De Parade der drijvende
stalen Reuzen
E
conomische Kroniek
""ABDUSIROOP
Een front van oorlogs
schepen ter lengte
van 45 kilometer
Geestdriftige bewondering van anderhalf
millioen toeschouwers.
Warmte- waarheid*
EEN TUNNEL ONDER HET IJ.
.VWO" STOFZUIGER dnSbn-t^T^
Het auto-ongeluk van Schuschnigg.
Fraude bij de Geldersche Tarwe-centrale.
Corruptie*
DE trots van Engeland is en blijft zijn vloot.
In den wereldoorlog hebben ongetwijfeld ook
het landleger en de luchtmacht veel in aan
zien gewonnen, doch de zeemacht geniet de gunst
des volks boven al het andere. Het was dan ook iets,
dat geheel vanzelf sprak, dat de feestelijkheden ter
gelegenheid van het regeeringsjubileum des konings
moesten worden besloten met een groote vlootrevue.
De Engelsche vloot heeft een geweldigen omvang
bereikt. Doel van het slot der jubileumfeesten, die de
geheele wereld toch reeds zulk een machtigen in
druk hadden gegeven van de macht van het Britsche
Keizerrijk, was dan ook, dezen indruk nog te ver
sterken door het machtige schouwspel van deze
vlootrevue. Een tot in de kleinste details geregeld
programma, waarbij rekening was gehouden met den
kijklust van de Engelsche vloot-enthousiasten, was
vastgesteld. De vloten uit de Engelsche wateren en
die uit de Middellandsche Zee waren samengetrok
ken, in het geheel waren er 168 oorlogsbodems bijeen,
die hun plaats hadden ingenomen in dé-'zeestraat
tusschcn het eiland Wight en de oorlogshavcn Ports-
.mouth. Sedert de groote vlootparade van 16 tot 20
Juli 1914, dus precies 21 jaar geleden, heeft men nim
mer meer zulk een amada bijeen gezien, als bij deze
gelegenheid ter eere des konings.
Toen de koning des Maandags in Portsmouth aan
kwam, in gezelschap van zijn zoons, werd hij be
groet door het geestdriftig gejubel van 200.000 men-
schen. Reeds sedert Zondag werd het geheele Zuid-
Oosten van Engeland overstroomd door bezoekers uit
alle deelen van het Britsche Rijk. Het buitengewoon
warme weer kwam teil goede aan hen, die nergens
meer een onderkomen hadden kunnen vinden: zij
brachten den nacht door op banken in de openbare
parken, of aan het strand. De automobilisten, die
met meer dan 40.000 auto's vertegenwoordigd waren,
sliepen in hun wagens.
Des Maandags liepen de schepen met toeschouwers
de haven uit. Daarbij was o.a. de „Berengaria", een
der grootste schepen van de Engelsche koopvaardij
vloot een schip dat meer dan 51.000 ton meet. In
het geheel waren er 20 groote passagiersschepen, 23
booten van den Kanaaldienst, 11 trawlers, en 760
groote en kleine jachten, die in een wijden boog de
oorlogsvloot omzwermden, alle propvol met toe
schouwers. Begeleid door twee kruisers, liep daarop
ook het Koninklijke jacht de haven uit., begroet door
saluutschoten. Ka de 12 bevelvoerende admiraals
aan boord van zijn jacht te hebben begroet, voer de
koning langzaam langs zijn vloot, onder het gedon
der van het geschut en het hoera-geroep der 50.000
koppen sterke bemanningen. Hef front der stalen
reuzen was 45 kilometer lang De gezamenlijke
vliegtuigen der oorlogsvloot kruisten in eskader-for
matie in de lucht boven het koninklijke jacht, dat
eerst anderhalf uur later in de haven van Ports
mouth terugkeerde. Ongeveer 1^ millioen toeschou
wers heeft dit unieke schouwspel bijgewoond. Des
avonds werd in Portsmouth een groot volksfeest
gevierd. Alle schepen van de vloot werden door
schijnwerpers, verlicht. De straten vvaren vol jui
chende en zingende menschen, die slechts voetje voor
voetje vooruit konden komen. Het feest duurde den
geheelen nacht. De triomf van de vloot was enorm
en de geestdrift van het volk kende geen grenzen.
En de indruk, dien elke bezoeker mede naar huis
nam, was deze, dat de Engelsche vloot veel meer is
dan een parade-object!
De warmte maakt ons, Nederlanders,
Vaak onbedachtzaam en van streek,
We voelen ons een tikje anders,
Dat blijkt bij elke hitte-week.
We zijn niet ruw of onwelvoeglijk,
Maar toch, we schuiven iets opzij,
We doen luchthartig en genoeglijk,
Met allerlei!
Ik ken een vriend, een man op jaren,
Die net en respectabel leeft,
En, om zijn standing te bewaren,
Daar werk'lijk wat voor over heeft.
Ik trof hem op een fiets gezeten,
Onverantwoord'lijk blij gestemd,
En 't was om nooit weer te vergeten....
In overhemd!
'k Aanschouwde in de warme straten
Notaab'le mannen van gezag,
De deftigen, de stoer-cordaten,
Uitbundig van den zomerdag!
Ze deden joviaal, lichtvaardig,
Heel hun decorum was verkleurd,
En toch, ze waren niet onaardig....
In polo-shirt!
't Was vrijheid, blijheid allerwegen,
Van 's morgens 6 tot 's avonds 10,
Bretelles kwam 'k bij dozijnen tegen,
Die anders nooit het daglicht zien.
En een zeer deftig warmte-fuiver
Riep zelfs: „Hallo, dat komt er van!"
Hij kocht twee wafels van een stuiver-
Bij d'IJsco-man!
Maar als het koeler dreigt te worden,
Dan is het met de pret gedaan,
We gaan ons weer compleet omgorden,
En trekken ons gezag weer aan!
Toch weet de warmte iets goeds te geven,
Naast blauwe lucht en zonneschijn,
Ze toont ons vaak aan 't daag'lijksch leven.
ZOOALS WE ZIJN!!
Juli 1935
(Nadruk verboden.)
KROES
AMSTERDAM, 18 Juli. De Gemeenteraad van
Amsterdam heeft Donderdagavond met algemeene
stemmen het bekende uitbreidingsplan goedgekeurd.
Daardoor is thans vastgesteld, dat de uitbreiding van
de stad lang vaste lijnen zal plaats hebben.
In dit plan toch was vastgelegd, waar de rand
wijken zullen verrijzen en waar de industrieën in
de toekomst zullen worden gevestigd.
Ook zijn daardoor vastgelegd de toekomstige aan
sluitingen van de wegen in en om Amsterdam.
Do burgemeester heeft de stad en den Dienst van
Publieke Werken gelukgewenscht met dit succes. Hij
hoopte, dat binnen niet al te langen tijd het moge
lijk zal zijn, begin van uitvoering aan dit plan te
geven.
Bovendien heeft de Raad aangenomen met
25—11 stemmen een voorstel van de Raads
leden Woudenberg en Gulden, waarbij B. en
W. worden uitgenoodigd, voorstellen in te
dienen tot het bouwen van een tunnel onder
het Y.
Buitengewone condities.Vraag demonstratie fil. Velo WaschmacKine Mij
Dat slijm moet van Uw Borst
verwijderd worden. Zeker is het
dat Gij vannacht minder benauwd
zult zijn, indien Gij vandaag Akker s
Abdijsiroop neemt. Uw ademhalings
organen worden dan bevri|d van de
slijm die daar vastzit. Zonder moeite,
zonder pijn wordt Gij dan Uw be
nauwdheid of beklemming de baas.
In ongelooflijk korten tijd werkt Ab-
dijsiroop zuiverend, verzachtend en
genezend. Morgen kunt Gij U r®®ds
een ander mensch gevoelen. Door
haar bijzondere samenstelling net
geneesmiddel bij aandoeningen als»
Hoest-Griep-Bnnchitis-Aslhma
Het resultaat van het onderzoek. Sa
botage uitgesloten.
We en en: De persdienst van de Veiligheidsdirectie
van Linz meldt, dat het onderzoek naar den ver
nielden wagen, waarmede bondskanselier dr.
Schuschnigg en zijn cchtgenoote een ongeluk hebben
gehad, thans is beëindigd.
Als resultaat van het onderzoek wordt het volgen
de bekend gemaakt: „De geconstateerde beschadigin
gen, losse verbindingen en breukvlakken van de on
derdeden van de auto, vertoonen allen die kentec-
kenen, welke doen concluderen, dat zij onmiddellijk
door het ongeluk zijn ontstaan. Er werden noch half
doorgeveilde stukken, noch defecten gevonden, die
zouden hebben kunnen zijn ontstaan door vreemde
handen. Sabotage is derhalve als oorzaak van het
ongeluk uitgesloten. Materieele gebreken werden aan
de auto ondanks zorgvuldig onderzoek niot gevonden.
Geen enkel onderdeel van de stuurinrichting toont
teekenen van vroegere demonteeringen en alle andere
deelen van den wagen laten niet toe te concludcc-
ren dat een technisch defect het ongeluk zou hebben
veroorzaakt.
Opnieuw eenige personen gearresteerd.
Arnh cm: Wederom zijn op last van de
justitie; eenige arrestaties verricht in verband
met de fraude bij de Gewestelijke Tarwe Cen
trale in Gelderland.
Gearresteerd is thans een pakhuisknecht, die in
dienst was bij den pakhuishouder J. uit Arnhem,
welke pakhuishouder onlangs eveneens wegens tarwe-
fraude in het Huis van Bewaring te Arnhem werd
ingesloten.
De pakhuisknecht wordt ervan verdacht medeplich
tig te zijn geweest aan de gepleegde malversaties o.m.
het schoonen van tarwe.
Voorts is te Nederhemert een drietal landbouwers
gearresteerd, als verdacht van verduistering van
graan. Daar dit geval onder het gebied van de recht
bank van Den Bosch ressorteert, zal het drietal zich
voor den Officier van Justitie aldaar hebben te ver
antwoorden.
We beleven een periode, waarin de overheidsbe
moeiing een zeer vooraanstaande plaats inneemt
in het maatschappelijk leven. Dat is wel eens eerder,
in vroegere eeuwen, het geval geweest en zonder een
vergelijking te willen trekken en na te gaan in hoe
verre toen of nu de ambtenarij in een meer geper-
fectionnecrd stadium verkeerde, vertoont ze in haar
uitwerking, voor zoover het fraude en corruptie be
treft weinig verschil, onverschillig welke periode men
kiest.
Sterke regeeringsinmenging fcateekent ver
val van handel en industrie.
Bestudeert men de Nederlandsche geschiedenis,
dan is het opmerkelijk, hoe in de tijdperken waarin
de regeeringsmaatregelen toenemen in den regel
zijn dat tevens tijdperken van verval van handel
en industrie het woord corruptie onvermijdelijk
schijnt.
Ik citeer uit Dr. Jan Romein, „De Lage Landen
bij de Zee":
„Reeds in den bloeitijd der Republiek, de jaren
„16481672, openbaarden zich de verschijnselen, wel-
„ke tot haar ondergang zouden leiden: politieke de
centralisatie en corruptie, het overgaan van uitne
mende en kapitaalkrachtige kooplieden van hun
„handel naar stedelijke bestuursfuncties, enz.".
Er is daarin veel, wat aan onze dagen doet den
ken, niet waar?
Ongeveer een eouw later was het heel wat erger
geworden. Vooral bij de posterijen en de belastingen
vierde de corruptie hoogtij. We lezen daarover:
„Het streven van provinciale centralisatie en de
„afkeer van de misbruiken der regenten-maatschap-
,,pi] ontmoetten elkaar op natuurlijke wijze in de op
positie tegen het postwezen, zooals het tot nog toe
„geregeld was. Het nog vóór den Opstand (van 1747
„en 48) de desbetreffende keur van Amsterdam
„dateert van 1565 -— een zuiver stedelijke aangele
genheid geworden, omdat elke stad zooveel mogelijk
„het eerst de voor den handel belangrijke brieven en
„berichten wilde ontvangen. Rotterdam had eigen
„postiljons, postpaarden en post jacht om in den Briel
„en Hellevoetsluis de zeetijdingen op te nemen. Am
sterdam, dat ook in dit opzicht in de Republiek
„vooraan stond, nam de Fransche post te Antwerpen
„over en zijn postiljons voerden haar langs IJsel-
„monde naar hun stad, waar dan de brieven voor
„Rotterdam werden uitgezocht om den volgenden
„dag per trekschuit te worden verzonden. Ja zelfs
„aan den Maasmond stond een Amstcrdamsche bode,
„die de heele Engelsche mail eerst naar de officieuze
„hoofdstad bracht. En de inkomsten uit dit lucratieve
„bedrijf kwamen natuurlijk weer in de zakken der
„regenten terecht, die of zichzelf, hun kinderen of
„cliënten tot postmeesters benoemden."
We halen dit voorbeeld wat uitvoerig aan om le
doen uitkomen, dat evenals nu door de overheidsin
stellingen wel degelijk goede diensten werden ver
richt. Maar corruptie was er op groote schaal. Eigen
aardig zijn voorts de eerste woorden van bovenstaan
de zinsnede: „het streven naar provinciale centrali
satie". Streven naar centralisatie toch is iets, wat
ook aan onzen tijd niet vreemd is.
Omtrent de belastingen schrijft Dr. Romein o.a.:
„Toch gold het verzet meer de wijze van inning dan
„de belastingen zelf. Zij werden n.1. verpacht en de
„pachters profiteerden er meer van dan de stedelijke
„of provinciale kas."
We leven weer in een periode van verreikende
regeeringsvoorschriften. Te goeder naam en faam be
kend staande kooplieden trekken zich uit hun zaken
terug om in officieele lichamen leidende posities in
te nemen. De producent verdrinkt in ambtenarij en
administratieve rompslomp. En natuurlijk zijn ook de
fraude en de corruptie weer daar.
Men moet zich daarover echter niet te zeer verwon
deren.
Indien men de gebeurtenissen uit ons maatschap
pelijk leven wil verklaren, doet men dit in den re
gel door zich te beroepen op algemeenheden, die
weliswaar niet onder alle omstandigheden gelden,
maar die toch in de meeste gevallen als regel mogen
gelden.
Het menschelilk egoisme streeft naar
aardsch bezit.
Zulk een waarheid is het egoisme. Maakt men dit
begrip pasklaar voor de economie,, dan zegt het,
dat de mensch er naar streeft een zoo groot mo
gelijk bezit aan aardsche goederen te verwerven.
Of dit goed of slecht is goed is het stellig niet
altijd kunnen we hier buiten beschouwing laten.
Ook de overweging of er geen uitzonderingen op zijn.
Men kan ze stellig vinden, hoewel dan bijna altijd
voor het streven om aardsche goederen te verwerven
een zucht naar andere zaken in de plaats treedt, zoo
b.v. naar eer, roem,, geluk en dergelijke.
Bevordert men echter het egoisme tot een alge
meenheid, tot een leidend beginsel dus, dan wordt
veel verklaarbaar.
Velen zullen het wellicht overbodig achten over
deze kwestie zooveel woorden te schrijven. Maar
juist het theoretische socialisme, de beweging, die
zooveel heeft bijgedragen tot de tegenwoordige con
stellatie onzer huidige samenleving, denkt er an
ders over.
Zoo lezen we bij voorbeeld in een beknopte ge
schiedenis der Staathuishoudkunde door Siegfr. Po
lak het volgende:
„Bij het bespiegelend denken over de maatschappij
of de"h Staat meenen wij het sociale beginsel tegen
over het individualisme als grondaxioma te moeten
aanvaarden".
Zoowel het socialisme als het indivi
dualisme hebben goede en kwade kanten
Hierbij wordt uitgegaan van de gedachte, dat het
egoisme een te laag, een te. vulgair begrip is om het
als grondslag voor menschelijke daden te aanvaar
den. Men brengt dus de ethica er aan te pas, daar
bij vergetend, dat ieder begrip, welk ook, steeds zijn
goede en zijn kwade kant heeft. Dit laatste geldt
stellig voor het egoisme, maar evenzeer voor het
„sociale beginsel", dat men echter wil laten doorgaan
voor een ideaal, waaraan geen fouten kleven. Een
dergelijk verward redeneeren heeft natuurlijk ten
gevolge, dat bij de bewijsvoering tot staving van een
zinsnede als de bovenstaande de allerwonderlijkste
dingen worden verkondigd. Men oordecle: „Het is
wel niet strikt bewijsbaar(l), dat de individuen als
dienende organen van het geheel moeten worden
beschouwd, maar men mag dit wel aannemen(I),
omdat de mensch eerst door zijn geplaatst zijn in
de maatschappij al de functies van geest en gemoed,
die hem stempelen tot het hoogst georganiseerde
wezen op aarde, tot ontwikkeling en werkzaamheid
kan brengen en omdat aan den staat cn de maat
schappij de groote eeuwigen) rol te beurt valt het
menschdom tot steeds hooger peil óp tc voeren."
Achter de grootste absurditeiten heb ik een uit-
roepteeken geplaatst. Maar verdient een dergelijke
aanhaling in zijn geheel eigenlijk een andere beti
teling dan: gekletst in de ruimte?
En wanneer door prof. Th. Funck Brentam wordt
aaigehaald: „L'individualisme, loin d'ètre la cause
d'un développemont social quelconque, est le mal
qui démompose toutes les sociétés en décadence; il
en est ainsi en Grèce, Rome, il cn est ninsi de
nos jours: par son essence même, 1'individualisme est
la négation de toute organisation nationale et de
toute hiërarchie sociale". (Het individualisme, verre
van te zijn de oorzaak van eenige sociale ontwikke
ling, is het kwaad, dat alle decadente samenlevin
gen ontbindt; zoo is het in Griekenland, in Rome,
zoo is het in onze dagen; het individualisme, door
zijn wezen zelf, is de ontkenning van iedere natio
nale organisatie en van iedere sociale orde), dan is
het opvallend, hoe hier het individualisme van één
bijzondere slechte kant in 't oog wordt gevat.
Even gemakkelijk als het bovenstaande is te bewij
zen, dat het individualisme oorzaak is van den bloei,
die aan het verval der genoemde rijken vooraf ging.
Even moeilijk echter ook. Want het individualisme
in den economischen zin. die we daaraan gaven, is
niet de eenige factor, die optrad.
Zooals het individualisme worden tal van zaken
in onze samenleving miskend. Men kan geen econo
misch begrip nemen of men pleegt het van een één
zijdig standpunt te bekijken en derhalve te mis
vormen. Men neme belastingheffing, sparen, leeneri,
invoerrechten, handelsbalansen, kortom- wat men
wil, het is een zeldzaamheid, wanneer daaromtrent
niet, zeer principicele standpunten worden ingeno
men. Waarmee de verkondiger in het beste geval
tot uitdrukking vermag tc brengen, dat hij er niets
van begrijpt.
Als de samenleving wordt opgebouwd in
strijd met het menschelijk individualisme,
bloeit fraude en corruptie.
De Staatsbemoeiing is voor een goed deel we
zeiden dit al reeds een gevolg van het opgekomen
socialisme, dat cenerzijds centraliseerend, anderzijds
evenzeer decentraliseerend werkt. Wanneer daarbij
echter hot individualisme wordt beschouwd als ho
ven aangegeven, dan is het geen wonder, dat het
komt tot fraude en corruptie, zooals we die meer cn
meer beginnen aan te treffen en waarvan de laatste
weken ontstellende voorbeelden aan den dag zijn ge
treden.
En wanneer er soms aan mocht worden getwij
feld of de boven geschetste geest van het theoretische
socialisme niet evenzeer in onze rcgceringsinstantics
zijn intrede heeft gedaan als de door die richting
eveneens zoozeer gewcnschte socialiseering van be
drijven, instellingen, enz., dan zouden wc kunnen
verwijzen naar het zich meer en meer inburgerende
systeem van niet-ontslaanbaarheid van ambtenaren,
regelmatige bevordering, periodieke verhoogingen,
waarbij konnis en bekwaamheid nauwelijks nog ge
wicht in de schaal werpen. Gevallen van plichtsver
zaking, die onbestraf blijven, behooren niet tot de
zeldzaamheden en we maken het mee, dat hoogge
plaatste ambtenaren alles kunnen doen en laten, wat
ze willen, mits ze zich slechts niet bezondigen aan
dingen, die vallen onder onze strafwetgeving. Hoe
wel ze vaak zijn tegen ons tegenwoordig begrip van
moraal.
Het is het egoïsme uit de tijden van verval. Dat
wordt miskend of dat men niet aandurft of niet
aanwil! Op grond van een ander egoïsme? Dat van
de wetgevers zelf?
