Rede van den Koning der Belgen
DAGBLAD VOOR HOLLANDS NOORDERKWARTIER
Eden als
verdediger
der democratie
Defensief
Verbond
ongewenscht
„Los-van - Frank rijk
beweging
wint het pleit
Nederlaag der
Buitentandsch
Overzicht
DONDERDAG 15 OCTOBER 1936. 80* Jaargang. No. 10087.
Uitgave der N.V. v.k Tropaion Co. Schogen.
VERSTERKING VAN DE WEER
MACHT NOODZAKELIJK.
Welle een groot belang ds Belgische re
geering ziet in een zeer spoedige regeling
der militaire reorganisatie, is af te leiden
uit het feit, dat gisteren de Ministerraad,
waarin het betreffende wetsontwerp werd
behandeld, ten paleize werd gehouden onder
voorzitterschap van den koning.
De bedoeling is duidelijk.
Het persoonlijk beroep van den Vorst op
de oppositioneele partijen zal zeker niet
nalaten de tegenstand tegen de voorgestel
de legerhervorming te verzwakken.
Uit 's Konings rede lichten wij de volgen
'de markante punten, welke van groot be
lang zijn, ook voor de militaire verhouding
tot Nederland.
De Koning begon met er op te wijzen dat
de herbewapening van Duitschland en de
algeheele militariseering van Italië en Rus
land ook de andere staten heeft gedwongen
tot versterking van hun weermacht.
Zelfs bij uitstek vredelievende landen als
Zwitserland en Nederland konden zich hier
aan niet onttrekken.
Zijn toespraak vervolgend wees Koning
Leopold op de geheel gewijzigde oorlogsme
thoden, welke zijn geboren uit de motori
seering en de luchtvaart. Deze verandering
is het meest funest voor landen met gerin
ge uitgestrektheid.
Ook de bezetting van het Rijnland en t
stichten van Duitsche uitvalbasis langs de
Belgische grens hebben er niet weinig toe
bijgedragen om de onrust te vergrooten.
Wat internationale verbintenissen, in vol
Ie vrijheid aangegaan,, tenslote waard zijn,
hebben de afgeloopen jaren geleerd, terwijl
de Volkenbond onmachtig is gebleken de
nakoming daarvan af te dwingen.
Met nadruk wees de Koning ook op de
dreigende oneenigheid in zekere staten over
politieke en sociale stelsels in andere lan
den, welke meeningsverschillen een vorm
dreigen aan te nemen, welke tot nog groo
tere rampen aanleiding zou kunnen geven
dan de wereldoorlog.
De Koning herinnerde er aan, dat in Maart
5.1. een militair-parlementaire commissie
werd geïnstalleerd om het defensievraag-
stuk van alle kanten te bestudeeren.
Eensgezind komt deze commissie tot de
conclusie dat legerhervorming in den kortst'
mogelijken tijd noodzakelijk is.
Het legcrapparaat moet zoo sterk zijn, dat
iederen buurman den lust wordt benomen
ons grondgebied als opmarschgebied te ge
bruiken.
Maar hieraan moet worden vastgekoppeld
een volkomen neutrale, dus volstrekt Bel
gische politiek. Zelfs een verbond van uit
sluitend defensieven aard kan het Belgen-
land niet helpen. De eerste stoot zullen wij
altijd zelf moeten opvangen.
Een politiek, gericht op de belangen van
het eigen land, beantwoordt aan het Bel
gisch ideaal en kan zich handhaven door
redelijke militaire en financieele pogingen
en zal België plaatsen in de rijen van allen
die den vrede verlangen.
Hen, die twijfelen aan deze mogelijkheid,
wijst de Koning op het trotsche en vastbe
raden voorbeeld van Nederland en Zwitser
land.
Zij moeten zich herinneren welk gewicht
het angstvallige handhaven door België
van zijn statuut van neutraliteit ten gunste
van België en zijn bondgenooten gedurende
den geheelen oorlog in de schaal legde en
gedurende de regeling na den oorlog.
Koning Leopold herhaalt daarom, dat
België door zijn militair systeem den oor
log moet voorkomen.
Dit statuut beantwoordt niet meer aan
de mogelijkheden van een plotselinge inval
en dit moet ten spoedigste hersteld wor
den. De regeering zal het land tegelijk ge
ven een zuiverheid van geest ten aanzien
van de gebeurtenissen in het buitenland en
een gevoel van veiligheid, dat noodig is
voor de algemeene welvaart. Zij zal de be
langen van België voor alles laten gaan.
Na deze rede van den Koning werd met
algemeene stemmen besloten het ontwerp
met spoed in te dienen.
Het ontwerp brengt de militaire dienst
plicht van 215 van het leger op 18 maanden
en van 3/5 op 12 maanden. De cavalerie zal
KONING LEOPOLD.
geheel worden gemotoriseerd, terwijl het
kader der genie zooveel doenlijk zal be
staan uit technici.
Invloed op de Locarnoverdragen
Verklaring van Koning Leo
pold wekt sensatie te Parijs.
De rede, die Koning Leopold van België
gistermorgen in den ministerraad heeft uit
gesproken, heeft te Parijs groote sensatie
gewekt. Alleen reeds het feit, dat de ver
klaringen van den koning bij wijze van uit
zondering openbaar zijn gemaakt, wijst op
het belang van de genomen beslissing. In
Fransche diplomatieke kringen toont men
zich vooralsnog zeer gereserveerd. Indien
de verklaring van Koning Leopold volgens
de letter zou moeten worden uitgelegd, zou
de terugkeer van België tot de algeheele
neutraliteit, die zij schijnt te doen voorzien,
ernstige verwikkelingen ten gevolge Hebben
met betrekking tot het Volkenbondspact en
het Verdrag van Locarno van 1925, dat 7
Maart door Duitschland is opgezegd, doch
waarvan de verplichtingen voor de vier
overige onderteekenaars nog zijn blijven
bestaan, en in het algemeen met betrekking
tot het stelsel, dat door het begrip van de
collectieve veiligheid is geinspireerd. Alvo
rens zich echter uit te spreken wil men af
wachten, welke practische toepassing zal
worden gegeven aan de beginselen, die door
de rede van den Koning zijn vastgesteld,
o.a. ten aanzien van de internationale po
sitie van België.
Ook Londen verbaasd.
De rede van den Koning van België om
trent den terugkeer van zijn land tot de
neutraliteit, is, naar Reuter meldt, te Lon
den te laat bekend geworden om officieele
reacties uit te lokken. Het besluit van Bel
gië, zoo doet men hier opmerken, vormt
voor de Locarno-onderhandelingen een
nieuw element, dat zoo meent men, een ha-
rer essentieele grondslagen heeft gewijzigd.
Dit feit zal dus in overweging genomen
dienen te worden, opdat de kanselarijen on
derling kunnen nagaan, wat de gevolgen
ervan zijn voor een eventueel Rijnverdrag.
Het is dan ook te verwachten, dat onver
wijld besprekingen omtrent dit punt zullen
worden geopend, o.a. tusschen Parijs en
Londen.
Sociaal-Democratische Partij in
Danfzig ontbonden
De hoofdcommissaris van politie te
Dantzig heeft de sociaal-democrati
sche partij met al haar onderaf deelin
gen ontbonden. Dit besluit, dat onnjiid-
'dellijk. van kracht is geworden, is ge
nomen op grond van de wetsbepalin
gen tegen het ongeoorloofd in bezit
hebben van wapens en wegens overtre
ding der sabotagebepalingen.
De Duitsche pers verheugd
Dat men in Duitschland volkomen met
de getroffen maatregel in stemt spreekt
vanzelf.
De bladen wijzen allen op het illegale
karakter van de sociaal-democratische par
tij te Dantzig en koppelen er in het alge
meen allerlei hatelijkheden aan vast aan
het adres van Rusland.
Zoo zegt de „Berliner Anzeiger" o.a.
„Men mag in Moskou en overal ter we
reld weten, dat waar het nationaal-socia-
lisme de macht in handen heeft, voor com
munistische dwarsdrijverijen openlijke
of gecamoufleerde geen plaats is!".
Het „Berliner Taggeblatt" merkt op dat
de Vrije Stad, welke voortdurend op ver
scheidene fronten moet vechten, zich de
weelde van een sabotagebeweging in eigen
boezem niet langer mocht veroorlooven.
De nationaal georiënteerde „Dantziger
Vorposten" schrijft.:
„Elke staat moet voor zijn eigen veilig
heid zorgen en elke regeering is ver
plicht de bevolking binnenlandsche rust en
orde te verzekeren. Ook de nationaal-so-
cialistische regeering in Dantzig kon zich
aan een dergelijke verplichting niet ont
trekken.
De sociaal-democratische partij nam de
plaats in van de verboden communistische
partij, zij had een geheime roode, bewapen
de organistatie in het leven geroepen, met
het oog op de toekomstige botsingen. De
politie kon deze ontwikkeling niet langer
overzien. Naai' aanleiding van door de po
litie gedane verklaringen eischte de be
volking de ontbinding der S.D.P.
De nationaal-socialistische beweging in
Dantzig is verheugd, aldus het blad, dat
de verstoorders van de door het nationaal-
socialisme gebrachte vrijheid, thans niets
meer kunnen uitrichten.
SPANJE
regeeringstroepen
bij Ovicdo
MANNEN EN VROUWEN IN
BARCELONA GEMOBILISEERD
Autonomie aan Spaansch-Marokko
Uit vrij betrouwbare bronnen komen de
laatste uren berichten binnen, die gewagen
van een terugslaan der regeeringstroepen
om Oviedo.
Terwijl de mijnwerkers voetje voor voet
je de stad op de opstandelingen veroverden
pn het grootste deel der stad reeds in han
den hadden, schijnt de tot ontzet uitgezon
den Gallicische colonne bezit te hebben ge
nomen van den berg Narago, en daardoor
verbinding te hebben gekregen met de troe
pen van Generaal Aranda.
De regeeringstroepen zijn hier op de
vlucht gedreven met achterlating van bijna
2000 dooden.
Wel beteekent deze overwinning nog niet
de ontzotting der stad uit de greep der re
geeringstroepen, maar deze dienen thans
veel meer mannen af te zonderen om de
oprukkende nationalisten te weerstaan, waar
mede de verdedigers der stad natuurlijk
niet weinig zijn gebaat.
Trouwens het werd tijd, dat hen wat
lucht werd gegeven, want de mijnwerkers
brachten hun tegenstanders zeer ernstige
verliezen toe.
Geen Spaansch grondgebied aan
een vreemde natie.
Een der Engelsche bladen heeft verklaard,
dat er alle reden is geloof te hechten aan
de recente verklaringen van Franco, waarin
hij bevestigde nooit aan eenige buitenland-
sche mogendheid eenig stuk Spaansch
grondgebied af te zullen staan.
In officieele kringen verklaart men, dat er
geen enkele reden is te twijfelen aan deze
verklaringen. Zij herinneren er aan, dat niet
alleen de Italiaansche regeering formeel de
berichten uit Spaansche bron, dat 700 Ita
liaansche soldaten zouden hebben deelge
nomen aan de bezetting van Ibiza heeft te
gengesproken, doch dat ook de Italiaansche
pers met klem herhaalt, dat de regeering te
Rome sinds eenigen tijd geen enkele terri
toriale, ambitie heeft aan de Spaansche kust.
Mannen en vrouwen gemobili-
De plaatselijke fedératie te Barcelona van
syndicaten heeft in alle werkplaatsen, fabrie
ken, enz., een aanplakbiljet doen aanbren
gen, waarin wordt bekend gemaakt, dat alle
arbeiders van beiderlei kunne, hand zoowel
als hoofdarbeiders zich als gemobiliseerd
moeten beschouwen.
Voorts wordt bekend gemaakt, dat geen
enkel arbeider werk zal mogen weigeren, dat
ten gunste kan komen van het nieuwe tijd
perk, dat in het leven wordt geroepen. Er
moet meer geproduceerd worden. Werken,
produceeren, overwinnen, aldus is de gedach
te, die volgens het aanplakbiljet alle lie
den, die zich bewust zijn van hun plichten
en rechten, voor oogen moeten houden.
Zelfbestunr aan Spaansch Ma
rokko?
Uit Tanger meldt Reuter, dat generaal
Quipo de Llano in een radiorede op 11 Octo-
ber j.1. mededeelde dat er een ontwerp in
studie is bij de nationale regeering van Bur-
VRIJHEID VAN PERSOON EN
VAN GEDACHTE MOET WOR
DEN GERESPECTEERD. - EN-
GELANDS BEWAPENING ZAL
DIENEN TER VERZEKERING
VAN DEN VREDE.
Op het Cut.lerfeest te Sheffield heeft, naar
Reuter meldt, de minister van buitenland-
sche zaken Eden gisteravond een rede ge
houden, waarin hij o.a. zeide, dat het Brit-
sche volk over het algemeen weinig voelt
voor extreme politieke leeren, welke in
eenige lapden onder verschillende vormen
worden gepredikt en doorgevoerd.
Gezien dezen afkeer, valt er een groeiende
aanhankelijkheid aan en een toenemende
waardeering voor de vrijheid waar te nemen,
die de Britten van hun voorouders hadden
geërfd aldus Eden, „Ik wensch geen cri-
tiek te oefenen op de regeeringssystemen
van andere landen. Dit is een zaak, die el-
ken staat afzonderlijk aangaat", aldus ver
volgde Eden zijn uiteenzetting. Het is ech
ter een belangrijke zaak voor het Britsche
volk om zijn eigen regeeringsmethode niet
ontrouw te worden. Men mag het Engeland
niet euvel duiden, dat het er trotsch op is in
dezen tijd van verwarring nog steeds te be
schikken over een constitutioneele regeering,
en op het feit, dat de vrijheid van persoon en
van gedachte nog altijd gerespecteerd wor
den.
MINISTER EDEN
Eden vervolgde:: „Ik vertrouw, dat
"wij in een wereld waarin het natio
nale prestige aangebeden wordt als
een gouden kalf, als maatstaf voor
ons eigen nationale prestige onze be
kwaamheid zullen nemen om de per
soonlijke vrijheid te garandeeren, bij
een gelijktijdige krachtige uitoefe
ning van het regeeringsgezag. Het
Britsche volk zal alle krachten ge
ven om de oude tradities van vrij
heid te handhaven.
Hierna ging Eden over tot de behandeling
van den burgeroorlog in Spanje. Hij schetste
het ontstaan der non-interventie-overeen-
komst en keerde zich tegen degenen, die deze
overeenkomst hadden beeritiseerd.
Eden wees er nadrukkelijk op, dat de Brit
sche regeering de non-interventie-gedachte
ten volle ondersteunde en zij zal haar stand
punt onveranderd handhaven.
Wij zijn dan ook vast besloten ons
strikt aan de overeenkomst te hou
den, daar dit de eenige mógelijkheid
is om gevaarlijke complicaties te
voorkomen.
Vervolgens ging Eden over tot de behande
ling van de monetaire overeenkomst tus
schen Engeland, Frankrijk en de Ver. Staten.
Het accoord aldus de minister is tegen
geen enkelen staat gericht en alle landen
kunnen zich erbij aansluiten. Volgens Eden's
overtuiging zou het accoord zonder twijfel
bijdragen tot een herstel van den wereldhan
del.
Sprekende over de versterking van de na
tionale verdediging zeide Eden, dat het nut
tig was, dat Europa zou weten, dat Enge
land sterk genoeg zal zijn om zijn rol als
handhaver van den vrede te vervullen.
Engeland is bezig de vloot, het leger en de
luchtmacht te versterken. Het zou liever een
overeenkomst zien, doch onder de huidige
omstandigheden is de versterking van de ei
gen verdediging noodzakelijk.
Deze zal evenwel niet worden ge
bruikt om de diplomatieke voorstel
len met bedreigingen te begeleiden,
doch Europa moet overtuigd zijn, dat
Engeland zijn rol mee kan spelen in
de handhaving van den vrede.
In zeker opzicht is een verbetering van den
internationalen toestand te zien, doch de
oogen sluiten voor de moeilijkheden zou
dwaasheid zijn.
Namens de Britsche regeering belooft
Eden, dat alles zal worden gedaan om het
verstand te doen zegevieren.
Dc rust in Palestina te
ruggekeerd. Slechts van
tijdelijken aard?
De gebeurtenissen in Europa hadden de
laatste weken de aandacht min of meer
van Palestina afgeleid. Toch was daar nog
steeds de strijd en verbitterdheid tusschen
Joden en Arabieren en de buitenlandsche
berichten lieten telkens weer op sprekende
wijze zien dat er van eenige toenadering
in beide kampen nog geen sprake was. En
nu kwam dezer dagen het verheugende
bericht dat de staking van de Arabieren
in Palestina, die begin April van dit jaar
als protest tegen de immigratie van Joden
in Palestina begonnen was, was geëindigd.
Het hooge Arabische comité heeft haar
Maandag officieel opgeheven, als resultaat
van een beroep van de drie Arabische
vorsten. De vorsten hebben zich elk afzon
derlijk, maar tegelijkertijd, gewend tot
„onze zonen, Arabieren van Palestina" met
de aansporing zich te verlaten op de „goede
bedoelingen van de Britsche regeering".
Het comité heeft tot het Arabische volk
een verklaring gericht, die in feite neer
komt op een onvoorwaardelijke erkenning
van de overmacht van het Britsche gezag.
Met deze erkenning is de weg geëffend
voor het vertrek van de onder lord Peel
ingestelde Engelsche regeeringscommissie,
die tot taak heeft een onderzoek in te stel
len naar de grieven, welke aan beide zijden
bestaan tegen de toepassing van het man
daat, en adviezen te formuleeren voor een
practische politiek in de toekomst.
De vervulling van deze taak, merkt het
Hbl. op, zal op zijn minst even moeilijk
zijn als het onderdrukken van den opstand
is gebleken;
Het is echter de vraag, zegt het blad, of
bij de practische oplossing van het pro
bleem de commissie van onderzoek, en op
haar beurt de Engelsche regeering toch
niet naar een oplossing zal zoeken, welke
den Arabieren tot zekere hoogte tegemoet
komt en aldus de scherpe kanten van het
conflict voor de toekomst afvijlt.
Op de Britten rust hier een groote veis
antwoordelijkheid. Zij zullen zich de zeer
netelige vraag hebben voor te leggen voor
zoover zij dit niet alreeds gedaan hebben,
of zij ook verder zoo ruim als de omstan
digheden dit vereischen, zullen medewer
ken aan de opheffing van den socialen en
economischen nood der Joden in de wereld
en of zij ter beveiliging van dit proces ook
verder bereid zijn de Britsche machtsmid
delen in te zetten, of dat zij zullen zwich
ten voor de politieke bezwaren en het ook
verder dreigend verzet daartegen van de
zijde der Arabieren.
De toekomst kan in deze dus nog on
aangename verrassingen brengen en er is
zeker veel wijsheid noodig om dit probleem
zoodanig te regelen dat beide partijen be
vredigd zullen zijn.
KIJKEN is KOOPEN tij CLOECK
gos om aan de Spaansche zone in Marokko
volledige autonomie te geven. Spanje behoudt
zich dan het recht van militaire interven
tie voor ter verdediging van het land.
Deze verklaring is in de Arabische taal
herhaald door Abd el Khalak Torres, klein
zoon van den man, die gedurende meer dan
dertig jaren te Tanger den Sultan van Ma
rokko vertegenwoordigde.
Het heet dat generaal Franco den Moham-
medaanschen studenten te Tetouan heeft toe
gestaan in deze stad een congres van studen
ten uit Noord-Afrika te houden. Aan alle Mo-
hammedaansche studenten zijn uitnoodigin-
gen gericht.
De strijd om Huesca.
In de stad Huesca Is het rustig. De bevol
king, die 20.000 inwoners omvatte, is met
drie vierden achteruitgeloopen. De in het
midden der stad geplaatste batterijen vuren
op de regeeringstroepen. De stad vormt een
waar versterkt kamp, dat verdedigd wordt
door een ontzaggelijk net van fortificaties,
met betonnen schuilplaatsen onder den
grond, mitrailleurnesten, prikkeldraadver
sperringen enz., waartusschen de verbindin
gen in stand gehouden worden door diepe
loopgraven.
Gisteren hebben de Catalanen nog een
aanval gedaan op de heuvel, die ten westen
van de stad ligt en die door uitgelezen
troepen wordt verdedigd. In het oosten knet
teren de mitrailleurs op een hoogvlakte, die
voor Siërra Guara ligt. De loopgraaflinies
der strijdende partijen zijn nog slechts op
150 M. afstand van elkaar verwijderd.
Huesca is thans geheel door de regeerings
troepen omsingeld, doch houdt nu al weken
stand tegen dc herhaalde aanvallen der Ca
talanen, die er alles op zetten dit zeer be-
angrijke strategische punt in handen te
krijgen.