen echter niet gelukte. Het
bleek toen dat bij eiken aankoop van tuinboonen
een klein zakje gedroogd boonenkruid wordt ca
deau gegeven. Men onderzocht ook dit en kwam
tot de ontdekking, dat dit boonen kruid in bouw
eonigszins afweek van normaal bonnenkruid.
Normaal boonenkruid behoort tot de familie van de
Saturea Hortensis.
Prof. Van der Wielen ontdekte in dit boonen
kruid. hetgeen dus afweek van gewoon boonen
kruid, maar wat men toen nog niet vermocht te
identificeeron. zoogenaamd atropine en scopolamine,
beide ernstige vergiften, die, worden zij in betrekke
lijk groote dosis ingenomen, zeer spoedig den dood
tot gevolg hebben. De heer Keulemans, hoofd apothe
ker van het Wil helm in a-Gasthuis, die in dergelijke
zaken van den Geneeskundigen Dienst menigmaal
adviezen geeft, vond in de kruiden kristallen, welke
eveneens in de richting van deze vergiften wezen.
De Geneeskundige Dienst, onder leiding van Dr.
Heijcrmans, begaf zich dus naar den leverancier
van dit boonenkruid. een kruidentuin, die ergens
buiten Amsterdam is gevestigd. En hoewel men
eerst dacht aan de mogelijkheid van verkeerd zaad.
bleek ook dit volkomen uitgesloten, daar men dit
zaad al jarenlang uit Frankrijk betrok cn dergelijke
verschijnselen nooit waren voorgekomen. De oplos
sing van deze merkwaardige zaak was tenslotte een
voudiger dan men dacht.
Do kruidentuin was zeer ouderwets ingericht
en de verschillende producten stonden op een zol
der opgestapeld, zonder dat daarbij voldoende orde
was, men werkte b.v. op het geheugen en een zak
die op een bepaalde plaats was gezet, hoe dan ook,
b.v. boonenkruid of een ander gewas, zou moeten
bevatten. Het bleek, dat een pond of twaalf boo
nenkruid was besteld en dat deze zonder etiket in
een bus op dien zolder had gestaan en inplaats van
dit boonenkruid had men stramonium gestuurd,
een kruid, dat gebruikt wordt voor den aanmaak van
asthma-sigaren en -sigaretten en dat bovengenoemde
ernstige vergiften bevat. Dat men tiidens het on
derzoek het boonenkruid niet als stramonium had
kunnen identificeeron, vloeide voort uit het feit dat
dit stramonium een variëteit was van dc echte
plant.
Inmiddels was deze hoeveelheid in 52 winkels,
alle te Amsterdam, afgeleverd, en het gevaar was
dus,heel groot, dat d,c vcrgiftigingep zich steeds
meer zouden uitbreiden.
Alles in beslaa aenomen.
Men heeft alles in beslag genomen, zoodat ver
dere mogelijkheden van vergiftiging absoluut uit
gesloten zijn en iedere Amsterdammer gerust een
pakje boonenkruid kan accepteeren.
In het geheel zijn er pl.m. 20 menschen uit negen
gezinnen het slachtoffer, doch uiteraard kunnen er
meerdere vergiftigingsgevallen geweest zijn. die niet
vermeld zijn. Hoewel de slachtoffers eenige dagen
vrij ernstig ziek zijn geweest, heeft het vergif ge
lukkig geen ernstige gevolgen gehad.
Ondertusschen, zoo merkte Dr. Heiiermans op.
bewijst dit overigens zeldzaam voorkomende geval
in liooge mate en op zeer overtuigende wijze de ab
solute noodzakelijkheid van een Warenkeurings-
dienst. Bovendien vestigt het er de aandacht op
op welke primitieve wijze sommige bedrijven in ons
land wel degelijk, maar toch onvoldoende, en zeker
niet in overeenstemming met de moderne eisclien,
worden beheerd. Gelukkig, zoo eindigde Dr. Heiier
mans. is nu alles achter den rug en een dergelijk
geval zal zich wel niet spoedig herhalen.
ZANDSTORM OVER ROME.
De St. Pieterskoepel .door stofwolken on
zichtbaar.
Niet alleen de Vereenigde Staten, maar ook Italië
kent thans de beruchte stofstormen. Donderdag heeft
een hevige stof zandstorm in de omgeving van Rome
groote schade aangericht en bovendien den dood van
twee personen veroorzaakt. Tegen den middag was de
stofwolk zoo dicht, dat men den koepel van de St.
Pieter niet meer kon onderscheiden. Het stof zand is
afkomstig uit de Afrikaansche woestijn, vanwaar het
door den wind hoog over de Middellandsche Zee naar
Italië is gevoerd.
Huwelijkstrouw in beeld.
Donderdag vierde hei echtpaar A. Prins en J. Prins—Van der Veer te Veenhnizen hun
55-jarig hnwelifksieest. Hierboven de nog krasse menschen in den tuin van hun woning
flefotoarafeerd,
Een klein Iransch motorbootje, de „Darius" lost te
Dehnow.
voor, dat verder in het jaar hier een eente broei-
kaswarmte zal heersohen door de felle zon (Deh
now ligt op dezelfde breedte als Napels) en de voch
tigheid, die verband houdt met den sterken neer
slag. Wolken, die uit het noorden, noordwesten,
noordoosten komen aangedreven, stuiten tegen den
hoogen wand van het Elboersgebergte en moeten
zich ontladen in stevige regenbuien. Lang kunnen
hier de zomers echter niet duren, zoo schijnt me,
want gewoonlijk reeds in October valt in het El
boersgebergte de eerste nieuwe sneeuw. De wind
uit het zuiden brengt dan vandaar dus reeds kilte
mede en de wind uit hot noorden komt eerst over
Oost-Rusland gestreken, waar het in October ge
woonlijk ook al niet meer warm is. Maar wanneer
begint hier dan eigenlijk de warmte? Ik heb er
den Franschen schrijver Pierre Loti, die indertijd
een reis van het zuiden naar het noorden door Per-
ziö maakte, eens op nageslagen. In de maand Juni
kwam hij in het kustgebied der Kaspische Zee en
in zijn reisverhaal maakt hij melding van hevige
regenbuien. Deze Fransche schrijver, wien de ver
beeldingskracht nog wel eens parten speelde (ik her
inner me van hem een dichterlijke beschrijving van
de witte stad Tanger, gezien van. Algeciras,
waar men het er recht tegenover liggende Ceuta
nauwelijks kan zien) vertelt o.a. dat de waterspie
gel van de Kaspische Zee dertig voet hooger ligt
dan die van den oceaan, terwijl inderdaad, zooals ik
reeds in een vorig artikel schreef, de waterspiegel
van de Kaspische Zee zes-en-twintig meter lager
ligt dan die van den oceaan. Dichterlijke vrijheid
noemt men zooiels en dichterlijke vrijheid is toe
gestaan aan een letterkundige, doch een misdaad
voor een journalist.
Kilte of warmte, regen of zonneschijn, er moet
hier echter gewerkt worden, niet slechts aan de
haven, maar ook met alles wat met het werk ver
band houdt. De spoorweg van de haven naar de
steengroeve, een afstand van ruim vijf kilometer,
moet vernieuwd worden, daar er grooter en zwaar
der rollend materiaal komt; bronnen moeten wor
den aangeboord, steeds nieuwe woningen voor de
nieuw aankomende Europeanen en barakken voor
de Iransch e arbeiders worden gebouwd. Kleine
kooplieden, handwerkers, caféhouders komen zich
hier vestigen, nu steeds meer volk uit de omstre
ken te Dehnow werk vindt, maar de>ze kleine koop
lieden, handwerkers en caféhouders zijn al tevreden
met een houten barak je, niet veel meer dan de
kramen, die men bij ons op de markten ziet. Bij
het rijtje houten winkeltjes, werkplaatsjes, koffie-
huisjes en Iransche volksrestaurants op ongeveer
een kilometer van het terrein der havenwerken ziet
men steeds nieuwe kleine zaakjes ontstaan, waar
bij al bijzonder weinig kapitaal gemoeid is. Toen
ik hier nog slechts enkele dagen was, zag ik een
Iraniër komen met niet meer bij zich dan vier gla
zen, een samovar (theemachine), een half pondje
thee en misschien twee of drie pond suiker. De
man sprokkelde hout en legde onder zijn samovar
een vuurtje aan. Zittend op den grond begon hij
aan de Iransche arbeiders thee te verkoopen tegen
den prijs van ongeveer een cent per glas. Op het
oogenblik heeft hij een eigen, wel heel wrak, klein
houten gebouwtje en bezit hij misschien wel twee
dozijn theeglazen en het zaakje loopt uitstékend.
Een ander zag ik komen, ongeveer terzelfder tijd
als de tegenwoordige koffiehuisbezitter. De man
had niets anders bij zich dan een klein handtaschje.
Kwam hij van over de bergen? Van langs de kust?
Ik weet het niet. In' zijn handtaschje had hij een
scheermes, een scheerkwast, een scheerbekken en
een paar scharen. In de open lucht begon hij het
beroep van barbie.r uit te oefenen en zijn klanten
moesten op een boomstronk zitten, want deze van
verre gekomen, barbier beschikte niet over stoelen.
Doch ten slotte kan men zich ook zittend op een
boomstronk laten scheren of het haar laten knip
pen. Deze barbier heeft thans ook voor zijn manier
van doen fortuin gemaakt- Hij heeft met den bo
venvermelde ikoffiehuisbezitfier een ©vereenklotmsJt
gesloten en mag nu tegen bet wrakke koffiehuisje
Ook ver in het Zuiden een
koude Mei.
Ook ver in het Zuiden een koude Mei.
Dichterlijke vrijheid van een hekend
schrijver. Hoe kleine ondernemers
verdienen en hoe een crisis ontstaat.
Het verband tusschen gou
den tanden eu havenbouw.
(Van onzen rekenden correspondent.)
Dehnow (aan de Kaspische Zee). In Mei.
Zes weken ongeveer zit ik nu aan een der
minst bekende kustgedeelten van een der
minst bekende zeeën der wereld en eiken
dag zie ik er iets veranderen en verbeteren. Steeds
meer leven, steeds meer bedrijvigheid heerschen
bier, steeds meer nieuwe woningen zoowel voor de
bier levende Europeanen, als voor de bier werken
de Iraniers verrijzen en dezen vooruitgang gevoel
ik persoonlijk aan den lijve, Er is thans zooveel
woonruimte beschikbaar, dat ik niet meer behoef
te slapen in een overbevolkte kamer van het eenige
botel ter plaatse, hotel Iran, waar eiken naoht we
der werd bewezen de waarheid van het oude
spreekwoord, dat er veel makke schapen gaan in
één bok. Ik lieb op het werkterrein van de haven
een eigen kamertje gekregen naast de nieuw ge
bouwde garage, een klein kamertje met een bed, een
tafel, een paar stoelen, een kamertje, waar ik niet
slechts alleen kan slapen, maar waar ik ook rus
tig kan werken en waar ook midden in den nacht
bet getik van mijn schrijfmachine niemand hin
dert. Het is er zeer voohtig, maar dit is in deze
streken nu eenmaal onvermijdelijk en ik beloof
plechtig later nooit meer te klagen over het "voch
tige klimaat in de lage landen aan de Noordzee,
want wat de vochtigheid aangaat is het klimaat
daarginds, waar eenmaal mijn wieg stond, kinder
spel vergeleken bij het klimaat aan de zuidkust van
de Kaspische Zee. Bij stralend lenteweer ben ik on
geveer zes weken geleden hier gekomen, maar al
spoedig bleek de lente hier al even nukkig en on
betrouwbaar als bij ons. Nu, half Mei, kan men
's avonds soms betreuren, dat er geen kachel meer
staat en overdag kan men nog vaak een overjas
goed verdragen. Al vele dagen lang hebben we de
zon zoo goed als niet gezien en als ze al eens een
enkele maal voor oogenblikken door het dikke wol
kendek kwam gluren, dan was het een echt troos
teloos waterzonnetje. Men heeft mij en anderen
voorspellingen gedaan over heel lange en warme
zomers te Dehnow, maar dat kan toch niet geheel
en al met de waarheid overeenstemmen, tenminste
wat den duur van de heete zomers aangaat, daar
thans, half Mei, deze heete zomer nog niet begonnen
is. Men zou op dit oogenblik de overtuiging kun
nen krijgen, dat de zomers hier in het geheel niet
zoozeer warm worden, doch de nabijheid van thee
tuinen en rijstvelden bewijzen, dat hier inderdaad
met groote warmte wordt gerekend. Het komt me
Een huisje in Iransche stijl, bewoond door Euro
peanen, op de kustvlakte der Kaspische Zee. (Een
der deuren is, zooals de foto laat zien, van Euro-
peesch maakseL)