De weg naar vrijhandel
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Vooruitgang
Zwarte dag
Een teleurstellend,
einde
in Engeland
voor de luchtvaart
Buiienlandsch
Overzicht
Hel koloniale vraagstuk
4Vf*Q II I
WOENSDAG 7 OCTOBER 1936. 80e Jaargang. No. 10080.
Uitgave der N.V. v.h. Trapman Co. Schogen.
NEDERLAND BEREID OM DE HAN
DELSBELEMMERINGEN OP TE
RUIMEN. MITS OOK DE AN-
ANDERE STATEN DAARTOE
OVERGAAN.
In antwoorcï op het FranschEngelsche
plan tot opheffing der handelsbelemmerin
gen, heeft gisteren de Nederlandsche gedele
geerde, Mr. W. M. van Lanschot, een rede
gehouden, waarin hij zijn groote waardee
ring uitsprak voor het zeer belangrijke rap
port van het Volkenbondscomité. Hij legde
er echter den nadruk op, dat Nederland niet
even enthousiast kon zijn over het Ameri-
kaansch—Engelsch—Fransch monetair ac-
coord als sommige leden van de tweede Com
missie.
Nederland immers heeft het vasthouden
aan den gouden standaard niet alleen bezien
uit economisch standpunt, maar mede ook
uit dat der finantieele waardigheid. Slechts
tegen zijn zin en door overmacht gedwongen
heeft Nederland zijne steeds gevolgde munt-
politiek prijsgegeven. Nederland ziet dan ook
slechts voordeel in het bovenaangehaald ac-
coord der drie groote mogendheden, indien
dit leidt tot vergemakkelijking van de ge
leidelijke, algemeene afschaffing van de
handelsbelemmeringen.
De Nederlandsche regeering zou
het dan ook ten zeerste betreuren
indien dit monetair accoord niet zou
worden gevolgd door maatregelen
dienende om de vrijheid van handel
tusschen de volkeren te herstellen.
Echter mag men van de Neder
landsche regeering niet verwachten,
dat zij overgaat tot eenzijdige af
schaffing van de beperkende bepa
lingen op den invoer.
De Nederlandsche regeering is echter vol
komen bereid om haar medewerking aan el
ke poging in die lichting te geven en heeft
met groote voldoening kennis genomen van
de uitingen van andere regeeringen, waar
uit een streven tot verlossing van den han
del uit zijn kluisters blijkt.
Nederland is daarom bereid de con-
tingenteeringen op te heffen ten op
zichte van landen, welke hetzelfde
doen en dus een compensatie bieden
Onze gedelegeerde legde er de na
druk op, dat niet alleen contingen-
teeringen maar ook beschermende
rechten een hinderpaal voor het in
ternationaal ruilverkeer vormen.
Daar de douanerechten in Nederland zeer
laag zijn, dient hiermede rekeening te wor
den gehouden en hoezeer Nederland ook de
goede bedoelingen toejuicht, welke uit de re
de van den Engelschen gedelegeerde naar
voren kwamen, toch dient deze kant van de
ïnedaille ook bekeken te worden.
Tevens maakte Mr. van Lanschot een voor
behoud om contingenten af te schaffen je
gens landen, die hetzelfde doen, maar de be
talingsmogelijkheid door 'n sterke deviezen-
controle beperken.
Mr. van Lanschot geeft daarom in over
weging om een commissie te benoemen, wel
ke de mogelijkheden van een afschaffing
der tariefshindernissen zal bestudeeren en
daaromtrent voorstellen zal doen.
Een Fransch-Engelsche resolutie
De correspondent te Genève van de N. R.
Ct. deelt nog mede, dat gisteren aan het
slot van de oeconomische en financieele
discussies de delegaties van Engeland en
Frankrijk de volgende gemeenschappelijke
resolutie heeft ingediend:
De Volkenbondsvergadering, met voldoe
ning acte nemend van de gemeenschappelij
ke verklaringen van dé regeeringen van
Frankrijk, de Vereenigde Staten en Enge
land van 26 September, en van de instem
ming die verschillende staten haar onmid
dellijk hebben gegeven, erkent. dat deze
Verklaring in overeenstemming is met de
aanbevelingen van de oeconomische Vol
kenbondscommissie.
overwegende, dat een overeenstemmende
politiek, die ten doel heeft:
Ie. Het herstel van een duurzaam even-
Wicht tusschen de oeconomieën van de ver
schillende landen;
2e. Het leggen van meer hechte grond
slagen voor de stabiliteit der oeconomische
betrekkingen en
3. De bevordering van den internationalen
handel,
doeltreffend zou bijdragen tot de bevesti
ging van den vrede, tot het herstel van de
internationale orde, tot de ontwikkeling
van de welvaart in de wereld en tot de ver
betering van den levensstandaard der volke
ren,
bevestigt het algemeene verlangen van
de Volkenbondsstaten om de verwezenlij
king van deze doeleinden te blijven na-
Streven en noodigt alle staten, zoowel de
niet-Volkenbondsstaten, als die welke rot
den Volkenbond behooren, uit hun volle
medewerking aan dit doel te geven,
beveelt dringend aan de belanghebbende
3aten als essentieels voorwaarde .voor het
ndêwcces aa-nj
Se. Zonder eenig verwal een ao&e Ie or-
S&nisecren om de vastberaden en voortel
rende toepassing der bovenaangehaalde po
litiek te verzekeren;
2e. de buitensporige hinderpalen tot den
internationalen handel en het internationale
verkeer uit den weg te ruimen en in het
bijzonder
3e. de tegenwoordige stelsels en contin-
genteeringen en deviezencontrole te ver
zwakken en zoo spoedig mogelijk af te
schaffen.
Slechts woorden
Beziet men deze resolutie goed, dan komt
men helaas tot de conclusie, dat ook dit
maal weer geen der schoonsprekende na
ties met definitieve voorstellen komt. De
Engelsch-Fransche resolutie is een kapstok
waaraan de kwestie, waarmede leven of
dood onzer cultuur is gemoeid, wordt opge
hangen.
Tot een waarlijk groot gebaar, dat zeker
door tal van volkeren met enthousiasme zou
worden begroet, kan geen der groote demo-
cratiën zich opwerken. Zeker, wij weten wel,
dat de teruggang naar vrijhandel zeer, zeer
moeilijk is en dat b.v. Engeland heftige te
genstand in eigen land en zijn dominions
zou ondervinden, maar wij vragen ons af,
waarvoor dan al die mooie 'frasen moeten
dienen, als men de zelf aangegeven richting
toch niet op kan.
Een enkele troost blijft over: Op de nood
zaak tot afbraak der tolmuren is nog eens
extra de nadruk gelegd. De weg, welke tot
een verhoogde welvaart moet leiden is aan
gewezen.
Dit kan geen schade beteekenen voor de
zaak van de n vrijhandel, welke zoo na is
verbonden aan die des vredes.
Het congres der Engelsche
arbeiderspartij
Felle aanval op de aan het con
gres voorgestelde resolutie.
Edinburg. Na de hervatting der bespre
kingen op het congres der arbeiderspartij
heeft de Lagerhuisafgevaardigde Silverman
een feilen aanval gedaan op de aan het
congres voorgelegde resolutie, over een ma
tige bewapening, waarvan de beteekenis,
volgens hem belangrijk verschilt van de
door Dalton en Morrison gegeven interpel
laties.
Ook Sir Stafford Cripps kon zich niet met
de resolutie vereenigen en eischte een dui
delijker tekst.
Ik ben er, zeide hij, tegen, dat de macht
op eenigerlei wijze in handen wordt gelegd
van lieden, die wij allen verantwoordelijk
hebben geacht voor de huidige wereldtoe
standen én de voortdurende exploitatie van
de arbeiders.
Nadat ook de woordvoerder van het vak-
vereenigingscongres zijn bezwaren kenbaar
had gemaakt, beantwoordde Attlee de kri
tiek. Hij keerde zich tegen de bewering,
dat de parlementsfractie zich tegenover de
regeering bindt. Wij weigeren beslist, aldus
Attlee, de regeering een blanco cheque te
geven. Spr. verklaarde voor bewapening
te zijn ter verdediging van de democratie
en de vrijheid. Ik ben bang, aldus Attlee,
dat wij door geweld tot de vrijheid zullen
moeten komen.
Ikh oop van niet, doch met het oog op de
snelheid waarmede het fascisme zich over
al ter wereld ontwikkelt, geloof ik, dat, in
dien deze ontwikkeling niet tot staan
wordt gebracht, dit onvermijdelijk is.
OVER DE AFGELOOPEN TWAALF
MAANDEN.
Uitspraak van Neville Chamberlain
op het jaarlijksch banket van ban
kiers en kooplieden.
Londen: In een op het jaar
lijksch banket van bankiers en koop
lieden gehouden rede, heeft de En
gelsche minister van financiën, Ne
ville Chamberlain, o.a. verklaard, dat
de afgeloopen twaalf maanden een
uitgesproken vooruitgang hadden ge
bracht in den Britschen uitvoerhan
del, als gevolg van den grooteren
voorspoed in een aantal inden, die
tot de goede klanten van Engeland
behooren. Ofschoon, zoo vervolgde
spr., onze uitgaven voor ons bewape
ningsprogram tot dusver voldoende
zijn geweest om het evenwicht in
mijn begrootingsramingen te versto
ren, hebben zij niet een zoodanigen
omvang aangenomen, dat het volu
me van onzen opbloei er ernstig door
is aangetast.
Ten aanzien van de aanpassing van den
koers van den Franschen franc zeide de mi
nister, dat men deze kan vergelijken met het
kraken van een ijsveld bij de nadering van
het warmere seizoen voor den poolonder-
zoeker, wiens schip gedurende vele maan
den door het ijs tot stilliggen gedoemd is
geweest. Neville Chamberlain voegde hier
nog aan toe, dat zich wel nog verschijnse
len in den toestand voordoen, die ongerust
heid bij ons wekken, doch ofschoon niemand
met overtuiging kan zeggen, dat de vooruit
zichten een tijdperk van duurzamen vrede
doen verwachten, wil daarentegen ook geen
enkel land den vrede verstoren, want nie-
man kan in vertrouwen gelooven dat zelfs
de overwinning iets meer zou opleveren dan
een ruïne en lijden.
Wij gelooven dat de krachtigste bijdrage
die wij tot de zaak van den vrede kunnen
leveren, is de vorming van een sterk Groot-
Brittannië.
De minister sprak vervolgens zijn voldoe
ning uit over de afschaffing van bepaalde
contingenten en de verlaging van de in
voerrechten door Frankrijk, en verklaarde
met genoegen te hebben geconstateerd dat
de regeeringen van Italië, Zwitcerland en
Nederland in dezelfde richting werk
zaam zijn.
Tenslotte, aldus eindigde Chamberlain,
zullen wij waarschijnlijk tot den interna
tionalen muntstandaard terugkeeren, doch
natuurlijk moeten van te voren waarborgen
geschapen worden tegen al te heftige fluc
tuatie in de waarde van het goud ten op
zichte van de goederen. Indien wij dit kun
nen bewerkstelligen en dit is een punt
voor nieuwe internationale samenwerking
zie ik geen onoverkomelijke moeilijkhe
den om terug te keeren tot een monetair
stelsel, gebaseerd op vrijen ruilhandel en
het goud.
VERSCHEIDENE TOESTELLEN
OMLAAG GESTORT.
Talrijke dooden
Bij een vliegtuigbotsing in Italië
acht personen om het leven ge
komen.
Rome. Bij het vliegveld Farrare zijn
gister twee bombardementsvliegtuigen van
de Italiaansche luchtvloot tegen elkaar ge
botst. Beide toestellen sloegen tegen den
grond te pletter. Van de bemanning zijn
acht personen om het leven gekomen.
Ongeluksdag voor de luchtvaart
in Roemenië.
Bij een landing te Cetatea is gisteren een
militair vliegtuig omgeslagen, de bestuurder
werd gewond. Een ander militair vliegtuig,
dat van Bocscian was vertrokken, is niet
te bestemder plaatse aangekomen, men heeft
nog geen spoor van het toestel kunnen ont
dekken. Te Bazau tenslotte is een militair
vliegtuig neergestort en vernield, waarbij de
piloot gedood werd.
Vliegtuigongeluk in Polen eischt
twee menschenlevens.
In het oostelijk deel van Klein Polen zijn
bij een oefenvlucht twee zweefvliegtuigen
op 400 meter met elkander in aanraking ge
komen. De beide vliegers werden op slag
gedood.
Engelsch legervliegtuig omlaag
gestort.
Bij het oefenen in het bommenwerpen is
gister aan de kust van Lincolnshire een
tweepersoons militair vliegtuig in brand ge
raakt en omlaag gestort. De beide inzitten
den zijn om het leven gekomen.
VLUCHT BERN—BERLIJN.
Halle. De zes Zwitsersche vliegers die
Maandagochtend uit Bern zijn gestart, zijn
gistermiddag op het vliegveld Halle aange
komen. Na een oponthoud van een uur
zetten zij hun vlucht voort naar Berlijn.
Een deelnemer omlaag gestort.
Omstreeks 3 uur is een van de deelne
mers nabij Schleiz omlaag gestort. Onder
het wrak van het vliegtuig werd een doode
gevonden. De tweede inzittende werd nog
niet gevonden en men neemt aan, dat hij
uit het toestel werd geslingerd.
De vijf overigen zijn intusschen te Berlijn
aangekomen.
VLUCHT NEW-YORK—STOCKHOLM.
New York. Gisterochtend 7.30 uur is
de Zweedsche vliegenier Kurt Bjorkvall van
het vliegveld Floyd Bennet vertrokken voor
een non-stop-vlucht naar Stockholm.
St. John gepasseerd.
Nader uit New York: Bjorkval is St. John
op New Foundland gepasseerd. Hij vloog
met koers oost, hetgeen er op zou wijzen,
dat hij van plan is zonder tusschenlanding
naar Stockholm te vliegen.
BiETENOOGST IN DE WIERI NGERMEER Dit jaar zijn voor het eerst in den Wiering er meer pol
der op groote schaal bieten ver bomvd voor de fabrieken. Men ziet hier boven de vele ijverige handen
cUe met het rooien der bieten bezig zijn*
Een probleem met tal van
voetangels en klemmen.
Het koloniale vraagstuk is een van
de precairste problemen van onzen tijd
en het bezit, zooals we in den kop van
dit overzicht schreven, tal van voetan
gels en klemmen. Wanneer we dit
vraagstuk bespreken, dan denken we
in de eerste plaats aan Duitschland
met zijn eisch tot teruggaaf van koloni
aal gebied. Evenals Duitschland niet
gerust heeft voor het Saargebied weer
Duitsch was en het niet zal rusten voor
dat Dantzig een Duitsche Oostzee-haven
is, zal het er zich evenmin bij neerleg
gen, voordat het zijn koloniën terug
heeft. En wij vragen ons af: Moeten
de groote mogendheden wachten op een
gedwongen teruggaaf, wachten op het
oogenhlik dat Duitschland hen weer
voor een fait accompli zal stellen? Er
zijn zooveel gevaarlijke kanten aan het
probleem en wij mochten voor de rust
van Europa wenschën dat het in der
minne geschikt zou kunnen worden.
Edoch
Het Hbl. van gisteravond haalt in
een hoofdartikel nog eens de historie
op van het afnemen van de koloniale
gebieden van Duitschland, na den we
reldoorlog. Zooals men weet bezat
Duitschland uitgestrekte koloniale ge
bieden. De in de wereldoorlog gealli
eerden hebben Duitschland zijn kolo
niën te Versailles onder elkaar ver
deeld, in den vorm van mandaten. Pre
sident Wilson de toenmalige Ameri-
kaansche president, die naar gerechtig
heid voor de geheele wereld streefde,
belette, dat de geallieerden de Duitsche
koloniën eenvoudig als oorlogsbuit on
der elkander verdeelden; hij werd be
reid gevonden zijn fiat te hechten aan
een stelsel, waarbij de koloniale volken
die vroeger onder de Duitsche souve-
reiniteit hadden gestaan, onder voogdij
werden gesteld, opdat zij te eeniger tijd
zouden kunnen worden ontvoogd. De
rechtsgrond, waarop dit is gesolrod,
luidde, dat Duitschland zich onbe
kwaam had getoond, het bestuur te
voeren over koloniale volken,
De vertegenwoordigers van Duitsch
land, die het verdrag van Versailles,
zooals het hun werd voorgelegd, moes
ten onderteekenen, konden niet anders
doen, dan dit vonnis aanvaarden. Zoo
als zij ook de uitspraak moesten onder
schrijven, dat Duitschland de schuld
droeg van den oorlog.
Zooals men weet en zooals we in den
aanvang van ons overzicht schreven
eischte Hitier de Duitsche koloniën te
rug. Hij heeft het duidelijk gezegd, op
den beruchten zevenden Maart, dat te
ruggaaf van deze koloniën één der
voorwaarden is voor den terugkeer van
Duitschland tot den Volkenbond.
Engeland heeft deze mededeeling
van Duitschland maar niet zonder
meer voor -kennisgeving aangenomen
en bij enkele geluiden van instemming
was er een zeer sterke en positieve te
genkanting tegen eventueele inwilli
ging van den Duitschen eisch. De En
gelsche regeering bleef een gereser
veerde houding aannemen. Eind Juli
verklaarde Eden de Engelsche minister
van buitenlandsche zaken, dat over
dracht van Mandaatgebieden onver
mijdelijk ernstige moeilijkheden van
moreelen, politieken en juridischen
aard zou veroorzaken, en dat de re
geering de hoop koesterde, dat, terwijl
er nog zoo vele internationale proble
men op oplossing wachtten, in geen
enkelen kring thans de wensch zou le
ven, een nieuwe oorzaak van ernstige
moeilijkheden tusschen de volken te
scheppen.
De wensch van de Engelsche regee
ring zal waarschijnlijk wel tot de vro
me wenschen behooren, want Duitsch
land zal zeker niet blijven berusten in
den bestaanden toestand en het zal een
kwestie van tijd zijn, wie weet hoe kort
dat het koloniale probleem, met al zijn
gevaarlijke kanten, aan de orde zal
worden gesteld.