Op WCg naar het
oorlogsterrein.
Wat Engelsche ministers
er van zeggen
Terug naar Adoea
Een oproep van
Cordell Huil
Woensdag 16 October 1935.
SCHAGER COURANT.
Tweede Blad. No. 9830
Chamberlain verwijt den Franschen
hun aarzelende houding.
Een radiorede
van Samuel Hoare.
Onverwachte moeilijkheid. - Consulaire en
diplomatieke tusschenkomst. Door Pa
lestina óver het Suez-kanaal. In af
wachting van de boot naar
Djiboeti.
(Van onzen reizenden correspondent.)
Port-Said, 10 October.
LANGER dan ik bad verwacht, werd ik 'te
Beyrouth opgehouden. Te Teheran name
lijk had ik me 'alle visa bezorgd met uitzon
dering van hét Egyptische. Aan het 'Egyptische con
sulaat te' Teheran wilde men me wel onmiddellijk
een visum geven, doch slechts indien de legatie dit
voor me aanvroeg en aangezien ik niet-meer tijd
wilde verliezen en de legaties- in zomertijd niet te
Teheran, ma,ar in de koele bergen zijn gevestigd, be
sloot ik' de reis zonder het Egyptische visum te aan
vaarden en me dit. visum te Beyrouth, waar ik toch
op mijn post moest wachten, te bezorgen. In laatst
genoemde stad was de Egyptische consul, op aan
vraag van het Nederlandsche consulaat,- wel bereid
me dadelijk een doorreis-visum met oponthoud in
Egypte voor vier-en-twintig uur te verstrekken, doch
dit was me niet genoeg. Te Port-Said wilde ik na
melijk de zaken zoodanig organiseeren, dat artikelen
uit Abessinië verzonden, te Port-Said door een tus-
schenpersoon zouden worden verder gezonden per
luchtpost. Om een visum met 'recht van oponthoud
in Egypte te verkrijgen, moest të Cairo zelfs diplo
matieke hulp worden ingeroepen, wat- telegrafisch
ging, maar toch tijd vorderde. Tenslottè kreeg even
wel de Egyptische consul te Beyrouth van de regee-
Tihg te Cairo opdracht mij het verlangde visum te
verstrekken.
Te Beyrouth', waar in de haven steeds een mo
derne Fransche torpedojager onder stoom lag, wach
tend op hevel naar Djiboeti te vertrekken, was de
overheid er onder den drang der publieke opinie ten
slotte toe overgegaan de verdere aanwerving en het
transport van arbeiders voor de Italiaansche kolo
nie Erythrea te verbieden en de Italiaansche werf-
agent, die zich daardoor een zoet winstje zag ontgaan,
Wist niet heter te doen dan een betooging op touw te
zetten, natuurlijk van betaalde menschen: Met eeni-
ge tientallen „betoogers" trok hij naar den zetel
van den Franschen hoogen commissaris, waar de po-
.litie intusschen de noodige veiligheidsmaatregelen
had genomen. Een commissie uit de „betoogers"
wenschte den vertegenwoordiger van den hoogen
commissaris te spreken (de hooge commissaris zelf
was met verlof in Frankrijk), doch dit onderhoud
werd den heeren geweigerd. De politie had intus-
scheh de handen vol werk de «„betoogers" te beschér-
men tegen het publiek. Honderden waren namelijk
tezamen gestroomd en wilden de „betoogers" te lijf.
Deze honderden warep meest Arabieren, die' voor
de Italianen niet de minste sympathie koesteren.
Groote opwinding heerschte tézelfder tijd in de
stad door het feit, dat de rooverbendë, die enkele
weken geleden auto's hadden uitgeplunderd, weder
een zeventiental auto's had aangehouden en de in
zittenden van alles had beroofd. Bij' deze gelegen
heid werd een gendarme, die tegen de roovers wil
de optreden, door dezen neergeschoten.
Aangenaam was dit voor mij niet, daar ik op mijn
verderen tocht den Weg moest volgen, waar de roo
vers. hun handwerk bij voorkeur uitoefenen. Desniet
tegenstaande ging ik, zoodra ik mijn Egyptisch vi
sum had, op reis, per automobiel naar Haiffa, van
waar een spoorwegverbinding bestaat met Egypte.
Het was mij een groot genoegen telkens onderweg
zwaar gewapende gendarmen te voet, te paard, en
auto's tegen te komen. In het café halfweg naar
Haiffa, waar we .enkele kwartieren halt hielden om
te eten, was ook al gendarmeriebezetting, die daar.
een goed leven had, daar ze door dankbare reizigers
pp overdadige wijze werd onthaald. Terwijl.de man
nen aten, koffie dronken, dure sigaretten rookten,
legden ze evenwel geen oogenblik' hun revolvers af
en hun geweren hielden ze in de nabijheid.
Tegen den avond kwam ik ongedeerd te Haiffa aan,
waar in de haven een -Engelsch eskader, een kruiser
en eenige torpedojagers, onder stoom lag. Haiffa, de
slechts enkele jaren geleden aanzienlijk vergropte
en verbeterde Palestijnsche haven,' is voor de Engel-
seinen van bijzonder belang, omdat hier 'uitmondt
de pijpleiding, daardoor de' petroleum van Mossoel
naar de kust- wordt gepompt. Het is hier een punt
- van buitengewone strategische bete'ekenis. In ver
band hiermede hebben de Engelschen bier een groo
te hoeveelheid mijnen aangevoerd, evenals vele dui
zenden gasmaskers. Nacht en dag vliegen Engelsche
vliegtuigen boven stad én omgeying en herhaaldelijk
worden landingsoefeningeh gehouden door Engelsche
troepen, waarhij het er natuurlijk in de eerste plaats
om ga'at de afweer van zulke landingen te bestu-
deeren.
De stemming in Palestina is onder alle groepen
der bevolking sterk anti-Italiaansch, doch het meest
anti-Italiaansch zijn de Arabieren en daarom maak
te het een eenigszins zonderlingen indruk, dat korten
tijd geleden een groep Arabieren er tegen protes
teerde, dat Engeland- Haiffa als vl'ootbasis gebruikte.
Deze protesteeren de Arabieren waren felle Arabische
•nationalisten, die bovepdiep nog, naar men- algemeen
beweerde,-opgehitst waren door de Italianen. De groo
te massa volgde deze felle-nationalisten echter-niet
en te Haiffa waren Arabische havenarbeiders, die
in geestdriftige verrukking de zeemijnen kusten,
welke door Engeland werden aangevoerd pn naar al
ler meening' bestemd waren tegen de Italianen te
worden aangewend.
Het is twee jaren geleden, dat ik Haiffa voor het
laatst aanschouwde en- ik verbaasde me thans
over de ongelooflijke 'wijze, waarop in dien korten
tijd de stad zich heeft ontwikkeld. Overal is ge
bouwd of wordt nog gebouwd. Het hotel, waar 'ik een.
nacht woonde (de dagelijksch'e trein va,n Haiffa naai'
Egypte vertrekt 's morgens) was slechts enkele
maanden oud en met zijn zes, verdiepingen volkomen
modern ingericht met lift, badkamers, een telefoon
bij elk bed, een'daktuin, waar men in, de frissche
avondlucht ver uitziet over de stad en de zee en.
thans elk oogenblik hoven zich de militaire vlieg
tuigen hoort ronken.
In de bovenstad, de Jodenstad (er is ook nog een
Arabierenstad) dwaalde ik dien avond door breede.
'hel verlichte winkelstraten, waar een gezellig gewoel
heerschte van opgewekte menschen. Er is hier ook
een .groote moderne schouwburg in, aanbouw, die
bijna is voltooid en waar door dilettanten zoowel
opera's als tooneelstukken zullen worden gegeven.-
Aan talenten op dit gebied ontbreekt het den Joden
zeer zeker niet.
Den morgen na mijn aankomst zette ik mijn reis
voort. Van Teheran tot Haiffa had ik den geheelen
tocht moéten maken per automobiel, maar thans kon
ik in een trein plaats nemen, een trein met zélfs
een restauratiewagen, waar de prijzen niet al te
duur bleken.
Het was na den automobieltocht van duizenden
kilometers over bergen en door woestijnen een aan
merkelijke verbetering.
Aanvankelijk ging de trein door vruchtbaar, be
bouwd land. Men zag herhaaldelijk het groen van
boomgaarden, waar de sinaasappel, thans een der
belangrijkste ui'tvoerproducten-van Palestina, groeit;
Later, gedurendé de tweede helft van de reis naar,
de Egyptische grens, kwamen we weder door.
„De oorlog is een verouderd instrument,
met bloed bevlekt, dat de wereld niet
kan genezen...."
Washington. In een rede voor, de radio zeide
staatssecretaris Cordell Huil: „De oorlog is een ver
ouderd instrument,'met bloed bevlekt, dat'de econo
mische kwalen van de wereld.niet kan genezen"*
CORDELL HULL.
Hijstelt daarom eën .drievoudige internationale
poging voor tot vrede en voorspoed. Die poging moet
bestaan, in een gelijktijdige actie in vele landen, ten
einde té verkrijgen:
Ie. Een krachtig herstel van den internationalen
handel.
2e. Een gradueel herstel van de monetaire sta
biliteit.
3e.Een internationale overeenkomst inzake de
organisatieen de principes, waardoor wordt verze
kerd. dat alle primaire levensbehoeften voor ieder
beschikbaar slaant egen .redelijke voorwaarden.
Dit komt overeen met hetgeen sii* Hoare te Genève
zeide over het beschikbaar stellen van de grondstof
fen.
Huil zeide verder. ..dat de basis in den interna
tionalen handel een spanning veroorzaakt, welke de
volkeren doet luisteren naar leiders,, die oorlog pre
diken en hen doet denken aan een minder moeilijke
toekomst, die be.ter is dan hun harde strijd om het
bestaan.
Een oorlog kan dit niet tot resultaat, hebben: voor
een'igen tijd kan het misschien .zoo schijnen voor en
kele deelen van het vólk, doch niets is meer duide
lijk, dan dat oorlog de kiem voor een toekomstig com
flict in zich draagt en het algemeen resultaat is dat
voor velen- voor eeuwig de hoop tqt zwijgen wordt
'gebracht in den modder van de slagvelden.
De hoop van de overigen wordt omgevormd tot'
een wanhopigen strijd tegen de ruines, welke de.
oorlog heeft gemaakt.
Tot handhaven van den vrede is een zekere heer
schappij noodig over de oorzaak van conflicten, wel-'
kë alleen verkregen kan worden door gelijktijdige ac
tie van vele landen."
Velen zién in deze rede van Huil een voorstel tot
het, houden van een nieuwe economische conferen
tie, terwijl andere yan meening zijn, dat de woor-
Het Suez-Kanaal, dwars door de woestijn en
tusschen twee werelddeelen.
woestijngebied, waar door het rulle zand kleine ka
ravanen kameelen trokken. Bijna doorloopend volgde
de trein de kust der Middellandsche Zee op korten
afstand en telkens zag .ik van meer nabij of van verre
haar blauwe - watervlak onder den eVën blauwen
hemel. Rustig ;en schoon was dit alles en niets deed
hier aan dreigenden oórlog denken.
Bij het vallen van den avond kwamen we te Kan.-
tara aan, het station aan het Suez-lcanaal, dat hier
niet slechts de grens tusschen Palestina en Egypte,
maar ook de grens tusschen twee werelddeelen, tus
schen Afrika en Azic? vormt.
Te Kantara had het onderzoek van het .reisgoed en
de paspoorten plaats en tegelijk kreeg ik er nog een
herinnering aan het dreigend oorlogsgevaar. Plot
seling hoorde ik militaire commando's eh wapen
gekletter. Op een der perrons van het station verza
melden zich twee compagnieën Engelsche infanterie,
dié uit Egypte kwamen en op weg waren naar
Haiffa, waar ze het garnizoen gingen versterken.
Er ligt te Kantara over het Suez-kanaal geen brug.
De verbinding tusschen beide bevers geschiedt met
een groote veerpont, die niet alleen reizigers, maar
ook automobielen kan vervoeren. Met deze veerpont
maakte ik de reis van Azië naar Afrika, hier een
reis van weinige minuten. Op Afriltaanschen bodem
wachtten twee treinen een met bestemming naar
Cairo en Alexandrië, de andere met bestemming
naar Port-Said. Laatstbedoelde bracht me in drie
kwartier langs het thans wedêr veel besproken ka
naal naar de havenstad Port-Said, vanwaar ik bin
nen enkele dagen de reis, thans per schip, in de
richting Addis Abeba hoop voort.te zetten.
J. K. BREDERODE.
den over het herstel van de monetaire stabiliteit het
belangrijkste zijn.
Waar Huil spreekt over de eerste noodzakelijkhe
den schijnt te worden aangeduid, dat de Vereenigde
Staten deel zullen nemen aan' èen eventueele confe
rentie over de grondstoffen-kwestie.
In een vraaggesprek met een redacteur van de
Paris Soir heeft Sir Austen Chamberlain gister ge
zegd: Wij Èngelschen zijn verwonderd, of laat mij
gerust het sterkere woord gebruiken geschokt door
de aarzelipgen en overwegingen waarvan dé Fran
schen thans blijk geven bij de oplossing van deze
crisis. Voor de hoeveelste maal moet een Engelsch-
man verklaren' d.at het niet gaat om het Tsanameer
en de bronnen van den Witten Nijl, maar uitsluitend
om- het bestaan van den Volkenbond en de handha
ving van het in het handvest gegeven woord. De
eerstkomende weken zullen tot do belangrijkste in
de wereldgeschiedenis behooreri, niet in militair op
zicht, waarover spr. als ondeskundige geen oordeel
wilde vellen., maar omdat zij moeten bewijzen of
alle staten die het handvest geteekend hebben nu
ook aan hun verplichtingen willen en zullen vol
doen.
Wat Engeland betreft kan niemand daaraan twij
felen, maar dit kan ik'u zeggen: ...als de andere
staten om welke redenen dan oolc verontschuldigin-
gen zullen zoeken dan zal Gröot-Brittannië zich ook
als vrij beschouwen, en ontbonden van alle verplich
tingen in het Covenant omschreven.
De oorzaken van de huidige politieke
moeilijkheden.
In een radiorede, door den Britschen minister van
buitenlandsche zaken uitgesproken ter gelegenheid
van de vijfde jaarlijksche conferentie van vrouwen
over de huidige problemen, die te New York bijeen
was, sprak Sir Samuel Hoare o.m. als volgt:
Naar aanleiding van het ItaliaanschAbessijn-
sche conflict heb ik een poging gedaan de oorzaken
op te sporen van de bitterheid en tweedracht, die
tot de huidige politieke moeilijkheden hebben geleid
rn mijn rede te Genève heb ik toen in het bijzonder
de aandacht gevestigd op het beheer en de verdee
ling van koloniale grondstoffen en er toen op gewe
zen, dat het niet verkeerd' zou zijn, deze kwestie zon
der onnoodig uitstel onder oogen te zien.
Sprekend over het werk, verricht door de oecono-
mische sanctiecommissies, zeide hij, dat de opmer
king, dat sancties ongeoorloofd waren in de huidige,
oeconomische omstandigheden, dwaas is.
Volgens Hoare 'is de oorzaak van de ziekte, waar
aan de wereld thans lijdt, niet zoozeer de crisis, als
wel de machteloosheid der landen om aan de crisis
een eind te malcen.
•Een der taken van dezen tijd bestaat, volgens
Hoare, hierin, om de tariefmuren voor den interna
tionalen handel zoo ldag mogelijk te- maken hoe
Water uit Verdachte Bron
De verbinding met
het Achterland
(Telegrafisch via Asmara en Rome.),
(Van den V.P.B.-corrcspondent'Sven-OJafson.)
ADOEA, 15 Oct. 1935: Dit is de onaangenaamste
verrassing, die mij gedurende mijn gcheele verblijf
aan het front is overkomen. Namens den opperbevel
hebber der troepen in dezen sector werd mij cn -enke-,.
len mijner collega's op- dezen vooruitgeschoven postV
aangezegd, dat wij een tiental kilometers, achter
waarts zouden worden gevoerd. Verzoeken'nooh pro
testen baatten: het was eenmaal zoo besloten en daar,.
bleef, het bij. Men was evenwel zoo vriendelijk er bij
te voegen, dat deze maatregel niets persoonlijks had,,
m.a.w. dat er geen bijzondere aanleiding toe.gegeven"
was van onze zijde. Tevergeefs trachtten wij een be
roep te doen op generaal Maravigna; het consigne'
was formeel, en wij hadden ons er aan te onderwer
pen.
GEDWONGEN TERUGTOCHT.
Wij kregen de beschikking over een der militaire
vrachtauto's, die terugging om den voorraad ammu
nitie aan te vullen. Ook dit versterkte mij. in de meer-
ning, reeds in mijn vorigen brief geuit, dat cr bijzon
dere voorvallen op til zijn aan dit front. Trouwens,
mijn collega's en ik waren het er over eens, dat dit
wel de oorzaak zou zijn van onzen gedwongen terug-,
tocht.
De strenge keuring, waaraan pok wij ons hadden
moeten onderwerpen om de vergunning te erlangen^
zoo ver naar voor te mogen dringen, hadden wij .met'
goed gevolg doorstaan. Hot is begrijpelijk, dat deze
keuring geldt voor allen, -die zich in de eerste li
nies bevinden; zieke menschen kan de geneeskundige
staf wel missen, en vooral -wanneer he.t vreemdelin
gen betreft, al is de verhouding zeer vriendschappen
lijk.
Wat den gezondheidstoestand betreft, daarop
wordt streng gelet.'Zoo is het den'soldaten o.a.-ook
streng verboden, om water te drinken uit de in den
omtrek aanwezige putten,' met het oog op de moge
lijkheid dat de terugtrekkende Abessijnsche troepen
deze op een of andere wijze "onbruikbaar kunnen
hebben gemaakt. Nu wrlde het geval een dezer da
gen, dat èen drietal soldaten dit consigne hadden
overtreden. Zij bevonden zich in de nabijheid van
een.der drinkputten en konden hun'dorst niet be
dwingen, terwijl hun d'rinkffesch leeg was.
Zij'laafden zich dus aan het verboden vocht, me.t
het- gevole. dat twee hunner den volgenden, dag
„ziek' werden gerapporteerd: spoedig daarop,, werd
ook de derde ziek. Natuurlijk lag het, vermoeden
voor de hand. dat bet water vergiftige bestanddee-
len had bevat. D.it bleek echter niet het ge.val te
zijn. Het moet dus aan een toeval worden tocge-
vcji, dat juist deze 'drie mannen ziek waren ge
worden. Hun ongesteldheid bleek evenwel niet van
crnsligen aard.
LANGS DE NIEUWE WEGEN.
Het eenige voordeel, dat wij van onzen terug
tocht hadden, was. dat wij, ons nu met eigen oogen.
rekenschap .konden geven van de snelheid en, ,hct
inzicht, waarmede de nieuwe wegen in den rug van
de troepen, worden aangelegd/Hiertoe gebruikt men
zoowel blanke als inheemschë krachten, maar na
tuurlijk onder leiding van Italianen. Deze nieuwe,
wegen zijn bewonderenswaardig. Ondanks het, zwa
re verkeer, dat er over wordt geleid, houden zij zich'
uitstellend. Wi.i zagen een aantal wegwerkers, die
speciaal waren belast met het in orde houden. Elke
kuil, die zich in het wegdek vertoont, wordt on
middellijk met steenslag gevuld.
Nu wij toch eenmaal onderweg waven, gaven wij'
er de voorkeur aan om een kijkje te gaan nemen in
Adoea. Het duurde dan ook niet lang, of wij reden
de plaats binnen. Veel vertier is er niet. Wel is waar
is de mlandsche bevolking er grootendeels gebleven,
of na een korte vlucht teruggekeerd, maar zij schijnt
zich het liefste binnen te houden. Wel zagen wij
er natuurlijk een groot aantal troepen, Italianen zoo
wel als inheemsche soldaten. Hierover meer in' een
volgende brief.
TOEBEREIDSELEN VOOR DEN
VERDEREN OPMARSCH.
Het is niet te verwonderen, dat de wegen zoo goed
onderhouden worden. De linie Adrigat—Adoea—Ak-
soem moet dienen als basis vöor den óprnarsch
naar het Zuiden.Want Italië laat zich door niets
weerhouden, om het doel ;te bereiken, dat het zich
heeft gèsteld. Het- gebied rond Adoea is door gene
raal de Bono tot Italiaansch gebied verklaard. Over
al ziet men Italiaansche vlaggen.
Lang zal het niet' meer duren, of de opmarsch
naar het Zuiden neemt een aanvang. Men wacht
evenwel op de aankomst van maarschalk Badoglio.
Copyright V.P.B. Nadruk verboden.
moeilijk dit ook moge zijn. Wij. Engelschen. willen
een einde maken aan den oorlog en d.e oorlogsimen-
taliteit, zoowel op het slagveld als in handel en in
dustrie, vernietigen. Wii wenscheh dat. er in de we
reld nieuwe regels zullen worden aanvaard, waar-'
door vrede én rechtvaardigheid mogelijk zullen
worden. In verband met deze opmerkingen richtte
hij eenige waardeerende woorden tot den Ameri-
kaanschen staatssecretaris Huil, die evenals Hoare
een strijder is voor deze idealen, en prees de sym
pathieke opmerkingen t.a v. dit., onderwerp door
den Franschen minister van handel gemaakt in de
jongste Volkenbondsvergadering.
Volgens Hoare, is het een bron van grooten steun
dat de-regeeringen van drie groote handelsstalen In
dezelfde richting samenwerken, maar de weg die
vóór hen ligt-, is allerminst gemakkelijk. Hoare
eind'igde zijn rede met de woorden, dat de staats
lieden in een democratische regeering moeien
trachten door hun volk te worden begrepen. wan.t,
wanneer zij niet in. staat blijken hun volk achter
zich te krijgen, zal hun individueele wijsheid nut
teloos zijn.
EEN REDE VAN MACDONALD.
In een rede, die Ramsav MacDonald gisteren te
Stockton on Tees over cle bewppeningskwestie heeft
gehouden, zeide hij. o.m.:
.Waneer men naar mijn oordeel vraagt moet ik
zeggen dat'ik nog steeds een voor.veahter ben van,
den vrede en van meening ben. dat men door be-
'.vapenen den oorlog niet kan verhinderen. De ver-
lediging van een land vormt echter een heel ander
vraagstuk. In de huidige omstandigheden is éen
land. dat in staat is. zich te verdedigen, in staat
zijn geheelen invloed te gebruiken om den vrede in
stand te houden. MacDonald weerlegde verder bet
verwijt, dat een bepaalde Britscbe regeering of een
bepaalde partij n.iet voor een voldoende bewapening,
bad zorg gedragen. Alle regeeringen en partijen d'e
de laatste i.aren het roer in handen hadden gehad,
ljadden volgens MacDonald. de Engelsche bewape
ning verminderd. Thans is men tot de overtuiging
gekomen, dat Engeland vergeleken met de rest van
de wereld met zijn ontwapening'te ver was gegaan
en heeft, mèn besloten dat de landsverdediging ver
beterd moest worden.
